Transcript PFA: EASE
หลักสู ตรการปฐมพยาบาลทางจิตใจตามหลักการ EASE Psychological First Aid : EASE 1 สารบัญ สารบัญ การบรรยาย : ความรู้พ้นื ฐานเกี่ยวกับการปฐมพยาบาลด้านจิตใจ แผนการสอนที่ 1 : หัวใจบริ การ โปรแกรมแบบประเมินเจตคติ แผนการสอนที่ 2 : การเรี ยนรู้เรื่ อง EASE แผนการสอนที่ 3 : ปฏิกิริยาด้านจิตใจของผูป้ ระสบภาวะวิกฤต VDO ช็อค VDO โกรธ VDO ต่อรอง VDO เศร้า แผนการสอนที่ 4 : Engagement 3ส จากใจถึงใจ แผนการสอนที่ 5 : Assessment ฝึ กทักษะ 3ป เพื่อการช่วยเหลือ แผนการสอนที่ 6 : Skills เรี ยกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริ มทักษะ VDO Skills แผนการสอนที่ 7 : Education ตรวจสอบความต้องการ เติมเต็มความรู้ ติดตามต่อเนื่อง แผนการสอนที่ 8 : ฝึ กทักษะ EASE แบบบูรณาการ แผนการสอนที่ 9 : การดูแลจิตใจตนเองของผูช้ ่วยเหลือ สารบัญ PFA : วัตถุประสงค์: เพื่อให้ผเู ้ ข้ารับการอบรมได้รับความรู ้เกี่ยวกับทฤษฎีพ้นื ฐาน ของการปฐมพยาบาลด้านจิตใจเบื้องต้น ระยะเวลา: 1 ชั่วโมง 3 สารบัญ ความหมายของการปฐมพยาบาลด้ านจิตใจ Keywords: การช่วยเหลือผูไ้ ด้รับผลกระทบจากสถานการณ์รุนแรง ตอบสนองความต้องการพื้นฐานเพื่อบรรเทาความเจ็บปวดทางใจ เสริ มสร้างความรู้สึกปลอดภัย ติดต่อเครื อข่ายทางสังคม 4 สารบัญ จุดมุ่งหมายของการปฐมพยาบาลด้ านจิตใจ 1. 2. 3. 4. ลดความทุกข์ทางกายและจิตใจ เพิม่ ขีดความสามารถในการจัดการปั ญหาของผูป้ ระสบภัย ช่วยให้ผปู ้ ระสบภัยปรับตัวกลับสู่ สภาพเดิม ช่วยประสานผูป้ ระสบภัยกับครอบครัว ทรัพยากร และเครื อข่ายอื่นๆที่เกี่ยวข้อง 5 สารบัญ คุณลักษณะสาคัญของผู้ปฐมพยาบาลด้ านจิตใจ ท่าทีสงบ แสดงความอบอุ่น ตระหนักรู ้ถึงปั ญหา แสดง Empathy แสดงออกถึงความจริ งใจ เสริ มอานาจในการควบคุมตนเองและสิ่ งแวดล้อม 6 สารบัญ PFA : วัตถุประสงค์: 1. เพื่อให้ผเู ้ ข้ารับการอบรมมีความรู ้ ความเข้าใจ เรื่ องปฏิกิริยาด้านจิตใจเมื่อประสบเหตุการณ์รุนแรง 2. เพือ่ ให้ผเู ้ ข้ารับการอบรมสามารถประเมินปฏิกิริยาด้านจิตใจของผูป้ ระสบเหตุการณ์ได้ถูกต้อง 3. เพือ่ ให้ผเู ้ ข้ารับการอบรมมีแนวทางในการช่วยเหลือได้อย่างเหมาะสม ระยะเวลา: 1 ชั่วโมง 7 สารบัญ ปฏิกริ ิยาด้ านจิตใจของผู้ประสบเหตุการณ์ วกิ ฤต ด้ านร่ างกาย อ่อนเพลีย หน้ามืด ปฏิกิริยาด้านจิตใจของผูป้ ระสบเหตุการณ์วกิ ฤต ด้ านพฤติกรรม ตกใจตื่น ฝันร้าย แยกตัว ด้ านการรับรู้ นึกถึง ภาพความรุ นแรง มึนงง สั บสน โกรธ กลัว ด้ านอารมณ์ 8 เศร้ า สารบัญ ขั้นตอนการเกิดปฏิกริ ิยาด้ านจิตใจ ของผู้ประสบเหตุการณ์ วกิ ฤต Shock & Denial อาการ : มึนงง สับสน เศร้า โกรธ ใจสั่นมือสั่น หายใจถี่แรง ไม่ยอมรับ เหตุการณ์ที่เกิดขึ้น 9 สารบัญ ขั้นตอนการเกิดปฏิกริ ิยาด้ านจิตใจ ของผู้ประสบเหตุการณ์ วกิ ฤต Anger อาการ : ตะโกนด่า เดินกระวนกระวาย กามือ ขบกราม ตาขวาง มือปากสั่น 10 สารบัญ ขั้นตอนการเกิดปฏิกริ ิยาด้ านจิตใจ ของผู้ประสบเหตุการณ์ วกิ ฤต Bargaining อาการ : ขอเข้าไปดูญาติในห้อง ICU พูดซ้ าๆ หรื อพูดคาดคั้น 11 สารบัญ ขั้นตอนการเกิดปฏิกริ ิยาด้ านจิตใจ ของผู้ประสบเหตุการณ์ วกิ ฤต Depression อาการ : ร้องไห้ ไม่พดู จา นัง่ คอตก หมดเรี่ ยวแรง 12 สารบัญ PFA : วัตถุประสงค์: เพื่อให้ผเู้ ข้ารับการอบรมมีทกั ษะในการสังเกต สร้างสัมพันธภาพและ รู ้วธิ ี สื่อสารกับผูป้ ระสบเหตุการณ์วิกฤต ได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม ระยะเวลา: 1 ชั่วโมง 13 สารบัญ : Engagement 3ส จากใจถึงใจ ส1. การสังเกต ให้สงั เกต Nonverbal (สี หน้า แววตา การเคลื่อนไหวของร่ างกาย) Verbal (คาพูดสับสน ด่าทอ พูดวกวน ซ้ าๆ) 14 สารบัญ : Engagement 3ส จากใจถึงใจ ส2. การสร้างสัมพันธภาพ 15 สารบัญ : Engagement 3ส จากใจถึงใจ ส3. การสื่ อสาร พูดคุยเบื้องต้นเมื่อผูป้ ระสบเหตุการณ์วิกฤตมีความพร้อม เช่น • เริ่ มสบตา มีท่าทีที่ผอ่ นคลาย มีสติรู้ตวั รับรู ้สิ่งแวดล้อมรอบตัว ชัดเจนขึ้น เริ่ มมองเห็นคนที่อยูข่ า้ งเคียงเขา รับรู ้วา่ รอบตัวเขาเป็ น สถานที่ใด เน้นถึงความรู ้สึกขณะนั้น เช่น ถามว่า “ตอนนี้รู้สึกเป็ นอย่างไรบ้าง” เพื่อให้พดู ระบายความรู้สึก ไม่ควรซักถามถึงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น นอกจากผูป้ ระสบเหตุการณ์วิกฤต อยากเล่า 16 สารบัญ : Engagement 3ส จากใจถึงใจ ส1 สังเกต สี หน้า ท่าทาง น้ าเสี ยง คาพูด เนื้อหาที่พดู ด่าทอ สับสน ขอความช่วยเหลือ 17 สารบัญ PFA : วัตถุประสงค์: เพื่อให้ผเู้ ข้ารับการอบรมมีทกั ษะในการประเมินและตอบสนองความต้องการ ทางด้านร่ างกาย สภาพจิตใจ และสังคม ของผูป้ ระสบเหตุการณ์วกิ ฤต ระยะเวลา: 1 ชั่วโมง 18 สารบัญ : Assessment 3ป เพือ่ การช่ วยเหลือ 19 สารบัญ : Assessment 3ป เพือ่ การช่ วยเหลือ ข้ อควรจา ตัวชี้วดั ทีบ่ ่ งบอกว่ าผู้ประสบเหตุการณ์ วกิ ฤตมีอาการดีขึน้ คือ รับฟังมากขึ้น ยอมรับข้อมูล อารมณ์สงบ ลดเงื่อนไขในการต่อรอง อาจต่อรองในสิ่ งที่มีความเป็ นไปได้มากขึ้น หลังจากผูป้ ระสบเหตุการณ์วิกฤตยอมรับความจริ ง อาจมีอาการ หดหู่ ท้อแท้ ไม่มีกาลังใจ หาสั ญญาณของภาวะเสี่ ยงต่ อการฆ่ าตัวตาย 20 สารบัญ PFA: วัตถุประสงค์: เพื่อให้ผเู้ ข้ารับการอบรมมีทกั ษะในการเรี ยกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวดทางใจ และเสริ มสร้างทักษะการจัดการกับอารมณ์ ความรู ้สึก และปั ญหาเบื้องต้น ระยะเวลา: 2 ชั่วโมง 21 สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ คุยและใช้เวลาคุยกับคนอื่นๆ เพื่อเป็ นกาลังใจ ฝึ กกาหนดลมหายใจ พักผ่อนเพียงพอ การสัมผัส ทากิจกรรมที่มีความสุ ขหลีกเลี่ยงความหมกมุ่น เรี ยกขวัญคืนสติ พยายามทากิจวัตรประจาวันตามปกติให้ได้มากที่สุด Grounding การนวดสัมผัส จัดตารางกิจกรรมที่มีความสุ ข การนวดกดจุด รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ทุกมื้อ แตกต่างจากการนวดทัว่ ไป ช่วยเรี ยกสติกลับคืนมา เพิ่มความรู ้สึกอบอุ่น ปลอดภัย ใช้วธิ ีคลายกล้ามเนื้อ วิธีคลายเครี ยด ใช้วธิ ีพูดกับตัวเองให้สงบ หาที่ปรึ กษา เสริ มสร้างทักษะ จดบันทึกลงในสมุด การเล่นดนตรี ที่ชอบ การฟังเพลง/ร้องเพลง การดูโทรทัศน์ หรื อภาพยนตร์ ทางานอดิเรกที่ตนเองสนใจ การพบปะสังสรรค์ ฟังอย่างใส่ ใจ ลดความเจ็บปวดทางใจ การสะท้อนความรู ้สึก การเงียบ การทวนซ้ า การเล่นกีฬา และบริ หารร่ างกาย การออกกาลังกาย แบบแอโรบิค (AROBIC EXERCISE) การสร้างอารมณ์ขนั 22 สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ สิ่ งที่ควรหลีกเลีย่ ง ดื่มสุ ราเพื่อคลายทุกข์ รับประทานอาหารมากหรื อน้อยเกินไป สูบบุหรี่ จดั ใช้สารเสพติด ทากิจกรรมที่เสี่ ยงและใช้ความเร็ว 23 สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ Breathing Exercise Touching Skill การสั มผัส (Touching Skill) การฝึ กกาหนดลมหายใจ (Breathing Exercise) - หายใจเข้านับเลข 1-4 หายใจออกนับ 1-4 - หายใจเข้านับว่า พุธ หายใจออกนับว่า โธ สาหรับผูน้ บั ถือศาสนาพุทธ ส่วนผูท้ ี่นบั ถือศาสนาอิสลาม หายใจเข้านึกถึงคาว่า อัล หายใจออกนึกคาว่า ลอฮฺ ไม่มีเทคนิคที่แน่นอนตายตัว การสัมผัสสื่ อออกถึงความอบอุ่น ปลอดภัย มีที่พ่ ึง 24 สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ เทคนิค Grounding 1. ให้ผปู้ ระสบเหตุการณ์วกิ ฤตนัง่ ในท่าที่สบาย สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ เทคนิค Grounding 2. ให้หายใจเข้าออกช้าๆ ผ่อนคลาย สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ เทคนิค Grounding 3. บอกให้ผปู้ ระสบเหตุการณ์วิกฤตพยายามมองรอบๆตัวพร้อมทั้ง กล่าวถึงสิ่ งของรอบๆตัวออกมา 5 ชนิด โดยผูป้ ฐมพยาบาลอาจ เริ่ มทาให้ดูเป็ นตัวอย่างเช่น “ตอนนี้ฉนั เห็นพื้น ฉันเห็นรองเท้า ฉันเห็นโต๊ะสี แดง ฉันเห็นฯลฯ” สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ เทคนิค Grounding 4. ต่อมาให้ผปู้ ระสบเหตุการณ์พยายามฟังเสี ยงต่างๆ ที่ได้ยนิ เช่น “ตอนนี้ฉนั ได้ยนิ เสี ยงผูห้ ญิงคุยกัน ฉันได้ยนิ เสี ยงคนกาลังพิมพ์ดีด ฉันได้ยนิ เสี ยงประตูปิด” สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ เทคนิค Grounding 5. ให้หายใจเข้าออกช้าๆ ผ่อนคลาย สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ เทคนิค Grounding 6. ให้ข้นั ตอนนี้ให้ผปู้ ระสบเหตุการณ์วิกฤตพยายามจับความรู้สึก ของตนเองที่เกิดขึ้นในขณะนั้น เช่น - ฉันรู้สึกว่าตอนนี้ฉนั นัง่ อยูบ่ นเก้าอี้นุ่มๆ - ฉันรู้สึกถึงนิ้วหัวแม่เท้าของฉันที่อยูใ่ นรองเท้า - ฉันรู้สึกว่ามีลมพัดเบาๆโชยมาใส่หน้า - ฉันรู้สึกว่าริ มฝี ปากทั้งสองของฉันแนบชิดติดกัน 7. ให้ผปู้ ระสบเหตุการณ์วกิ ฤตหายใจเข้าออกช้าๆ ผ่อนคลายไปเรื่ อยๆ สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ เทคนิค การนวดสัมผัส 1. จัดให้นงั่ ให้ศีรษะพิงพนักเพื่อผ่อนคลาย หรื อ นอนในท่าที่สบายตามความเหมาะสม สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ เทคนิค การนวดสัมผัส 2. เริ่ มจากการนวดเบาๆ (เหมือนการนวดหน้า) ลูบไล้ไปมาบริ เวณหน้า คาง หน้าผาก แก้ม 3. ให้นวดอย่างต่อเนื่อง ห้ามยกมือออกจากบริ เวณที่นวด เพื่อเสริ มสร้างความรู้สึกอบอุ่นปลอดภัย สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ เทคนิค การนวดสัมผัส 4. ขณะนวดสัมผัส ให้ผถู้ ูกนวดใจจดจ่ออยูก่ บั บริ เวณที่ถูกนวดและตามการสัมผัสที่รู้สึกไปเรื่ อยๆ สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ เทคนิค การนวดกดจุด 1. จุดระหว่ างคิว้ : ใช้ปลายนิ้วชี้หรื อนิ้วกลางกดกลางระหว่างคิ้ว 3-5 ครั้ง 2. จุดใต้ หัวคิว้ : ใช้นิ้วชี้หรื อนิ้วกลางกดจุดใต้หวั คิ้วทั้ง 2 ข้างพร้อมๆกัน 3-5 ครั้ง สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ เทคนิค การนวดกดจุด บริ เวณด้านคอ : ประสานมือ เข้าด้วยกันบริ เวณท้ายทอยโดย เริ่ มจากโคนผมลงมาจนถึง ช่วงต่อบริ เวณต้นคอกับบ่า ทาซ้ า 3-5 ครั้ง จุดขอบกระดูกท้ ายหลัง : มี 2 วิธี 1. นวดจุดกลาง โดยใช้นิ้วหัวแม่มือด้านที่ถนัด กดลงบนจุดกลาง 3-5 ครั้ง 2. นวดจุดด้านข้าง โดยประสานมือเข้าด้วยกันบริ เวณท้ายคอ ใช้นิ้วหัวแม่มือ 2 ข้าง กดลงบน 2 จุดด้านข้างพร้อมกัน 3-5 ครั้ง สารบัญ : Skills เรียกขวัญคืนสติ ลดความเจ็บปวด เสริมสร้ างทักษะ เทคนิค การนวดกดจุด บริเวณบ่ า : 1. ใช้นิ้วชี้ นิ้วนางของมือซ้าย กดและบีบบริ เวณจุดตรงบ่า ขวา 3-5 ครั้ง 2. ใช้นิ้วชี้ นิ้วกลางของมือขวา กดและบีบบริ เวณจุดตรงบ่า ซ้าย 3-5 ครั้ง บริเวณไหล่ด้านหลัง : 1. ใช้มือขวาสอดใต้รักแร้ และใช้นิ้วชี้หรื อนิ้วกลางกดจุดด้านหลังรักแร้ซา้ ย แล้วใช้มือซ้ายกดจุดหลังรักแร้ขวา ทาซ้ า 3-5 ครั้ง 2. ใช้มือขวาเอื้อมข้ามบ่าซ้ายมากดจุดบริ เวณด้านบน และกลางของกระดูกสะบักหลังด้านซ้าย และใช้มือซ้าย กดจุดด้านหลังสะบักขวา ถ้านวดด้วยตัวเองไม่ถนัด อาจต้องให้ผอู้ ื่นนวดให้แทน ทาซ้ า 3-5 ครั้ง สารบัญ PFA : วัตถุประสงค์: เพื่อให้ผเู้ ข้ารับการอบรมมีทกั ษะการตรวจสอบ สารวจความต้องการ ทักษะการ ให้สุขภาพจิตศึกษา และการติดตามผูป้ ระสบเหตุการณ์วกิ ฤตอย่างต่อเนื่อง ระยะเวลา: 1 ชั่วโมง 37 สารบัญ : Education ตรวจสอบความต้ องการ เติมเต็มความรู้ ติดตามต่ อเนื่อง สัมพันธภาพกับลูกวัยรุ่ น เศรษฐกิจ ตรวจสอบความต้องการ ปั ญหาในครอบครัว ปัญหาพฤติกรรมเด็ก ความเจ็บป่ วยทางกาย ปั ญหาสัมพันธภาพกับเพื่อนบ้าน เยีย่ มบ้าน นัดหมายมาพบที่ สถานบริ การสาธารณสุข การโทรศัพท์ติดตามผล วิธีคลายเครี ยดของผูใ้ หญ่ ติดตามต่อเนื่อง เติมเต็มความรู้ ความเครี ยด วิธีคลายเครี ยดของเด็ก แหล่งช่วยเหลือด้านต่างๆ คลายกล้ามเนื้อ ฝึ กสมาธิ ออกกาลังกาย ฟังเพลง การฝึ กหายใจ การผ่อนคลายกล้ามเนื้ อ ภาครัฐ ภาคเอกชน 38 สารบัญ PFA : วัตถุประสงค์: 1. เพื่อให้ผเู้ ข้ารับการอบรมสามารถดูแลจิตใจตนเองได้ 2. เพื่อให้ผเู้ ข้ารับการอบรมสามารถสังเกต และประเมิน ตนเอง และ เพื่อนร่ วมงานได้ 3. มีแนวทางในการผ่อนคลายความเครี ยด ระยะเวลา: 1 ชั่วโมง 39 สารบัญ การดูแลจิตใจตนเองของผู้ช่วยเหลือ ความเครียดของผู้ช่วยเหลือ ด้านอารมณ์ ด้านความคิด ด้านร่ างกาย ด้านพฤติกรรม 40 สารบัญ การดูแลจิตใจตนเองของผู้ช่วยเหลือ เทคนิคการจัดการความเครียด การฝึ กหายใจ การผ่อนคลายกล้ามเนื้อ การจินตนาการ Safe place 41 สารบัญ การดูแลจิตใจตนเองของผู้ช่วยเหลือ การฝึ กหายใจ เทคนิค การผ่อนคลายกล้ามเนื้อ การจินตนาการ Safe place การจัดการความเครี ยด รับประทานอาหารให้เพียงพอ มีการร่ วมกลุ่มปรึ กษาหารื อ รับฟังความรู้สึกซึ่งกันและกัน สังเกต ใส่ใจ ในการเปลี่ยนแปลงของเพื่อน ทากิจกรรมต่างๆร่ วมกัน นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ เปลี่ยนไปทางานอย่างอื่นบ้าง การดูแลจิตใจเพื่อนร่ วมงาน ออกกาลังกายเบาๆ ทาในสิ่ งที่สร้างความเพลิดเพลิน วิธีการดูแลตนเองในชีวติ ประจาวัน ให้ความสาคัญกับสิ่ งที่คุณทาได้ดี เรี ยนรู้จากสิ่ งที่ผิดพลาด เล่าเรื่ องขาขันสู่ กนั ฟัง สวดมนต์ ทาสมาธิ / ละหมาด ถามความรู้สึก และช่วยเหลือทางจิตใจระหว่างคนในทีม 42 สารบัญ -The End43 สารบัญ สารบัญ