Transcript 091206078 Engin M. Küden

YRD. DOÇ. DR. ALİ ERDİ
ENGİN M. KÜDEN 091206078













Kamulaştırma nedir?
Arazi Düzenlemesi
Kamulaştırma nedenleri
Düzenlemelenin gerekçeleri faydaları
Kamulaştırma amaçlı arazi düzenlemesi
KAAT’ın özel hükümleri
Türkiye’de bayındırlık çalışmaları
Kamulaştırmaya Alternatif Düzenleme Yaklaşımı
Kamulaştırma amaçlı arazi düzenlemesinin faydaları
Türkiye’den bir örnek
Almanya Nordrhein-Westfalen (NWS eyalaeti) örneği
NWS’de Kamulaştırma Amaçlı Arazi Toplulaştırması
Kaynakça

Devlet veya kamu tüzel kişlerince, kamu
yararının gerektirdiği hallerde, karşılığını
peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette
bulunan taşınmaz malların tamamı veya bir
kısmına el konulması veya üzerinde irtifak
hakkı tessis etdilmesi işlemidir.
ARAZİ DÜZENLEMESİ

Tarımsal üretimin arttırılması amacıyla, küçük
parseller halinde birden fazla parçaya bölünmüş,
değişik yerlere dağılmış veya elverişsiz biçimde
şekillenmiş arazilerin; modern tarım işletmeciliği
esaslarına göre ve sulama hizmetlerinin
getirilmesine en uygun bir şekilde birleştirilmesi,
şekillendirilmesi ve düzenlenmesi işlemine denir.

Bir ülkenin kalkınmasında karayolları,
otoyollar, demiryolları, çok amaçlı barajlar
(içme-kullanma, sulama, taşkın, enerji),
sulama ve drenaj kanalları, hava alanları,
maden sahaları, entegre sanayi bölgeleri,
Okul ve güvenlik inşa alanları gibi kamu
yatırımları büyük önem taşımaktadır.

Büyük çoğunluğu kırsal alanda arazi talep
eden yatırımlar kamu kaynakları ile
yapılmakta olup söz konusu araziler için her
yıl büyük meblağlarda kamulaştırma bedelleri
ödenmektedir. Yine toplulaştırma yapılmadan
yapılan yatırımlar sonucu tarım arazileri
parçalanmakta, şekilleri bozulmakta ve
kullanılamaz hale gelebilmektedir.

Kamu yatırımlarında gerekli olan arazilerin
karşılanmasında ve yatırım maliyetlerinin
azaltılmasında arazi toplulaştırması önemli bir
araçtır. Arazi toplulaştırması uygulanacak
alanlarda tüm parsel sınırları kaldırılmakta,
çiftçilere ait küçük, parçalı ve dağınık parseller
daha az sayıdaki parselde birleştirilerek yeniden
düzenlenmektedir. Bu işlemler yapılırken yol ve
kanal gibi kamu ortak kullanım alanları için %
10’lara varan oranlarda kesinti yapılmakta ve
hazine arazileri de kullanılarak kamulaştırma
ihtiyacı olan yerlerde kullanılabilmektedir

Toplulaştırma düşünülmeden uygulanan
sulama projelerinde; kamulaştırma ve
arazilerin parçalanmasının en az
gerçekleşmesi için, kanalların ve yolların
planlaması, parsel sınırlarına bağlı kalınarak
yapılmaktadır. Mevcut parsellerin küçük ve
şekillerinin de düzensiz olması nedeniyle,
kanal uzunlukları gereksiz yere uzamakta ve
tesis maliyetlerini yükseltmektedir.

Arazi toplulaştırması ile birlikte yürütülecek
sulama projeleri bütün bu sakıncaları ortadan
kaldırmakta ve yatırım maliyetlerinde %
40’lara varan oranlarda tasarruf
sağlanabilmektedir
1.
Tapu ve Kadastro kayıtlarının
yenilenmektedir.
2.
Düzenleme sonrası araziler
kıymetlenmektedir.
3.
Parçalılık veya hisselilik nedeni ile
değerlendirilemeyen hazine arazileri satılabilir
duruma gelmektedir.
4.
Mera arazileri de toplulaştırılarak hayvancılığa
uygun hale getirilmektedir.
5.
Sulama tesislerinde sulama oranı ve
randımanı artmaktadır.
6.
Tarımda kullanılan girdi kullanımında önemli
oranlarda tasarruf sağlanmaktadır

Batılı ülkelerdeki arazi düzenleme
çalışmalarında, kırsal mekana ve yaşam
doğrudan etkisi olmayacak ama ülke ya da
bölgesel amaçlı yol, sulama, baraj vb.
bayındırlık çalışmalarının toprak ihtiyacını
karşılamak, uygulamanın bölgedeki bazı
tarımsal işletmelere doğrudan zarar
vermesini, bazılarına da fazladan artı değer
katmasının önlenmesi amacı ile,
kamulaştırma amaçlı arazi düzenleme
çalışması yöntemi uygulaması yapılmaktadır.

Eğer özel bir nedenle bir kamulaştırmanın söz
konusu olması ve bunun sonucunda geniş ölçüde
kırsal taşınmazların talep edilmesi halinde, proje
nedeniyle ilgililer için ortaya çıkan arazi kaybının
büyük bir arazi sahipleri grubuna dağıtılması ya
da genel toprak kültüründe oluşacak zararların
önlenmesi gerekir ise, Arazi Toplulaştırma
Kanunun (ATK), 87 maddesi uyarınca,
kamulaştırma kurumunun başvurusu üzerine bir
özel (kamulaştırma) amaçlı Arazi
Toplulaştırmasına başlanabilir

Kamusal projeler için büyük çapta ve zorla,
yani egemen şekilde arazi kaybına dayalı
olarak özel arazi kullanım işletmelerinin
varlıklarını tehlikeye atmayı önler. Bu arazi
kesintileri tüm ilgililer için kabul edilebilir
ölçüde olmalıdır

Kamulaştırma Amaçlı Arazi Toplulaştırma
(KAAT) işlem bölgesinin sınırlandırılmasında
buna özellikle dikkat edilmelidir. Çünkü bu
toprak kesintileri tüm katılımcılardan eski
taşınmazlarının değerinin toplulaştırma
bölgesindeki tüm parsellerin değerine oranı
ölçüsünde alınmalıdır. Herhangi bir ayrıcalık
söz konusu değildir

KAAT’nın yönetimini sürdüren toplulaştırma
dairesi de önceden serbest şekilde ve uygun
fiyatlarla proje için yeterli derecede yedek
arazi edinerek zorunlu, yani kamulaştırılan
arazi kesintilerinin bir minimuma
indirgemesine çalışmalıdır.

Genel toprak kültürü için, bir projenin ilgili
peyzaj dağılımına bozucu şekildeki müdahalesi
sonucunda, ortaya çıkan zararların, özellikle
taşınmazların ekonomik olmayacak durumda
parçalanması, mevcut yollar ve suların kesilmesi,
çıkış yollarının kapatılması, tümüyle iş
ekonomisine ilişkin önemli zararlara bağlı olarak
ve ekolojik açıdan önemli peyzaj bölümlerinin
yok olmasının önlenmesi talebi, ancak uygun
düzeyde müdahale ve gayrete bağlı ve uzmanlık
planlaması ila ilgili ayrıntılı bir yeniden
düzenleme önlemi, yani KAAT sayesinde
gerçekleştirilebilir
Bu hükümler şu hususları ve ilkeleri içerir
 UYGUNLUK İLKESİ :Eski taşınmazların hak koşulları
yeni taşınmazların yardımı ile toprak kullanımının
öngörülen iyileştirilmesi için amaca uygun ölçülere
uydurulur.
 DAYANIŞMA İLKESİ :Ortak ve nispeten az ölçüde
kamusal tesisler için gerekli yerler kural olarak tüm
taşınmaz sahiplerince orantılı olarak sağlanır
 KORUMA İLKESİ:Taşınmaz mal mülkiyeti esas itibariyle
miktar olarak azalmaz ve ilgili mal sahibi için korunur
 ÖZEL KULLANILABİLİRLİK İLKESİ :Özel taşınmaz
sahiplerinin iyice alışılmış çıkarı göz önünde tutulur

Proje kurumu sağlanan yerler için
kamulaştırma ilkeleri uyarınca para ödentisi
yapmalıdır. İlgili taşınmaz sahibi ödenti ile
aynı değerdeki bir taşınmazı temin
edebilmelidir. Bu nedenle kural olarak proje
için belirli konumda arazi sağlanması
sayesinde mal kayıpları, parçalanma zararları,
kendi arazisine dolambaçlı yollar nedeni ile
oluşan hasarlar vb tüm koşullu sonuçları
kapsayan dolaşım değeri ödenmelidir.
Türkiye’de kırsal mekanda iki farklı amaç
altında gruplandırabileceğimiz çalışmalar
yapılmaktadır.
1. sınırlı yöresel bir alanda tarımsal faaliyetleri
iyileştirme(Köy yerleşim yeri imar faaliyetleri, arazilere
yol ve su sağlama)
2. ülke ya da bölgesel amaçlı genel kamuya ait
bayındırlık çalışmalarıdır.(Otoyollar, il yolları,

bölgesel sulama projeleri, baraj yapımı, demiryolu)

Bu çalışmalar Türkiye’de, her biri farklı
kanunlarla örgütlenmiş, farklı amaçları olan,
birbiri ile hizmet bütünleme ilişkisi
kurulamamış, farklı yetenekleri olan ve bir
diğerini dikkate almadan münferit faaliyetler
yürüten kurumlarca yürütülmektedir.
Her bir kurumun birbirinden bağımsız
hizmet götürme çabalarının kırsal mekana
yansımaları olumsuz olmaktadır.
Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu
(TKAKK)’nun kırsal mekâna götürülecek
bayındırlık hizmetlerinin toprak ihtiyaçlarını
karşılamada, kamulaştırma yöntemine
alternatif arazi toplulaştırması yapılmasına
imkan vermesi, arazi düzenlemesi yaparak
maliklerden kesintilerle karşılamasına imkân
vermektedir.

Her bir kurumun, yapacağı bayındırlık
çalışması ve buna bağlı arazi toplulaştırma
planlarını ilgili bakanlığın onayına sunmasına
ve uygunluk halinde kamulaştırma amaçlı
toplulaştırma yapmalarına imkan vermektedir.





Kırsal mekândaki yapılacak bayındırlık
çalışmalarının mevcut arazileri parçalamayacağı,
Arazilerin küçülüp şekillerinin bozulmasına sebep
olunmaz,
Maliklerin veya kamunun kamulaştırmanın
olumsuz etkilerinden kurtulur,
Kamulaştırma bedeli olmayacağı için hizmetlerin
maliyetlerinin azalır,
Yapılacak toplulaştırma nedeniyle de, kırsal
mekânda işletme şartları ve ekonomisi açısından
iyileştirmelerin olacağı gibi sonuçlar
sağlanabileceği olarak sıralayabiliriz
Yasa ile yukarıda sıralanan muhtemel
olumlu yansımalarına karşın düzeltilmeye
muhtaç gözüken taraflarının da olduğu
düşünülmektedir. Bunları da;




Kırsal mekânda koordineli çalışma ve bütüncül bir
hizmet götürme olgusunun oluşmaması ya da teşvik
edilmemesi,
Her bir kurumun bağımsız hizmet götürme ve çalışma
yapmasına imkân vermesi, hatta teşvik etmesi,
Her bir kurumun uzmanlık ve ilgi alanı olmamasına
rağmen toplulaştırma altyapıları oluşturmalarını
zorunlu kılması,
Her bir kurumun hizmet alanları dışında özellikle
toplulaştırmada yeterince başarılı olmalarının güç
olacağı,


Kırsal mekânda sadece kamunun toprak ihtiyacını
karşılamayı ön plana alması nedeniyle, kırsal
kalkınmanın önemli göstergelerinden olan sosyal
ve kültürel yapı iyileştirmesi, yaşam standardının
artırılması, kentlerle eşit yaşam altlıklarının ve
gelirlerin oluşturulması gibi hedeflerin açıkça ve
bütüncül bir ele alışla benimsenmemiş olması,
Kırsal mekanda arazi düzenlemesi ile ilgili
çalışma yapmaya imkan veren diğer yasalarla
ilişkilendirilmemesi, dolayısı ile, farklı
standartlarda uygulamaların yapılmamasının
önüne geçilemeyeceği gibi başlıkları
sıralayabiliriz.

2008 yılında uygulamaya konan GAP Eylem Planı
ile 1.060 bin hektar sahada sulama
hedeflenmiştir. Bu kapsamda öngörülen toplam
1.232 km uzunluğundaki ana kanalların 595
km‟sinde ihale süreçleri tamamlanarak inşaatlara
başlanmıştır. Bunun yanı sıra, uygulama projeleri
2008 yılında tamamlanan Silvan Barajının ihalesi
tamamlanarak,12.7.2011 tarihinde yapım
sözleşmesi imzalanmıştır. Diğer yandan,
uygulama projeleri tamamlanma aşamasına gelen
Çetintepe Barajının 2011 sonuna kadar ihale
edilmesi ve Koçali Barajının planlama
revizyonunun bir an önce gerçekleştirilmesi
önem taşımaktadır.

Bunun yanı sıra, Tarım Reformu Genel
Müdürlüğü tarafından yürütülen
arazitoplulaştırma ve tarla içi geliştirme
hizmetlerine, GAP Eylem Planının
uygulamayabaşlanılması ile önemli bir ivme
kazandırılmıştır. Bu kapsamda GAP illerinde
toplam 2,1 milyon hektar alanda
toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri
programlanmış olup, 2011 yılında 600 bin
hektar alandaki çalışmalar tamamlanmıştır

Benzer şekilde, KOP illerinde 200 bin hektar
alanda toplulaştırma çalışmalarına başlanmış;
DAP ilerinde ise 188 bin hektar tarım alanın
toplulaştırma çalışmalarına devam
edilmektedir.Ek olarak, 5403 sayılı Toprak
Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun özel arazi
toplulaştırmaya dair hükümleri Tarım Arazilerinin
Korunması, Kullanılması ve Arazi
Toplulaştırmasına ilişkin Tüzüğün 2009 yılında
yayımlanması ile işlerlik kazanmıştır. Bu
kapsamda, DSĠ tarafından 2010 yılından bu yana
toplam, münferit olarak 42.657 hektarlık alanda,
sulama şebekesi yapımı işleri kapsamında ise
50.709 hektarlık alanda arazi toplulaştırma ve
tarla içi geliştirme hizmetleri işi ihale edilmiştir

NRW Eyaletinde Tarımsal Alanda 1,5 milyon
hektar tarım alanı 50 bin tane tarım işletmesi
bulunmaktadır. Yoğun olarak hayvancılık
üretimi, kanatlı hayvanlar ve süt üretimi
yapılmaktadır

NRW Eyaletinde Arazi Toplulaştırmasını
yürüten tek bir kurum yoktur. Eyaletler
kendileri teknik çalışmaları
yürütmektedir.Çalışan mühendis sayısı azdır
toplam 50 çalışan içinde yoğunluk hukuk ve
yönetim üzerinedir. Üretim artışı, ekolojik
denge ve altyapı önlemleri her zaman
amaçlanmakta olup Arazi toplulaştırmasının
en önemli özelliği bu üç alandaki çelişkileri
çözmektir
NRW Eyaletinde 5 tip Arazi Toplulaştırma çalışması
yapılmaktadır.
 1- Normal Arazi toplulaştırması,
 2- Basitleştirilmiş Arazi Toplulaştırması,
 3- Hızlandırılmış Arazi Toplulaştırması, (Örneğin;
Sulak alanların kuruması karşısında önlem amaçlı
hızlı bir arazi düzenlemesi ihtiyacı karşısında
arazi sahiplerinin anlaşması durumunda)
 4- Gönüllü Arazi Toplulaştırması,
 5- Kamulaştırma Amaçlı Arazi Toplulaştırması,

Bu sıralamada 1 den 5’e gönüllük esası
artmaktadır. 1-4 arası toplulaştırmalarda özel
yerel istekler ön plandadır. Şu an
uygulanmakta olan arazi toplulaştırması daha
çok 2. sıradaki basitleştirilmiş arazi
toplulaştırmasıdır. Basitleştirilmiş arazi
toplulaştırmasında yol yapımı gibi tarla içi
geliştirme hizmetleri ile birlikte yapılan
düzenlemedir. Kamulaştırma amaçlı arazi
toplulaştırması da çabuk ve hızlı olmasından
dolayı en çok yapılan 2. uygulamadır

Arazi toplulaştırma alanında sanayi bölgesi,
yeşil alan, köy kenarından geçen bir devlet
yolu, doğa koruma alanı bir bütün olarak
değerlendirilip planlama buna göre
gerçekleştirilir. Otoban, hızlı tren, il yolu
bağlantı yolları gibi trafik yollarında
Kamulaştırma amaçlı arazi Toplulaştırmasına
ihtiyaç duyulmaktadır. Bu açıdan iki yasal
koşul yer almaktadır.

Birincisi kamu yararı bakımından büyük ölçüde
toprak kamulaştırılır. Ya da kamusal amaçlı yapı
için tüm çiftçilere azar azar bu payı dağıtmak
gerekir. Bu çalışmaları yaparken doğal çevreye
verilecek olumsuzluklar en aza indirgenmeye
çalışılır. Kent ve ülke gelişimi için yapılan işlerde
yasal olarak doğrudan kamulaştırma
yapılabilmektedir. Bu çalışma yapılmadan önce
proje alanında yer gönüllü olanlardan satın alma
yoluna gidilmektedir. Proje öncesinde satın alınan
arazilerle toprak stoku yapılır. (Bu şekilde Parsel
sahiplerinden kesilecek zayiat miktarı en aza
indirgenmeye çalışılıyor.)

Sahip olduğu kadar arazi alamadığı takdirde
tazminat ödeniyor. Maliyetin tamamı
kamulaştırmayı yapan kurum tarafından
karşılanır. Bu işlemler için İç İşlerine bağlı
Kamulaştırma Dairesi görev yapmaktadır.
Toplulaştırma Dairesi ile yapılan uygulamada
hem kamulaştırma bedeli ödenmiyor hem de
arazi düzenlemesi ile gerekli olan kamu yatırımı
arazide yapılabilmektedir. Gönüllü yer olarak
arazisini satmak isteyen çiftçilerden yolun
geçeceği hat üzerinden değil daha uzak bir
araziden yer satın alarak maliyet düşürülmeye
çalışılıyor.












“Kırsal alan düzenlemesinde yeni yaklaşımlar”Y. Doç. Dr. Ali ERDİ1, Prof.
Hüseyin ERKAN2II. KADASTRO KONGRESİ - 2008
“Yaşanabilir bir kırsal oluşturmak” Ziya Parlak 2010
TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu ,Basın
açıklaması
“Arazi toplulaştırması” tarim reformu
“2012-2013 yılları programı” DPT
Arazi Toplulaştırma Tüzüğü, Kamulaştırma yasası
Ekşi sözlük, Wikipedia
Google ,google görseller.
http://www.tarimkutuphanesi.com
http://www.tarimreformu.gov.tr
http://www.hkmo.org.tr/
http://www.kamulastirma.org/