Transcript แหล่งสารสนเทศ - Information Science, RERU

แหล่ งสารสนเทศ
อ.วรพจน์ พรหมจักร
วัตถุประสงค์
 เพือ่ ให้ ผู้เรียน รู้ และเข้ าใจความหมายของ
แหล่ งสารสนเทศ และเข้ าใจลักษณะการให้ บริการ
ของแหล่ งสารสนเทศแต่ ละแหล่ ง
 เพือ่ ให้ ผู้เรียนสามารถเลือกใช้ แหล่ งสารสนเทศ
ให้ สอดคล้ องกับข้ อมูล หรือสารสนเทศทีต่ ้ องการได้
ความหมายของแหล่ งสารสนเทศ
• แหล่งสารสนเทศ (Information Source)
• หมายถึง แหล่งทีเ่ กิด / แหล่งผลิต และ/หรือ แหล่งทีเ่ ป็ นศูนย์ รวม
ทรัพยากรสารสนเทศทุกชนิด ไม่ ว่าจะเป็ นข้ อมูลทัว่ ไป หรือข้อมูล
เฉพาะ รวมทั้งมีการนาข้ อมูลทีป่ ระมวลผล เป็ นสารสนเทศแล้วมา
จัดเก็บหรือจัดแสดงอย่ าง
เป็ นระบบ
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• แบ่ งเป็ น 4 ประเภท คือ
1. แหล่งสารสนเทศทีเ่ ป็ นบุคคล
2. แหล่งสารสนเทศทีเ่ ป็ นสถาบัน
3. แหล่งสารสนเทศสื่ อมวลชน
4. แหล่งสารสนเทศอินเทอร์ เน็ต
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
1. แหล่งสารสนเทศทีเ่ ป็ นบุคคล
• เป็ นแหล่ งสารสนเทศทีม่ อี ยู่ในตัวบุคคลทีเ่ ป็ นผู้ร้ ู สารสนเทศ โดยเกิดจาก
การประมวลความคิด ความรู้ และประสบการณ์ ของแต่ ละบุคคล แหล่งสารสนเทศ
บุคคลทีส่ าคัญ เช่ น นักบวช กวี ศิลปิ น นักปราชญ์ ราชบัณฑิต ภูมปิ ัญญาชาวบ้ าน
นักวิทยาศาสตร์ นักวิชาชีพในสาขาวิชาต่ าง ๆ เป็ นต้ น
• ผู้ต้องการสารสนเทศจากบุคคลต้ อง
ไปพบปะสนทนาหรือสอบถามจาก
ผู้เชี่ยวชาญนั้นโดยตรง หรือศึกษาจาก
ผลงานทีอ่ ยู่ในรู ปแบบของวัสดุ
สารสนเทศ
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• 2. แหล่งสารสนเทศทีเ่ ป็ นสถาบัน
• คือ สถาบันทีต่ ้งั ขึน้ มาเพือ่ จัดหา รวบรวมวัสดุสารสนเทศมาจัดเก็บและให้ บริการ
อย่างเป็ นระบบ จึงเรียกว่ า สถาบันบริการสารสนเทศ จะให้ บริการสารสนเทศ
จากแหล่ งสารสนเทศอิเล็กทรอนิกส์ เช่ น ข่ ายงานคอมพิวเตอร์ ฐานข้ อมูลซีดรี อม
ฐานข้ อมูลออนไลน์ ฐานข้ อมูลบนอินเตอร์ เน็ต และสารสนเทศทีเ่ ป็ นสิ่งพิมพ์
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• 2. แหล่งสารสนเทศทีเ่ ป็ นสถาบัน (ต่อ)
• แหล่งสารสนเทศทีเ่ ป็ นสถาบัน มีการเรียกหลายชื่อ เนื่องจากมีการให้ บริการ
หลายรู ปแบบ เช่ น ศูนย์ สารสนเทศ ศูนย์ เอกสาร ศูนย์ บริการเอกสาร ศูนย์เรียนรู้
ศูนย์ บริการสารสนเทศทางเทคโนโลยี
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• 2. แหล่งสารสนเทศทีเ่ ป็ นสถาบัน (ต่ อ)
2.1 ห้ องสมุด หรือ หอสมุด (Library) หมายถึง แหล่งที่ให้ บริการสารสนเทศ
ในรู ปแบบของวัสดุตพี มิ พ์ และไม่ ตีพมิ พ์ มีบรรณารักษ์ เป็ นผู้บริหาร
มีงบประมาณในการดาเนินงาน และมีบริการต่ าง ๆ สาหรับผู้ใช้ ห้องสมุด
เพือ่ ให้ ได้ รับสารนิเทศทีม่ คี ุณภาพ ถูกต้ องและรวดเร็ว
•
- เพือ่ การศึกษา (Education)
•
- เพือ่ ข่ าวสารความรู้ (Information)
•
- เพือ่ การค้ นคว้ าวิจัย (Research)
•
- เพือ่ ความจรรโลงใจ (Inspiration)
•
- เพือ่ การนันทนาการ (Recreation)
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• 2. แหล่งสารสนเทศทีเ่ ป็ นสถาบัน (ต่ อ)
2.1 ห้ องสมุด หรือ หอสมุด แบ่ งเป็ น 5 ประเภท คือ
1. หอสมุดแห่ งชาติ (National Libraries)
2. ห้ องสมุดประชาชน ( Public Libraries )
3. ห้ องสมุดเฉพาะ ( Special Libraries)
4. ห้ องสมุดโรงเรียน ( School Libraries )
5. ห้ องสมุดสถาบันอุดมศึกษา
(Academic Libraries)
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• 2. แหล่งสารสนเทศทีเ่ ป็ นสถาบัน (ต่ อ)
2.1 ห้ องสมุด หรือ หอสมุด
ห้ องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Academic Library) เป็ นสถาบันบริการ
สารสนเทศซึ่งจัดตั้งในสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา โดยทัว่ ไป
มีวตั ถุประสงค์ เพือ่ สนับสนุนการเรียนการสอน และการศึกษาค้ นคว้ าวิจัย
ของอาจารย์ นักศึกษาและข้ าราชการในสถาบันนั้น ๆ
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• 2. แหล่งสารสนเทศทีเ่ ป็ นสถาบัน (ต่ อ)
ห้ องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Academic Library)
มีการให้ บริการหลายประเภท เช่ น
1) บริการให้ ยมื และรับคืน หรือบริการจ่ าย-รับ (Circulation Services)
2) บริการหนังสื อสารอง (Reserved Books Services)
3) บริการตอบคาถามและช่ วยการค้ นคว้ าหรือบริการสารสนเทศ
(Reference and Information Services)
4) บริการสื บค้ นสารสนเทศ (Information Retrieval Services)
5) บริการยืมระหว่ างห้ องสมุด (Inter-library Loan Services)
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
 ห้ องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Academic Library) (ต่ อ)
6) บริการโสตทัศนวัสดุ (Audio – Visual Materials Services)
7) บริการข่ าวสารทันสมัย ( Current Awareness Services)
8) บริการรวบรวมบรรณานุกรม (Bibliographical Services)
9) บริการถ่ ายสาเนาเอกสาร( Photocopies Services )
10) บริการอืน่ ๆ เป็ นบริการทีห่ ้ องสมุดจัดขึน้ เพือ่ ส่ งเสริม
การใช้ ห้องสมุด หรือบริการความรู้ แก่ ชุมชน เช่ น การจัดนิทรรศการ
การบรรยายพิเศษ เป็ นต้ น
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• 2. แหล่ งสารสนเทศที่เป็ นสถาบัน (ต่ อ)
2.1 ห้ องสมุดสถาบันอุดมศึกษา เช่ น “ศู นย์ วท
ิ ยบริการมหาวิทยาลัยราช
ภัฏร้ อยเอ็ด”
(เว็บไซต์ http://lib.reru.ac.th/)
ประวัติความเป็ นมา เปิ ดบริ การครั้งแรกในปี การศึกษา 2542 กระทัง่ ในปี
พ.ศ.2544 ห้องสมุดได้พฒั นารู ปแบบการให้บริ การสารสนเทศเป็ นระบบห้องสมุ ด
อัตโนมัติและการให้บริ การสื บค้นผ่านระบบเครื อข่ายเทคโนโลยีสารสนเทศ ต่อมา
ได้รับการปรับโครงสร้างบริ หารงานและการให้บริ การมาเป็ นศูนย์ วทิ ยบริการ
สานักวิจยั และพัฒนาท้องถิ่น มีผลบังคับใช้เมื่อ วันที่ 22 มกราคม 2545
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• การให้ บริการของ “ศูนย์ วทิ ยบริการมหาวิทยาลัยราชภัฏร้ อยเอ็ด”
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• 2. แหล่ งสารสนเทศที่เป็ นสถาบัน (ต่ อ)
• 2.2 หอจดหมายเหตุ (Archives)
เป็ นหน่ วยงานทีร่ วบรวมและอนุรักษ์ เอกสารราชการ และเอกสารทาง
ประวัตศิ าสตร์ เอกสารทีห่ มดอายุการใช้ งานแต่ ยงั มีคุณค่ าเชิงประวัติศาสตร์ ได้ แก่
คาสั่ ง ระเบียบ ข้ อบังคับ บันทึก หนังสื อโต้ ตอบ รายงาน แผนที่ ภาพถ่ าย แบบ
แปลน ทั้งทีเ่ ป็ นเอกสารต้ นฉบับ และเอกสารทีม่ ีการตีพมิ พ์ เพือ่ ศึกษาประวัติ
เรื่องราวของหน่ วยงานหรือประเทศนั้นๆ หรือนามาใช้ ประโยชน์ อนื่ ๆ ที่เกีย่ วข้ อง
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• 2. แหล่งสารสนเทศทีเ่ ป็ นสถาบัน (ต่ อ)
• 2.2 หอจดหมายเหตุ (Archives)
หอจดหมายเหตุมหี ลายระดับ เช่ น หอจดหมายเหตุของสถาบัน/มหาวิทยาลัยต่ างๆ
และหอจดหมายเหตุแห่ งชาติ เป็ นต้ น โดยมี นักจดหมายเหตุเป็ นผู้ดาเนินงาน
และให้ บริการ
• การให้ บริการ เอกสารจดหมายเหตุทเี่ ป็ นเอกสารต้ นฉบับ จะไม่ ให้ บริการเนื่องจาก
มีความเก่ ามาก ดังนั้น หอจดหมายเหตุจึงเก็บเอกสารไว้ ในรู ปแบบของวัสดุย่อส่ วน
(ไมโครฟี ล์ม และไมโครฟิ ช ) ในปัจจุบัน มีการนาเอกสารจดหมายเหตุมาเก็บไว้
ในรู ปสารสนเทศอิเล็กทรอนิกส์ ด้วย
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• หอจดหมายเหตุแห่ งชาติ (National Archives of Thailand)
เว็บไซต์ http://www.nat.go.th/
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• 2. แหล่ งสารสนเทศที่เป็ นสถาบัน (ต่ อ)
•
2.3 ศูนย์ สารสนเทศ (Information Centers)
เป็ นสถาบันบริการสารสนเทศเฉพาะสาขาวิชาหรือเฉพาะเรื่อง แก่ ผ้ ใู ช้ เฉพาะกลุ่ม
สาขาวิชาหรือสาขาวิชาชีพ เช่ น นักวิทยาศาสตร์ นักวิจัย มีลกั ษณะคล้าย
ห้ องสมุดเฉพาะ ให้ ข้อมูลทีจ่ ัดทาขึน้ โดยศูนย์ สารสนเทศหรือศูนย์เอกสารนั้น
เช่ น ข้ อมูลสถิติ ตัวเลข รายงานการวิจัย มักมีชื่อเรียกต่ างๆ กัน เช่ น ศูนย์
สารนิเทศ ศูนย์ เอกสาร ศูนย์ บริการเอกสาร ศูนย์ ข้อมูล ศูนย์ ข่าวสาร ศูนย์
วิเคราะห์ สารสนเทศ เป็ นต้ น มีนักสารสนเทศ
ทีม่ คี วามรู้ เชี่ยวชาญเฉพาะสาขา เป็ นผู้ดาเนินงานและให้ บริการ เช่ น ศูนย์ ข้อมูล
มติชน ศูนย์ สารสนเทศกรมควบคุมโรค
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• ตัวอย่าง ศูนย์ สารสนเทศ (Information Centers)
ศูนย์ ข้อมูลมติชน
ศูนย์ สารสนเทศกรมควบคุมโรค
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• 2. แหล่งสารสนเทศทีเ่ ป็ นสถาบัน (ต่ อ)
• 2.4 หน่ วยงานทะเบียนสถิติ (statistical office)
หน่ วยทะเบียนสถิตเิ ป็ นศูนย์ กลางรวบรวมหลักฐานการจดทะเบียนหรือ
ลงทะเบียน และรวบรวมสถิตทิ เี่ กีย่ วข้ อง อาจเป็ นหน่ วยงานที่สังกัดอยู่ใน
กระทรวง ทบวง กรม เพือ่ รวบรวมสถิตเิ ฉพาะภายในหน่ วยงาน เช่ น หน่ วยเวช
ระเบียนของโรงพยาบาลต่ าง ๆ กองการทะเบียนของกรมการปกครอง ศูนย์ สถิติ
การพาณิชย์ของ กระทรวงพาณิชย์ และสานักงานสถิตแิ ห่ งชาติ เป็ นต้ น
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
3. แหล่ งสารสนเทศสื่ อมวลชน
• เป็ นแหล่ งสารสนเทศทีม่ ่ ุงเผยแพร่ สารสนเทศ
ข่ าวสาร เหตุการณ์ ต่ อมวลชนส่ วนใหญ่
เน้ นความทันสมัย/ทันต่ อเหตุการณ์
• ใช้ การถ่ ายทอดสารสนเทศ
ในรู ปของการกระจายเสี ยง
ภาพและตัวอักษรโดยผ่ านสื่ อ
ประเภท โทรทัศน์ วิทยุ และหนังสื อพิมพ์
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
• 4. แหล่ งสารสนเทศอินเทอร์ เน็ต
• อินเตอร์ เน็ตเป็ นเครือข่ ายคอมพิวเตอร์ ทมี่ ขี นาดใหญ่ ครอบคลุมทัว่ โลก
• เชื่อมโยงฐานข้ อมูลจานวนมากเข้ าด้ วยกัน
ทาให้ อนิ เตอร์ เน็ตเป็ นแหล่งสารสนเทศ
ผ่านเครือข่ ายทีไ่ ม่ มพี รมแดน มีประโยชน์
ต่ อการสื่ อสาร การค้ นหา และการแลกเปลีย่ น
ข้ อมูล
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
4. แหล่ งสารสนเทศอินเทอร์ เน็ต (ต่ อ)
•
4.1 เว็บสถาบันการศึกษา ให้ ข้อมูลเกีย่ วกับบริการทางการศึกษา
การลงทะเบียนเรียน การดูผลการเรียน การสอบถามข้ อมูลทีเ่ กีย่ วข้ องกับ
นักศึกษา การเรียนการสอนทางไกลฐานข้ อมูลห้ องสมุด และกิจกรรมต่ างๆ
ของสถาบันเป็ นต้ น
• - มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด
URL : http://www.reru.ac.th
• - มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม URL : http:// www.rmu.ac.th/
• - สถาบันราชภัฎจันทรเกษม
URL : http://www.chandra.ac.th
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
4. แหล่ งสารสนเทศอินเทอร์ เน็ต (ต่ อ)
• 4.2 เว็บของบริษัทธุรกิจ เช่ น ธนาคาร สานักพิมพ์ หนังสื อพิมพ์ สถานีโทรทัศน์
บริษัทนาเทีย่ ว เป็ นต้ น ให้ ข้อมูลเพือ่ การโฆษณา ประชาสั มพันธ์ สาหรับลูกค้ า เป็ น
ส่ วนใหญ่
• - ธนาคารไทยพาณิ ชย์
URL : http://www.scb.co.th
• - หนังสื อพิมพ์มติชน
URL : http://www.matichon.co.th
• - บริ ษทั แกรมมี่
URL : http://www.grammy.co.th
• - โรงภาพยนตร์ในเครื อเมเจอร์ URL : http://www.majorcineplex.com
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
ศูนย์ ข้อมูลมติชน
http://mic.matichon.co.th/
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
4. แหล่ งสารสนเทศอินเทอร์ เน็ต (ต่ อ)
• 4.3 เว็บของหน่ วยราชการ เป็ นหน่ วยงานระดับกระทรวง ทบวง กรม
ของทางราชการ และรัฐวิสาหกิจต่ าง ๆ ให้ ข้อมูลทีเ่ กีย่ วข้ องกับหน่ วยงาน ผลงาน
ข่ าวคราวความเคลือ่ นไหว กิจกรรมต่ าง ๆ เป็ นต้ น
• - กระทรวงสาธารณสุ ข
URL : http://www.moph.go.th/
• - กรมสุ ขภาพจิต
URL : http://www.dmh.go.th/
• - คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น URL : http://nu.kku.ac.th/
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
เว็บไซต์ กระทรวงสาธารณสุ ข
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
ศูนย์ สารสนเทศ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุ ข
http://itc.ddc.moph.go.th/
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
4. แหล่ งสารสนเทศอินเทอร์ เน็ต (ต่ อ)
• 4.4 เว็บขององค์ การระหว่ างประเทศ เป็ นหน่ วยงาน/องค์ กรในระดับชาติ
และระดับนานาชาติ ส่ วนใหญ่ จะเป็ นองค์ กรทีไ่ ม่ หวังผลกาไร ให้ ข้อมูลเกีย่ วกับ
บทบาทหน้ าที่ การดาเนินการ ผลงานและกิจกรรม ข่ าวคราวความเคลือ่ นไหว เป็ น
ต้ น
• - United Nations educational Scientific
URL : http://www.unesco.org
ประเภทของแหล่ งสารสนเทศ
4. แหล่ งสารสนเทศอินเทอร์ เน็ต (ต่ อ)
• 4.5 เว็บของสมาคมวิชาชีพ เป็ นหน่ วยงาน/สมาคมทางวิชาชีพในสาขาวิชาต่ าง ๆ
ให้ ข้อมูลเผยแพร่ แลกเปลีย่ นความรู้ รายงานความเคลือ่ นไหวทางวิชาการ
ให้ ความช่ วยเหลือแก่สมาชิกของสมาคม ส่ งเสริมกิจกรรมต่ างๆ ทีเ่ กีย่ วข้ องกับ
สาขาวิชาชีพ
• - สมาคมเภสัชวิทยาแห่งประเทศไทย
URL : http://www.phartherst.or.th
• - สภาการพยาบาล
URL : http://www.tnc.or.th
• - สมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ
URL : http://www.thainurses.org/