Transcript türkiye`de süt sektörü programı bloomberg ht harun çallı ( ambalajlı

Dünyada ve AB’de Süt
Politikasındaki Son Gelişmeler Ve
Türkiye Süt Sektörüne Etkileri
Doç. Dr. Ayşe UZMAY
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Tarım Ekonomisi Bölümü
Tarım Politikası ve Yayım Anabilim Dalı
DÜNYA SÜT ÜRETİMİ
Kaynak: IDF, 2013
Dünya Süt ve Süt Ürünleri Tüketimi (2012) IDF, 2013
Tüketim
Kişi Başı
Tüketim
Dünya
Tüketimin
de ki pay
(%)
Dünya
Üretim
indeki Payı
(%)
Kendine
Yeterlilik
Oranı (%)
Asya
311.6
73.1
40.6
37.7
93
Avrupa
207.5
280.3
27.0
28.4
105
AB
144.8
288.5
18.9
20.4
108
AB dışı
62.6
263.1
8.2
8.0
98
Kuzey
Amerika
95.6
274.0
12.5
12.9
104
Güney
Amerika
69.6
175.2
9.1
9.1
100
Afrika
53.3
49.7
6.9
6.0
86
Merkezi
Amerika
20.4
127.6
2.7
2.2
81
9.4
254.7
1.2
3.8
311
767.4
108.7
100.0
100.0
100
Okyanusya
Dünya
KITALARA GÖRE HIZLI GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE
KİŞİ BAŞINA SÜT TÜKETİMİNDEKİ GELİŞMELER
2005 yılı baz alındığında 2012 yılı tüketimindeki artış
Kaynak: IDF, 2013
DÜNYA TİCARETİ
Dünya Süt ve Süt Ürünleri İthalatında İlk 10 Ülke
(x milyon ton)
2012
Yıllık Değişim
11/12 (%)
Çin
6.1
+30
Rusya
5.3
+16
Meksika
3.4
+7
Cezayir
2.9
-9
Japonya
2.3
-2
Venezuela
2.1
+12
Endonezya
2.1
+6
Suudi Arabistan
1.7
+5
Filipinler
1.5
-9
Birleşik Arap Emirlikleri
1.5
+25
Kaynak: IDF,2013
2012 Yılında Dünya Süt Üretimindeki
Artış 16.9 milyon Ton
(Dış Ticaret Payı %27)
Çin’in Süt ve Süt Ürünleri İthalatı
Kaynak: Gramer, Wheeler, Governor, 2014
Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Süt Ürünleri
Üretimindeki Değişim (2022 Yılı) (2010-12 Temel Dönemi)
OECD-FAO, Agricultural Outlook 2013-2022
Hayvansal Ürünlerde Tüketimdeki
Değişim 2022 Yılı
(2010-12 = Baz Dönemi)
OECD-FAO, Agricultural Outlook 2013-2022
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE SÜT TALEBİNDEKİ
ARTIŞIN ANA NEDENLERİ,
• Nüfus artışı,
• Gelir artışı,
• Batı tipi beslenme diyetine geçiş,
• Gelişmekte olan ülkelerde soğuk depolama
sistemlerinin iyileşmesidir (OECD, FAO, 2013).
SÜT ÜRÜNLERİ İTHALATI İÇİN DÜNYA GENELİ TALEP PROJEKSİYONU
(2007 ve 2050 yılı)
Kaynak: Linehan, at al, 2014
2050 Yılı Dünya Süt Ürünleri Talebi
• 2007 yılında 7 milyar dolar olan dünya süt
ürünleri talebinin 2050 yılında 85 milyar dolara
yükseleceği tahmin edilmektedir.
• Hindistan’da 48 milyar $
• Çin’den 15 milyar $
(Linehan v, at all, 2012, Australian Bureau of Agricultural and Resource Economics and
Sciences )
Sanayileşmiş Asya Ülkelerinde
Kentleşme Oranı
Kaynak: World Bank.
ABD’nde Süt ve Süt Ürünleri
Politikalarında Reform Nedenleri
• 1935 yılından itibaren uygulanan fiyat
destekleme sisteminin sektördeki aktörleri
piyasalarda ortaya çıkan dalgalanmalardan
koruyamaması,
• küresel kriz karşısında üreticilerin güvence
araması,
• sektörde ihracat pozisyonunun korunup
geliştirilme istegi,
ABD
• Üretici kar marjını (yem masraflarını dikkate alarak) koruma
programı,
(Üreticiler Tarım Bakanlığı ile kontrat imzalayarak belirlenmiş
aralıklardaki kar marjı koruma aralıklarından ( temel kar
marjı koruması-ek kar marjı koruması) birine dahil olurlar,
üretim geçmişlerinin %80 altına düşmeleri durumunda
kayıpları karşılanır. Gönüllük esasına dayanmaktadır)
• Süt piyasası stabilizasyon programı
(Kar marjını koruma programına dahil olanlar, stabilizasyon
programına katılmak durumundadır).
ABD Yem Maliyetleri Üzerinde Gelir (Süt Marjı)
(1980-2013)
Kaynak: Bozic et al, Bulten, 2013.
Toplam Yem masrafları Arasında Satın
Alınan Yemin Payı (%)
JAPONYA
• Ulusal süt ürünleri için gümrük düzenlemeleriyle
birlikte fiyat desteği,
• Süt ürünleri piyasasına politik müdahaleyle süt
ürünlerinin arzı ve fiyatlarında istikrar,
• İşlemede kullanıma göre çiğ sütün fiyatlandırılması,
• Çiğ süt ticaret müzakere gücünün güçlendirilmesi
için süt üreticilerinin örgütlenmesi,
• Üreticiler ve işleyicilerin gereksinimi arasında
kullanılan çiğ sütün fiyat farklılığı için destek (fark
ödeme desteği) (bknz, politikalarda dönüşüm için,
IDF, Ulusal Süt Konseyi Raporu, 2014)
KORE
• Ulusal düzeyde arz ve talep kontrol sisteminin
oluşturulması,
• işlenmiş çiğ süte destek verilmesi,
• bir takım özel düzenlemeler yoluyla süt arz ve
talep kontrol danışma gruplarının oluşturulması
gibi politika önlemleriyle 2020 yılında üretimin
2,180,000 ton olması beklenmektedir.
Kore’de Süt Tüketiminin Artırılması
İçin Önerilen Politika Önlemleri
• düşük gelirli ailelerin çocukları için, ücretsiz
okul sütü projesinin genişletilmesi,
• aktif katılımlı işletme deneyim programlarının
artırılması,
• süt işleme için işletme tesislerinin
desteklenmesi,
• ihracat potansiyeli olan ürünlerin belirlenmesi,
• yeni fonksiyonel süt ürünlerinin geliştirilmesi,
AFRİKA ÜLKELERİ
• % 30 süt soğuk zincirden geçiyor
• Aile tipi işletmelerde litre başına süt primi
ödeniyor (kalite dikkate alınmıyor)
• Enerji masraflarında vergi muafiyeti yoluyla
üreticilere indirim
• Okul sütü programı,
• Süt tozu üretim teşviği
AFRİKA HEDEFLER
• Kurumsal kapasitenin artırılması için sektör
örgütlerinin teşvik edilmesi,
• Desteklemelerde kalite unsurunu ön plana
çıkartmak,
• Regülasyon kurumlarının oluşturulması
(piyasadaki olumsuzlukları ve belirsizlikleri
gidermek için)
• Kayıt dışılığın kontrol altına alınması
Avrupa Birliği
Yeni OTP
Yeni Ortak Tarım Politikası’nda Ön Plana Çıkan
Unsurlar ,
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Daha yeşil bir Ortak Tarım Politikası
-Çevresel önlemler ile bağlantılı sübvansiyonlar,
Daha adil bir doğrudan ödeme dağılımı,
Her ülkede hektar başına tek bir ödeme,
Ulusal zarfların ılımlı olarak yeniden dengelenmesi,
Sadece aktif üreticileri destekleme hedefi,
Genç çiftçiler ve küçük üreticilere daha fazla fon
ayrılması,
Garanti gıda güvenliğinde daha fazla rekabet
Acil önlemler (sadece) bir kriz durumunda: müdahale,
yatırım fonları uygulanacaktır.
Kırsal kalkınma desteği ortaklaşa Birlik ve üye devletler
tarafından finanse edilecektir,
Basitleştirilmiş prosedürler
AB son dönem süt politikaları
• Arz Zinciri İlişkilerinde aktörlerden birinin
diğerine göre aşırı pay almasını engellemeyi
amaçlamaktadır.
▫ Yüksek düzeyde uzmanlar grubundan oluşan bir
grup,
▫ Arz zincirinin düzgün çalışması için yüksek
düzeyde forum oluşturulmuştur.
AB SÜT PAKETİ
• Süt paketi piyasada olumsuzluklar yaşanması
sonucu hazırlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Bu
kapsamda,
• Üretici Organizasyonları
• -Çiğ süt teslimi için sözleşme imzalamak, üretici
örgütlerinin oluşumuna izin verir.
• -Üretici örgütleri AB süt üretiminin %3.5’ine ve ülke
süt üretiminin %33’üne denk gelebilir..
• Sözleşmelerin Düzenlenmesi
• Süt üreticileri ve süt satıcıları arasında üye ülkelere
gerekli koşullar olduğunda yasal seçenekler olabilir
AB SÜT PAKETİ
• (Birimler arası) Dallar arası Organizasyonlar
(Inter- Branch Organisations)
• Sanayinin gelişmesine yardımcı olan bir dizi
fonksiyonları üstlenen arz zincirini kapsayan birimler
arası organizasyonların oluşumuna izin verir.
• Koruma Altına Alınmış Menşe Adı ve Koruma
Altına Alınmış Coğrafi işaret Altında Kayıtlı
Peynirde (protected designation of origin (PDO),
protected geographical indication (PGI)
Cheeses) Arz Yönetimi
• Koruma Altına Alınmış Menşe adı ve koruma altına
alınmış coğrafi işaret altında kayıtlı peynir pazarını
geliştirmek için üye ülkeler bir arz (tedarik) yönetimi
sistemi ortaya koyma seçeneğine sahiptir.
Zorunlu sözleşmeler
Kaynak: EU, Commission, 2014
SÜT TESLİMİNDE SÖZLEŞME TİPLERİNE
GÖRE ÜLKELERDEKİ DAĞILIM
Kaynak: EU, Commission, 2014
AB’nde KOTA ÖNCESİ VE SONRASI
SÜT ÜRETİMİNDEKİ GELİŞMELER
Kaynak: Denieul, 2013
Kaynak: Denieul, 2013
Sütte kota uygulamasının
İhracatta etkisi (1984-1994)
Kaynak: Denieul, 2013
AB Süt Üretici Fiyatlarındaki
Gelişmeler
Kaynak: EU, Commission, 2014
AB SÜT ÜRETİCİ FİYATLARINDAKİ
GELİŞMELER
Kaynak: LTO, 2014, http://www.milkprices.nl/
Süt Fiyatı İçinde Nakdi Ödenen
Masraflar (Cash costs) (%)
Kaynak: bülten
Brüt Marj (Brüt kar)
Üye Ülkelerde 2012 Yılı Süt
Fiyatlarında Marjinal Maliyetin Payı
(%)
AB’nde Kotaların Kaldırılmasının Üye
Ülkelere Etkileri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Üretime Etkisi
Hayvan sayısına Etkisi
Tüketime Etkisi
Süt Teslimine Etkisi
Kaliteye Etkisi
Fiyatlara Etkisi (İç ve Dış Piyasa fiyatları)
Maliyetlere Etkisi
Gelir Etkisi (Üretici-Tüketici)
İç Ticarete Etkisi
Dış Ticarete Etkisi
AB ÜLKERİNDE KOTA UYGULAMASI
• 2012/2013 döneminde AB ülkelerinde üretim
ortalama 0.06 düzeyinde kotanın altında
gerçekleşmiştir (Almanya, Polonya, Avusturya,
Danimarka dışında).
• Kota kullanımı ülkeler arasında değişmektedir.
• AB-15 için %4.8, AB-12 için % -12.5.
(Çek Cumhuriyeti %-11.7, Macaristan %-23.7,
Bulgaristan %-55.3)
AB’nde İnek Sütü Arzı ve Sağmal İnek
Varlığındaki Gelişmeler
AB Ülkelerinde 2012 Yılına Göre 2023 Yılındaki Sanayiye
Aktarılan Süt Projeksiyonu (%)
Kaynak: AB uzun dönem
AB Ülkelerinde 2012 Yılına Göre 2023
Yılındaki Sanayiye Aktarılan Süt Teslim
Projeksiyonu (%)
%
x=süt teslimi
İrlanda
20<x<25
Almanya, Hollanda
15<x<20
Danimarka, Fransa, Avusturya,
Estonya, G. Kıbrıs, Polonya
10<x<15
Belçika, İngiltere
0<x<5
İtalya,İspanya, Portekiz, Litvanya,
Letonya, Slovenya
Stabile yakın
Yunanistan, Finlandiya, İsveç, Çek
Cumhuriyeti, Macaristan,
Bulgaristan, Romanya, G.Kıbrıs
0>x>-15
AB’nin Dünya İhracatındaki Payı (%)
Kaynak: EU, Commission, 2014
AB SÜT FİYATLARI
Kaynak:
AB Süt Ürünleri Üretim ve İhracatı 2023 Yılı
2010-12 Dönemi Ortalaması (Birim)
Kaynak:EU, Commission, 2013
GELİŞMELERİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ
Süt Üretim Projeksiyonu (%)
Süt Üretici Fiyatları (USD/100kg)
DÜNYA SÜT Maliyetler
POLİTİK DEĞİŞİM
• Tüm ülkeler Süt Politikalarında reform
gerçekleştirmektedir,
• Reformlar daha çok global ve iç piyasalardaki
dalgalanmalardan süt sektöründeki aktörleri
korumaya yöneliktir,
• Ülkeler bu kapsamda üreticilerin kar marjını (yem
masraflarını baz alan) koruyan politikalara
yönelmektedir,
• İthalatçı ve yüksek maliyetle süt üreten ülkeler de
süt üretimlerini ve ihracat potansiyelini geliştirici
politikaları geliştirmeye çalıştırmaktadır.
SONUÇ
• Türkiye’nin global değişen politikalar
kapsamında kısa dönemde doğrudan
etkilenmesi beklenmemekle birlikte gelişmeler
yakından takip edilmelidir,
• Yüksek maliyetler, kalite ve hijyen, kayıt dışılık,
yeterli ve sağlıklı veri olmaması, geleceğe yönelik
makro düzeyde araştırmaların yapılamaması
uzun dönemdeki gelişmeler için önemli
sorunlardır,
• Türkiye’de mevcut sorunlar bilinmektedir,
uygulamada bölgesel arz-talep dengelerinin
dikkate alındığı amaç hiyerarşisinin belirlendiği,
bölgesel süt politikalarının
uygulanmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
• Kısa zamanda maliyetlerini düşürüp, süt
sektörünü kayıt altına alan, kalite ve hijyen
problemlerini çözmüş ülke örnekleri de (Polonya
örneği) takip ve analiz edilmelidir