Transcript File

Lenda: Menaxhim Sistemesh
Informacioni
Leksioni 2: E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Proceset e biznesit dhe IS
• Nje proces (biznesi): eshte nje varg
aktivitetesh te matshme, te strukturuara, ne
dimensionet kohe dhe hapesire, me nje fillim,
fund, si dhe input dhe output te percaktuar
qarte (Davenport 1993).
– fokusimi tek procesi (jo tek produkti): si kryhet
puna brenda nje organizate
• Sistemet e informacionit rrisin cilesine e proceseve te
nje biznesi (vendimmarrje, inovacion, avantazh
konkurues).
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Proceset e biznesit dhe IS
• Aktivitetet e nje procesi biznesi jane jo patjeter
sekuenciale:
– Procese paralele, alternative, bashkerendim i burimeve
– Ne ndryshim nga projekti procesi eshte i perseritshem
(rutine) -> potencial per automatizim
– Orientimi ndaj procesit, .
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Proceset e biznesit dhe IS
Procesi i aplikimit per kredi
Illustrimi
me ARIS
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Proceset e biznesit dhe IS
• Jo automatizimit te proceseve te prapambetura,
vjetruara (process innovation, BPR)
• Shembuj procesesh (funksionale):
– Fabrikimi e prodhimi (montimi i produktit)
– Shitja dhe marketingu (identifikimi i klienteles)
– Financa e kontabiliteti (te dhenat financiare)
– Burimet njerezore (punesimi, performanca
punonjesve)
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Proceset e biznesit dhe IS
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
• Sistemet per procesimin e transaksioneve (TPS)
– Regjistrojne transaksione rutine: shitjeje, pagesash,
dergesash, vendime per dhenie kredie, depozitat e
cash etj.
– Japin pergjigje pyetjeve rutine: u krye X pagese, sa
njesi te nje produkti ndodhen ne magazine etj.
– Sherbejne ne nivel operacional
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
• Sistemet e Menaxhimit te Informacionit (MIS)
– Informojne mbi performancen aktuale
– Permbledhje, raportim te dhenash nga TPS,
krahasime ne baze javore, mujore, vjetore.
– Zakonisht aftesi te uleta analitike
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
MIS marrin te dhena nga TPS
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Shembull raporti nga MIS
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
• Sistemet qe ndihmojne ne vendimmarrje (DSS)
– Ndihmojne ne vendime jo-rutine, dinamike
– perdorin te dhena nga TPS , MIS, burime tjera
– Cili do ishte impakti ne planet e prodhimit nese do
synonim dyfishimin e shitjeve ne muajin X, rruga me
e shkurter e udhetimit
– adresimit dhe segmentimit te klienteve ne grupe te
ndryshme ne baze te nevojave, sjelljes, interesave.
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
• Sistemet ne ndihme te ekzekutivit (ESS)
– Ndihmojne menaxheret senior ne marrjen e
vendimeve jo-rutine qe kerkojne gjykim, vleresim
dhe qe nuk kane nje procedure te percaktuar
qarte per te arritur ne nje zgjidhje
– terheqje e informacionit nga MIS dhe DSS
– digital dashboards, drill down, trendet, ndryshime
ligjore (p.sh taksave), info mbi konkurencen
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
• Sistemet per procesimin e transaksioneve (TPS)
– I sherbejne punonjesve ne nivel operacional, burim te
dhenash per sistemet tjera
• Sistemet e menaxhimit te informacionit (MIS) dhe
sistemet qe ndihmojne ne vendimmarrje (DSS)
– I sherbejne menaxhereve
• Sistemet ne ndihme te ekzekutivit (ESS)
– I sherbejne ekzekutivit, te dhenat ne nivel te larte
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
• Sistemet per nderlidhjen e korporates eleminojne
„legacy systems“ te krijuara nga rritja organike e
nje korporate (apo M&A), integrim i proceseve te
ndryshme biznesit.
• Jane 4 llojesh:
– Enterprise Resource Planning Systems (ERP)
– Sistemet e menaxhimit te zinxhirit te furnizimit (SCM)
– Sistemet e menaxhimit te lidhjes me klientin (CRM)
– Sistemet e menaxhimi te dijes (KMS)
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
Enterprise Resource Planning Systems (ERP):
• integrojne ne nje aplikacion te vetem procese biznesi si:
– fabrikim dhe prodhim,
– finance dhe kontabilitet,
– shitje dhe marketing,
– burime njerezore
• Baze e vetme qendrore te dhenash, eleminon
fragmentimin dhe te dhenat redundante qe lindin nga
sisteme te ndryshme
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
Sistemet e menaxhimit te zinxhirit te furnizimit (SCM)
– Koordinim (qarkullim ndersektorial informacioni) mes
furnitoreve, blereseve, distributoreve dhe firmave te
logjistikes rreth porosive, prodhimin, sasine e mallit ne
magazine si dhe transportin e produkteve dhe
sherbimeve ne menyre sa me eficiente
– shpejtesi, kosto e ulet, nivele te uleta magazinimi
– Koncepte: Single Sourcing, Global Sourcing, JIT,
Modularizim
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
Sistemet e menaxhimit te zinxhirit te furnizimit (SCM)
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
Sistemet e menaxhimit te zinxhirit te furnizimit (SCM)
• Dikur:
–
–
–
–
–
–
–
• Sot:
Tregje bleresish
Produkte jetegjata
Ndermarrje e vetme
Pozicionim ne nje vend
Ndarje strikte e punes
Hierarki te qarta
Konkurence e ulet
–
–
–
–
Tregje bleresish, shitesish
Produkte jeteshkurtra
Ndermarrje e shtrire
Bashkepunim mes
ndermarrjeve
– Tregje globale
– Konkurence ne Supply Chain
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
• Sistemet e menaxhimit te lidhjes me klientin (CRM)
– Ofrojne koordinim informacioni mbi shitjet,
marketingun, ndihmojne firmat qe te identifikojne,
terheqin dhe mbajne klientet qe sjellin fitimet me te
medha per firmen
– Kanalet e komunikimit (E-mail, SMS, Poste, CallCenter...)
– Analize e te dhenave dhe transaksioneve te klienteve,
perftim informacioni nepermjet Data Warehouse,
Data Mining, segmentim dhe vleresim i klienteles
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
• Sistemet e menaxhimi te dijes (KMS)
– Ekspertiza e fituar ne prodhimin dhe dergimin e
produktit dhe sherbimit ekziston brenda kufijve te
nje firme te caktuar eshte unike, e veshtire te
imitohet, ndihmon ne vendimmarrje dhe mund te
rezultoje ne perfitime strategjike afatgjata nese kjo
ekspertize e formuar eshte e arritshme nga
punonjesit (e rinj) kurdo qe te nevojitet.
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
• Intranet: faqe web, rrjet i brendshem i nje kompanie,
te aksesueshme vetem nga punonjesit (≠interneti:
rrjet publik)
• Extranet: faqe web te kompanise, te aksesueshem
nga shitesit edhe furnitoret e autorizuar, shpesh per
te koordinuar sjelljen e mallrave ne aparatin
prodhues te firmes.
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Tipet e IS
• E-Biznesi: transformimi ne lidhje dixhitale i
marrdhenieve te nje biznesi me klientet, punonjesit
apo furnitoret
• E-Tregetia: pjese e E-Biznesit qe merret me blerjet
dhe shitjet ne internet, perfshin aktivitetet ne
sherbim te nje transaksioni si: reklamat, marketingu,
sherbimi ndaj klientit, siguria, dergesat dhe pagesa.
• E-Qeverisja: informacion per qytetarin, aplikime
online, fundraising, (aksione) politike
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Sistemet per bashkepunim dhe pune skuadre
• Bashkepunimi/puna ne skuadra e rendesishme:
– Ndryshimi i natyres se punes: USA: 41%: e-mail,
biseda, prezantime, mbushmendje
– Rritja e punes se kualifikuar mire: force punetore te
mirekualifikuar, shkembim informacioni, ekspertize,
opinionesh
– Ndyshimi i organizimit te kompanive: dikur urdherat
nga lart-poshte, sot organizim ne skuadra me liri
veprimi, ekspertiza dhe vendimmarrja spostohet me
poshte ne hierarkine e organizates
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Sistemet per bashkepunim dhe pune skuadre
• Bashkepunimi/puna ne skuadra e rendesishme:
– Ndryshimi i objektivave te korporates: nga nje
lokacion i vetem ne disa lokacione, zyra apo fabrika
ne rajone te ndryshme neper bote, grupe pune
(skuadra) ne vende te ndryshme te botes.
– Inovacioni: progres ne grup dhe social qe derivon
nga bashkepunimet mes individeve, teknologjite e
reja rrisin cilesine dhe sasine e inovacioneve.
– Ndryshimi i kultures se punes dhe biznesit: wisdom
of crowds, crowdsourcing.
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Sistemet per bashkepunim dhe pune skuadre
• Studim mbi investimet ne teknologji bashkepunuese:
krijojne rritje te produktivitetit ne organizate duke
sjelle perfitime 4 here me te larta se vlera fillestare e
investimit ne keto teknologji (Frost and White, 2009).
• Studim mbi vleren e bashkepunimit: per cdo fjale te
lexuar nga nje punonjes ne e-mail, gjenerohen 70 $
te ardhura shtese (Aral, Brynjolfsson, and Van
Alstyne, 2007).
• Skuadrat apo grupet e punes: afatgjata, afatshkurtra,
shembull objektivi: „rritja e shitjeve me 10%“
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Sistemet per bashkepunim dhe pune skuadre
• Teknologjite dhe software tools per
bashkepunim (15 kategorite):
Email and instant messaging
Collaborative writing
Collaborative reviewing
Event scheduling
File sharing
Screen sharing
Audio conferencing
Video conferencing
White boarding
Web presenting
Work scheduling
Document sharing /wikis
Mind mapping
Large audience Webinars
Co-browsing
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Sistemet per bashkepunim dhe pune skuadre
• E-mail and Instant Messaging (IM): IM mjet
“de-facto” per 95% te korporatave te medha
per komunikim me ze, video, tekst
• Social Networking: Linkedin.com (sherbime
networking per boten profesionale), Facebook
• Wikis: Wikipedia, strukturojne dijen e
korporates
• Virtual Worlds: Second Life (IBM, INSEAD)
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Sistemet per bashkepunim dhe pune skuadre
• Mjedise bashkepunimi te bazuara ne internet:
– Audiokonference, videokonference
• Google Apps, Google Sites (sherbime software
online, pa pagese, krijim i shpejte webfaqesh qe
editohen nga grupe, postim dokumentash si
kalendare, tekste, spreadsheet, video per shikim dhe
editim privat apo ne grup.
– Lotus Notes dhe Microsoft SharePoint
(bashkepunim brenda organizates).
– Virtual Meeting Systems: Telepresence
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Matrica e bashkepunimit ne Hapesire/Kohe
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Produkti ne strategjine e E-Biznesit
• Produkti (1 nga 4 P-te e marketing mix): produkti
baze, produkti i zgjeruar (produkti dixhital).
• Produkti dixhital: informacioni i transmetueshem
nepermjet Web lehtesisht i aktualizuar ne
krahasim me produktin tradicional, ofron
adaptueshmeri e larte apo “mass customization”,
sherbime komplementare: easyJet- dhenie
makinash me qera)
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Produkti ne strategjine e E-Biznesit
• Perdorimi i internetit per zgjerim produkti:
– Mbeshtetje
– Cmime
– Deshmi
– Liste klientesh
– Komente klientesh
– Garanci
– Oferta me te drejte kthim parash
– Sherbim ndaj klientit
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Produkti ne strategjine e E-Biznesit
• Kompanite e TV, botues te ndryshem, apo
pronar te tjere mediash qe ofrojne produkt
dixhital mundesi biznesi online nepermjet:
– Abonimeve (Subscriptions)
– Paguaj per te shikuar (Pay-per-view)
– Grupim (kanale te ndryshme ofrohen njeheresh si
nje produkt me cmim me te ulet se pay-per-view)
– Reklamim: “cost per click” CPC, “cost per mille”
CPM, reklamim me banera. Cereku i fitimeve te
Google -> Google Adsense
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Produkti ne strategjine e E-Biznesit
• Shembull i llogaritjes se CPM:
– Kostoja totale per reklamin eshte $15,000.
– Audienca e perllogaritur 2,400,000 individe.
– CPM eshte: ($15,000/2,400,000)*1000 = $6.25
per njemije shikime
• Ne reklamimin online, nese nje website shet
“banner ads” per $20 CPM, dmth qe kushton
$20 per te treguar banerin ne 1000 shikime te
faqes
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
IT-Governance
• COSO framework: is dedicated to providing thought
leadership through the
development of frameworks
and guidance on enterprise
risk management, internal
control and fraud deterrence
(http://www.coso.org)
• COBIT 5: A Business Framework
for the Governance and
Management of Enterprise
IT (http://www.isaca.org)
E-Biznesi Global dhe Bashkepunimi
Cobit 4.1 (Versioni aktual: Cobit 5)