Transcript Izvori ideja za istraživanja

ELEMENTI NAUČNOG
ISTRAŽIVANJA
PONAŠANJA/2
Predmet: Metodologija naučnog
istraživanja
Mirjana Beara
PROBLEM I CILJ ISTRAŽIVANJA

Problem istraživanja je praktični ili saznajni
problem koji istraživanje nastoji da reši
Izvori ideja za istraživanja
Zdrav razum i posmatranje okolnog sveta,
svakodnevni život
primeri:
Da li postoji “Marfijev zakon”?
Kako studenti nose knjige i sveske?
Kako se igraju dečaci a kako devojčice?
Izvori ideja za istraživanja/2
Praktični problemi
Primeri:
Razlozi zašto studenti beže sa časova
Preferencija nekog proizvoda
Analiza tržišta rada i očekivanja poslodavaca
Izvori ideja za istraživanja/3
Slučajna otkrića i paradoksalni događaji
Primeri:
Ivan Pavlov i otkriće uslovnih refleksa
Ubistvo Katarine Đenoveze
Izvori ideja za istraživanja/4
Teorije
Primer:
Teorija evolucije i izbor bračnog partnera
Izvori ideja za istraživanja/5
Prošla istraživanja i konfliktni nalazi
Primer:
Istraživanje tehnike “potpomognute
komunikacije” dece sa autizmom
Izvori ideja za istraživanja/6
Intenzivne studije slučaja
Primer:
A. Lurija i “mnemonista”
Šta je, zapravo, problem
istraživanja?



Svaka nezadovoljena potreba je problem, a
mnogi od njih postaju naučni problemi
Problem se često naziva i “predmetom
istraživanja”
Najbolje se definišu u vidu upitne rečenice,
npr:
“Da li A utiče na B?”, “Da li A i B zavise od
C?” (u kvantitativnim); “Da li postoji A i
koliko?”, “Koje osobine ima A u grupi B?” (u
kvalitativnim)
Problem kao izjava u projektu
istraživanja







Razumljiva širem čitalačkom krugu
Intrigantna
Inspirativna
Postepeno da uvede u istraživanje
Jasna
Jednostavna
Koncizna
Metodološko “brušenje” problema
istraživanja



Dovođenje u teorijski okvir
Sužavanje problema (razlaganje na merljive
konstrukte, proverljive relacije, raspoložive
metode...)
... ili pak provera da li je problem trivijalan,
nenaučan i preterano uzak
Vežba






Podela u grupe po dvoje ili troje
Iz jednog od mogućih izvora ideja za problem
istraživanja, izaberite jedan problem koji vas
interesuje
Problem mora da bude dovoljno obuhvatan
ali ne i preširok
Problem ne treba da bude trivijalan i banalan
Vreme za rad: 10 minuta
Napišite problem u vidu upitne rečenice

Pauza
Cilj istraživanja




Svrha, namena istraživanja
Izvodi se iz problema
Odnosi se na primenjeni, praktični aspekt
istraživanja
... Dok se problem istraživanja odnosi na
naučni, saznajni aspekt
Cilj u odnosu na problem
istraživanja



Problem: Da li bolja informisanost učenika
doprinosi promeni stava prema drogama?
Cilj: pravljenje preventivnog programa protiv
zloupotrebe psihoaktivnih supstanci u
školama
Poboljšanje prevencije zloupotrebe
psihoaktivnih supstanci u školama
Formulacija cilja





Nije uvek neophodno eksplicirati cilj, ali je
korisno radi boljeg fokusiranja problema
Kratak, jasan
U vidu izjave (najviše jedan pasus)
“Cilj (svrha) ovog istraživanja je...” ...”da
proveri teoriju”... “...da doprinese, poboljša...”
Izjave o problemu i cilju su delovi uvodnog
poglavlja u istraživačkom izveštaju
Vežba




U istim grupama, definišite svrhu mogućeg
istraživanja, a u skladu sa postavljenim
problemom istraživanja
Jedna rečenica ili pasus
Vreme za rad: 10 minuta
Prezentacija primera
OSNOVNI ELEMENTI
ISTRAŽIVANJA
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
Izbor teorijskog okvira istraživanja i opšteg
istraživačkog pristupa
Definisanje varijabli
Definisanje problema i cilja istraživanja
Istraživanje literature o problemu
Postavljanje hipoteza i istraživačkih pitanja
Priprema projekta istraživanja (postavljanje
strukture istraživanja: hipoteze, varijable,
uzorak, način prikupljanja i analize podataka)
Utvrđivanje validnosti istraživanja
Istraživanje u biblioteci




Oduzima veći deo raspoloživog vremena
“Istraga”
Valja istražiti i kasnije u izveštaju navesti svu
relevantnu literaturu koja je korištena prilikom
planiranja i sprovođenja istraživanja
Pomaže da se postavi teorijski okvir
istraživanja
Bibliotečke baze na Internetu





KoBSON:
http://nainfo.nbs.bg.ac.yu/KoBSON/page/
ERIC:
http://www.eric.ed.gov
Narodna biblioteka Srbije
http://www.nbs.bg.ac.yu
Domaća baza SocioFakt
http://nainfo.nbs.bg.ac.yu/sfoa/
HIPOTEZE I FORMULACIJA
ISTRAŽIVAČKIH PITANJA


Termin “hipoteza” je primereniji za
kvantitativna, a “istraživačka pitanja” za
kvalitativna istraživanja
Potrebna je operacionalizacija varijabli i
hipoteza
Definicija hipoteze



Hipoteze su iskazi koji na proverljiv način
govore o vezi dve ili više varijabli
“Probna objašnjenja”
Hipotezama se zapravo problem istraživanja
raščlanjuje na pogodan (proverljiv) način
Kako formulisati dobru
hipotezu
Iskazna rečenica koja sadrži:
a. Tvrdnju o povezanosti dve ili više varijabli
b. Jasnu ideju o tome kako se ta povezanost
može proveriti
Primeri:
Učenje u grupi poboljšava školske ocene
Socijalno poreklo dece utiče na nivo opšte
kulture merenu testovima opšte kulture
Još neki primeri hipoteza


“Gužva smanjuje uspešnost u mentalnim
zadacima” (teorijska hipoteza)
“Ispitanici u punoj učionici postižu niži rezultat
na testu inteligencije od ispitanika koji test
rešavaju sami” (ista hipoteza, samo
operacionalizovana)
Nulte hipoteze
Nulta hipoteza sadrži iskaz o nepostojanju
povezanosti između varijabli ili nepostojanju
razlika između grupa u datoj populaciji
Primer:
 ne postoji razlika između dečaka i devojčica u
postignuću iz statistike
 Nema povezanosti između prethodnog
obrazovanja i profesionalnih interesovanja
kod studenata psihologije UNP

Alternativne hipoteze




U njima se tvrdi da razlike ili povezanost postoje
Dele se na usmerene i neusmerene
Usmerena hipoteza tvrdi da između varijabli postoji
pozitivna (ili negativna) povezanost ili npr. da je
neka grupa bolja od druge u nečemu
Neusmerena hipoteza samo tvrdi da razlike (ili
povezanost) postoje, ali ne govori o njihovom
“smeru”
Istraživačka pitanja
U kvalitativnim istraživanjima, umesto hipoteza
 Iskazuju se u upitnim rečenicama, koje počinju sa
“kako”, “koliko”, “šta”
Primeri:
 Kakvu školsku spremu imaju roditelji studenata
psihologije UNP?
 Koliko je kod studenata razvijeno kritičko mišljenje?
 Koja je prosečna dužina studiranja?

...
Struktura, predlog i projekt
istraživanja



Neki autori prave razliku između ovih
pojmova
Struktura istraživanja: odnos između atributa i
entiteta, opšta metodološka struktura, “logika
istraživanja”
Predlog istraživanja: dokument kojim
konkurišemo za naučno zvanje ili pak
sredstva u komercijalnim istraživanjima;
pored naučno/stručnog značaja, u njemu se
opisuje i praktični značaj
Projekt istraživanja

-
Dokument koji pored strukture istraživanja
(problema, ciljeva, varijabli, načina izbora objekata
istraživanja, vremena u kojem će se istraživanje
izvesti) sadrži još i:
Hipoteze istraživanja
Metode prikupljanja podataka
Metode manipulacije varijablama i/ili kontrole
varijabli
Način uzorkovanja objekata i veličinu uzorka
Metode analize podataka
Zadatak za grupe

Sačinite skicu projekta istraživanja za
problem koji ste definisali u malim grupama
Zadatak za grupe
Minimalni elementi dokumenta:
- Naslov (tema)
- Koji je opšti pristup u istraživanju (kvalitativni, kvantitativni,
mešoviti)
- Problem
- Varijable: nezavisne, zavisne, (eventualno intervenišuće)
- Objekti istraživanja (“ciljna/e grupa/e”) i njihova svojstva
- Broj ispitanika u uzorku
- U kom vremenu bi se istraživanje sprovelo
- Hipoteze istraživanja ili istraživačka pitanja
(...a mogu se dodati i drugi elementi, koje smo na predavanju
pominjali)
Za sledeći susret...



U postojećim grupama, pripremiti skicu
istraživačkog projekta, koristeći literaturu
Maksimalno 2 - 3 stranice A4
“U sledećem broju”:
- Vrste istraživanja: (eksperimentalni
nacrti, kvazi-eksperimentalna i
neeksperimentalna istraživanja)...