Transcript buradan
YÜZME SAKATLIKLARI Hazırlayan Okt. Dr. Armağan ONGUN Ege Üniversitesi BESYO OMUZ KEMİKLERİ Omuz Eklemi Stabilizörleri(sabitleyici) ve Rotatorları(döndürücü) Rotator Cuff Kasları Teres minor - external rotasyon Infraspinatus - external rotasyon Supraspinatus – abduksuyon Subscapularis - internal rotasyon Omuz Eklemi Asıl Hareket Kasları “Prime-Movers” Anterior (ön) kaslar Anterior (ön) deltoid, pectoralis major Superior (üst) kaslar Orta deltoid Posterior (arka) kaslar Posterior (arka) deltoid Inferior (alt) kaslar Latissimus dorsi, teres major, alt (aşağı) pectoralis m. Travmatik ve Overuse (aşırı kullanım) Sakatlıkları Omuz Diz Sırt Kasık Kaburga Ayak Bileği Omuz Bölgesi Sakatlıkları Genellikle antrenman sırasında, Overuse (aşırı kullanım) sonucu, Kulaç mekaniğinin değiştirilmesi, Antrenör değişikliği, Kulaç mekaniğinin artan hız ve güce ayarlanamaması Yanlış kulaç tekniğinin kullanılması sonucu oluşabilir. YÜZÜCÜ OMUZU (Impingement Sendromu) Yüzücülerde görülme oranı 20% Kolun tekrarlayan başuüstü hareketlerinde görülür. Dinlenme esnasında ağrı veya gece ağrı. Yüzme branşının doğasına özgü 1) Artmıs omuz eklem hareket genisligi (ROM) 2) Artmış internal rotasyon ve adduksuyon kuvveti 3) Uzun, yorucu omuz yoğunluklu antrenman 4) Etkisini supraspinatus tendonu üzerinde gösterir (tendinit, yırtık) Azalan stabilite ve subluksasyon tekrarlayan ağrı ve inflamasyona sebep verebilmekte OMUZ EKLEMİ IMPINGEMENT SENDROMU • Humeral bas, akromion ve corakromial ark arasindaki yapıların sıkışması sonucu omuz bölgesinde ağrı • Safhalar • I - Subacromial yapılarda ödem ve hemoraj • II - Tendon fibrosis ve bursal zayıflık • III - Rotator cuff yırtıkları, biceps tendonu yırtığı I: II: III: Korunma 1)Omuzda ağrı yaratan her türlü hareketten kaçınmak ve omuz ağrısı durumunda hemen antrenörü bilgilendirmek. 2) Arka ve ön kapsüllere aynı oranda stretching egzersizleri uygulamak. 3)Genel rotator cuff egzersizleri uygulamak 4)Scapula sabitleyici kasların antrene edilmesi ROTATOR CUFF TENDİNİT / BURSİT • Rotator Cuff Tendinit daha çok aşırı kullanımın sebep olduğu omuzda ve üst kolda hareketi engelleyen ağrılı bir sakatlıktır. Sıkça bursit olarak da bilinen bu sakatlık, genelde kol ve omuzu, tekrar eden ve kolun omuz hizasının üzerine sıkça çıktığı işlerde kullanmaktan dolayı oluşur. SEBEPLERİ VE BELİRTİLERİ • Bu sakatlığa sebep olan atletik aktiviteler arasında yüzme sporu en başta gelen spor branşlarındandır.Sporcuların aktivite yoğunluğu ve hızı arttıkça veya çok uzun süreler aynı aktivite yapılınca, kas ve tendon guruplarında şişmeler olabilmekte, bunun sonucunda da ağrı, hassasiyet,omuz hareketlerini yapamama durumu ortaya çıkmaktadır. • Tendinit; saç tarama, ceket giyme, • omuz üzerine yatma veya kolu baş üzerinde tutma gibi işlemlerde ağrı duyulmasına sebep olur. Bu kısa süreli keskin bir ağrı olabildiği gibi aylarca süren sürekli bir ağrı da olabilir. TEŞHİS • Rotator cuff tendinitini teşhis etmek için kullanılabilecek belirli yöntemler vardır. • Doktorunuzun sağlık durumunuzu sürekli takibi. • Fiziksel muayenede yapılan belirli testler. • Kemiklerin durumunu görmek açısından rontgen kullanımı. • Cuff'ın yanındaki bursa kısmına xylocaine enjekte edildiğinde ağrının azalması teşhisin doğruluğunu onaylayacaktır. • Komplike durumlarda cuff tendonlarındaki yırtılma veya sorunu belirlemede MR kullanılması. Yüzme antrenörünün kullanabileceği en pratik yöntemlerden biri: *Yüzücüden hazırol pozisyonunda kolunu gergin bir şekilde vücüdunun yanında yukaru doğru kaldırması istenir. *Bu sırada yüzücünün koluna aşağı doğru kuvvet uygulanır ve sporcudan bu dirence karşı kolunu yukarı kaldırmaya devam etmesi istenir. *Kolun pozisyonu 90 dereceyi geçtikten sonra herhangi bir ağrı olup olmadığı sorgulanır. Eğer ağrı varsa, sporcunun bir doktor kontrolundan geçmesi ve omuz kuvvetlendirici teraband egzersizleri yapması tavsiye edilir. TEDAVİ • Tedavi genelde ameliyatsız olmaktadır. Tedavi programının amacı ilk aşamada tendonlarda oluşan şişmeyi normale döndürmek, sonra da rotator cuff kaslarını gerip kuvvetlendirmek olacaktır. Şişme genellikle dinlenme, buz tedavisi ve doktorunuzun vereceği ilaçlar ile kontrol altına alınabilmektedir • Bu sakatlığa sebep olan aktiviteyi azaltmak veya tamamen kesmek tavsiye edilmektedir. Bu yüzmede, kolunuzun başın seviyesi üzeri hareketlerini kısıtlamak şeklinde de olabilir. Günlük hayatınızda da bazı aktiviteleri belirli bir süre kesmeniz veya değiştirmeniz gerekebilir. • Şişme kontrol altına alındıktan sonra doktorunuz büyük bir ihtimalle germe ve kuvvetlendirme programı tavsiye edecektir. Tedavinin kalıcı olması için bu programa uymanız önemlidir. Kuvvetlendirme programının ilk günlerinde çalışmalardan sonra omuzunuza buz koymanın faydası olabilir. Gerinme çalışmaları kuvvetlendirme çalışmalarından önce rotator cuff kaslarını ısıtmak ve gerdirmek için yapılır. Aşağıdaki çalışmaları haftanın en az dört günü (tercihen bazı günler dinlenerek, her gün) yapınız. Germe 1 Sakatlığın olduğu tarafdaki kolu diğer omuzunuza koyunuz. Omuzunzu hafifçe ileriye doğru getiriniz. Sakat olan omzunuzda hafif bir gerilme hissetmeniz gerekir. Çalışma 1 Elinize ağır olmayan bir cisim alıp başparmağınız yere bakacak şekilde durup kolunuzu bacağınıza göre 45 derece yukarı (veya ağrının izin verdiği yere kadar) kaldırıp indiriniz. Germe 2 Sakatlığın olduğu tarafdaki kolunuzu yukarıya ve başınızın arkasına getiriniz. Kolunuz mümkün olduğunca sağlam olan omzunuzun arkasında olmalıdır. Bu durumdayken bükülü olan dirseğinizi yavaşca geriye doğru esnetiniz. Çalışma 2 Bu çalışma ayakta esnek bir lastik bant kullanarak (üst resim) veya sakat omuz üzerine yatarak elde hafif bir ağırlıkla yapılabilir (alt resim). Önce yavaş ve kontrollü olarak çok sayıda resimde gösterilen hareketleri yapınız. Daha sonraki aşamalarda lastiğin gerginliğini veya elinizdeki cismin ağırlığını artırarak devam ediniz. Germe 3 Sakatlığın olduğu tarafdaki kolunuzu arkadan diğer omzunuza doğru uzatınız. Bu durumdayken omzunuzu hafifçe öne doğru oynatınız. Sakat olan omzunuzda hafif bir gerilme hissetmelisiniz. Çalışma 3 Dirseğiniz masanın kenarında ve kolunuz aşağı sarkacak şekilde bir masanın üzerine yüzüstü yatınız. Elinizdeki cismi masa veya başınızın seviyesine kadar kaldırıp indiriniz. Bunu yaparken sırtınızın yükselmemesine dikkat ediniz. Dirseğinizi tavana doğru kaldırıp omzunuzun kendi içinde sıkışmasını sağlayınız. İlk başlarda hafif bir ağırlıkla başlayıp önce teknik üzerinde çalışınız. Kolunuzu ağırlıkla birlikte yukarıya doğru savurmayınız. Daima yavaş ve kontrollü olmanız gerektiğini hatırlayınız. Omzunuzun kuvvetlendiğini hissettikçe ağırlığı yavaş yavaş artırınız. • Not: Biraz rahatsızlık hissedebilirsiniz ama ağrı hissetmemeniz gerekir. Burada gösterilen çalışmalar yeterli olabileceği gibi durumunuza bağlı olarak yeterli olmayabilir ve ek fiziksel terapi gerekebilir (ultrason, pasif jimnastik, vs). Fiziksel çalışmaların başarılı olmaması durumunda doktorunuzun tavsiyesi doğrultusunda cerrahi müdahale de düşünülebilir. ÖNLEME • Tendinitin oluşmasını önlemek için çalışma sürelerini çok uzatmamak ve çalışma aralarında yeterince dinlenmek gerekir. Çalışmadan önce ısınma ve germe hareketlerinin yapılması ayrıca omuz kuvvetlendirici çalışmalar da tendiniti engellemede önemli olan işlemlerdir. Çalışma sırasında veya sonrasında omuz veya üst kolda oluşan hassasiyet ile hemen ilgilenilmesi sorunun kronikleşmemesi açısından önemlidir ve gecikmeden hemen tedaviye başlanılmalıdır. Diz (Kurbağalamacı Dizi) Mekanizması Kombine ön ve iç yan bağ sakatlığı Tibia(kaval kemiği)`nın aşırı dış rotasyonu sonucu olusmaktadır. Kelebekçi Sırtı Kelebekçi Sırtı daha çok kelebek yüzme tekniginde aşagi sırtın defalarca normal sınırların üzerinde (hyperextension) gerilmesi ile oluşur. Kaburga Stres Kırıkları Mekanizması: 4. – 9. kaburgaların arka ve yan kısımlarında oluşabilmektedir. Genellikle antrenman kapsam ve şiddetinin sporcunun kaldırabileceğinden hızlı bir şekilde artmasından dolayı oluşabilmektedir. Buna ek olarak zayıf yüzme mekaniği de etkilidir. KABURGA KIRIKLARI Lateral ve anterior deki 5. – 9. kaburgalar arasi kırık icin oldukça musait bölgelerdir. Daha yukarıdaki kaburgalar clavicula(köprücük kemiği) ve pectoraller(göğüs kası) tarafından korunmaktadır. Arka taraf ise scapula(kürek kemiği) tarafından korunmaktadır Tipik olarak akut ve kut bir travma sonucu olusabilir. Travmaya maruz kalan tarafta ağrı Gövde hareketinde ağrı Soluk alıp verirken ağrı. KASIK • Genellikle kurbağalama yüzen yüzücülerde görülebilmektedir. • Iliopsoas kasına uygulanan ani veya overuse(aşırı kullanım)`a bağlı yüklenmeler sonucu gelişebilir. • Yetersiz ısınma sonucu oluşabilir. • Kalça eklemi bükülürken ağrı olur. Sakatlıkların Oluşum Mekanizması • • • • • • Antrenmana bağlı yanlışlar Kas güç dengesizliği Esneklik azalışı Aşırı antrenman Yetersiz havuz/yüzme ekipmanı Uygun olmayan yüzme mekaniği KORUNMA • Antrenman yükünde yavas ve progressive(kolaydan zora) artış (Haftalik %10) • Esnekliğin arttırılması • Kesinlikle yeterli ısınma periyodu • Agonist(aynı yönlü çalışan) ve antagonist(zıt yönlü çalışan) kaslarda kas kuvvetinin gelistirilmesi • Uygun havuz ve yüzme ekipmanı • Alternatif aktivitelere yer verilmesi.