ارزيابي 360 درجه
Download
Report
Transcript ارزيابي 360 درجه
1
كارگاه آموزش ي
ارزيابي با رويكرد توانمندسازي كاركنان
سيد مجتبي محمودزاده
2
موج سوم
با پشت سر گذاردن موج اول و دوم كه انقالب
كشاورزي و صنعتي بودند بشر امروز با انقالب
اطالعاتي روبرو شده است
(موج سوم ،الوين تافلر)
3
دوران جديد ـ نيازهاي جديد
در اقتصاد موج دوم (صنعتي) ،زمين ،نيروي كار ،مواد خام و سرمايه عوامل
توليد بودند ولي در اقتصاد موج سومي ،منبع اصلي توليد دانايي است.
در اقتصاد موج دوم ،كار به صورت حضور فيزيكي در يك محل واقعي و با
نيروي كار ساده انجام مي پذيرفت ولي در اقتصاد موج سومي ،كارهاي تكراري
به روباتها سپرده مي شوند و كاركنان دانش مدار جايگزين كاركنان غير حرفه
اي مي شوند.
در اقتصاد موج دوم ،تقاضا بر عرضه فزوني داشت ،لذا توجه به رضايت
مشتري كمتر اهميت داشت ولي در اقتصاد موج سومي ،عرضه بر تقاضا فزوني
دارد ،پس بايد به فكر بهبود كيفيت محصوالت و مشتري مداري باشيم
4
چند ده سال
عصر دانش
و اطالعات
موج سوم
انقالب اطالعاتي
دوران صنعتي
سيصد سال
موج دوم
انقالب صنعتي
عصر كشاورزي
هزاران سال
5
ميليونها سال
موج اول
انقالب كشاورزي
دوران قبل
از كشاورزي
انسان ،سرمايه اي بي پايان
هيچ جامعه اي توسعه نمي يابد مگر آنكه به توسعه منابع انساني خود پردازد.
طي قرن گذشته ،بخش قابل توجهي از پيشرفت كشورهاي توسعه يافته مرهون تحوالت و
نيروي انساني كارآزموده بوده است.
آيا مي دانيد اديسون با اختراعات خود به تنهايي چند ميليارد دالر براي كشور امريكا درآمد
ايجاد كرده است؟
آيا مي دانيد بيل گيتس با نبوغ خود چه سودآوري براي كشورش داشته است؟
بيش از درآمد فروش نفت ايران
و آيا مي دانيد هنري فورد با يك ابتكار چقدر براي كشورش درآمد ايجاد كرد؟
به نظر شما آيا انسان سرمايه است يا منابع مادي؟
6
Bill Gates
Edison
منابع انساني :دارايي ارزشمند و ارزش آفرين
در نگاه نوين به منابع انساني ،انسان به
عنوان كليدي ترين عنصر و منبع
سازمان شناخته مي شود كه برخي از آن
با نام دارايي منحصر به فرد سازمان يا
سالح استراتژيك ايجاد مزيت رقابتي ياد
مي كنند
7
سرمايه در گذشته و حال
در گذشته ،كارخانه ،ماشين آالت ،موجوديها
و منابع مادي و طبيعي سرمايه يك سازمان
محسوب مي شد.
امروزه منظور از سرمايه سازمان ،دسترس ي
سازمان به دانش و توان بكارگيري انسانهاي
توانا ،ماهر ،مستعد و با انگيزه است كه
تمام توان خود را در جهت نوآوري و تحقق
اهداف سازمان صرف كنند.
8
اهميت توسعه منابع انساني
در آينده اي كه از هم اكنون آغاز شده
است ،مزيت رقابتي در اقتصاد نصيب
سازمانهايي خواهد شد كه بتوانند در بازار
كسب و كار بهتر از ديگران مجموعه اي
متشكل از شايسته ترين و درخشان ترين
استعدادهاي انساني را كشف و جذب
نموده و توسعه دهند.
9
توانمند سازي
توانمندسازي(توانا سازي) فرايند قدرت بخشيدن به افراد است .در
اين فرايند به کارکنان خود کمک مي کنيم تا حس اعتماد به نفس
خويش را بهبود بخشند و بر احساس ناتواني و درماندگي خود چيره
شوند .تواناسازي در اين معني به بسيج انگيزه هاي دروني افراد مي
انجامد.
(وتن و کمرون)1996 ،
10
توانمندسازی کارکنان
یکی از روندهای بسیار شگفتی که
در سازمانهای امروزی در حال شکل گيری است
توانمندسازی یا مشارکت در قدرت است.
11
عناوین سنتی توانمندسازی
برچسبهای سنتی این روند ،مدیریت مشارکتی و تصمیم گيری مشارکتی و تفویض ی
است.
هر نامی که بر این فرایند گذارده شود در ماهیت آن
تفاوتی ایجاد نمی کند ماهیت این روند عدم تمرکز در قدرت است.
12
هدف از توانمندسازی
هدف غالب از جابجایی قدرت در فرایند توانمندسازی کارکنان،
افزایش بهره وری و قدرت رقابت
در سازمانهای با بازده پایين می باشد.
13
مسير توانمندسازی کارکنان
در مسير توانمندسازی کارکنان ،هر گامی که برداشته شود تکامل و
قدرت کارکنانی را که در گذشته قدرت قانونی آنان هیچ یا اندک
بوده است را افزایش می دهد.
14
مراحل فرایند توانمندسازی کارکنان
توزیع قدرت
اختیار تصمیم گيری
به کارکنان تفویض
می شود.
تسهیم قدرت
مدیر با کارکنان
توامان تصمیم
می گيرند
تسهیم نفوذ
مدیرهنگام
تصمیم گيری
با کارکنان مشورت
قدرت ،اقتدارمآب
مدیر تصمیمهای
خود را تحمیل
می کند
15
سلطه
مشورت
مشارکت
تفویض
عالیترین درجه توانمندسازی
عالیترین درجه توانمندسازی ،تفویض اختیار است
یعنی تحقق فراگرد واگذاری اختیار تصمیم گيری به کارکنان که موجب توزیع
قدرت می شود.
سبک تفویض ی ،همواره برای کاهش بار مدیران پرمشغله و در عين حال
افزایش توان تصمیم گيری مدیران توصیه شده است.
16
سخن گفتن از تفویض اختیار آسان است
اما در مرحله عمل تفویض اختیار برای بسیاری مدیران دشوار
است.
17
موانع تفویض اختيار
باور به سفسطه اگر می خواهید کاری درست انجام شود ،خودتان انجام
دهید.
عدم اطمینان و اعتماد به کارکنان رده های پایين
اعتماد به نفس اندک
ترس از اتهام تنبلی
شرح شغل مبهم
ترس از رقابت افراد رده های پایين
بيزاری از قبول مخاطره وابستگی به دیگران
18عدم کنترلهایی که انجام وظایف را تضمين کند
مدل سه مرحله ای توانمندسازی کارکنان
آلن رندولف با هشت سال مطالعه ده شرکت توانمند شده مدل
سه مرحله ای توانمندسازی را تنظیم کرد.
• تبادل اطالعات
• ایجاد استقالل ساختاری
• جایگزین کردن تیمهای کاری با سلسله مراتب
19
تبادل اطالعات
اطالعات مرتبط با عملکرد سازمان را با کارکنان در میان بگذارید.
به افراد در شناخت کسب و کار کمک کنید
از طریق تبادل اطالعات با کارکنان اعتمادسازی کنید
امکان خودنظارتی را فراهم کنید
20
ایجاد استقالل ساختاری
چشم انداز روشنی ایجاد کنید و تصاویر کوچک دستیابی به آن را مشخص کنید
قواعد تصمیم گيری جدیدی ایجاد کنید که حامی توانمندسازی باشد
با همکاری مبتنی بر اعتماد ،هدفها و نقشها را روشن کنید
فرایندهای مدیریت عملکرد توانمندساز ایجاد کنید
آموزش ضمن خدمت را افزایش دهید.
21
سلسله مراتب را با تيمهاي كاري جايگزين كنيم
• مهارتهای جدید آموزش دهید
• تغیير را مورد تشویق و حمایت قرار دهید
• قدرت را کم کم از دست مدیران خارج کنید
22
تفويض اختيار
نيازمند توسعه توانمنديهاي كاركنان است
23
توسعه و ارزيابي
هيچ نوع توسعه اي بدون توجه به ارزيابي
صحيح امكان پذير نيست چرا كه توسعه
يعني حركت از وضعيت موجود به سوي
وضعيت مطلوب
ارزيابي يعني شناسايي وضعيت موجود
تا وضعيت موجود را شناسايي نكنيم امكان
حركت به سوي وضعيت مطلوب را
نخواهيم داشت.
24
ارزيابي
ارزيابي عمل يافتن ارزش هر چيز است
ارزياب كس ي است كه ارزش هرچيز را معين مي كند
ارزش يعني قيمت ،بها ،ارز ،ارج ،قدر ،برازندگي ،شايستگي،
زيبندگي ،قابليت و استحقاق
ارزيابي عبارت است از مراحلي رسمي به منظور سنجش و مط ــلع نمودن
افراد در مورد نحوه انجام وظايف و مسئوليتهاي محوله و صفات،
خصوصيات و ويژگيهاي مورد نظر و هم چنين شناخت استعدادهاي
بالقوه افراد جــهت رشد و شكوفائي در ابعاد مختلف مورد نياز
سازمان
25
رويكردهاي سنتي ارزيابي
رويكردهاي سنتي بيشتر به دنبال مچ گيري
و نظارت بر كاركنان بودند به همين دليل بر
نظارت مستقيم بر كاركنان تاكيد زيادي
داشتند.
26
منافع ارزيابي
بازخور به
مديران ارشد
(انتصاب ،ترفيع)... ،
نيازهاي
آموزش ي و
برنامه ريزي آموزش ي
اطالعات صحيح
پاداش واكورد
حقوق و
مزايا
حاصل از ارزيابي
شناسايي
نيروهاي مستعد
27
خودشناس ي و
برنامه ريزي
توسعه فردي
در انجام ارزيابي
هدف شناسايي شايستگيهاي منابع انساني و
ايجاد تناسب بين شغل و شاغل است.
نيازمنديهاي شغل
تناسب بين
شغل و شاغل
28
شايستگيهاي فرد
تعريف شايستگي
تعريف دقيق و مشتركي از شايستگي وجود ندارد.
ويژگيهاي يك فرد كه عملكرد و يا رفتار را در كار مشخص مي كنند.
كميسيون خدمات عمومي دولت كانادا
هرگونه دانش ،مهارت /توانائي يا كيفيت (صالحيت) شخص ي است
كه از طريق رفتار نشان داده مي شود و منجر به تعالي خدمت دهي و
عملكرد بال مي گردد.
(بوندر )2003 ،
شايستگي ها منجر به تفاوت بين عملكرد برتر و متوسط مي گردند
29
(مك كللند)
معيارهاي ارزيابي
30
معيارهاي عملكردي
معيارهاي رفتاري
معيارهاي شخص ي
حجم كار
ميزان فروش
تعداد توليد
سرعت انجام كار
همكاري و مشاركت
پيگيري
توانائيها
مهارتها
دانش
صفات
معرفي روشهاي ارزيابي
• روش رتبه بندي
• روش مشاهده مستقيم رفتار
• روش مقايسه كاركنان
• روش شاخص مستقيم (معيار عيني)
• روش ثبت وقايع حساس • روش تجزيه و تحليل عمليات
• روش چك ليست
• روش ارزشيابي گزارش تشريحي
• روش توزيع اجباري
• بازخورد 360درجه
31
مشكالت ارزيابي از طريق يك منبع
• ارزيابي از طريق يك منبع پاسخگوي كليه نيازها نيست.
• بيشتر براي افزايش حقوق و دستمزد مورد استفاده قرار ميگيرد.
• اين نوع ارزيابي در زيردستان ايجاد تنش مينمايد.
• بازخوردهاي رشد و توسعه اي كه به افراد داده مي شود غالبا مبهم است.
• اغلب مديران با مهارتهاي ارزيابي عملكرد آشنايي كافي ندارند.
• ساليق شخص ي سرپرستان تاثير زيادي در ارزيابي فرد دارد.
• امروزه افراد مافوق فرصت كمتري نسبت به همكاران در اختيار دارند تا
كار افراد را از نزديك مشاهده كنند.
32
مشكالت ارزيابي از طريق يك منبع
• ارزيابي از يك منبع باعث مي شود ارزيابي شونده تالش كند تا
مافوق را تحت تاثير قرار دهد و نسبت به ديگر ارباب رجوعان و
مشتريان بي توجه باشد.
• ارزيابي اغلب مي تواند انعكاس قضاوتهاي شخص ي مبتني بر
آنچه مافوق دوست مي دارد يا خير ،باشد.
نتايج :
نارضايتي افراد با صالحيت ،روي آوردن افراد به رفتارهاي سياس ي نامطلوب،
عدم تحقق اهداف سازمان ،كاهش بهره وري و ...
33
www.westga.edu/~cgoodson/text.htm
وضعيت مطلوب
كسب اطالع از نظرات مشتري (مشتري مداري)
برنامه ريزيهاي آموزش ي براساس نتايج ارزيابي ها انجام شود.
شناسائي نيروهاي مستعد سطوح مديريت (انتصابات ،ترفيعات)
كسب اطالع از توانائيها ،ضعفها ،نيازهاي آموزش ي و طرز تلقي مديران درباره خود
درجه بندي مديران براساس يك سيستم پويا و جامع
انتخاب مديران نمونه و معرفي به عنوان الگو
34
ارزيابي 360درجه چيست
نوعي فرايند ارزيابي است
كه به صورت گروهي انجام ميگيرد
و در آن تمامي افرادي كه در سازمان بطور مستقيم و
غيرمستقيم بافرد ارتباط دارند
اعم از رئيس ،مرئوس ،همكاران و مشتريان
شركت مي كنند
تا برداشتي واقعي از عملكرد شغلي ارائه نمايند.
35
ديگر نامهاي ارزيابي 360درجه
بازخور 360درجه
بازخور از چند منبع
بازخور از ارزيابي كنندگان متعدد
ارزيابي چرخه كامل
36
360 feedback
multi-source feedback
multi-rater feedback
full-circle appraisal
بازخور رو به باال
upward feedback
ارزيابي همرتبه ها
peer evaluation
37
ارزيابي كنندگان در روش ارزيابي 360درجه
مقام مافوق
خودارزيابي
ارزيابي شونده
زيردستان
38
مشتريان
ارزيابي كنندگان در ارزيابي 360درجه
مقام مافوق
خودارزيابي
زيردستان
39
همكاران
ارزيابي شونده
مشتريان
پيشينة بازخورد 360درجه
اين روش از اوايل دهة 1990رواج يافته است.
شركتهاي امريكايي مانند شركت تلفن امريكا آغازگر
استفاده از اين سيستم ارزيابي بوده اند
امروزه بيش از 80درصد شركتهاي
برتر كه در مجله فورچون از آنها نام برده مي شود از اين
سيستم ارزيابي استفاده مي كنند.
40
ويژگيهاي بازخورد موثر
• ويژه فردي خاص باشد.
• مثبت و تقويت كننده باشد.
• واضح و بدون ابهام باشد.
• حساس باشد.
• داراي جمله بندي دقيق باشد.
• تحميلي نباشد.
• خوب ارائه شود.
• بر رفتارهاي قابل تغيير تمركز كند.
• هدف گرا باشد.
41
• توصيفي باشد.
• مورد تائيد باشد.
• به روز باشد.
دامنه كاربرد
بر طبق نظرسنجي انجمن مديران منابع انساني ،سازمانها به ترتيب زير از بازخور
360درجه در سطوح مديريت خود استفاده كرده اند.
سطح
درصد
مديران ارشد
35
مديران بالتر از سطوح مياني
37
مديران مياني
23
مديران عملياتي
18
افراد غير مدير
11
42
TOP
MIDDLE
OPERATIONAL
موارد كاربرد بازخور 360درجه در سازمانها
بر طبق تحقيقات از مديران منابع انساني نتايج زير به دست آمده است
43
توسعه سازمان و مديريت
%58
ارزيابي عملكرد
%25
حمايت از عمليات استراتژيك و تغيير فرهنگي
%20
توسعه تيم
%19
كاربرد ارزيابي 360درجه در ساختاردهي مجدد
درموسسه Idaho National Engineering Laboratoryاز بازخور 360
درجه در ساختار دهي مجدد استفاده شده است.
44
تعداد
Number of
employee
Number of
supervisor
4.5
1
Past
17
1
Now
زمان
: درجه استفاده مي كنند360 برخي از شركتهايي كه از بازخورد
JAHNSON & JAHNSON
DETROIT EDISON
FORD FOUNDATION
SYSCO
US PATENT & TRADEMARK OFFICE
CORDIS CORPORATION
GENERAL ACCOUNTING OFFICE
ARMY MANAGEMENT ENGINEERING
COLLEGE
CHRYSLER
DISNEY
UPS
GENERAL MILLS
AT & T
EXXON
AMOCO
GE
IBM
CATERPILLAR
SHELL OIL
CANON USA
FEDERAL RESERVE BANK
DU PONT
PROCTER & GAMBLE
DOW CHEMICAL
ايران خودرو
سايپا
شركتهاي تابعه سازمان گسترش
و نوسازي صنايع ايران
45
.....و
مزاياي بكارگيري ارزيابي 360درجه
• اين نوع ارزيابي سيستماتيك و ساختار يافته است .
• اين فرايند بيشتر در جهت بهينه سازي مديران است .
• اين فرايند بطور دقيقي مي تواند در جهت اهداف سازمان قرارگيرد.
• نتايج اين فرايند بيشتر مورد قبول فرد ارزيابي شونده است.
• موجب ارتقاي كار تيمي و مشاركت كاركنان ميشود.
• بر خدمات دهي به مشتريان تمركز دارد.
• بر شناسايي شايستگيها و موانع موفقيت افراد تاكيد دارد.
• اين فرايند افراد را در مسير شغليشان هدايت ميكند.
46
منافع بازخورد 360درجه
براي فرد
• ادراك فرد به واقعيت نزديكتر مي شود .
• نيازهاي توسعه و رشد مشخص مي گردند.
• تمركز بر بازتاب رفتار در تعامل با ديگران
www.360-degreefeedback.com
Www.opm.gov/perform/articles/046.htm
47
منافع بازخورد 360درجه
براي تيم
.ارتباطات را بين اعضاي تيم افزايش مي دهد.
.با درگير كردن اعضاي تيم در فرايند توسعه از كارتيمي حمايت مي كند.
www.360-degreefeedback.com
48
منافع بازخورد 360درجه
براي سازمان
•
•
•
•
•
•
•
فراهم سازي ارتقاء از داخل سازمان (شناسايي نيروهاي مستعد)
بهبود خدمات به مشتريان با توجه به نظرات آنها
جهت دهي به برنامه هاي آموزش ي
افزايش حيطه نظارت مديران
توسعه مديران و افزايش سود آوري سازمان
توانا سازي كاركنان
شناسايي مهارتها و شايستگيهاي سازماني
www.360-degreefeedback.com
49
هدف از ارزيابي 360درجه
توسعة فردي است
50
هدف اصلي بازخور 360درجه
توسعه سازمان
تفويض اختيار
و توانمندسازي
توسعه فردي
51
مشكالت بكارگيري ارزيابي 360درجه
شايستگيهاي مورد ارزيابي بطور دقيق انتخاب نشود.
• كانديداها نتايج بدست آمده را به دليلي نپذيرند.
• در بازخورد به كانديداها فقط بر روي نقاط ضعف تاكيد شود.
• از نتايج بازخورد در جهت توسعة فرد استفاده نشود.
• اشتباهاتي كه در حين اجراي ارزيابي ممكن است بوجود بيايد مانند اثر هالهاي،
كليشه سازي و...
• فقدان حمايت مديريت ارشد
• عدم ارتباطات مؤثر با ارزيابي شوندگان و ارزيابي كنندگان
• فقدان تطابق با بينش ،مأموريت و استراتژيهاي شركت
• برخي تناقضات در آراء افراد
• زمانبر بودن از لحاظ اجرايي در سازمانهايي كه سيستم اطالعاتي قوي ندارند
52
بازخورد 360درجه (تهديدها)
مقاومت پرسنل تحت سرپرستي از دادن نظرات صائب
محرمانه نماندن اطالعات و افشاي اطالعات
انجام تسويه حسابهاي شخص ي در جريان ارزيابي
كمي تجربه و مهارت ارزيابي كنندگان
تاخير در تكميل فرمهاي ارزيابي و عودت به مركز ارزيابي كننده
نبود فرهنگ ارزيابي و مشكالت ناش ي از آن
اشتباهات ناش ي از تعيين مشتريان خارجي در سازمانها
53
دو اصل اساس ي
محرمانه بودن
ارزيابي 360درجه
حفظ محرمانه بودن اطالعات
+
حفظ حريم خصوص ي
و 54شخص ي افراد
حريم خصوص ي افراد
اجراي موفقيت آميز ارزيابي
360درجه
=
www.opm.gov/perform/articles/002.htm
بهترين فواصل زماني براي تكرار ارزيابي 360درجه
بايد به ارزيابي شوندگان فرصت داد تا بتوانند تغيير كنند.
بايد به ارزيابي كنندگان فرصت داد تا تغيير ارزيابي شوندگان را مشاهده و ادراك
نمايند.
بر طبق تحقيقات بهترين زمان تكرار ارزيابي 360درجه فواصل زماني يكساله
هستند.
www.360-degreefeedback.com
55
درچه مواردي بازخور 360درجه نامناسب است؟
افراد تازه كار هستند و يا شناخت كاملي از مسئوليتهاي ارزيابي شونده ندارند لذا
نمي توانند اطالعات صحيحي ارائه كنند.
گروه يا سازمان تغيير عمده اي را تجربه مي كند.
درجه بااليي از بي اعتمادي در محيط حاكم است.
www.360-degreefeedback.com
56
هفت عامل اساس ي در موفقيت ارزيابي 360درجه
-1هدفي روشن براي فرايند بيان كنيد
-2بازخورد 360درجه بايد دربرگيرنده تمام ذي نفعان باشد
-3از باال شروع كنيد
-4محرمانه بودن فرايند را حفظ كنيد
-5مالكيت فرايند را به ارزيابي شونده بسپاريد
-6فرايند را تا آخرين مرحله (ارائه بازخورد) ادامه دهيد
-7فرايند را تكرار كنيد
57
اقدامات پس از ارزيابي 360درجه
پس از انجام ارزيابي 360درجه سه اقدام اساس ي براي توانمندسازي و
توسعه افراد صورت مي پذيرد:
.1ارائه بازخورد ارزيابي به خود فرد و بيان راهكارهايي براي خودتوسعه
اي
.2ارائه بازخورد به مدير مستقيم فرد و تشريح راهكارهايي براي مربيگري
.3استفاده از نيازسنجي آموزش ي بر اساس ارزيابي 360درجه و ارائه
آموزشهاي الزم
58
ارزيابي 360درجه يكي از ابزارهاي سنجش كاركنان
در مراكز ارزيابي نيز هست
هدف از مكانيزم مراكز ارزيابي
ايجاد تناسب بين شغل و شاغل بوده و
اين مكانيزم هم در جهت توانمندسازي كاركنان است.
59
اهميت توسعه منابع انساني
به مردم گفت دانشمند چيني
اگر برنــامه يكسـاله داريــد
درخت ميوه بايد كاشت در باغ
سخنهاي مرا نيكو شماريد
برنج اندر حيات خود بكاريد
اگر برنامه ده ساله داريد
اگر برنامه صد ساله است بايد به انسان ساختن همت گماريد
چو انسان تربيت كرديد شايد
60
جهاني را به دست او سپاريد
61