Transcript สมุนไพ - โรงเรียนสามัคคีวิทยาคม

มารู ้จักสมุนไพร
ไทยกันเถอะ
ค่ะ!!!
ว่ามีประโยชน์
มากมายขนาด
ไหน
่ ยมร ับประทาน
ผักกุยช่าย หรือ ผักไม้กวาด ทีนิ
๋
สด ๆ กับก๋วยเตียวผั
ดไทย หรือผัดร ับประทาน
้
กับข้าวสวยนัน แล้วทราบหรือไม่วา
่ ยังเป็ น
สมุนไพรร ักษาโรคได้
- แก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ขับลม และแก้
้
้ ม
่
ท้องผู ก โดยใช ้ใบสดตาให ้ละเอียดคันเอาแต่
นาดื
หรือนาไปผัดร ับประทาน เพราะกุยช่ายมีใยอาหารมาก
จึงช่วยกระตุ ้นให ้ลาไส ้บีบตัวได ้ดี
- แก้อาการฟกชา้ โดยใช ้ใบสดตาละเอียดพอก
่ น บรรเทาปวดและแก ้อาการห ้อเลือดได ้
บริเวณทีเป็
- แก้อาการปั สสาวะกะปริบกะปรอย โดยใช ้เมล็ด
แห ้งต ้มร ับประทาน หรือจะทาเป็ นยาเม็ดหรือยาผง
ร ับประทาน
้ คั
่ นได
้ ้จากใบสดทา
- ร ักษาโรคหู น้ าหนวก โดยใช ้นาที
ในรูหู
่ าแม่ลก
- บารุงน้ านม คนไทยโบราณเชือว่
ู อ่อนกินแกง
ผักกุยช่าย
หรือ
ผักไม้กวาด
ค่ะ!!
โหระพา
่ ่ในตระกูล Labiatae มีชอวิ
โหระพาเป็ นพืชทีอยู
ื่ ทยาศาสตร ์ว่า
Ocimum basilicum Linn.
่ ้บริโภคเป็ นผักสดหรือใช ้ประกอบอาหารอืนๆ
่ ก็ได ้ ทา
เป็ นผักทีใช
่
่ น้ ใช ้ใบปรุง
ให ้อาหารมีรสชาติและกลินหอมน่
าร ับประทานยิงขึ
อาหารเป็ นผักชูรสได ้หลายชนิ ด เช่น แกงเผ็ด แกงเลียง ผัด ทอด
่
ร ับประทานสด เป็ นเครืองแนมอาหารคาวหรื
ออาหารว่างได ้เป็ น
อย่างดี นอกจากจะใช ้เป็ นอาหารแล ้วยังมีคณ
ุ ค่าทางยาช่วยขับ
ลมในลาไส ้
่
้
แก ้ท ้องอืดท ้องเฟ้ อ เมล็ดเมือแช่
นาจะพองตั
วใช ้ร ับประทานแก ้บิด
่ าไส ้
ช่วยหล่อลืนล
่ การปลูกกันอย่างแพร่หลายในเอเซียตะวันออก
โหระพาเป็ นพืชทีมี
เฉี ยงใต ้
่ อายุสน
้ั มี
เช่น ไทย มาเลเซีย และอินโดนี เซีย เป็ นพืชล ้มลุกทีมี
่ ยม
่
ความสูงของทรงพุ่ม ไม่เกิน 60 เซนติเมตร ลาต ้นเป็ นรูปสีเหลี
ก ้านใบและลาต ้นมีสม
ี ่วงแดง ใบสีเขียว
่
ใบเป็ นรูปหอกยาวประมาณ 1-3 นิ ว้ มีกลินหอม
ออกดอกเป็ นชน้ั
่
รางจืดเป็ นพืชทีชอบอยู
่ตามลุ่มน้า ลาห ้วย ลาธาร ขึน้
้
่ น้าให ้
ในป่ าชืนจะงามมาก
ใบมีขนาดใหญ่ ถ ้าอยู่ในบริเวณทีมี
้ ดมสมบูรณ์จะออกเถาไม่รู ้จบสิน้ ต ้นเดียวจะ
ความชุม
่ ชืนอุ
้ เป็
่ นงานๆ ชอบดินร่วนปนทราย ลักษณะ
ออกเถาคลุมเนื อที
้ ลาต ้นหรือเถามีเนื อแข็
้
เป็ นไมเ้ ถาเลือย
ง ลักษณะของเถานั้น
้
จะกลมเป็ นข ้อปล ้อง มีสเี ขียวสดหรือสีเขียวเข ้ม เลือยพาดไป
้ั ้วจะทิงตั
้ วห ้อยเป็ นระย ้าลงสู่เบืองล่
้ าง
ตามกาแพงรวแล
่ ไปทางภาคกลางและ
มักพบอยู่ตามชายป่ าดิบทัวๆ
่
ภาคเหนื อ ชอบอาศัยพันเกาะเกียวกั
บต ้นไมใ้ หญ่ มีเถาที่
่ ออกตรงข ้ามกันเป็ นคูๆ่ และ
แข็งแรงมาก ใบเป็ นไมใ้ บเดียว
้
้ ขนาดใหญ่ คือตรงโคน
ขนาดของใบนั้นจะไล่กน
ั ขึนไปตั
งแต่
้
ก ้านไปหาขนาดเล็กคือ ปลายก ้าน ใบเป็ นสีเขียวผิวเกลียง
ลักษณะของใบเป็ นรูปหัวใจ ตรงโคนใบจะเว ้า ปลายใบจะเป็ นติง่
แหลม
ดอกออกเป็ นช่ออยู่ตามง่ามใบ ช่อหนึ่ งจะมีดอกอยู่ 3-4 ดอก
ห ้อยระย ้าลงมา ลักษณะของดอกเป็ นกรวยต ้นๆ หลอดกรวย
สรรพคุณ
ของ
ต ้นรางจืด
คร ับ++
่ ้ร ับการยืนยันทางวิทยาศาสตร ์ว่า มี
รางจืด เป็ นสมุนไพรไทยทีได
่ น แก ้พิษยาฆ่าแมลงในสัตว ์ แก ้
สรรพคุณแก ้ท ้องร่วง อาการแพ้ ผืนคั
่
พิษจากสารในยากาจัดศัตรูพช
ื แก ้พิษเคมี พิษเบือเมา
พิษแอลกอฮอล ์
้ ัง พิษสะสมในร่างกาย ไข ้ร ้อนใน ฯลฯ ปัจจุบน
พิษสุราเรือร
ั มีผูน้ ารางจืด
มาทาเป็ นผลิตภัณฑ ์ใบชา หรือถุงชาในแพ็กเกจสวยหรูดด
ู ี และยังทา
่ มสมุ
่
่ นของกลุม
เป็ นเครืองดื
นไพรสาเร็จรูป ซึงเป็
่ แปรรูปผลิตภัณฑ ์
่ ้ทันที
ชุมชน หนึ่ งตาบล หนึ่ งผลิตภัณฑ ์ ราคาย่อมเยา สามารถชงดืมได
่
้
ใบรางจืดอบแห ้งมีกลินใบไม
้แห ้งหอมอ่อนๆ เป็ นธรรมชาติ ให ้นาชาสี
้
่
นาตาลออกเขี
ยว มีสรรพคุณกาจัดพิษ แก ้เมาค ้าง บรรเทาอาการผืน
้ ร่ ้อนขึน้
แพ ้ และลดความร ้อนในร่างกาย เหมาะกับเมืองไทยในขณะนี ที
่
เรือยๆ
่ นประจาได ้ทุกวัน ใบสดนามาคันกั
้ บนาเพื
้ อให
่ ้
ชารางจืดไม่มพ
ี ษ
ิ ดืมเป็
่ นยาฆ่าแมลงดืม
่ เป็ นการปฐมพยาบาลก่อนนาส่งโรงพยาบาล
ผูป้ ่ วยทีกิ
่ องกันก่อนสัมผัสยาฆ่าแมลง ในทาง
ได ้ แต่จะไม่ให ้ผลในการกินเพือป้
้ งหาได
่
กลับกันสมุนไพรรางจืดนี ซึ
้ง่ายในแถบชนบทอยูแ่ ล ้ว สามารถ
่ ้องใช ้สารเคมี
นามาใช ้ให ้เกิดประโยชน์ได ้ โดยเฉพาะเกษตรกรทีต
่
กาจัดศัตรูพช
ื สามารถนาใบรางจืดมาต ้มทาเป็ นชารางจืด ดืมแทนน
า้
่ ้ทาลายและขับพิษสารเคมีไม่ให ้ตกค ้างในร่างกาย โดย
ธรรมดาเพือให
่ ้ อาเจียน
พิษของยากาจัดศัตรูพช
ื จะทาให ้เกิดอาการวิงเวียน คลืนไส
แน่ นหน้าอก หายใจลาบาก
่
่ ารางจืดมาเคียวเพื
้
่ บฤทธิ ์
สาหร ับความเชือในวงเหล
้า ทีน
อดั
่ าให ้ดืมได
่ ้นานไม่เมานั้น ยังไม่เคยมีการ
เอทิลแอลกอฮอล ์ เพือท
่
ศึกษาวิจยั มาก่อนและไม่แนะนาให ้ปฏิบต
ั ด
ิ ้วย เพราะสุดท ้ายเมือเหล
้า
ว ้าว!!สรรพคุณดี
มากเลยนะคร ับ
้ ัน
ขมินช
่ ทยาศาสตร ์ Curcuma longa Linn.
ชือวิ
วงศ ์
ZINGIBERACEAE
้
้ ันมีสเี หลืองเข ้ม จนสีแสดจัด
ลักษณะ พืชล ้มลุกมีเหง ้าอยู่ใต ้ดินเนื อในของเหง
้า ขมินช
่
มีกลินหอมเฉพาะตั
ว ใบรูปเรียวยาวปลายแหลมคล ้ายใบพุทธร ักษา ดอกออกเป็ นช่อ
มีก ้านช่อแทงจากเหง ้าโดยตรง ออกตรงกลางระหว่างใบคูใ่ นสุดดอกสีขาว
มีแถบสีเหลืองคาด มีกลีบประดับสีขาวหรือเขียว
สรรพคุณ
การป้ องกันการแข็งตัวของหลอดเลือด การชลอความแก่
้
การเป็ นสารต ้านมะเร็งและเนื องอกต่
างๆ
การต ้านไวร ัส โดยเฉพาะเชือ้ HIV อันเป็ นต ้นเหตุของโรคเอดส ์
ข่า
่ ทยาศาสตร ์ Alpinia galanga
ชือวิ
Swartz
วงศ ์ ZINGIBERACEAE
่ นๆ
่
ชืออื
กฏกกโรหิ
ณี (Ka-tuk-kaุ
ro-hi-ni)
่ าเนิ ด
ถินก
อินเดีย พม่า ไทย
มาเลเซีย สิงคโปร ์ บอร ์เนี ยว
อินโดนี เซีย ฟิ ลิปปิ นส ์
รู ปลักษณะ
ไม้ล ้มลุก ลาต ้นเป็ นก ้าน
กลมแข็ง ใบสีเขียวแข็งหนา มีดอกจาก
้
กอขึนไปเป็
นช่อใหญ่ส ี ขาวประสีม่วงแดง
ลูกกลมขนาดลูกหว ้า ลงหัวเป็ นปล ้องๆ
แง่งยาว มีสข
ี าวอวบ
่ ามาใช้เป็ นยา เหง้าอ่อนและ
ส่วนทีน
แก่
สรรพคุณ
– ใช ้ทานเป็ นยาขับลม แก ้ท ้องขึน้
ประโยชน์ของ
สมุนไพร
ยังมีอก
ี เพียบ
ค่ะ
ไปกันต่อ
เลยยยย
่ื ทยาศาสตร ์ว่า Scaphium macropodum
สารองมีชอวิ
่ ยกตามพืนบ
้ ้านที่
Beaum.
ชือเรี
่ ยกว่า
รู ้จักกันดี คือ พุงทะลายและท ้ายเภา เป้ นต ้น ทีเรี
่ ้มเมล็ดชันนอก
้
พุงทะลาย ก็เพราะเปลือกบางๆทีหุ
มีสาร
่
เมือกจานวนมาก เมือแช่
น้าจะพองตัวทะลักทลาย
ออกมามากมาย มีลก
ั ษณะคล ้ายวุ ้น ส่วนคาว่า
ท ้ายเภา นั้นกล่อนมาจากคาว่า ท ้ายสาเภา เพราะผลของ
่
สารอง มีลก
ั ษณะแผ่เป็ นแผ่นขนาดใหญ่( ซึงตรงกั
บ
่
ความหมายในชือภาษาอั
งกฤษว่า macropodum
่
นั้นเอง ) ซึงแตกตั
วขณะยังอ่อนอยู่ และแตกด ้านเดียว
่
เป็ นรูปโค ้งคล ้ายเรือสาเภา เมือเหล่
าผลสารองแก่ต ้องลม
่
พัดก็ปลิด ปลิวเลือนลอยกั
นไปเป็ นพรวน เหมือนกลุ่ม
สาเภาน้อยล่องลอยตามสายลม
้
สาหร ับสรรพคุณทางยาของสารองนันไม่
เป็ นรอง
่ หมอไทยแต่โบราณรู ้จักนาทุก
ใครเหมือนชือ
ส่วนของสารองมาใช้ทายา ด ังนี ้
้
- ราก รสเฝื่ อนเปรียวเล็
กน้อย แก ้ไอ แก ้ท ้องเสีย ร ักษา
กามโรค แก ้พยาธิผวิ หนัง
โสม (Ginseng)
เป็ นสมุนไพรจากธรรมชาติทไี่ ด ้รับการยอมรับ
้
อย่างแพร่หลาย และได ้มีการนามาใชประโยชน์
นานนับพันปี แล ้ว
้ อ
สรรพคุณของโสมทีเ่ ด่นทีส
่ ด
ุ คือ ใชเพื
่ บารุง
สุ
ขภาพโดยรวม
นซงึ่ ท
ยกให
โสมมี
สว่ นชว่ ยเพิโดยเฉพาะชาวจี
ม
่ การสร ้างพลังงาน
าให ้ ้โสม
เป็
วฒ
ั นะ
นักนยาอายุ
กีฬามีความทนทานต่
อการออกกาลังหนักได ้ดี
ที
่ ามารถรั
กษาโรคได
ดชนิดเิ เลยที
เดียอย่
้ว าง
ขึน
้ส
และทาให
้สามารถน้สารพั
าพาออกซ
จนไปใช
ิ ธิภาพมากยิง่ ขึน
มีประสท
้
กระตุ ้นระบบภูมค
ิ ุ ้มกันในร่างกายให ้แข็งแรง โดย
ื้
การสร ้างสาร Interferon ซงึ่ เป็ นสารต ้านเชอ
ไวรัส และกระตุ ้นการสร ้างโปรตีน Interleukin- 1
ชว่ ยบรรเทาอาการร ้อนวูบวาบในหญิงวัยหมด
ประจาเดือน
ลดการหลัง่ ฮอร์โมนทีท
่ าให ้เกิดความเครียดจาก
ต่อมหมวกไต
ลดอัตราการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็ง
ควบคุมระดับน้ าตาลในเลือดให ้อยูใ่ นระดับปกติ
ชว่ ยฟื้ นฟูสมรรถภาพทางเพศ
ทาให ้อัตราการเต ้นของหัวใจเป็ นปกติ
ลดอาการข ้างเคียงจากการฉายรังส ี
สรรพคุ
ณและ
วิธก
ี ารใช้
ค่ะ++
- แก ้เจ็บคอแก ้ไข ้ ใช ้ลูกสารองราว 10-20 ลูก ต ้มกับชะเอม
จีนพอหวานจนได ้น้ายาเข ้มข ้น จิบน้าสารองบ่อยๆ ช่วยแก ้ไข ้
เจ็บคอดีนัก
- แก ้ไอขับเสมหะ ใช ้ลูกสารองแค่ 3-5 ลูกก็พอ เพียงแช่ลงใน
น้าสัก 1 แก ้ว จนพองเป็ นวุ ้นออกมา เติมน้าตาล กรวดลงไป
่
่ งเนื
้ อวุ
้ ้นและน้าครงละ
้ั 1
เพือแต่
งรสให ้หวานตามใจชอบ ดืมทั
แก ้ว วันละ 3 เวลาก่อนอาหาร
ช่วงฝนตกทุกวันอย่างนี ้ ไข ้หวัดกาลังระบาดพร ้อมกับอาการไอ
่ า
เจ็บคอ มีเสมหะ จึงควรหาลูกสารองมาประจา บ ้านไว ้เพือท
่ มอุ
่ น
เครืองดื
่ ๆ แก ้ไข ้ แก ้ไอ ขับเสมหะ แก ้เจ็บคอ เนื่ องจาก
่
อาการหวัดในหน้าฝนกันเถอะ และใน บางวันทีอากาศร
้อนก็
่
สามารถเรียกหาน้าสารองดืมแก
้ร ้อนใน กระหายน้า ช่วยให้ใจ
่ กระปรี ้ กระเปร่า ได ้ ดีกว่าดืมชาหรื
่
คอชุม
่ ชืน
อกาแฟเป็ นไหนๆ
่ เป็ นอันตราย
- แก ้ตาอักเสบ เนื่ องจากวุ ้นสารองเป็ นยาเย็นทีไม่
่ ออ
ต่อเยือบุ
่ นๆ จึงสามารถนามาใช ้ร ักษาตาอัก เสบได ้ โดยนา
่ กเสบ
ผา้ ก็อซชุบน้าพอชุม
่ ชืน้ แล ้วนาไปวางทับบนตาทีอั
จากนั้นจึงวางแผ่นเปลือกหุ ้มเมล็ดลูก สารองลงบนผ ้าก็อซ
เปลือกหุ ้มเมล็ดนั้นจะพองตัวเป็ นวุ ้นแทรกซึมในผา้ ก็อซ ช่วย
บรรเทาอาการเจ็บตา ตาอัก เสบอย่างได ้ผลมาแล ้ว
่ องๆธิดาช ้างทังหลายควร
้
- แก ้โรคอ ้วน สรรพคุณลูกสารองทีน้
์
สนใจ เนื่ องจากฤทธิในการระบายของวุ
้น สารองก็ดี หรือ การ
่ ้ายกับบุกก็ดี ล ้วนเป็ นคุณสมบัติ
พองตัวของวุ ้นสารองทีคล
สาคัญ แบบทูอน
ิ วันของสมุนไพร ลดน้าหนักอย่างลูกสารอง ที่
่ มประจ
่
้
ควรจัดเป็ นเมนู เครืองดื
าสาหร ับสาวไดเอ็ททังหลาย
ที่
่
เจาะกลุ่มเป้ าหมาย ไปทีสาวๆก็
เพราะมีตวั เลขว่าคุณผู ้หญิง
รู ปลักษณะ
้
ไม้เถาเลือยพั
น เถามีขนาดใหญ่ มีปมปม
ุ่
่ เรียงสลับ
มาก ทุกส่วนมีรสขมมาก ใบเดียว
รูปหัวใจ กว ้างและยาว 6-10 ซม. ดอกช่อ
่
ออกตามเถา และทีซอกใบ
ดอกย่อยมี
ขนาดเล็กมาก ไม่มก
ี ลีบดอก ผล เป็ นผล
สด ค่อนข ้างกลม
่ ามาใช้เป็ นยา
สรรพคุณและส่วนทีน
เถา - ใช ้เป็ นยาแก ้ไข ้ ขับเหงือ่ แก ้กระหาย
นา้ แก ้ร ้อนใน โดยนาเถาสดขนาดยาว 2
้
้ ม
่
คืบครึง่ (30-40 กร ัม) ต ้มคันเอาน
าดื
่
หรือต ้มเคียวกั
บนา้ 3 ส่วนจนเหลือ 1 ส่วน
่ อนอาหารวันละ 2 ครง้ั เช ้า-เย็น หรือ
ดืมก่
ื่ วิทยาศาสตร์ Citrus hystrix DC.
ชอ
ื่ วงศ ์ RUTACEAE
ชอ
ื่ สามัญ Leech Lime, Mauritius Papeda, Kaffir Lime, Porcupine Orange
ชอ
ื่ ท ้องถิน
ชอ
่
ภาคเหนือ เรียก มะขูด, มะขุน
้ ด, สมมั
้ ่วผี
ภาคใต ้ เรียก สมกรู
เขมร เรียก โกร ้ยเขียด
่ งสอน เรียก มะขูด
กะเหรีย
่ ง-แม่ฮอ
ลักษณะทั่วไป มะกรูดเป็ นไม ้ยืนต ้นขนาดเล็ก แตกกิง่ ก ้าน ลาต ้นและกิง่ มีหนามแข็ง ใบ เป็ นใบ
ประกอบทีม
่ ใี บย่อยใบเดียว สเี ขียวหนา มีลก
ั ษณะคอดกิว่ ทีก
่ ลางใบเป็ นตอนๆ มีก ้านแผ่ออก
ใหญ่เท่ากับแผ่นใบ ทาให ้เห็นใบเป็ น 2 ตอน ใบสเี ขียวแก่คอ
่ นข ้างหนา มีกลิน
่ หอมมากเพราะ
ี าว ร่วงง่าย ผล มีหลายแบบ
มีตอ
่ มน้ ามันอยู่ ดอก ออกเป็ นกระจุก 3–5 ดอก กลีบดอกสข
แล ้วแต่พันธุผ
์ ลเล็กเท่ามะนาว ผิวขรุขระน ้อยกว่าและไม่มจ
ี ก
ุ ทีห
่ วั
สรรพคุณทางยา
ผิวผลสดและผลแห ้ง รสปร่า หอมร ้อน สรรพคุณแก ้ลมหน้ามืด แก ้วิงเวียน บารุงหัวใจ ขับลมลาไส ้ ขับระดู
้ มีสรรพคุณเป็ นยาขับเสมหะ แก ้ไอ แก ้นาลายเหนี
้
ผล รสเปรียว
ยว ฟอกโลหิต ใช ้สระผมทาให ้ผมดกดา ขจัดร ังแ
ราก รสเย็นจืด แก ้พิษฝี ภายใน แก ้เสมหะ แก ้ลมจุกเสียด
้
้ กัดเสมหะ ใช ้ดองยามีสรรพคุณเป็ น
นามะกรู
ด รสเปรียว
ยาฟอกโลหิตสาหร ับสตรี
ใบ รสปร่าหอม แก ้ไอ แก ้อาเจียนเป็ นโลหิต
้
่
แก ้ชาใน
และดับกลินคาว