Transcript KM & LO
การบรรยาย เรื่อง “ทา KM อย่างไรให้เป็ นเลิศ” โดย ดร. ประพนธ์ ผาสุขยืด ผูอ้ านวยการสถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม (สคส.) www.kmi.or.th [email protected] http://beyondKM.gotoknow.org การจ ัดการความรู ้ KM การจ ัดการความรู ้ KM รู ปแบบการทาความเข้ าใจเรื่อง KM ที่ สคส. ใช้ คนทำงำน ความรู้สึกทีค่ นทางานมีต่อ KM คนทำงำน การประยุกต์ ใช้ KM ของ สคส. KM คืออะไร ? ้ ารอธิบาย หากใชก คงไม่ตา ่ งอะไรจาก “ตาบอดคลาชา้ ง” “โมเดลปลาทู” ทาให้การจ ัดการความรูเ้ นียนอยูใ่ นงาน Knowledge Assets (KA) Knowledge Vision (KV) Knowledge Sharing (KS) ไม่สงวนลิขสิ ทธิ์ แต่ไม่อนุญาตให้ใช้เพื่อการค้า และโปรดแสดงแหล่งที่มา – ดร. ประพนธ์ ผาสุ ขยืด (สคส.) Knowledge Vision (KV) 1. ต้องมี “หัวปลา” KV ต้องรู้ว่า “เรื่องอะไร” สาคัญสาหรับเรา (ผูป้ ฏิบตั ิ งาน หรือ หน่ วยงาน) อะไรคือ “ความรู้ที่ถือว่าเป็ นหัวใจ” ขององค์กร อะไรเป็ นความรู้ที่ขบั เคลื่อน ยุทธศาสตร์ วิสยั ทัศน์ พันธกิจ ขององค์กร ตัวอย่าง “หัวปลา” ของ กทม. 1. การป้ องกันและแก้ไขปัญหาน้าท่วม 2. การเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการขยะ 3. การแก้ไขและบรรเทาปัญหาจราจร 4. การพัฒนาระบบการให้บริการ ณ สานักงานเขต 5. การให้บริการทางการศึกษาที่มีคณ ุ ภาพ ต ัวอย่าง “ห ัวปลา” ของสายงานนโยบายและแผน กฟผ. 1. 2. 3. 4. การวิเคราะห์โครงการทางการเงิน การกาหนดอัตราค่าไฟฟ้ า( ซื้อ-ขาย) การจัดทาแผนพัฒนากาลังผลิตไฟฟ้ า (PDP) การดูแลเรื่องความปลอดภัยของข้อมูล สารสนเทศ 2. ตอนทา “ตัวปลา” . . ต้องอย่าลืมว่า ความรู้ส่วนใหญ่อยู่ในคน อย่าแชร์กนั แต่ Explicit Knowledge จนลืม Tacit Knowledge Knowledge Sharing (KS) Explicit Knowledge วิชาการ ทฤษฎี ปริยตั ิ ได้จากการสังเคราะห์ วิจยั กาหนดอยู่ในคู่มือการทางาน VS. Tacit Knowledge ภูมิปัญญา เคล็ดวิชา ประสบการณ์ ได้จากการปฏิบตั ิ การใช้วิจารณญาณ เทคนิคเฉพาะตัว ลูกเล่นของแต่ละคน การดึง Tacit Knowledge ผ่าน “เรือ ่ งเล่า” ความสาเร็จ (เล็กๆ) Share “Success Stories” หรื อการสรุ ปบทเรี ยนในอดีต “Lessons Learned” ื่ ชมก ัน สงิ่ ทีส ่ าค ัญคือ . . . ทาอย่างไรให้ฟง ั ก ัน . . ชน ื่ ใจก ัน ้ เชอ สงิ่ ทีส ่ าค ัญคือ การสร้างบรรยากาศทีผ ่ อ ่ นคลาย . . ไว้เนือ 3. จัดทาส่วนที่เป็ น “หางปลา” ซึ่งก็คือ “คลังความรู้” ที่ทาให้สามารถ รวบรวม จัดเก็บ ความรู้ได้เป็ น ระบบ ทาให้เข้าถึงความรู้ได้ง่าย และการแพร่กระจายความรู้เป็ นไป อย่างมีประสิทธิภาพ KA Knowledge Assets (KA) ความรูท้ ี่ได้สามารถ “จัดเก็บ” ได้หลากหลายรูปแบบ 1 2 3 รวมเรื่องเล่า สรุปบทเรียน สมุดหน้ าเหลือง คาพูดที่เร้าใจ บทวิเคราะห์/สังเคราะห์ (ทาเนี ยบผูร้ ้)ู เคล็ดวิชา • + • 1. ประเด็น คาแนะนา + • “ “ - Story - Case - Tips “ “ • เบอร์โทรติดต่อ • หลักวิชา ผู้เชี่ยวชาญ ไม่สงวนลิขสิ ทธิ์ แต่ไม่อนุญาตให้ใช้เพื่อการค้า และโปรดแสดงแหล่งที่มา – ดร. ประพนธ์ ผาสุ ขยืด (สคส.) ประเด็น/คาแนะนา 1 . กระบวนการเรียน การสอนที่ดีต้อง ให้ผเ้ ู รียนได้มี โอกาสตรวจสอบ ความต้องการของ ตนเอง 2. ครูต้องมีอิสระที่จะ คิดสร้างสรรค์ วิธีการที่ใช้ใน เรียนการสอน 3. ต้องสร้างกิจกรรม ร่วมเรียนรู้ระหว่าง นักเรียน ครู และ ผูป้ กครอง เรื่องเล่า/คาพูดทีเ่ ร้ าใจ แหล่ งข้ อมูล/บุคคล “ผมอยากรู้ว่าสิ่งที่นักเรียนได้จากโรงเรียน ในแต่ละวันนัน้ เป็ นประโยชน์ กบั ตัวเขาจริง หรือเปล่า แค่ไหนและอย่างไร แล้วก็ อยากรู้ว่าตัวนักเรียนเองได้มีโอกาสเฝ้ าดู ตัวเอง ดูความคิดตัวเอง และตัง้ คาถามว่า สิ่งที่เขากาลังเรียนรู้นัน้ เป็ นความต้องการ ของตัวเองหรือไม่........ เรียนรู้เพิ่มเติมได้ .....ที่ไหน? จากใคร? ...หรือ จากเอกสารอะไร? ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ............................................................. ..................” 19 ทีม ่ ท ี งั ้ Explicit และ Tacit ตัวอย่าง “คลังความรู้” ของ กฟผ. ต ัวอย่างการทา “ต ัวปลา” และ “หางปลา” ในเวลาเดียวก ันผ่าน ICT http://gotoknow.org เลือกชื่อบล็อกได้ตามที่ต้องการ http://YourBlog.gotoknow.org รูปเจ้ าของบล็อก ชื่อบล็อก http://beyondKM.gotoknow.org ชื่อบันทึก ไม่สงวนลิขสิ ทธิ์ แต่ไม่อนุญาตให้ใช้เพื่อการค้า และโปรดแสดงแหล่งที่มา – ดร. ประพนธ์ ผาสุ ขยืด (สคส.) www.facebook.com/praponp เมือ ่ คนทางานแลกเปลีย ่ นเรียนรูก ้ ันอยูเ่ สมอ ้ มา ก็เกิดเป็นชุมชนหรือ CoPs (Community of Practices) ขึน ั 3 องค์ประกอบหล ัก CoPs จะเกิดได้ตอ ้ งอาศย มีความสัมพันธ์ที่ดี 3 • สนิทสนม คุ้นเคย • ไว้เนื้ อเชื่อใจ • รู้สึกปลอดภัย 1 มีความสนใจใน เรื่องเดียวกัน • มีปัญหาร่วมกัน • แสวงหาบางอย่างร่วมกัน 2 มีเรื่องที่จะแบ่งปัน • ประสบการณ์ • ประเด็นความสาเร็จ • เทคนิคการแก้ปัญหา ข้อแนะนาเพื่อการจัดทา CoPs ของ กทม. สนง.เขต สำนัก การโยธา ดุสิต ปทุมวัน 50 สานักงานเขต 431 โรงเรียน จตุจักร คลองเตย บางนา หลักสี่ กลุ่มงาน ระบายนา้ การศึกษา เทศกิจ อนามัย CoPs ต ัวอย่าง CoPs CoP ที่ 1: ึ ษา การบริหารจ ัดการหล ักสูตรสถานศก CoP ที่ 2: การใช ้ ICT เพือ ่ การเรียนรู ้ CoP ที่ 3: สานสายใยครูและน ักเรียน CoP ที่ 4: ปฏิรป ู การเรียนรูด ้ ว้ ยพหุปญ ั ญา CoP ที่ 5: การวิจ ัยเพือ ่ พ ัฒนาผูเ้ รียน CoP ที่ 6: การจ ัดการเรียนรูแ ้ บบบูรณาการ สรุปภาพรวม จาก KM สู่ LO เข้ าใจ KM โมเดลปลาทู สร้ างเสริมทักษะ “คุณอานวย” เกิด CoPs เป็ น LO โมเดลเก้าอี้ โมเดลภูเขานา้ แข็ง สามขา “คุณเอือ้ ” หนุนเสริม “คุณกิจ” มีใจ ใฝ่ พัฒนา ่ ค่การจ ัดการก ับ Explicit และ Tacit เท่านน ด ังนน ั้ KM ของแท้ จึงไม่ใชแ ั้ 1. Manage Explicit Knowledge จัดการเรื่อง “ระบบ” 2. Manage Tacit Knowledge จัดการเรื่อง “ความสัมพันธ์” 3. Manage Consciousness จัดการเรื่อง“สติปัญญา” พัฒนาคนให้เป็ น “มนุษย์ที่สมบูรณ์ ” ไม่สงวนลิขสิ ทธิ์ แต่ไม่อนุญาตให้ใช้เพื่อการค้า และโปรดแสดงแหล่งที่มา – ดร. ประพนธ์ ผาสุ ขยืด (สคส.) Logic Result เหตุผล การจ ัดการความรู ้ เป็นกระบวนการ Love เหตุปจ ั จ ัย Joy ฝึ กสมอง “สองฝั่ง” Discussion Dialogue Problem-solving Storytelling ั วิเคราะห์ สงเคราะห์ ึ จินตนาการ ความรูส ้ ก Logic Result เหตุผล การจ ัดการความรู ้ เป็นกระบวนการ Love เหตุปจ ั จ ัย Joy ฝึ กสมอง “สองฝั่ง” Discussion Dialogue Problem-solving Storytelling ั วิเคราะห์ สงเคราะห์ ึ จินตนาการ ความรูส ้ ก รูไ้ ด้อย่างไรว่า KM “ทีใ่ ช”้ เป็น “ของแท้” หรือไม่? KM “ของแท้” ต้อง ไม่ใช่ แค่ “ทา (กิจกรรม) KM” แต่ต้องเป็ น “การใช้ (เครื่องมือ) KM” ใน ระหว่างการทางาน เป็ น KM ที่ “เนี ยนอยู่ใน เนื้ องาน” ไม่ใช่ กิจกรรม KM ที่มา เพิ่มภาระให้กบั คนทางาน คาเตือนเรือ ่ ง KPI KPI นัน้ เปรียบได้กบั “นิ้วมือที่ใช้ชี้ไปที่ดวงจันทร์” สิ่งที่สาคัญ สิ่งที่เราต้องสนใจ ก็คือ “ดวงจันทร์” ไม่ใช่ “นิ้วมือ” ที่ใช้ชี้นัน้ บทบาทสาค ัญทีเ่ กีย ่ วก ับการจ ัดการความรู ้ Knowledge Practitioners ส่ วนหาง สร้ างคลังความรู้ เชื่อมโยงเครือข่ าย ประยุกต์ ใช้ ICT “สะบัดหาง” สร้ างพลังจาก CoPs “คุณกิจ” Knowledge Assets Chief Knowledge Officer CKO KV KS KA “คุณเอือ้ ” Knowledge Vision ส่ วนหัว ส่ วนตา มองว่ ากาลังจะไปทางไหน ต้ องตอบได้ ว่า “ทา KM ไปเพือ่ อะไร” “คุณอานวย” Knowledge Sharing Knowledge Facilitators ส่ วนกลางลาตัว ส่ วนทีเ่ ป็ น “หัวใจ” ให้ ความสาคัญกับ การแลกเปลีย่ นเรียนรู้ ช่ วยเหลือ เกือ้ กูลซึ่งกันและกัน บทบาทของ “คุณอานวย” และ “คุณลิขต ิ ” แต่ละกลุ่มมี “คุณอานวย” คอยชวนพูด ชวนคุย สร้างบรรยากาศ ควบคุมเวลา และ กระบวนการ (ไม่ให้ออกนอกประเด็น) “คุณลิขิต” จดบันทึก “เรื่องเล่า” และจับ ประเด็นหรือวิธีการปฏิบตั ิ (How to) ที่ได้ จากเรื่องเล่า เพื่อจะได้นาไปจัดเก็บไว้ใน “คลังความรู้” ต่อไป