Transcript File

Management Information Systems
MANAGING THE DIGITAL FIRM, 12TH EDITION
Leksioni 12
Permiresimi i vendimmarrjes
VIDEOT
Rasti 1: Antivia: Community-based Collaborative Business Intelligence
Rasti 2: IBM and Cognos: Business Intelligence and Analytics for Improved Decision
Making
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Qellimi dhe objektivat e leksionit
• Cilat jane llojet e ndryshme te vendimeve dhe si funksionon
procesi i vendimmarrjes
• Si mbeshtesin sistemet e informacionit aktivitet e
menaxhereve dhe vendimmarrjen manaxheriale
• Si mbeshtet inteligjenca e biznesit dhe analitika e biznesit
vendimmarrjen?
• Si perdoret inteligjenca e biznesit ne vendimmarrje brenda
nje organizate
• Si sistemet e informacionit kontribuojne ne vendimmarrje
efektive gjate punes ne grup
2
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Cfare te shesesh dhe me cfare cmimi, konsulto te dhenat
• Problemi: Bizneset e retail duan te percaktojne
cmimet e ndryshme me te cilat produktet shiten ne
vende te ndryshme
• Zgjidhja: Software per analitike biznesi qe
identifikon ngjashmeri ne te dhenat e shitjeve,
krijon profile cmimesh dhe klientesh per rajone te
ndryshme, madje dhe per orare te caktuara gjate
dites
• Rritje e shitjeve dhe permiresim i vendimmarrjes
3
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Vendimmarrja dhe Sistemet e Informacionit
• Vlera ekonomike e permiresimit te vendimmarrjes
– Permiresimi i shume vendimeve “te vogla” rezulton ne
vlera te medha vjetore per biznesin
• Llojet e vendimeve:
– Te pastrukturuara: Vendimmarresi duhet te jete i afte
te gjykoje, vleresoje dhe te identifikoje zgjidhjet e
problemit
– Te strukturuara: Perseritese dhe rutine; procedura te
parapercaktuara veprimi; nuk konsiderohen cdo here
si te reja
– Te gjysemstrukturuara: vetem nje pjese e problemit
ka pergjigje te qarte
4
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Vendimmarrja dhe Sistemet e Informacionit
• Menaxheret Senior:
– Marrin shume vendime te pastrukturuara
– P.sh: a duhet te hyme ne nje treg te ri?
• Menaxheret e mesem:
– Marrim me shume vendime te strukturuara por qe mund
te permbajne dhe komponente te pastrukturuara
– P.sh: Pse raporti i permbushjes se porosise po tregon
renie ne nje treg/zone te caktuar
• Menaxheret operacional dhe punonjesit
dokumentues
– Marrin me shume vendime te strukturuara
– P.sh: I ploteson klienti kushtet per te marre kredi?
5
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Vendimmarrja dhe Sistemet e Informacionit
Kerkesat per informacion te grupeve kryesore vendimmarrese ne nje kompani
GRAFIKU 12-1
6
Menaxheret Senior, menaxheret e mesem, menaxheret operacional dhe punonjesit kane lloje te ndryshme
vendimesh dhe kerkese ndaj informacionit
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Vendimmarrja dhe Sistemet e Informacionit
• 4 Fazat e procesit te vendimmarrjes
1. Inteligjenca
• Zbulimi, identifikimi dhe kuptimi i problemeve brenda
nje organizate
2. Dizenjoja
• Identifikimi dhe eksplorimi i zgjidhjeve te nje problemi
3. Zgjedhja
• Perzgjedhja e alternativave zgjidhese
4. Implementimi
• Berja funksionale e alternatives se zgjedhur dhe
vazhdimi i monitorimit si funksionon zgjidhja e
implementuar
7
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Vendimmarrja dhe Sistemet e Informacionit
FAZAT E
VENDIMMARRJES
Procesi i vendimmarrjes i ndare
ne 4 faza.
Grafiku 12-2
8
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Vendimmarrja dhe Sistemet e Informacionit
• Sistemet e informacionit mund te asistojne vetem
ne disa ceshtje administrative
• Modeli klasik i menaxhimit: 5 funksione
– Planifikim, organizim, koordinim, vendimmarrje dhe
kontroll
• Modele sjelljesh me bashkekohore
– Sjellja aktuale e menaxhereve shfaqet me pak
sistematike, me informale, me pak reflektuese, me
reaktive dhe me pak e mireorganizuar se ne modelin
klasik.
9
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Vendimmarrja dhe sistemet e informacionit
• 10 rolet menaxheriale sipas Mintzberg
– Rolet nderpersonale
1. Drejtues formal (Figure) - teleprezence
2. Drejtues – teleprezence, rrjete sociale, Twitter
3. Koordinator – Smartphone, rrjete sociale
– Rolet informuese
4. Qender kryesore informimi – MIS, ESS
5. Shperndares informacioni - Email, rrjete sociale
6. Zedhenes – Webinar, teleprezence
– Rolet vendimmarrese
7.
8.
9.
10.
10
Sipermarres
Mbajtes shqetesimi
Alokues burimesh – Inteligjence biznesi, sisteme DSS
Negociues
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Vendimmarrja dhe sistemet e informacionit
• Tre arsyet kryesore pse investimet ne teknologji
informacioni nuk prodhojne gjithmone rezultate
pozitive
1. Cilesia e informacionit
• Vendimet cilesore kerkojne informacione te cilesise se
larte
2. Filtrat menaxheriale
• Menaxheret kane vemendje selektive dhe paragjykime
te ndryshme dhe refuzojne informacionin qe nuk eshte
konform konceptimit paraprak
• Incercia organizacionale dhe politikat
• Forca te medha brenda organizates kundershtojne
vendime qe sjellin ndryshime radikale
11
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Vendimmarrja dhe Sistemet e Informacionit
• Vendimmarrje e shpejte dhe e automatizuar
– Behet e mundur nepermjet algoritmave kompjuterik
qe percaktojne ne menyre precize hapat per nje
vendim te mirestrukturuar
– Njerezit nuk perfshihen ne vendime
– Psh. Programet kompjuterike te tregtise me shpejtesi
te larte
• Ekzekutim i shitjes ne 30 milisekonda
• Pergjegjes per “Flash Crash” te 2010
– Kerkojne mbrojtje qe sigurojne operimin e duhur dhe
konformitet ndaj rregullores
12
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Inteligjenca e biznesit ne ndermarrje
• Inteligjenca e biznesit
– Infrastrukture per mbledhjen, ruajtjen, analizimin e
te dhenave te prodhuara nga biznesi
– Te dhenat ruhen ne data warehouse, data marts
• Analitika e biznesit
– Mjete dhe teknika per analize te dhenash e raportim
– OLAP, statistike, modele, data mining
• Shitesit e zgjidhjeve te inteligjences se biznesit
– Krijojne produkte te analitikes dhe inteligjences se
biznesit qe blihen nga firmat
13
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Inteligjenca e biznesit ne ndermarrje
• Gjashte elementet e mjedisit te inteligjences
se biznesit
1. Te dhena nga mjedisisi i biznesit
2. Infrastruktura e inteligjences se biznesit
3. Mjetet e analitikes se biznesit
4. Menaxheret si perdorues si dhe metodat
5. Platformat – MIS, DSS, ESS
6. Nderfaqja e perdoruesit
14
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Business Intelligence in the Enterprise
Inteligjenca e biznesit dhe analitika qe ndihmon ne vendimmarrje
GRAFIKU 12-3
15
Inteligjenca e biznesit dhe analitika kerkojne njohje te mire te bazes se te dhenave, set mjetesh analitike
dhe nje skuader menaxheresh qe shtrojne pyetje inteligjente dhe jane te afte te analizojne te dhenat.
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Inteligjenca e biznesit ne ndermarrje
• Inteligjenca e biznesit dhe aftesite analitike
– Qellimi eshte dergimi i informacionit ne kohe reale
tek vendimmarresi
– Funksionet kryesore te sistemeve te inteligjences se
biznesit
1.
2.
3.
4.
5.
6.
16
Raportet e prodhimit
Raportet e parametrizuara
Panelet (Dashboards)/Fletenotimet (Scorecards)
Pyetjet ad hoc/kerkim/raportim
Drill down
Parashikimet, skenaret, modelet
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Inteligjenca e biznesit ne ndermarrje
Perdoruesit e inteligjences se biznesit
Grafiku 12-4 Perdoruesit e rastesishem jane konsumatoret e outputit te inteligjences se biznesit, ndersa perdoruesit
profesioniste gjenerojne raporte, bejne analiza te reja, ndertojne modele dhe kryejne parashikime
17
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Inteligjenca e biznesit ne ndermarrje
• Shembuj te aplikacioneve te inteligjences se biznesit
– Analiza parashikuese
• Perdorimi i te dhenave per te parashikuar sjelljen e ardhshme
• Kompanite e kartave te kreditit perdorin analiza parashikuese
per te identifikuar klientet ne rrezik per ikje
– Sisteme per vizualizim te dhenash
• Gjejne ngjashmeri dhe lidhje qe jane veshtire per tu shikuar ne
tekste e te dhena tradicionale (psh nepermjet SAP ERP HCM)
– Sistemet gjeografike te informacionit (GIS)
• Vizualizon te dhenat mbi shperndarjen gjeografike te njerezve
e burimeve (identifikim lokacioni per te bere biznes, llogaritje
e kohes se reagimit ne rast fatkeqesish natyrore)
18
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Inteligjenca e biznesit ne ndermarrje
• Strategjite e menaxhimit per zhvillimin e
inteligjences dhe analitikes se biznesit
– Dy strategji kryesore
1. Zgjidhje e integruar nje-ndalese
– Firmat e hardware shesin software qe punojne ne menyre
optimale ne hardware te tyre
– Krijojne varesi ndaj nje shitesi te vetem – kosto nderrimi
2. Zgjidhje te shumefishta best-of-breed
– Fleksibilitet dhe pavaresi me e madhe
– Veshtiresi potenciale ne integrim te Software e Hardware te
produkteve nga shites te shumellojshem
19
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Grupet e perdorimit te inteligjences se biznesit
• Menaxheret operacional dhe te mesem
– Monitorojne performancen ditore te biznesit
– Marrin vendime te mirestrukturuara
– Perdorin MIS
• “Super perdoruesi” dhe analistet e biznesit
– Perdorin analize me te sofistikuar
– Ndertojne raporte te pershtatura (customized)
– Perdorin DSS
20
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Grupet e perdorimit te inteligjences se biznesit
• Sistemet e suportit ne vendimmarrje
(DSS)
– Perdorin modele matematikore apo
analitike
– Mundesojne tipe te ndryshme analizash
• Analizat ne forme hipoteze (“po-sikur”)
• Analiza sensitiviteti
• Analiza multidimensionale / OLAP
–P.sh: tabelat pivot (Shembull)
21
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Grupet e perdorimit te inteligjences se biznesit
ANALIZA E SENSITIVITETIT
FIGURE 12-5 Tabela ilustron rezultatin e nje analize sensitiviteti qe tregon efektin qe ka ndryshimi i cmimit te shitjes se
nje kravate dhe koston per njesi ne piken break-even te produktit. I pergjigjet pyetjes, “cfare ndodh me
piken break-even nese cmimi i shitjes dhe kostoja per te prodhuar cdo njesi rritet apo zbret”
22
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Grupet e perdorimit te inteligjences se biznesit
• Suport ne vendimmarrje per menaxheret senior
– Ndihmon ekzekutivet te fokusohen ne informacion te
rendesishem te performances
– Metoda e Balanced Scorecard:
• Mat rezultatet ne 4 dimensione
1.
2.
3.
4.
Financiar
Proces biznezi
Klientela
Mesim dhe rritje
• Indikatoret Kyc te Performances (KPIs) masin cdo
dimension
23
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Grupet e perdorimit te inteligjences se biznesit
Modeli Balanced
Scorecard
Ne modelin Balanced
Scorecard objektivat
strategjik te firmes
operacionalizohen rreth
4 dimensioneve:
financiare, proceseve te
biznesit, klientit dhe te
mesuarit&rritje. Cdo
dimension matet
nepermjet disa KPI
Grafiku 12-7
24
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Grupet e perdorimit te inteligjences se biznesit
• Suport ne vendimmarrje per menaxheret senior
(vazhdim)
– Menaxhimi i Performances se Biznesit (BPM)
• Transformon strategjite e firmes (psh: diferencim, prodhim
me kosto te ulet, rritja ne treg) ne objektiva operacional
• KPI masin progresin e objektivave; ngjashmeri me BSC por
me nje fokus me strategjik (BPM Working Group, 2004)
– Te dhenat per ESS
• Te dhena te brendshme nga aplikacionet e ndermarrjes
• Te dhena te jashtme si psh: bazat e te dhenave nga tregjet
financiare
25
• Aftesia per te drill-down
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Kapitulli 12: Permiresimi i vendimmarrjes
Grupet e perdorimit te inteligjences se biznesit
• Group Decision Support Systems (GDSS)
– Sisteme interaktive per te mundesuar zgjidhje te
problemeve te pastrukturuara nga grupi
– Hardware dhe software te specializuara qe perdoren
kryesisht ne dhoma konference
• Projektore, ekrane
• Software per te mbledhur, renditur, edituar idete dhe pergjigjet e
pjesemarresve
• Mund te kerkoje suport dhe staf
– Mundeson rritje te pjesemarresve dhe te produktivitetit
– Promovon atmosfere bashkepunuese dhe garanton
anonimitet
26
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
Faleminderit per vemendjen!
27
© Prentice Hall 2011
Management Information Systems
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored
in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means,
electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the
prior written permission of the publisher.
Printed in the United States of America.
Copyright © 2011 Pearson Education, Inc.
Publishing as Prentice Hall
28
© Prentice Hall 2011