Transcript stres
Deprywacja i frustracja Deprywacja – utrata pewnego pożądanego obiektu lub osoby; termin ten jest używany w odniesieniu do czynności pozbawiania kogoś tego obiektu lub osoby, albo do samego braku Frustracja Akt blokowania, zakłócania lub przerywania zachowania ukierunkowanego na dany cel Stan emocjonalny wynikający z tego aktu. Zazwyczaj przyjmuje się, że stan ten ma własności motywacyjne, skłaniając do zachowania, które ma obejść lub przezwyciężyć przeszkodę. Frustracja a agresja 1 Stres Stres to zespół specyficznych i niespecyficznych reakcji organizmu na zdarzenia bodźcowe, które zakłócają jego równowagę, i wystawiają na poważną próbę lub przekraczają jego zdolność radzenia sobie Stresory – zdarzenia bodźcowe, będące zarówno warunkami wewnętrznymi jak i zewnętrznymi, które wymagają od organizmu reakcji przystosowawczej Reakcja jednostki na potrzebę zmiany składa się z kombinacji różnych procesów zachodzących na kilku poziomach (fizjologicznym i psychologicznym) Stres jest kwestią osobistą – zależy nie tylko od obiektywnych cech stresorów, ale i od cech osobowych 2 Model procesu stresowego Stresor Typ: Środowiskowe Psychologiczne Społeczne Wymiary: Intensywność Czas trwania Częstość przewidywalność Ocena poznawcza Osoba Cechy fizjol. Zdrowie fizyczne Słabości Cechy psychicz.: Zdrowie psychicz Temperament Poczucie własnej osoby, efektywności, samoocena Cechy kulturowe: Kulturowe definicje, znaczenia Oczekiwany styl reagowania Środki zaradcze Fizyczne Pieniądze Opieka lekarska Osobiste Umiejętności Styl radzenia sobie Społeczne Sieci wsparcia Pomoc profesjonalna Możliwe reakcje: fizjologiczne, behawioralne, emocjonalne, poznawcze 3 Źródła stresu Główne stresory spotykane w życiu (nagłe zmiany sytuacji życiowej) Drobne kłopoty życiowe (nagromadzenie małych frustracji, szczególnie gdy są interpretowane jako istotne i szkodliwe, czy też groźne dla naszej przyszłości) Zdarzenia katastrofalne (pięciofazowa reakcja na zdarzenia katastrofalne) Chroniczne stresory społeczne (np. przeludnienie, przestępczość, recesja, skażenie środowiska, AIDS, zagrożenie wojną) 4 Zmienne modyfikujące stres Reakcja stresowa poprzedzona jest rozpoznaniem i oceną stawianego przez sytuację wymagania Interpretacja poznawcza i ocena stresora ocena poznawcza Ocena poznawcza może być równie ważna jak sam stresor Rozpoznanie negatywne samospełniająca się przepowiednia i porażka Rozpoznanie pozytywne stresor jako interesujące nowe wyzwanie, okazja do sprawdzenia się Określony typ osobowości jako ważny aspekt przy radzeniu sobie ze stresem Twardość (wyzwanie, zaangażowanie, kontrola) Inne cechy osobowe np. poszukiwanie pobudzenia 5 Fizjologiczne reakcje stresowe Reakcje fizjologiczne są automatyczne, przewidywalne i niekontrolowalne Skutki stresu ostrego i stresu chronicznego Zespół „walcz lub uciekaj” – sekwencja procesów przystosowujących organizm do walki lub ucieczki w bezpieczne miejsce Ogólny zespół adaptacji Wszelkie stresory wymagają adaptacji – organizm musi utrzymać/odzyskać homeostazę Fazy: reakcja alarmowa, stadium odporności, stadium wyczerpania Choroby adaptacyjne – zaburzenia psychosomatyczne, spowodowane przez czynniki poznawcze i emocjonalne, wynikające z usiłowań organizmu zmierzających do fizjologicznego przystosowania się do stresorów 6 sytuacyjnych Psychiczne reakcje stresowe Reakcje psychiczne są wyuczone, zależą od sposobu spostrzegania i i interpretowania świata i od zdolności radzenia sobie ze stresem Trzy typy reakcji: Behawioralne Emocjonalne Poznawcze 7 Reakcja behawioralna Praktycznie każde zachowanie może być częścią reakcji stresowej Zachowanie zależy od poziomu stresu: Stres łagodny – aktywizuje, nasila zachowania ważne z biologicznego punktu widzenia, czyni organizm bardziej czujnym, następuje koncentracja energii Stres umiarkowany – na ogół zakłóca zachowanie, zwłaszcza zachowanie wymagające umiejętnej koordynacji; przystosowawcze i nieprzystosowawcze aspekty stereotypowych zachowań w sytuacjach stresowych Silny stres – hamuje i tłumi zachowanie, może prowadzić do całkowitego znieruchomienia 8 Reakcja emocjonalna Stres jest doświadczenie przykrym, wywołuje negatywne emocje i wysiłki zmierzające do złagodzenia cierpienia w sposób bezpośredni lub pośredni Zespół stresu pourazowego (posttraumatic stress disorder) – reakcja emocjonalna po przeżyciach traumatycznych – zespół reakcji stresowych, nawracający wielokrotnie, nawet po upływie długiego czasu od przykrego doświadczenia Może wystąpić odrętwienie emocjonalne w odniesieniu do codziennych zdarzeń i uczucie wyobcowania Cierpienie emocjonalne towarzyszące stresowi może powodować nasilenie różnych objawów 9 Reakcja poznawcza Im większy stres, tym większy spadek sprawności intelektualnej i zakłócenie elastyczności myślenia Stres wpływa niekorzystnie na: Zakres uwagi Pamięć Podejmowanie decyzji (myślenie stereotypowe zamiast twórczych sposobów reagowania) Rozwój intelektualny dzieci 10