Transcript การพัฒนาห้องสมุดดิจิทัล

การพัฒนาห้ องสมุดดิจทิ ลั
หลักการพัฒนาห้ องสมุดดิจิทลั
นโยบาย
วัตถุประสงค์ และ
เป้าหมายของการพัฒนา
ผู้ใช้ บริการห้ องสมุด
ดิจิทัล
www.themeart.com
• ต้องได้รับการสนับสนุนด้านงบประมาณและบุคลากร
• พิจารณาจากความต้องการของผูใ้ ช้บริ การ, ขอบเขต
การให้บริ การ, การเข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศดิจิทลั ,
ลิขสิ ทธิ์
• กาหนดกลุ่มเป้ าหมายที่ชดั เจน เพื่อจะได้ทราบ
เป้ าหมายของการใช้บริ การ เพื่อนาไปใช้ในการ
ออกแบบและพัฒนาห้องสมุดดิจิทลั ต่อไป
2
หลักการพัฒนาห้ องสมุดดิจิทลั
ทรัพยากรสารสนเทศ
ดิจิทัล
• ต้องมีนโยบายในการคัดเลือกทรัพยากรสารสนเทศที่ให้บริ การใน
ห้องสมุดดิจิทลั การคัดเลือกวัสดุตน้ แหล่งเพื่อดัดแปลงเป็ นทรัพยากร
สารสนเทศดิจิทลั โดยคานึงถึงความต้องการของผูใ้ ช้ คุณค่าของ
ทรัพยากรสารสนเทศต้นแหล่ง ลักษณะทางกายภาพของวัสดุตน้ แหล่ง
รวมถึงลิขสิ ทธิ์ ดว้ ย
บุคลากร
• ต้องอาศัยความร่ วมมือและความชานาญของบุคลากร
หลายสาขาวิชา
งบประมาณในการ
ดาเนินงาน
• ควรมีแหล่งงบประมาณที่แน่นอนเพื่อสนับสนุนใน
ด้านต่างๆ ไม่วา่ จะเป็ น ฮาร์ดแวร์ ซอฟต์แวร์ ระบบ
เครื อข่าย หรื อค่าจ้างเหมาบุคลากร ฯลฯ
www.themeart.com
3
หลักการพัฒนาห้ องสมุดดิจิทลั
ลิขสิ ทธิ์
มาตรฐาน
• ต้องคานึงถึงสิ ทธิ์ในการใช้งาน ควรมีการขออนุญาตเจ้าของผลงาน
ต้นฉบับ
• ควรพัฒนาทรัพยากรสารสนเทศบนมาตรฐานต่าง ๆ เพื่อประโยชน์
ในการใช้ในการใช้งานร่ วมกัน เช่น Markup language,
Metadata, MARC
เทคโนโลยี
• ระบบเครื อข่าย คอมพิวเตอร์ และอุปกรณ์ในการแปลงวัสดุตน้ แหล่ง
ให้เป็ นดิจิทลั ซอฟต์แวร์ในการจัดการต่างๆ
การบารุงรักษาทรัพยากรดิจิทัล
• แผนการจัดเก็บและสารองข้อมูล และถ่ายโอนไปยังเทคโนโลยีใหม่ที่
จะเกิดขึ้นในอนาคต
www.themeart.com
4
ผู้รับผิดชอบในการห้ องสมุดดิจิทลั
บุคลากรในสาขาวิชา
บรรณารักษ์
ผู้บริหาร
• ต้องเห็นชอบและ
สนับสนุนทางด้าน
งบประมาณ และการ
บริ หารจัดการต่างๆ
www.themeart.com
•
•
•
•
บรรณารักษ์
ผูเ้ ชี่ยวชาญเนื้อหา
นักดรรชนี
นักจดหมายเหตุ
บุคลากรในสาขาวิชา
เทคโนโลยีสารสนเทศและการ
สื่อสาร
•
•
•
•
•
นักคอมพิวเตอร์
โปรแกรมเมอร์
ผูด้ ูแลเว็บไซต์
ช่างเทคนิคภาพ
นักพัฒนาฐานข้อมูล
5
ทักษะที่ต้องการ
ทักษะด้ านการจัดการ
ทักษะด้ านเทคโนโลยี
สารสนเทศ
ทักษะด้ านการสร้ างทรัพยากร
สารสนเทศดิจิทลั และเครื่อมือ
ช่ วยค้ นสาหรับผู้ใช้ บริการ
การจัดการโครงการโดยใช้
ทรัพยากรที่มีอยู่ ไม่วา่ จะเป็ น
สถานที่ เวลา งบประมาณ
วัสดุ เทคโนโลยีสารสนเทศ
และบุคลากร ทักษะด้านการ
วางแผน การระดมทุน เป็ นต้น
การสื บค้นสารสนเทศ การ
เลือกสรรทรัพยากร
สารสนเทศจากเครื อข่าย
อินเทอร์เน็ต, การสร้าง
โฮมเพจ, การพิมพ์
อิเล็กทรอนิกส์, การสงวน
รักษาทรัพยากรสารสนเทศ
ดิจิทลั , การใช้โปรแกรม
ห้องสมุดดิจิทลั ต่างๆ
ด้านการจัดการสื่ อประสม
เทคโนโลยีและสื่ อดิจิทลั การ
ทาดรรชนี การทารายการและ
จัดหมวดหมู่เอกสารดิจิทลั
การจัดการภาพและเสี ยงดิจิทลั
www.themeart.com
6
ทักษะที่ต้องการ
ทักษะด้ านระบบสารสนเทศ
ดิจิทลั และสารสนเทศออนไลน์
การพัฒนาแหล่ง
สารสนเทศดิจิทลั
การออกแบบและ
พัฒนาฐานข้อมูลและ
ซอฟต์แวร์สาหรับ
ห้องสมุดดิจิทลั
www.themeart.com
ทักษะด้ านเครือข่ าย
ทักษะการสื่ อสารระหว่ าง
บุคคล
ทั้งเครื อข่ายภายใน
และเครื อข่ายภายนอก
เพื่อใช้ติดต่อระหว่าง
ผูใ้ ห้บริ การและ
ผูร้ ับบริ การ
7
การวางแผนโครงการ
ประมาณ
ระบุผใู้ ช้
กาหนด
เป้ าหมาย
www.themeart.com
ระบุขอบเขตและ
เนื้อหา (scope
and content)
ประเมิน
collection ต้น
แหล่ง (source
collection)
• ลิขสิ ทธิ์
Copyright
• รู ปแบบและขนาด
Format and
size
• ระดับของดรรชนี
Level of
indexing
• ระยะเวลา
Timeframe
• ค่าใช้จ่าย cost
8
Content/Collection
คุณภาพ Quality
 ค่าใช้จ่ายในการจัดหาและการจดทะเบียน
Cost of acquisition/licensing
 ค่าใช้จ่ายในการแปลงทรัพยากรให้อยูใ่ นรู ปดิจิทลั และการบารุ งรักษา
Costs of digitization and maintenance

www.themeart.com
9
Digital Collection
E-journals
 E-books
 Electronic databases

– Newspapers
– Full-text articles
– Reference materials

ทรัพยากรดิจิทลั ที่ได้ รับการแปลงมา Conversion from
printed materials
www.themeart.com
10
การแปลงทรัพยากรให้ เป็ นทรัพยากรดิจิทัล

การใช้ หน่ วยงานภายใน
ห้ องสมุด : ต้องคานึงถึง
 ความพร้อมด้านงบประมาณ
ดาเนินการ
 ความพร้อมด้านบุคลากร
 สถานที่ในการปฏิบตั ิงาน
 เครื่ องมือ อุปกรณ์ที่ใช้ในการ
ดาเนินงาน
www.themeart.com

การใช้ หน่ วยงานภายนอก :
โดยการจ้างงานจากภายนอก
ซึ่ งใช้ผทู้ ี่มีความรู้และ
ประสบการณ์เป็ นผูด้ าเนิ นงาน
11
การใช้ บริการจากหน่ วยงานภายใน

ข้ อดี
 ข้ อจากัด
บุคลากรได้เรี ยนรู ้ในขณะที่
การสิ้ นเปลืองงบประมาณ
ปฏิบตั ิงาน
และเวลา
การควบคุมคุณภาพของการ
ข้อจากัดด้านความเชี่ยวชาญ
แปลงทรัพยากรให้เป็ นดิจิทลั
ของบุคลากร
ได้ทุกขึ้นตอน
ไม่สามารถกาหนดค่าใช้จ่าย
การรักษาความปลอดภัยและ
ในลักษณะราคาต่อภาพ
การจัดเก็บวัสดุตน้ ฉบับ
www.themeart.com
12
การใช้ บริการจากภายนอก

ข้ อดี
 ห้องสมุดสามารถควบคุม
ค่าใช้จ่ายในการแปลงทรัพยากร
ต้นฉบับให้เป็ นดิจิทลั โดยกาหนด
ค่าใช้จ่ายในลักษณะราคาต่อภาพ
 ดาเนินการได้รวดเร็ ว ในเวลาที่
จากัด
 ห้องสมุดไม่ตอ้ งรับผิดชอบต่อ
ความเสี่ ยงเรื่ องความล้าสมัยของ
เทคโนโลยี
www.themeart.com

ข้ อจากัด
 บุคลากรไม่ได้เรี ยนรู ้และพัฒนาทักษะ
จากการปฏิบตั ิงาน
 ไม่สามารถควบคุมคุณภาพได้ทุกขั้นตอน
 ใช้วเลาในการติดต่อสื่ อสารและต่อรอง
ราคา
 หน่วยงานอาจไม่มีประสบการณ์ ในการ
ทางานกับห้องสมุด
 ความไม่มนั่ คงของหน่วยงานภายนอก
 ปั ญหาการขนส่ งและจัดเก็บวัสดุตน้
แหล่ง
13
เกณฑ์ การพิจารณาเลือกใช้ บริการจากภายนอก





ความสามารถในการดาเนินงานของหน่วยงานภายนอก
ความปลอดภัยของทรัพยากรสารสนเทศดิจิทลั และการจัดเก็บทรัพยากร
สารสนเทศดิจิทลั
ทักษะของบุคลากรของหน่วยงานภายนอกในการจัดการกับวัสดุตน้ แหล่ง หรื อ
การแปลงเป็ นดิจิทลั
การจัดการทรัพยากรสารสนเทศดิจิทลั ภายหลังการแปลงให้เป็ นดิจิทลั
การคิดค่าบริ การในการแปลงให้เป็ นดิจิทลั
 ลักษณะทางกายภาพของวัสดุตน้ แหล่ง
 ระยะเวลาทั้งของกระบวนการทางาน
 การเตรี ยมวัสดุตน้ แหล่งก่อนการแปลงให้เป็ นดิจิทลั
 ข้อกาหนดด้านเทคนิ ค เช่นคุณภาพของภาพดิจิทลั และสื่ อที่ใช้จดั เก็บ
www.themeart.com
14
การพัฒนาทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล
Digitizati
on
Acquisiti
on
Hypertext
www.themeart.com
การสร้างทรัพยากรสารสนเทศดิจิทลั จาก
ทรัพยากรสารสนเทศของห้องสมุดโดยการแปลง
ให้เป็ นดิจิทลั (Digitization) และ การพิมพ์
ข้อมูลขึน้ มาใหม่ (Re-keying)
การสร้างทรัพยากรสารสนเทศดิจิทลั โดยการ
จัดหางานดิจิทลั ต้นฉบับ (Original digital
works) ที่ ผลิตโดยสานักพิมพ์หรือนักวิชาการ
เช่นวารสารอิเล็กทรอนิกส์ หนังสือ
การน
าเทคโนโลยีไฮเปอร์เท็กซ์มาประยุกต์ใช้
อิเล็กทรอนิกส์ ฯลฯ
เพื่อเชื่อมโยงไปยังเว็บไซต์ของห้องสมุดต่างๆ
หรือเครื่องแม่ข่ายของสานักพิมพ์ต่างๆ เพื่อ
เพิ่มช่องทางในการเข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศ
15
การสร้ างทรัพยากรสารสนเทศดิจิทลั ของห้ องสมุด
การคัดเลือก
วัสดุตน้ แหล่ง
www.themeart.com
การสร้าง
ข้อมูลให้อยู่
ในรู ปดิจิทลั
การลงรายการ
ทรัพยากร
สารสนเทศ
ดิจิทลั
16
การคัดเลือกวัสดุต้นแหล่ งเพือ่ แปลงให้ เป็ นดิจิทลั
วัสดุตีพิมพ์และต้นฉบับตัวเขียน
ภาพถ่าย
แผนที่/ภาพเขียน
สิ่ งทอ
วัสดุสามมิติ
สไลด์
วัสดุยอ่ ส่ วน
เทปบันทึกเสี ยง
เทปบันทึกภาพ เป็ นต้น
www.themeart.com
17
เกณฑ์ การคัดเลือกวัสดุต้นแหล่งเพือ่ แปลงให้ เป็ นดิจทิ ลั ของห้ องสมุด
เป้ าหมายและวัตถุประสงค์ของโครงการห้องสมุดดิจิทลั
 ผูใ้ ช้บริ การ : ความต้องการในการใช้งานของผูใ้ ช้
 ทรัพยากรหรื อวัสดุตน
้ แหล่งที่มีอยูใ่ นองค์กร

 คุณค่าของทรัพยากร เช่น ทรัพยากรหายาก
 ลักษณะทางกายภาพของทรัพยากร : ส่ งผลต่อการแปลงให้เป็ นดิจิทลั เช่น
วัสดุตน้ แหล่งที่มีขนาดใหญ่ หรื อวัสดุที่เป็ น 3 มิติ
 คุณภาพของวัสดุตน้ แหล่ง ส่ งผลต่อการกาหนดระดับความละเอียดในการ
สแกน ขนาดของแฟ้ มข้อมูล ตลอดจนสื่ อที่ใช้ในการจัดเก็บ
 ลิขสิ ทธิ์ ต้องไม่ละเมิดลิขสิ ทธิ์ หรื อขออนุญาตจากเจ้าของสิ ทธิ์ในการจัดทา
และเผยแพร่ ทรัพยากรดิจิทลั
www.themeart.com
18
การสร้ างทรัพยากรสารสนเทศดิจทิ ัล

การใช้คอมพิวเตอร์โดยตรง
(Born digitally)
– การสร้างข้อมูลดิจิทลั จาก
เครื่ องคอมพิวเตอร์
โดยตรง
– ทาได้ง่ายและสะดวก แต่
จะทาได้เฉพาะข้อมูลที่อยู่
ในรุ ปของข้อความหรื อ
ภาพกราฟิ กเท่านั้น
www.themeart.com

การแปลงให้เป็ นดิจิทลั
(Digitization)
– การแปลงภาพซึ่ งสร้างขึ้น
ด้วยวิธีการแบบดั้งเดิม
– ใช้สแกนเนอร์ หรื อ
เครื่ องมือในการแปลงให้
เป็ นดิจิทลั อื่นๆ เช่น กล้อง
ถ่ายภาพดิจิทลั
19
Digitalization
Image
Digitize using
scanner
digitize using
digital camera
Text
Scan as image
Scan followed
by OCR
Edit images
Edit images
Edit text
Compress
images
Compress
images
www.themeart.com
20
อุปกรณ์ ทตี่ ้ องการ Equipment needed





อุปกรณ์การแปลง Conversion devices
ซอฟท์แวร์ ที่ใช้ในการแปลงและการแก้ไข Conversion and
editing software
อุปกรณ์การจัดเก็บ Storage devices
อุปกรณ์การแสดงผล Display devices
อุปกรณ์แสดงผลลัพธ์ Output devices
www.themeart.com
21
การลงรายการทรัพยากรสารสนเทศดิจทิ ัล

ผูพ้ ฒั นาห้องสมุดดิจิทลั ต้องกาหนดมาตรฐาน Metadata เพื่อใช้
ในการพรรณานาทรัพยากรดิจิทลั
– MARC
– Dublin Core Metadata
www.themeart.com
22
ลิขสิ ทธิ์ / การจดทะเบียน Copyright/licensing
เรื่ องที่เกี่ยวกับลิขสิ ทธิ์ Copyright issues
ั การใช้ Copyright versus fair use
 ลิขสิ ทธิ์ กบ
 ข้อตกลงของการจดทะเบียนLicensing agreement

Licensing Digital Library: A resource for librarian
http://www.library.yale.edu/~llicense/index.shtml
Online resources for software and database license
review
http://www.utsystem.edu/ogc/intellectualproperty/
contract.htm
www.themeart.com
23
www.themeart.com
SLA WI October
24
www.themeart.com
SLA WI October
25
Special Collection

Types
–
–
–
–
–
Maps
Music
Videos
Graphical items
objects
ความต้องการอื่นๆ Special requirements for conv
ersion
 ส่ วนเสริ ม A supplement not a substitute

www.themeart.com
26
ตัวอย่ างของการใช้ รูปแบบอืน่ ๆ
Example of using different formats
American Memory Viewer Information
http://memory.loc.gov/ammem/amviewer.
html

www.themeart.com
27
www.themeart.com
SLA WI October
28
การจัดเก็บ Storage
การแปลงไฟล์ file conversion
 การบีบอัด Compression

– การบีบอัดแบบสู ญเสี ยบางส่ วน Lossy compression
– การบีบอัดแบบสมบูรณ์ Lossless compression

streaming technology vs. discrete files
www.themeart.com
29
การจัดระบบ Organization

การจัดทาดรรชนี Indexing
– Text indexing
– Image indexing
– Multimedia indexing
– Multiple language documents indexing

การจัดทา Metadata
http://dublincore.org/documents/2003/02/04/d
ces/
www.themeart.com
30
www.themeart.com
SLA WI October
31
การออกแบบส่ วนติดต่ อผู้ใช้ Design an interface
การพัฒนาโดยใช้ โปรแกรมที่มี Develop an in-house applicat
ion เช่น DreamWeaver
 ซื้ อ digital management program เช่น CONTENTd
m or Luna Insight
http://www.oclc.org/contentdm/
http://www.lunaimaging.com/insight/softwaresui
te.html
 ใช้ open source digital library software เช่น Green
stone or DLXS
http://www.greenstone.org/cgi-bin/library
http://www.dlxs.org/about/aboutdlxs.html

www.themeart.com
32
www.themeart.com
SLA WI October
33
www.themeart.com
SLA WI October
34
www.themeart.com
SLA WI October
35
www.themeart.com
SLA WI October
36
www.themeart.com
SLA WI October
37
การแจกจ่ ายทรัพยากรดิจทิ ัล Distribution

Media
– Internet
– Intranet

ระดับองค์กร Organizational level
–
–
–
–
International
National
State
Individual organization
www.themeart.com
38
การเข้ าถึงทรัพยากรดิจทิ ัล Access

การออกแบบส่ วนติดต่อผูใ้ ช้ Interface design
– ปฏิสมั พันธ์ระหว่างมนุษย์และคอมพิวเตอร์ HCI (Human-comp
uter interaction)
– การใช้งาน usability

การค้นคืนสารสนเทศ Information retrieval
– Interactive information retrieval
– Natural language retrieval
– Non text retrieval

บริ การอ้างอิง Reference service
– พร้อมกัน Synchronous service
– ไม่พร้อมกัน Asynchronous service
www.themeart.com
39
บริการ Services
ประเภทของผูใ้ ช้ Types of patrons
 ประเภทของบริ การTypes of services

– บริ การการค้น Search services
– บริ การอ้างอิง Reference services
– บริ การการค้นหา Routing services
– คาแนะนา Instruction
www.themeart.com
40
เทคโนโลยีที่จาเป็ น Technology Requisites
www.themeart.com
41
ความท้ าทายทางวัฒนธรรมและเศรษฐกิจ
Culture & Economic Challenges
มาตรฐานทางวัฒนธรรม cultural standardization vs.
การเสริ มสร้างการแสดงออกความคิดของปัจเจกบุคคล empowering
individual expression
 ทรัพย์สินทางปั ญญา intellectual property rights
 ความปลอดภัยของข้อมูลและผูม้ ีสิทธิ ในสารสนเทศ information s
ecurity and authority
 ค่าใช้จ่าย Costs

www.themeart.com
42
บทบาทของนักสารสนเทศ
The role of information professionals
ผูใ้ ห้บริ การ Service provider
 นักออกแบบส่ วนติดต่อผูใ้ ช้ของระบบ System interface
designer
 ผูเ้ ปิ ดประตูของยุคอิเล็กทรอนิ กส์ Gatekeeper of the el
ectronic age
 ตัวกลางระหว่างผูใ้ ช้และผูอ้ อกแบบระบบMediator betwee
n users and system designers

www.themeart.com
SLA WI October
43
Chart Gallery 1
10%
25%
10%
25%
2004
2005
15%
25%
65%
25%
www.themeart.com
Data A
Data B
Data C
Data D
44
Chart Gallery2
70%
50%
25%
1st Qtr
www.themeart.com
35%
2nd Qtr
3rd Qtr
4th Qtr
45
Chart Gallery3
Add your text Add your text
www.themeart.com
Add your text
Add your text
Add your text
46
Chart gallery 4
Your Text here
Your Text here
Your Text here
Add your text here
www.themeart.com
47
Chart gallery 5
Digitizati
on
การสร้างทรัพยากรสารสนเทศดิจิทลั จากทรัพยากร
สารสนเทศของห้องสมุดโดยการแปลงให้เป็ นดิจิทลั (Di
gitization) และ การพิมพ์ข้อมูลขึน
้ มาใหม่ (Re-keyi
ng)
Acquisiti
on
Hypertext
www.themeart.com
การสร้างทรัพยากรสารสนเทศดิจิทลั โดยการจัดหางาน
ดิจิทลั ต้นฉบับ (Original digital works) ที่ผลิต
โดยสานักพิมพ์หรือนักวิชาการ เช่นวารสาร
อิเล็กทรอนิกส์ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ฯลฯ
การนาเทคโนโลยีไฮเปอร์เท็กซ์มาประยุกต์ใช้ เพือ่
เชื่อมโยงไปยังเว็บไซต์ของห้องสมุดต่างๆ หรือ
เครื่องแม่ข่ายของสานักพิมพ์ต่างๆ เพื่อเพิ่มช่องทาง
ในการเข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศ
48
Chart gallery 6
President
Team 1
text
• text 1
• text 2
• text 3
• text 4
www.themeart.com
text
• text 1
• text 2
• text 3
• text 4
text
• text 1
• text 2
• text 3
• text 4
Team 2
text
• text 1
• text 2
• ext 3
• text 4
text
• text 1
• text 2
• text 3
• text 4
49