Transcript MOBBİNG (İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ)

MOBBİNG
(PSİKOLOJİK TACİZ)
9 Mayıs 2014
ODTÜ
Mobbing
Tanım 1:
“İş yerinde çalışanlara amirleri, denkleri
ve/veya astları tarafından sistematik bir
biçimde uygulanan her tür kötü muamele,
tehdit, şiddet, aşağılama ve öz saygıyı
zedeleyici davranış ve tutumların, sözlü,
yazılı ve/ya sözel olmayan yollarla
aktarılması”
Mobbing
Tanım 2:
“Bir ya da daha fazla kişi tarafından bir kişiye
sistematik, düşmanca ve etik olmayan bir şekilde
uygulanan psikolojik yıldırma davranışları”
(Layman, 1984).
Mobbing
Tanım 3:
‟Düzenli olarak tekrarlanan, karşı tarafı
korkutma, sindirme, ezme ve yok sayma gibi
duygusal açıdan zedeleyici davranışlar ve/ya iş
yerinden uzaklaştırmaya yönelik çabalar”
(Davenport, Schwartz, & Elliott, 2005).
Farklı adlandırmalar:
Mobbing
Psikolojik
taciz 
Psikolojik yıldırma
İş yerinde yıldırma
Duygusal taciz
Psikolojik şiddet
Zorbalık
Psikolojik Taciz (PT) Davranış Örnekleri:
 Kötü muamele
 Suçlama
 Dışlama
 İtibarı zedeleme
 Hakkında dedikodu çıkarma
 Değersiz hissettirme
 Sürekli eleştirme
 Alay etme ve dalga geçme
PT tanımı içinde yer alabilecek davranışları
beş temel grup altında toplanmaktadır
(Laymann,1990):
1. İfade özgürlüğünü engelleyici, iletişimi bozucu
ve ihlal edici davranışlar
2. Dışlama
3. İtibarı zedeleyici davranışlar
4. Mesleki gelişimi engelleyen ve yaşam
kalitesini olumsuz etkileyen davranışlar
5. Bedensel sağlığı tehdit edici davranışlar
1. İfade Özgürlüğünü Engelleyici, İletişimi
Bozucu ve İhlal Edici Davranışlar
Konuşmasının sürekli kesilmesi
Yapılan işin sürekli eleştirilmesi, beğenilmemesi
Sözel tehditlere maruz bırakılması
Azarlanması
Kişinin ilişki kurma girişimlerinin sözel olamayın
yollarla reddedilmesi
• İşle ilgili konularda kendini ifade etme ve
geliştirme şansı verilmemesi
•
•
•
•
•
2. Dışlama
• Kişinin yok sayılması, iletişim kurulmaması
• İş arkadaşlarının kişiyle iletim kurmasının
engellenmesi
• Kişinin fiziksel olarak izole edilmesi, diğer
çalışanlardan uzak tutulması
• Kişinin diğer çalışanlara erişiminin engellenmesi
3. İtibarı Zedeleyici Davranışlar
• Arkasından konuşulması,
dedikodusunun yapılması
• Dalga geçilmesi
• Sorunlu birisi olarak lanse edilmesi
• Herhangi bir kusurunun alay konusu edilmesi
• Konuşmasının, yürüyüşünün ve mimiklerinin taklit
edilmesi
• Politik görüşleri, dini inançları, özel hayatı ve/ya
etnik kimliği ile alay edilmesi
• Öz-güven zedeleyici işler yapmaya zorlanması
• Çabalarının küçümsenmesi, aşağılanması,
kararlarının sorgulanması
• İsim/lakap takılması
• Cinsel kimliği hedef alıcı, aşağılayıcı davranışlara
maruz bırakılması
4. Mesleki Gelişimi Engelleyen ve Yaşam
Kalitesini Olumsuz Etkileyen Davranışlar
• İş verilmemesi
• Verilen işlerin geri alınması, iş yapılmasının
engellenmesi
• Mesleki donanım ve niteliklerinin çok altında
görevler verilmesi
• Görevlerin sürekli değiştirilmesi
• Öz-saygısını zedeleyici görevlerin verilmesi
• Niteliklerinin çok üzerinde görevler vererek
itibarının zedelenmesi
• Ekonomik kazançlarının engellenmesi
• Kişinin özel eşyalarının veya ofis araç-gereçlerinin
zarar görmesi veya kaybolması
5. Bedensel Sağlığı Tehdit Edici Davranışlar
• Fiziksel olarak zorlayıcı işlerin yaptırılması
• Fiziksel saldırı tehditlerinin yapılması
• Saldırgan davranışlara (ör. kapının yüzüne
çarpılması, etraftaki eşyaların sert hareketlerle
kullanılması, konsantrasyonu bozmaya yönelik
gürültü yapılması) maruz bırakılması
• Fiziksel ve/ya cinsel saldırıda bulunulması
Kaynak: Kırel (2008)
Prevelans
%14.6
Cinsiyet Etkisi?
PT’ye maruz kalma açısından belirgin bir
cinsiyet farkı bulunmamaktadır
PT tanımlaması için ayırt edici kriterler:
1. Davranış genellikle açıkça saldırgan değildir; hedef
kişi doğrudan ya da dolaylı bir şekilde bu davranışa
maruz kalır.
Nezaket eksiklikleri
açık duygusal taciz
2. İstenmeyen bu davranışlar tekrar, tekrar yapılır ve
uzun bir süre devam eder (6 ay kriteri).
3. Taciz edenle edilen arasında gerçek ya da algısal
bir güç eşitsizliği olma ihtimali yüksektir; maruz
olan, kendini güçsüz/çaresiz hisseder.
Kaynak: Nielsen, Matthiesen, & Einarsen (2010)
Psikolojik Tacizi Kolaylaştırıcı Faktörler:
 Bağlamsal faktörler
 Gevşek/zayıf liderlik
 Otoriter liderlik
 Rol belirsizliği
 Rol çatışması
 İş yükü
 Örgütsel İklim
Tacizi Yapan Kişinin Özellikleri
 Hedef Kişinin Özellikleri

 Kronik düşük öz saygı
 Negatif duygu durumu
Kaynak: Balducci, Cecchin, & Fraccaroli (2012)
Psikolojik Tacizin Sonuçları:


Psikolojik tacizin etkileri cinsel tacizin etkilerinden daha
şiddetli, uzun süreli ve olumsuzdur.
 İş doyumunda azalma
 Travma sonrası stres bozukluğu
 Depresyon, kaygı, & stres
 Somatizasyon
 Tükenmişlik duygusu
 Fiziksel sağlık sorunları
 İşten ayrılma niyeti
 Örgütsel aidiyette azalma
 İşe gitmeme
 İş performansında düşüş
 Örgütsel verimlilikte azalma
Kaynak: Nielsen & Einarsen (2012)