Transcript ARTkynning

ART-Kynning
Bjarni Bjarnason
Hugmyndafræðin

ART kemur upphaflega frá USA og eru höfundar þessa
módels þeir Arnold Goldstein, Barry Glick og John C.
Gibbs.

Þeir byggja ART-þjálfunina á ólíkum straumum og
stefnum úr sálarfræðinni

Með því að þjálfa færni í gegnum hlutverkaleik og búa
til líklegar aðstæður í mismunandi umhverfi þá gefum
við einstaklingnum meiri möguleika á að geta notað
færnina.

Upphaflega var módelið búið til fyrir afbrotaunglinga og
átti prógrammið að draga úr og koma í veg fyrir
ofbeldishegðun.
Hvað er ART ?
• ART stendur fyrir Aggression
Replacement Training
• ART er fastmótað, uppeldisfræðilegt
þjálfunarmódel sem hefur það markmið
að fyrirbyggja ofbeldi og kenna aðrar
leiðir til að leysa samskipta-, tilfinningaog hegðunarvanda.
ART á Íslandi
• Hófst á Íslandi vorið 2006
• Í dag eru 45 kennarar með réttindi til að
þjálfa ART og 26 leikskólakennarar í námi.
• Á Suðurlandi er ART í 13 skólum og 9
leikskólum.
• Markmiðið er að ART verði í öllum
grunnskólum og leikskólum– fyrir alla 
• Mikill áhugi á þessari þjálfun á íslandi:
• Sunnlendingar í fararbroddi.
Í ART er unnið með:
• Félagsfærni
• Sjálfsstjórn
• Siðferðisvitund
• Rannsóknir hafa sýnt fram á að með
því að vinna samhliða með þessa þrjá
þætti þá næst betri og varanlegri
árangur
Félagsfærni:
• Nemandinn fær verkfæri í hendurnar til
að leysa ýmiskonar aðstæður.
• Nemandinn lærir hvað hann á að gera í
ákveðnum aðstæðum.
• Unnið út frá hegðun nemandans.
Sjálfsstjórn:



Nemandinn lærir að þekkja tilfinningar
sínar.
Nemandinn lærir leiðir til að koma í
veg fyrir að missa stjórn á sjálfum sér.
Unnið út frá tilfinningum nemandans.
Siðferðisþroski:



Nemendur þjálfaðir í að greina rétt
frá röngu.
Unnið í gegnum klípusögur.
Skotakort
Grunnþjálfun í ART
• fer helst alltaf fram í sömu kennslustofunni – ARTstofu
• regluleg þjálfun úti í raunverulegum aðstæðum þegar
nemandinn er búin að læra að nota ákveðna færni.
• stærð hópsins er 3-8 nemendur.
• tveir þjálfarar í hverum tíma, einn aðalþjálfari og einn
aðstoðarþjálfari. Hlutverk þeirra eru alveg skýr.
• Þjálfarar tala 20% af tímanum, nemendur tala 80% af
tímanum.
• Hópurinn setur sér reglur í upphafi og þeim er fylgt
eftir.
Hlutverk þjálfara
•
•
•
•
•
Aðalþjálfari:
Skipuleggur, undirbýr og stýrir tímanum
Deilir út hlutverkum á nemendur
Fylgir eftir að farið sé eftir settum reglum
Skráir upplýsingar og skýrslu eftir tímann
•
•
•
•
•
•
•
•
Aðstoðarþjálfari:
Styður og leiðbeinir í hlutverkaleikjum
Situr í hópnum
Hvetur með jákvæðri styrkingu
Styður við aðalþjálfarann
Tekur að sér órólega nemendur (“walk and talk”)
Spyr spurninga sem honum finnst vanta í umræðuna
Hjálpar nemendum sem eru til baka og taka ekki frumkvæði
 ART-þjálfun fer fram 3x í viku.
 Hver liður er því kenndur einu sinni í viku.
 Leikskólar eru með hvern lið í eina viku í einu
 Grunnþjálfunin er 12 vikna námskeið. Það er
svo mat þjálfara hvort fleiri vikur þurfi til að
þjálfa upp þá færni sem kennd hefur verið.
 Heimaæfingar og verkefni eru hluti af
þjálfuninni.
Skipulag stofu
Tafla, flettitafla, plaggöt, hópreglur,
Aðalþjálfari
Pláss fyrir
leiki
Aðstoðarþjálfari
Bekkjar ART
Bekk skipt í tvo hópa
 Helmingur samkvæmt stundatöflu, hinn í
ART
 Skipt eftir 20 mínútur
 ART fer fram þrisvar í viku
 Grunnþjálfun tekur 12 vikur
 Nemendur fá heimaverkefni
 Hópur setur sér reglur í upphafi og fer eftir
þeim

Skipulag stofu
Tafla, flettitafla, plaggöt, hópreglur,
Aðalþjálfari
Pláss fyrir leiki
Nemendur í ART
Aðstoðarþjálfari
Nemendur að vinna samkv.
stundatöflu
Tæki og tól
•
•
•
•
•
ART-mappa
Myndbandsupptökuvél
Ljósmyndir
Plaköt
Tússtafla
AÐ BÚA TIL
MYNDAFLÆÐI
Færni 2: Að biðja um hjálp
Hér er dæmi um myndaflæði
Að biðja um hjálp
1. Spyrja sjálfan sig: ”Get ég gert þetta ein?”
Bólutal:
”Hmmm.
Get ég þetta ein?”
2. Ef ekki, réttu upp hönd
3. Bíddu. Segðu við sjálfa þig: ”Ég veit að ég
get beðið án þess að tala."
Ég Ég
veitveit
að ég
að
getég
beðið
get án
þess
að tala.
beðið
án
þess að
tala
4. Biðja um hjálp á kurteislegan og
vingjarnlegan hátt 
Fyrir hverja er ART?
•
•
•
•
ART hentar flestöllum börnum
ART er fyrir unglinga
ART er fyrir foreldra
ART-þjálfun hefur reynst áhrifarík
fyrir einstaklinga með einhverfu
Virkar ART?
• Já, ART er SMART
• Bandarískar og norrænar rannsóknir sýna fram á
að ART-þjálfun dregur úr líkamlegu og andlegu
ofbeldi.
• ART-þjálfun styrkir og eflir félagsfærni,
sjálfstraust og siðferðisþroska.
• Nemendur geta tekið á aðstæðum sem þeim áður
leið illa í og kom þeim oft í vanda og/eða vanlíðan,
þeir verða öruggari með sig og verða sjálfstæðari
og ánægðari eftir markvissa ART-þjálfun 
Félagsfærni
Listi með 50 færniþáttum
Í hverri færniþjálfun eru ákveðin skref
sem nemandinn lærir í gegnum
hlutverkaleik
Til er tékklisti yfir alla færniþættina.
Hægt er að leggja hann fyrir nemendur,
foreldra og kennara til að sjá hvar
þörfin er mest
Færni 8: Að hrósa
Skref
• Finndu út hvað þig langar að segja
við hina manneskjuna.
• Ákveddu hvað þú segir.
• Finndu góðan stað og stund.
• Hrósaðu á vingjarnlegan hátt.
Aðferðir í færniþjálfun
•
•
•
•
Í færniþjálfun eru notaðar
fjórar aðferðir eða leiðir til
þess að læra
Sýnikennsla
Hlutverkaleikir
Endurgjöf
Yfirfærsla
Rammi fyrir tíma í
félagsfærni
• Nemendur mæta í ART-stofu og heilsa
þjálfara með ART-kveðju og stuttu spjalli.
• Stutt upprifjun á síðasta félagsfærnitíma,
tekið við heimaverkefnum.
• Aðalþjálfinn segir frá þeirri færni sem á
að þjálfa í dag og fer yfir skrefin á töflu,
plakati, myndbandi eða öðru sem hann vill
nota.
• Þjálfarar sýna færnina í skrefum.
• Hlutverkaleikur fer fram með nemendum.
Leikarar fara afsíðis með þjálfara og undirbúa
sig.
• Áhorfendur fá hlutverk í endurgjöfinni.
• Leikrit fer fram.
• Endurgjöf.
• Hlutverkaleikur endurtekinn með öðrum
leikurum.
• Endurgjöf á hlutverkaleik.
• Heimaverkefni sett fyrir.
• Ljúka þjálfunartímanum á jákvæðan
hátt, ef til vill með leik.
• Vinahringur.
Reiðistjórnun
/
Sjálfstjórnun
Reiðistjórnun 1.tími
Reiðistjórnun 1.tími
•
•
•
A = Það sem olli
vandamálinu/reiðinni
B = Hvaða gerðir þú? (Viðbrögð
þín við A - hegðun)
C = Hverjar voru afleiðingar?
(Bæði fyrir þig og aðra)
A = Það var búið að læsa
skólastofunni þegar ég kom inn úr
frímínútum, þannig að ég komst
ekki inn.
B = Ég sparkaði í hurðina og öskraði
C = Ég fékk ekki að koma inn í
tímann
Reiðistjórnun
2. tími – Pirringslistar og kveikjur.
Pirringslistar/Böggbók:
Nafn________________
Dags.______________
Hvenær?
Morgun
Hvar varst þú?
Eftirmiðdag
Kvöld
□
□
□
Heima
□
Í skólastofunni
□
Úti
Í leikfimi
□
□
Á ganginum
□
Í fatahenginu
□
Á bókasafninu
□
Annað
□
Hvað gerðist?
Stríðni
Slagsmál
Rifrildi
□
□
□
Einhver tók eitthvað
Ég gerði eitthvað rangt
Annað
□
□
□
Hver?
Vinur
□
Foreldri
□
Kennari
□
Bróðir/Systir
Aðrir
□
□
Hvað gerðist?
Hvernig leið þér eftir á?
Glöð/glaður
Ágætlega
□
Hvernig gekk þér að hafa stjórn á þér?
□
Döpur/dapur
□
Mjög vel
□
Frekar vel
□
Reið/ur
Hrædd/ur
□
□
Allt í lagi
□
Frekar illa
□
Mjög illa
□
Kveikjur
Reiðistjórnun
3. tími – vísbendingar og reiðidemparar
Reiðidemparar
Djúp öndun
Að telja áfram eða aftur á bak t.d. frá 1 að 20 eða frá 20 að 1.
Skemmtilegar/góðar minningar sem hafa róandi áhrif
Reiðimælir
Hvað gerir þig reiða/n?
mjög reið/reiður
reið/reiður
örg/argur
Hvað gerðir þú?
Siðferðisþjálfun
Siðferðisþjálfunin byggir á tveimur
aðalaðferðum:
Rökræður um siðferðisleg gildi (klípur)
Félagsleg ákvarðanataka (”as you think so
you act”)
Með tilvísun til Lawrence Kohlberg og hans
nálgun á hugrænni þróun siðferðilsegrar
rökleiðslu:
Kohlberg
•
skilgreindi sex stig á þróun siðferðislegrar rökleiðslu. Fyrstu
fjögur eru:
Refsing-hlýðni Sá sterki hefur rétt fyrir sér. Ef þú gerir
eitthvað af þér, er það allt í lagi bara ef enginn sér til þín og
þér er ekki refsað. Ef þér er refsað þá er það refsingin sem
er einu mistökin. Einstaklingur á fyrsta. stigi skilur ekki
siðferðislega hugsun sem er á bak við reglur. Notar oft
klisjur eins og maður á ekki að ljúga, án þess að skilja hvað
það þýðir. Sér bara eitt viðhorf í einu. Best að tileinka sér
viðhorf þess sem er líkamlega sterkur.
Kohlberg
2.
Hjálpleg afstæðishyggja. Ef ég gef þér eitthvað, hvað
fæ ég þá í staðinn. Siðferði er kaup og sala. Ég gerði
þetta fyrir þig og þá átt þú að gera eitthvað fyrir mig.
Einstaklingur á stigi tvö spyr sig, hvað græði ég á þessu
áður en hann hjálpar öðrum. Er upptekinn af sjálfum sér
(sjálfhverfur), á auðveldara með að sjá það sem er gert
á hans hlut en það sem hann gerir öðrum.
Kohlberg
3.
Góði drengurinn-góða stúlkan. Við eigum að vera góð við hvort
annað. Einstaklingur á stigi 3 sýnir öðrum tillitssemi og
umhyggju og upplifir “við tilfinningu”. Leitast við að hafa
jákvæð áhrif svo aðrir sjái að hann/hún hafi góðan tilgang, þar
með getur hann/hún hugsað jákvætt um sig sjálfa/n.
Þankagangurinn á stigi þrjú er að þú áttar þig á hversu
mikilvægt og dýrmætt lífið er. Aftur á móti geta einstaklingar
á þessu stigi verið mjög uppteknir af því hvað öðrum finnst um
þá. Það getur verið þeim til trafala í ákvarðanatöku í erfiðum
siðferðislegum aðstæðum.
Kohlberg
4.
Lög og reglur. Það verða að vera reglur í samfélaginu. Hræðsla
við stjórnleysi, ringulreið og óeirðir. Það er mikilvægt í
samfélagi að fólk virði rétt hvors annars og taki ábyrgð á
gjörðum sínum. Að sinna skyldum sínum er tákn um góðan
persónuleika. Við erfiðar aðstæður getur maður þurft að vera
óvinsæll til þess að halda heiðarleika og sjálfsvirðingu.
Hugsunin á bakvið stig fjögur snýst um siðferðislegar reglur og
virðingu fyrir réttindum og ábyrgð sem er grundvöllur
samfélagsins. Stig fjögur er í raun viðbót við stig þrjú.
1. Dreifið sögunni. Lesið hana eða látið einn úr hópnum gera það.
2. Takið saman aðalatriðin og farið yfir þau
3. Fáið fram skoðanir, lausnir og hugsanagang hópmeðlima
4. Skerið úr með handauppréttingum (tímabundinn dómur)
5. Skiptið hópnum í tvennt, hvor hluti með einn þjálfara
6. Aðstoðið hópana við að laga og fínpússa rökin sín
7. Veljið talsmann sem skal leggja fram rök hópsins
8. Skiptið töflunni upp í tvennt og skrifið rök hópanna á sinn hvorn
helminginn
9. Stýrið umræðunum (hópmeðlimir geta fengið það hlutverk til skiptis)
10. Vinnið að því að allir verði sammála eða þar til báðum hópum finnst þeir
hafa komið sínum skoðunum á framfæri á góðan hátt.
Klípusaga Tomma
Tommi, Kári, Rakel og Lísa fóru að stela káli úr garðinum hans Jóa. Þau voru með mörgum öðrum
krökkum og allir lofuðu að kjafta ekki frá hinum. Þegar Tommi kemur heim eru mamma og pabbi
reið. Jói var búin að hringja í þau af því að hann sá til krakkanna og þekkti Tomma, Kára, Rakel og
Lísu úr hópnum.
Mamma og pabbi vilja að Tommi segi þeim hverjir hinir krakkarnir voru!
1. Á Tommi að segja frá því hverjir voru með?
Segja frá
Ekki segja frá
Veit ekki
Það voru nokkrir af stóru strákunum sem áttu hugmyndina af því að fara að stela káli. Tommi, Kári,
Rakel og Lísa fóru bara með.
2. Á Tommi að segja frá því hverjir voru með?
Segja frá
Ekki segja frá
Veit ekki
Mamma og pabbi hans Tomma segja að það verði að borga Jóa peninga. Kálgarðurinn er mikið
skemmdur og búið að brjóta margar kálplöntur. Tommi, Kári, Rakel og Lísa verða sjálf að borga
skemmdirnar með vikupeningunum sínum. Ef Tommi segir frá því hverjir hinir voru þá þurfa þau
ekki að borga eins mikið og ef hann segir ekki frá.
3. Á Tommi að segja frá því hverjir voru með?
Segja frá
Ekki segja frá
Veit ekki