Transcript Document
Biyomotorik Özellikler ve Antrene Edilmesi Yüzme 9-12 Mayıs Olimpiyat Evi/İstanbul DR. ALPAN CİNEMRE HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SPOR BİLİMLERİ VE TEKNOLOJİSİ YÜKSEKOKULU BEYTEPE-ANKARA Performans Bileşenleri Analizi 1. Yarışma ve Antrenman Ortamı Nasıl Bir Ortam 2. Yarışma ve Antrenman kendi içerisinde alt parçalara ayrılabilir mi? 3. Yarışma ve Antrenmana ait Kondüsyonel Özellikler nelerdir? 4. Bu kondüsyonel özellikler nasıl ve ne zaman antrene edilebilir/edilmelidir? Su Ortamının Özellikleri Maglischco, 2003 Laminar ve Türbülans Akış Laminar Su Akışı Türbülans Su Akışı Su havaya göre 1000 kat daha yoğun. Yüzücünün sudaki hareketleri sonucu oluşan ‘’bow wave’’, yüzücünün ileri doğru hareketini hız 2 katına çıktığında 8 kat kadar engelleyebilir. Sürtünme direnci ise hız 2 katına kadar çıktığında 4 katı kadar engelleyebilir. Hız artışı için Strartejiler HIZ Propulsif Kuvvet PROPULSİF KUVVETİN BÜYÜKLÜĞÜ X PROPULSİF KUVVETİN ZAMANI Resistif Kuvvet RESİSTİF KUVVETİN BÜYÜKLÜĞÜ X RESİSTİF KUVVETİN ZAMANI Sanders, 2006 Hız artışı için Stratejiler - I I- Propulsif Kuvveti Arttırmak 1. Propulsif Kuvvetlerin Büyüklüğünü Arttırmak 2. Propulsif Kuvvetlerin Uygulayım Süresini Arttırmak Sanders, 2006 Hız artışı için Stratejiler - II II. Su Direnci Azaltmak 1. Direnç Kuvvetlerin Büyüklüğünü Azaltmak Su içerisinde daha dengeli olmak Su içerisinde uzun olmak Yuvarlanma Yapmak 2. Direnç Kuvvetlerin Süresini Azaltmak ‘’Hızlı kollar’’ stratejisi. Laughlin & Delves, 2004 Tamamlayıcı Antrenman Bilateral (sağ-sol) symetri sağlandığında Anterior-posterior kas dengesizlikleri Tamamlayıcı kuvvet antrenmanları ile engellendiğinde Direnç azalacak, el kuvvetleri artacak bu da yüzme performansını arttıracaktır. (Becker, T. & Havriluk, R. 2006) 15-16 yaşlarındaki yüzücülerde (n= 25, E), 100 m. sprint zamanını en çok hangisi açıklar? Fizyolojik (La, Max VO2, ) Antropometrik – Biyomekanik (SL, SR, V) Biyomekanik - % 79 Antropometrik - % 49 Fizyolojik - % 32 Latt, E ve ark. (2008) Havriluk, R. (2004, 2006, 2007 2010, 2011) 1. Teknik analiz ve su içi el kuvvet değerlerinin ölçümü 2. Boşa yapılan kol hareketlerinin belirlenmesini ve kuvvet kayıplarının minimize edilmesini sağlayacak ip uçlarının verilmesi 3. Düzenli olarak su direncinin ölçülmesi ve etkiyen faktörlerin azaltılmaya çalışılması 4.Olimpik yüzücüler ve yavaş yüzücüler veya antrenman yapan her sporcu düzenli olarak değerlendirilmeli ve ipuçları verilmeli. ÇOCUKLUK DÖNEMİ ERGENLİK DÖNEMİ DELİKANLILIK DÖNEMİ YETİŞKİNLİK DÖNEMİ Biyomotor yetiler ve birbirleriyle ilişkisi (Bompa, 1993). Kuvvet Dayanıklılık Kuvvette Devamlılık Sürat Süratte Devamlılık Koordinasyon Çeviklik Esneklik Hareketlilik Güç Maksimal Kuvvet Anaerobik Dayanıklılık Aerobik Dayanıklılık Maksimal Sürat Mükemmel Koordinasyon Eklem Ranjı Boyunca Hareket Büyüme Yolları (Scammon, 1930) 120 SİNİRSEL BÜYÜME 100 80 FİZİKSEL BÜYÜME 60 40 CİNSEL OLGUNLAŞMA 20 0 Yaş Age 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 ANTRENE EDİLEBİLİRLİK BÜYÜMENİN KRİTİK DÖNEMLERİ Hızlı Boy Uzaması – Kız Çocukları Hızlı Boy Uzaması – Erkek Çocukları Aerobik Kapasite Kazanımında Değişimler (Erkekler) 1.8 VO2 max “Kritik Dönemler” 1.6 O2 debt Parameters 1.4 Vital Capacity 1.2 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 11 12 13 Kashkin A.A., 1981; Timakova T.S., 1985 14 Age 15 16 17 Genç erkek sporculardaVo2 max “Kritik Dönemler” 4500 4250 Vo2 (ml/min) 4000 3750 3500 3250 3000 Cunningham et al. (1987) 2750 Daniels et al. (1978) 2500 2250 Murase et al. (1981) 2000 Baxter-Jones et al. (1993) 1750 8 10 12 14 Age (yrs) 16 18 20 Kuvvet Kazanımında Değişimler (Erkek) 14 “Kritik Dönemler” Gain of Strength, KG 12 Dryland Strength 10 Water Strength 8 6 4 2 0 12 13 14 15 16 Age Priluckij P.M., 1998 17 18 19 Kol Çekme 14 12 4 10 cm/yr kg/yr Dikey Sıçrama 5 8 6 3 2 4 2 -3 -2 -1 PHV 1 2 1 3 Bükülü Kol ile Asılma 6 -3 -2 -1 PHV 1 2 3 Otur-Eriş 2 2 0 cm/yr s/yrr 4 -3 -2 -1 PHV 1 2 1 3 -2 -4 0 -3 -2 -1 Data from Beunen et al., 1988 PHV 1 2 3 Büyümenin Ölçülmesi ve Takip Edilmesi Kronolojik olarak aynı yaştalar BİYOLOJİK (GELİŞİM) YAŞ Oturma Boyu Boy Uzunluğu Kol Açıklığı Ölçümü Boy Uzunluğunun Takip Edilmesi ANTRENE EDİLEBİLİRLİK ‘Reaktif Periodizasyon’ KRONOLOJİK YAŞ BAZ ALINARAK: • Beceri • Sürat • Esneklik GELİŞİM YAŞI DİKKATE ALINARAK • Dayanıklılık • Kuvvet BİYOLOJİK GÖSTERGELER DİKKATE ALINARAK • Hızlı Boy Uzaması Başlangıcı • Maksimum Boy Uzaması • Menarş başlangıcı Uzun Süreli Sporcu Gelişimi Eğlenceli Temel Antrenman Dönemi Yüzme Beceri Öğrenimi Antrenman Yapabilmek için Antrenman Yapma Yarışmak için Antrenman Kazanmak için Antrenman Eğlenceli Temel Antrenman Dönemi (Kızlar 7-9, Erkekler 8-10) Yüzme Tekniklerinin öğretimine giriş ve 4 yüzme branşının öğretilmesi Çıkış, dönüş ve bitirişin öğretilmesi Hareket Kültürünün kazandırılması (ABC) Esneklik gelişimi, genel (aerobik) dayanıklılık, suda dengenin gelişimi, hız çalışmaları Oyunlarla öğretim Haftada en fazla 3-4 kez antrenman Periodizasyona gerek yok Yarışmaya gerek yok Beceri Öğrenimi (Girls 10-12, Boys 10-13) 4 Branşta ileri yüzme tekniklerinin öğretimi Hareket Kültürünün kazandırılmasına devam Aerobik ve (mix) aerobik-anaerobik dayanıklılığın gelişimi Çabukluk ve çevikliğin gelişimi Genel kuvvetin gelişiminin (istasyon çalışmaları) başlangıcı Core stabilizasyon ve core kuvvete giriş Haftada önerilen maksimum antrenman saysı 6-9 Tek Uçlu Antrenman Planı (48 hafta)- 2-3 yarışma/yıl Antrenman için Antrenman Yapmak Dönemi (Kızlar 12-17, Erkekler 13-18) Bireysel Yüzme Tekniklerinin gelişimi Tekniğin bireyselleşmesi ve yarışma taktiklerinin oluşturulması Aerobik-anaerobik mix, özel anaerobik dayanıklılık ve genel kuvvet geliştirilmesi, Özel Kuvvet ve özel süratin geliştirilmeye başlaması, core stabilizasyon ve core kuvvete devam Esnekliğin Korunması Haftada önerilen maksimum antrenman saysı 9-12 Çift Uçlu Antrenman Planı . 2-3 yarışma/yıl Yarışmak için Antrenman Yapmak Dönemi (Kızlar 16-20, Erkekler 17-22) Yüzme tekniklerinin, çıkış, dönüş ve taktik becerilerin mükemmelleştirilmesi Mesafeye özel dayanıklılığın, özel gücün ve özel gücün suya aktarımının geliştirilmesi Özel Süratin Geliştirilmesi Çalışma hacminin maximize edilmesi Yarışmanın bütün koşullarının simüle edilmesi (Yarış Modellemesi) Esnekliğin Korunması ve sürdürülmesi Haftada önerilen maksimum antrenman saysı 12-15 Çift Uçlu Antrenman Planı 2x 24 hafta. 2 yarışma/yıl Kazanmak için Antrenman Yapma Dönemi (Kızlar 18 +, Erkekler 20 +) Bireysel yüzme tekniği, çıkış, dönüş ve taktik becerilerin korunması Güç, dayanıklılık, sürat ve esnekliğin korunması Artan şiddetle beraber toplam çalışma hacminin azaltılması Sağlığın korunması Haftada önerilen maksimum antrenman saysı 9-12 Çift Uçlu Antrenman Planı . 2 yarışma/yıl Kritik Dönemler ve Süreçleri Fiziksel Özellik ESNEKLİK Erkek (yıl) Bayan (yıl) 7-13 6-12 DENGE 9-11 8-10 ÇEVİKLİK 10-12 9-11 DAYANIKLIIK 12-14 11-13 KUVVET 14-16 13-15 SORULAR ? En Hızlı 10 Serbest Yüzücünün Ortalama Yaşı BRANŞ ERKEK (YAŞ) KADIN (YAŞ) 50 SERBEST 24.8 ± 2.7 25.3 ± 7.0 100 SERBEST 25.3 ± 3.7 24.6 ± 6.7 200 SERBEST 22.6 ± 2.1 20.8 ± 2.4 400 SERBEST 22.1 ± 2.4 20.0 ± 2.1 800/1500 SERBEST 21.3 ± 2.0 20.1 ± 2.6 En Hızlı 10 Yüzücünün Ortalama Yaşı (SIRTÜSTÜ VE KURBAĞALAMA) BRANŞ ERKEK (YAŞ) KADIN (YAŞ) 100 SIRT 25.3 ± 3.7 24.6 ± 6.7 200 SIRT 22.6 ± 2.1 20.8 ± 2.4 100 KURB 21.3 ± 2.0 20.1 ± 2.6 200 KURB 23.6 ± 2.6 21.5 ± 3.3 SIRTÜSTÜ KURBAĞALAMA En Hızlı 10 Yüzücünün Ortalama Yaşı (KELEBEK VE KARIŞIK) BRANŞ ERKEK (YAŞ) KADIN (YAŞ) 100 KELEBEK 24.8 ± 3.0 25.1 ± 4.4 200 KELEBEK 23.5 ± 1.6 22.4 ± 4.6 200 KARIŞIK 23.2 ± 1.1 20.5 ± 2.9 400 KARIŞIK 22.9 ± 2.3 19.6 ± 2.7 KELEBEK KARIŞIK ABD’de 17-18 Yaş Bayanlarda Bütün Branşlarda Tüm Zamanların İlk 100’üne katılım İlk 100 10 Yaş & altı İlk 100 10.3% 20.3% 11-12 Yaş İlk 100 36.9% İlk 100 1718 Yaş 13-14 Yaş 49.7% İlk 100 15-16 Yaş Sokolovas, 2008 ABD’de 17-18 Yaş Erkeklerde Bütün Branşlarda Tüm Zamanların İlk 100’üne katılım İlk 100 10 Yaş ve altı İlk 100 13.2% 12.6% 11-12 Yaş İlk 100 31.1% İlk 100 1718 Yaş 13-14 Yaş 53.5% İlk 100 15-16 Yaş Sokolovas, 2008 2 V (m/s) 1,8 1,6 En iyi 10 yüzücü 1,4 Elit Yüzücü 1 1,2 Elit Yüzücü 2 1 9 11 13 17 15 19 21 23 Yaş yıl) Sokolovas, 2008