Transcript Seanca 1
PAT MAYHEW ZHVILLIMI I INSTRUMENTEVE TË MONITORIMIT PËR INSTITUCIONET E GJYGJSORIT DHE TË ZBATIMIT TË LIGJIT NË BALLKANIN PERENDIMOR FAZA 3 – TRAJNIMI I POLICISE Prishtinë, 22 – 24 Shtator 2010 ëith funding from the European Union DEVELOPMENT OF MONITORING INSTRUMENTS FOR JUDICIAL AND LAë ENFORCEMENT INSTITUTIONS IN THE ëESTERN BALKANS 2009-2011 Phase three – Training Seanca 1 • Prezantimet • Ku përshtatet ky trajnim në projektin e Cards-it • Si janë të organizuara seancat Përvoja ime • I pensionuar – Këshilltar i lirë • Përpara drejtor i Qendrës për Kërkim të Krimit dhe Drejtësisë, Universiteti Victoria në ëellington, Zelanda e Re • Këshilltar Kriminalistik, në Institutin e Kriminologjisë në Australi • Hulumtues, Instituti Kombëtarë i Drejtësisë, SHBA • Pjesën më të madhe të karierës – Home Office , Departamenti i Kërkimit,Zhvillimit dhe Statistikave Kërkim dhe Menaxhim Drejtoi Studimin per Krimit ne Britani Përgjegjës për statistikat e krimeve të regjistruara nga policia Dhe të dhëna tjera të policisë – si: zbulimet, arrestimet, personel policorë etj. Njoftimi me Pjesmarrës FORCIMI I DREJTËSISË & I STATISTIKAVE TE PUNËVE TË BRENDSHME NË BALLKANIN PERËNDIMOR • Objektivi: për të forcuar reagimin ndaj krimit dhe korrupsionit duke mbledhur statistikat kombëtare të drejtësisë dhe punëve të brendshme drejt përputhjes me standardet ndërkombëtare dhe acquis communautaire të BE • Projekti i financuar nga BE në kuadër të programit CARDS, me fonde shtesë nga Gjermania • Ka filluar në 2009, dhe përfundon në2011 • Tri faza 7 vende/ territore Shqiperia, Bosnia & Herzegovina, Croacia, FYROM, Kosovo (nen TRI FAZAT: FAZA 1 (HULUMTIMI) • Përcaktimi i standarteve relevante Ndërkombëtare dhe acquis • Pamja e fortësive dhe dobësive të sistemeve për mbledhjen e të dhënave • Identifkimi i mangësive dhe nevojave për sistemet statistikore Përfshin: Hulumtime Desktop 7 misionet hulumtuese Rezultati: Raportet e vlersimit teknik për 7 vende/ territore FAZA E DYTË: UDHËZIMET • Për të identifikuar sfidat e përbashkëta për mbledhjen e të dhënave • Për të diskutuar dhe miratuar projekt propozimet e programit • Për tu pajtuar me një sërë treguesish rajonal • Për prioritizimin e nevojave për trajnim dhe aprovimin e përshkruar të programeve të trajnimit Përfshin: Përgatitja e drafteve të Udhëzimeve të Programit Pergjigjet/Reagimet nga vendet e projektit Diskutimi dhe miratimi në Workshop-in e Parë Rajonal Rezultati: Aprovimi i Udhëzimeve të Programit FAZA E TRETË : TRAJNIMI • Hartimi dhe shpërndarja e aktiviteteve të trajnimit • Për të përmirësuar kapacitetet kombëtare për të regjistruar dhe raportuar statistikat JHA në përputhje me standartet Ndërkombëtare dhe EU acquis • Të identifikojë fushat e punës së mëtutjeshme dhe përmirësimet • Përfshin: Trajnimi të mbahet nga ekspertë ndërkombëtarë, së bashku me kontaktet lokale dhe homologët kombëtarë Trajnimi të mbahet te policia, Prokuroria, Gjykatat, dhe në institucionet e fushave të migrimit / azilit / vizave WORKSHOP-i I PARË RAJONAL (SHKUP, MAJ 2010) • Qëllimet: • Të paraqesë raportet e vlersimit teknik • Të identifikojë sfidat e përbashkëta për mbledhjen e të dhënave • Të aprovojë draftet specifike te udhëzimeve • To japë prioritet e nevojave të trajnimit • Të aprovojë programet e trajnimit • Të jetë në pajtim me një sërë treguesish rajonalë PËFUNDIMET: SFIDAT PER SISTEMIN STATISTIKOR CCJ NË BALLKANIN PERËNDIMOR • Zhvillimi i sistemeve me bazë individin • Zhvillimi i sistemeve kompjuterike më të mirë për regjistrimin e të dhënave • Caktimi i Numrit Integral të Dosjes (Integrated File Number - IFN), nje numer i vetem per të dhenat e cdo personi me qëllim që personat të gjenden në të gjithë sistemin CCJ . • Përcaktimi i rregullave të qartë, të shkruar se si të regjistrohen e si të numërohen aktet kriminale. • Trajnim për gjithë stafin përgjegjës në lidhje me zbatimin • Përmirësimi i analizave statistikore i të dhënave të mbledhura • Përmirësimi i shpërndarjes publike për të dhënat e mbledhura UNË DO TË MERREM ME DISA POR JO ME TË GJITHA KËTO ÇËSHTJE REKOMANDIMET NGA UDHËZIMET E PROGRAMIT SHIKONI FLETUSHKEN # 1 Rec. #1 Rregullat e rregjistrimit dhe të numërimit Seanca 3 #2 Mardhënjet shkelës-viktimë dhe të dhënat e Seanca 4 recidivitetit #3 ‘Treguesi’ i krimit të organizuar Seanca 4 #8 Raportimi i karakteristikave të shkelësve dhe viktimave Seanca 4 #9 Analizimi dhe Interpretimi Seanca 6 SEANCA 2: INFORMACION I PERGJITHSHEM PER RAPORTET E TE DHENAVE TE POLICISE NE NIVEL KOMBËTAR DHE NDËRKOMBËTAR • Nevoja për të dhëna të vlefshme dhe standarte universale – disa predikime! • Përmbledhjet kryesore ndërkombëtare të shifrave të policisë • Dy shembuj të raporteve kombëtare Anglia & Wales Zelanda e Re • Prezantim i Indikatoreve Rajonalë të sugjeruar dhe Ushtrimi Pilot për Mbledhjen të Dhënave Vetëm njoftim – diskutohet në Seancën 5 NEVOJA PËR STATISTIKA TË VLEFSHME • Për politikën e krimit që bazohet në njohuri.... Ju duhët të dini ‘faktet’ • Për të interpretuar njohurit tuaja.... Ju duhet t’i krahasoni sipas viteve dhe sipas vendeve • Për të krahasuar.... Të dhënat tuaja duhët të jenë të krahasueshme brenda juridiksionit tuaj me kalimin e kohës, dhe – në mënyrë ideale – me juridiksionet tjera • Për të qenë të krahasuara.... Nënkupton që standartet universale zbatohen– brenda juridiksionit, e edhe me kalimine e kohës, dhe – në mënyrë ideale – njesoj edhe me juridiksionet tjera Bazuar në Kauko Aromaa (HEUNI) STANDARTET UNIVERSALE • Punojnë për zhvillimin e shpejtë brenda KB (UN) dhe BE (EU) Manualë udhëzues nga KB (UN) dhe BE (EU) (masive!) • Por ka vështirësi të konsiderueshme në arritjen e krahasueshmërisë për shkak të: Ndryshimeve në kornizat ligjore dhe definicionet e veprave penale Ndryshime ne rregullimet e Policisë dhe Prokurorisë Ndryshime në kapacitetet e agjensive të drejtësisë kriminale Ndryshime në kërkesat operacionale të cilave u shërbejnë statistikat Ndryshime në rregullat e numrimit (Seanca 3) RAPORTET NDËRKOMBËTARE • Jo qëndrim gjata • Të gjitha vijnë me paralajmërime të konsiderueshme • Organizata Botrore e Shëndetësisë– mbulon dhunën (ndoshta më pak të krahasueshme) • Hulumtimet e KB mbi trendet e krimit dhe funksionimi i sistemit të drejtësisë penale(UN – CTS) • Burimet Evropiane • Eurostat: Fokusimi në statistika – Krimi dhe Drejtësia Kriminale KOMBET E BASHKUARA (KB) • Botimi i fundit 2010 (mbulon të dhënat prej viteve 1996 – 2006) • Të dhënat e disponueshme • Kosova nuk ka ofruar të dhëna • Mbulon më shumë se sa krimet e regjistruara në polici.p.sh - CJS numrat e personelit dhe të të burgosurve • Kërkesat e të dhënave janë thjeshtësuar me kalimin e kohës http://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/Crimestatistics/International_Statistics_on_Crime_and_Justice.pdf BURIMET EVROPIANE • Botimi i fundit 2010 • Rreth tri botime të mëhershme • Të dhëna të disponueshme • Kosova nuk ka ofruar të dhëna • Eshtë bërë shumë punë në përmirësimin dhe dokumentimin e krahasueshmërisë http://www.europeansourcebook.org/ob285_full.pdf EUROSTAT-i • Botimi i fundit 2009 • Sipas modelit të Burimeve Evropiane • Komentim i kufizuar, por shënime të mira • Kosova nuk ka ofruar të dhëna • Shtatë lloje të krimit – – – – – – – Krimi total Vrasje Krim dhune Grabitje Vjedhje në familje Vjedhje e automjeteve Kontrabandim me drogë http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-09-036/EN/KS-SF-09036-EN.PDF RAPORTE KOMBËTARË • Llojllojshmëri masive e stileve • Zakonisht vjetorë • Nganjëherë me informata të tjera të sistemit të drejtësisë kriminale; nganjëherë jo • Nganjëherë me tema të vecanta; nganjëherë jo • SHBA – vetëm ‘Index’ i krimeve • Përafërsisht të gjitha publikimet të disponueshme • Tani zakonisht të disponueshme edhe në web-faqe • Të dhënat nganjëherë mund të shkarkohen (downloadable) ANGLIA & WALES • Publikimi ka ndryshuar me kohen • Tani mbulon Studimi i Krimit Britanik (BCS) dhe shifrat e policisë • Prodhon raporte shtesë – p.sh.,vrasje • Gjithashtu buletinet tre mujore • Botimi kontrollohet rreptësisht nga rregullat e Zyrës së Statistikave Kombëtare ANGLIA & WALES (2) Publikimet e fundit përfshijnë: Shtrirja dhe trendet e krimit Krimet seksuale dhe të dhunës Grabitja dhe të tjera krime të pronës Publikimet përceptuese Zbulimi i krimit Modelet gjeografike të krimit Shumica e kapitujve mbështeten ne shifrat e policisë dhe në Studimin e Krimit Britanik Ndalje në shifrat e policisë Ndryshime të mëdha në mbulimin e veprave në vitin 1998 P.sh., sulme të vogla Gjithashtu ndryshimet në praktikat e regjistrimt në polici P.sh., numrimi i viktimave ZELANDA E RE Pikat e mira • I Drepërdrejt • Tregon me shifra zbulimet (zgjidhje) • Shifra mujore online Pika të dobta • Dy botime-Viti fiskal dhe kalendarik publikimet – shumë • Pak komente (duhet të lexohet edhe Raporti Vjetor i Policisë) • Asgjë rreth viktimave • Asgjë rreth kundervajtësve/shkelesve ZELANDA E RE (2) • Rishikim i statistikave në vitin 2009 (rishikimi I fundit në vitin 1982) – • p.sh. Rekomandimet për regjistrimin e mardhënjeve viktimkryerës Ndalje tjetër në shifra Ndryshime të mëdha në sistemet kompjuterike Sistemi i ri nënkupton më pak vepra të “humbura” Rregulla të reja të regjisitrimit të policisë Anon nga praktikat me ‘liberale’ te regjistrimit tani TREGUESIT RAJONAL PËR KRYES Shiko fletushkën # 2 Llojet e kundërvajtjeve në vazhdim janë konsideruar si krimet kryesore që do të mbulohen në Studimin e 12-të KB, i cili do të përfundojë deri në fund të 2010: Jo të gjitha këto Vrasjet Ndërkombëtare vepra do të Krimi i dhunshëm përfshihen në Sulmi Ushtrimin Pilot të Dhunimi Seksual Përdhunimi Mbledhjes së të Vjedhja Dhënave Krimi Pronësor Vjedhjet Vjedhja e automjeteve Thyerjet Thyerjet e dhunshme/thyerjet e shtëpive Posedimi I drogës/përdorimi Kontrabandimi i drogës Rrëmbimi për shpërblim TREGUESIT RAJONAL (1) Shiko fletushkën # 2 Numri i krimeve të regjistruara nga Regjistrimi nga policia (disa krime policia, sipas llojit të veprës nuk raportohen nga viktimat) Numri i personave të regjistruar nga policia si të dyshimtë, sipas llojit të veprës Numri i personave (të dyshimtëve), nga mosha Numri i personave (të dyshimtëve), për nga gjinia Numri i personave (të dyshimtëve), për nga shtetësia Numri i personave (të dyshimtëve), nga etniciteti Numri i personave (të dyshimtëve), përsëritës apo jo Faza e parë e llogaritjeve tretëse (‘attrition’). Në sistemin e tanishëm = ‘I dyshimtë’. I realizueshëm? TREGUESIT RAJONAL (2) Shiko fletushkën # 2 Numri i viktimave të regjistruara,nga llojet e veprave Numri i viktimave, për nga mosha Qështja e llogaritjes së numrit të viktimave Numri i viktimave, për nga gjinia Numri i viktimave, përnga qytetaria Numri i viktimave, për nga përkatësia Problematika e disa krimeve? etnike Mardhënjet kryes-viktim për nga lloji I Jo të mbledhura aktualisht? vepres Normat e vikitimizimit sipas llojit të krimit bazuar në sondazhet e viktimave Pjesa e krimeve të raportuara dhe të paraportuara bazuar në sontazhet e viktimave Krimet e përfshira në kuadër të studimit Krime për të cilat ‘policia u vu ne dijeni’? USHTRIMI PILOT PËR MBLEDHJEN E TË DHËNAVE • Shiko fletushkën # 3 – diskutohët në seancën 4 & 5 SEANCA 3: RREGULLAT E SHKRUARA PËR NUMERIMIN E DHE REGJISTRIMIN E KRIMEVE DHE TE TE DYSHUARVE • Cila është qëndrueshmëria e tanishme e regjistrimit (pa rregulla të shkruara) • Cilat janë rregullat kryesore? Rregulla e vepres kryesore Veprat e shumfishta Kundërvajtësit dhe të dyshimtit e shumfisht • Burimet dhe implikimet e trainimit QËNRUESHMËRIA E TANISHME DISKUTIM RREGULLAT E NUMRIMIT NË STATISTIKAT POLICORE “…. Rregullat qe zbatohen në cdo vend për të numruar kundërvajtjet përfshihen edhe ne statistikat e krimit. Keto rregullat ndryshojnë … duke paraqitur keshtu norma te ndryshme të krimeve të regjistruara që nuk reflektojnë ndryshimet aktuale në shkallët e krimit”. Aebi 2003, p. 1. Cka ne dimë është që nuk ka rregulla të qendrueshme të numrimit në Ballkanin Përendimor apo edhe në vendet e tjerat Shiko fletushken # 4 Sidiqoft, ‘eksperiencat më të mira’ ofrojne udhezime RREGULLA E VEPRES KRYESORE (POR) Udhëzimet Ndërkombëtare sugjerojnë se mund të jetë e përshtatshme të aplikohet POR kur numrohen dhe raportohen veprat penale. Rregullat e shkruara te numerimit duhet te tregojne nese zbatohet ose jo POR • Në Ballkanin Perëndimor,vetëm Shqipëria e aplikon POR • Në vendet tjera perëndimore, pothuajse gjysma e zbatojne e gjysma jo • Gjëja kryesore për të ditur(nëse nuk ka POR, numri i krimeve del me i larte) Ne rastin ideal POR duhet të jetë në përputhje me agjencitë tjera si – policinë,prokurorinë,gjykatat • POR ndryshimi në POR do të zvoglojë numrin e krimeve, dhe do të shkaktojë një ‘thyerje’ në seritë statistikore të krimit RREGULLA E VEPRES KRYESORE - SHEMBULL Sulm Dëmtim Kriminal Veprat Penale Të dyshimtit Vepra Penale POR Pa POR 1 2 KRYESIT/TË DYSHIMTIT E SHUMFISHTE Nëse ka më shumë se një kryes të përfshir në një vepër penale, gjashtë nga vendet e Ballkanit Perëndimor e numërojnë si një vepër (duke përfshir edhe Kosovën). Në një vend, numri i veprave = me numrin e kryesve Në kushtet e të dyshuarve, është e arsyeshme të numërohen dy Sulm Dëmtim Kriminal Kryesit (të dyshimtit) Pa POR Një Dy Kundërvajtje 2 2? Të dyshimte 1 2 KRYESIT E SHUMFISHTE Cfare ndodh kur një viktime në të njejtën kohë raporton më shumë se një vepër penale? Pë rshembull, incidente të ndryshme të dhunës familjare... • Në Ballkanin Perëndimor, rregullat janë që të gjitha veprat numërohen, me përjashtim të Shqipërisë Gjëja kryesore është që rregullat të kuptohen dhe të aplikohen në mënyrë te njetrajtshme CËSHTJE TE TJERA TË RREGULLAVE TË NUMERIMIT DOC. N. 8: RREGULLAT E NUMERIMIT QE PERDOR HOME OFFICE JANE TE DOBISHME Disa cështje janë : A te regjistrohet krimi, kundërvajtja, apo incidenti? ‘Nuk ka krim’ pas regjistrimit Regjistrimi i ‘bazuar në evidenca’ apo ‘prima facie’ (p.sh. Sipas fjaleve të viktimës) Krimet për viktim apo krimet për ngjarje?– p.sh vjedhja në disa dyqane Klasifikimi dhe ri-klasifikimi PIKENISJA ME E MIRE PER HARTIMIN E RREGULLAVE TE SHKRUAR ESHTE TE KONSIDEROHET PRAKTIKA ME E SHPESHTE BURIMET DHE IMPLIKIMET E TRAINIMIT Kush do të marrë rolin udhëheqës për formulimin e rregullave të shkruara? Si do të përfshihen prokurorët? Cfarë mundësi do t’i krijohen personelit per të mësuar? Cfarë mekanizma testimi do të vendosen? Si do të rishikohën rregullat e shkruara? DISKUTIM SEANCA 4: CËSHTJE TË CAKTUARA NGA REKOMANDIMET • Mardhëniet Viktim-Kryes i vepres penale Relevante për Rekomandimet # 2 & 8 Gjithashtu relevante për Ushtrimin Pilot për Mbledhjen e të Dhënave • Përkatësia etnike dhe shtetesia Rekomandimi # 8 Gjithashtu relevante për Ushtrimin Pilot për Mbledhjen e të Dhënave • Kryesit e veprave penale qe jane perserites Rekomandimi # 2 • ‘Indikatori’ i Krimit te i Organizuar Rekomandimi # 3 MARREDHËNIET VIKTIM-KRYES I VEPRES PENALE Interesi primar është në: • Njerëzit qe e njohin njëri tjetrin >>> qe nuk e njohin njëri tjetrin E rëndësishme për ‘dhunen nga i panjohuri’ • Njerëzit qe jane (apo ishin) partnerë (‘dhuna nga partneri’) Dhuna nga ish-partnerët shihet po aq e rëndësishme sa edhe ajo nga partnerët e tanishëm • Njerëzit që janë në marredhënie të afërta rangohen më gjerë sesa partnerët (‘Dhuna në Familje’) Ka disa mundësi të klasifikimit MARREDHËNIET VIKTIM-KRYES I VEPRES PENALE Shiko fletushkën # 5 STUDIMI NDERKOMBETAR I VIKTIMIZIMIT TE KRIMIT 1 Bashkëshorti(ja), partneri/ja (në kohën e krimit) 2 Ish-bashkëshorti(ja), ish-partneri(ja) (në kohën e krimit) 3 I dashuri (në kohën e krimit) 4 Ish i dashuri (në kohën e krimit) 5 I afërmi 6 Shok i ngushtë 7 Dikush që punon apo ka punuar me të 8 Asnjëri nga këta 9 Refuzon të thotë MARREDHËNIET VIKTIM-KRYES I VEPRES PENALE Shiko fletushkën # 5 MANUALI I KB PËR ZHVILLIMIN E NJË SISTEMI TË STATISTIKAVE TË DREJTËSISË KRIMINALE (pp. 55 DHE 60) Bashkeshorti Ish-bashkeshorti Prindi Femija Tjeter anetar familjeje Shoku Marredhenie biznesi Njohjet I panjohuri Te tjera Ceshtje e ‘partnereve’ Ceshtja e prinderve jo-biologjike Cfare eshte ‘femija’ Sa e shtrire eshte ‘familja’ I dashur / e dashura? E ka pare me pare po nuk e njeh? Ceshtja eshte nese dihet ose jo MARREDHËNIET VIKTIM-KRYES I VEPRES PENALE CËSHTJE TJERA • Regjistrimi i marredhënies behet vetëm nëse vepra penale eshte e lidhur me marrënien • Marredhëniet kur ka më shume se një viktim? • Marredhëniet kur ka më shumë se një kryes te vepres penale? • Rrefimi i kujt duhet konsideruar – i kryesit apo i viktimes? DISKUTIM PËRKATËSIA ETNIKE DHE SHTETËSIA Shiko fletushken # 6 • Rekomandimi 8 kërkon mbledhjen e përkatësisë etnike dhe shtetësine e të dyshimtëve dhe kundërvajtësve • Gjithashtu në Ushtrimin Pilot për Mbledhjen e të Dhënave • Përkatësia etnike dhe Shtetësia janë dy kategori të vacanta në formularin e regjistrimit të policisë Por nuk eshte e qarte se si plotësohen • Statistika Gjyqsore regjistrojne Kombësinë: Shqipëtar, Serb, Malazez, Musliman,Turk, Roma/Ashkali/Egjyptian (RAE), E huaj, Tjetër DISKUTIM RECIDIVITETI I KRYESIT TE VEPRAVE PENALE (1) Shiko fletushken # 3 • Nuk eshte e zakonshme te raportohet recidiviteti i kryesve te veprave penale ne botimet mbi ‘statistikat e krimit’ Me shpesh raportohet në lidhje me statistikat e prokurorise apo të gjykatave • Ka disa probleme: Cili quhet përsëritës (recidivist)? Cfare llogaritet? • Cdokush qe është arrestuar më parë? • Vetëm ata qe jane denuar më parë? Po per paralajmerimet dhe keshillat e policise? RECIDIVITETI I KRYESIT TE VEPRAVE PENALE (2) Shiko fletushken # 3 • Ushtrimi Pilot për Mbledhjen e të Dhënave duket problematik Pyetet për “përsëritësit e të njëjtës veper penale”. C’do te thote e njejta veper penale? Po nëse i dyshimti është përsëritës i së njejt es veper DHE i një tjetre? Totalet nuk do të jene te njejte. DISKUTIM ‘TREGUESI-SHËNUESI’ I KRIMIT TE ORGANIZUAR Shiko fletushken # 7 Rekomandimi 3: A duhet KPIS te pëfshijë një kategori specifike për të identifikuar rastet e krimit të organizuar? • Ka konsensus deri diku se cka është krimi i organizuar: Grupe të strukturuara prej tre e me shumë njerëz, jo të formuar rastësisht, por jo edhe me mardhënje ‘statike’ Kryejne krime të rënda Gjatë një periudhe kohore Për përfitime financiare apo materiale Duke përdorur frikën dhe/ose kërcënimin, dhe/ose dhunën • POR ….. Probleme te dukshme ne njohurite e policeve ‘të rregullt’ • Një ‘tregues ’ mund të jete i mundshëm, por do te duhen kontrolle te mëtutjeshme nga Seksioni i Krimit të Organizuar DISKUTIM SEANCA 5: RAPORTET AKTUALE, TREGUESIT RAJONALE DHE USHTRIMI PILOT I MBLEDHJES SË TË DHËNAVE 1. Përmbledhje e raporteve aktuale Cilat janë- e diskutuar edhe ne seancen 6 2. Raportet aktuale në aspektin e • Treguesve Rajonale • Ushtrimi Pilot i Mbledhjes së të Dhënave RAPORTET E TANISHME • Cilat janë? • Si e kuptoj une I publikur Anglisht Raporti vjetor I Policisë Po Jo Raporti mujor I Punëve të Brendshme Jo ? Raporti vjetor I Punëve të Brenshme Jo Po ? PO Raporti vjetor I Agjencionit Anti Korrupcion I Kosovës DISKUTIM VEPRAT PENALE PËR USHTRIMIN PILOT PËR MBLEDHJEN E TË DHËNAVE Cila nga këto do te shkaktoje problem? Sa te ngjashme jane me perkufizimet e dhena ne shenimet në fletushken # 3? Ushtrimi për mbledhjen e të dhënave Të gjitha veprat penale Vrasje e qëllimshme e kryer Krim I dhunshëm Sulm Dhunim Seksuale Përdhunim Grabitje Statistikat vjetore te rasteve Vrasje Provokim/sulm i rëndë/sulm Sulm seksual Përdhunim Grabitje Kontrabandim me drogë Përdorim/posedim droge Trafikimi I Migrantëve Shpërndarje / posedim I droges Trafikimi I personave Veprat e korrupcionit Ryshfet Trafikimi I njerzve INFORMACIONI TË MERRET PER USHTRIMIN PILOT TE MBLEDHJES SE TË DHËNAVE 1. Numri i veprave penale të regjistruara nga policia, sipas llojit te vepres 2. Numri i personave të regjistruar nga policia si të dyshimte, sipas llojit te vepres 3. Profilizimi I personave të regjistruar nga policia si të dyshimte, sipas llojit te vepres dhe Gjinia Mosha Shtetësia Përkatësia etnike Recidiviteti përsëritës i veprave) Cila nga këto do te shkaktoje problem? Disa ceshtje jane diskutuar ne Seancen 4 4. Mardhënjet viktim-kryes i vepres penale, sipas llojit te vepres 5. Profilizimi I viktimave të regjistruara nga Policia, sipas llojit te vepres dhe Gjinia Mosha Shtetësia Përkatësia Etnike SEANCA 6: BOTIMI I REZULTATEVE, ANALIZAT DHE INTERPRETIMET 1. Si priten ‘botimet’ e tanishme? Cilat lista jane më të nevojshmet, të përdorshmet apo të pëlqyerat? Cilat janë problemet kryesore në hartimin e tyre ? Si mund të zgjidhen këto probleme? DISKUTIM 2. Sa i mundshëm është publikimi në internet? 3. Sa i mundshëm është publikimi në Anglisht ? 4. A u përgjigjen kërkesave te përdoruesve të ndyshëm botimet e tanishme? DISKUTIM 5. Rruga perpara me analizat dhe interpretimin BOTIMET E TANISHME: MIRË DHE KEQ 1. Si priten ‘botimet’ e tanishme? Cilat lista jane më të nevojshmet, të përdorshmet apo të pëlqyerat? Cilat janë problemet kryesore në hartimin e tyre ? Si mund të zgjidhen këto probleme? DISKUTIM PUBLIKIMI NË INTERNET? PUBLIKIMI NË ANGLISHT? KËRKESAT E PËRDORUESIT? • Sa i mundshëm është publikimi në internet? • Sa i mundshëm është publikimi në Anglisht ? • A u përgjigjen kërkesave te përdoruesve të ndyshëm botimet e tanishme? DISKUTIM ANALIZAT Doc N. 9: UN Manual – Chapter VI, Annex B & F – some guidelines Analizat: Disa Parime • Njerzve u pëlqen uniformiteti deri diku • Shifrat per kohe më të gjata janë më të dobishme (jo vetëm për këtë vit/vitin e kaluar) • Raportet per koke jane te dobishme per: Fusha të ndryshme (krimi/popullsia) Grupe të ndryshme të popullsisë (kryes te krimit x etniciteti/ popullsia x etnicitet) • Materiali grafik është i mire, por te mbahet i thjeshte DISKUTIM INTERPRETATION Analiza normalisht duhët të kufizohet në prezantimin dhe interpretimin e të dhënave. Ndërsa perdoruesit shpesh dëshirojnë analiza interpretative te.. Implikimeve politike…zyra e statistikave të drejtësisë kriminale mund te demtoje kredibilitetin (besueshmerine) dhe objektivitetin duke dhene kete lloj analize. ... Analiza e Politikave dhe interpretimi i te dhenave eshte me e pershtatshme te kryhet nga specialistet e lendes perkatese udhezimet e eksperteve te statistikave. UN Manual, faqe 33 • Shumica e raporteve zyrtare vetëm prezantojnë fakte Shmangien – p.sh. – “rritje e madhe” / “rritje e vogël” • Por rezultatet ‘e cuditshme’ duhen shpjeguar Ata janë shpesh për shkak të faktoreve teknike • Eshte e rëndësishme të spjegohet ndërprerja e të dhënave Ajo mund të jetë një detyrë e analizës ‘të bashkoje’ të dhënat, apo t’i ripunoje ato ANALIZAT DoKUMENTI nr.. 9: Manuali I UN – Kapitulli VI, Aneksi B & F –s Disa udhëzime Analizat: Disa Parime • Njerzve u pëlqen uniformiteti deri diku • Shifrat per kohe më të gjata janë më të dobishme (jo vetëm për këtë vit/vitin e kaluar) • Raportet per koke jane te dobishme per: Fusha të ndryshme (krimi/popullsia) Grupe të ndryshme të popullsisë (kryes te krimit x etniciteti/ popullsia x etnicitet) • Materiali grafik është i mire, por te mbahet i thjeshte • Sa i mundshëm është publikimi në Anglisht ? • A u përgjigjen kërkesave te përdoruesve të ndyshëm botimet e tanishme? SEANCA 7: STUDIMET E VIKTIMIZIMIT • Qëllimet e studimeve të viktimizimit • Pikat e forta dhe dobsëitë • Tri ushtrime ndërkomëtare krahasuese Studimi Ndërkombëtar i Krimit të Viktimizimit (ICVS) (ICVS-11) Eurostat 2013 Korrupsioni në Ballkanin Përendimor STUDIMET E VIKTIMIZIMIT(1) • E zhvilluar prej 1970 (SHBA, Holanda, Skandinavia) • Shumë vende tani kanë studimet e tyre të “porositura” Vazhdojnë prej shumë vitesh Ofrojne sisteme matjeje të pavarur të trendeve të krimit • Këto stutdime të porositura nuk janë shumë të krahasueshme p.sh., Dallimet në mbulimin e veprave penale Rregullat e numerimit! • Disa stundime ndërkombëtare (të mëvonshme) STUDIMET E VIKTIMIZIMIT (2) • Fokusimi në individ dhe përvoja e tyre e drejtpërdrejte në krim E raportuar ose jo në polici Duke siguruar kështu një matës të pavarur të krimit • E mirë për te përshkruar natyrën e përvojes ditore të viktimizimit • Mund të tregoje se cila kategori e personave eshte më e rrezikuar (duke mbledhur informata socio-demografike) • Përdor modele te metodologjive të studimit – kryesisht për të marre modelet perfaqesuese • Më të zakonshmet jane studimet vendore, por ka edhe Studime te biznesit • Në përgjithësi merret edhe me tema te tjera qe lidhen me krimin – p.sh., frika nga krimi, siguria praprake, qendrimet ndaj policisë STUDIMET E VIKTIMIZIMIT (3) • Nganjëherë përqëndrohen në grupe të caktuara p.sh., gratë, minoritetet etnike • Nganjëherë përqëndrohen në lloje të caktuara të krimit p.sh., dhuna familjare, viktimizimi seksual • Zakonisht viktimizimi matet me vitin e meparshem (por nganjëhere edhe më gjatë) • Shumë vende tani kanë studimet e tyre të “porositura” Që kanë vazhduar për shumë vjet – duke siguruar mates të pavarur të trendeve të krimit • Këto hulumtime të përsëritura nuk janë shumë të krahasueshme p.sh., Dallimet në mbulimin e veprave penale Rregullat e numerimit! STUDIMET E VIKTIMIZIMIT (KUFIZIMET) • Nuk mund t’i mbuloje të gjitha krimet vrasjen (qartësisht) Mashtrimin viktimizimi i fëmijve (i vështire) • Mungesa e përgjigjes mund të jetë e lartë A janë të ndryshem ata qe nuk përgjigjen? • Ata qe pergjigjen arrijne te kujtojnë cdo gjë? Kundravajtjet zakonisht harrohen • Ata qe pergjigjen a i thone intervistuesit cdo gjë? (dhuna familjare) • Marrja e mostres ne menyre te gabuar Problematike për shumë krime të pazakonta (p.sh., plackitja) STUDIMET E VIKTIMIZIMIT(METODAT) • Intervistat e drejtpërdrejt (ballë për ballë) ‘standart i artë’ –por të shtrenjta • Teknologjia kompjuterike - ka bërë një ndryshim të madh Kompjuteri ndihmon në Intervista personale(CAPI) Kompjuteri ndihmon në Intervista telefonike(CATI) E lirë, por kufizon gjatësine e intevistës Rritja e pronësisë së telefonisë mobile paraqet një problem Kompjuteri ndihmon në vet intervistim(CASI) E mirë për cështjet e ndjeshme • Pyetësorët e derguar me poste jo të zakonshëm Të lirë por me përgjigjeje të dobta • Hulumtimet në Internet janë në zhvillim – Kompjuteri ndihmues në faqet e intervistave (CAWI) Por akoma nevojiten edhe shumë testime STUDIMET NDËRKOMBËTARE TË VIKTIMIZIMIT • U vendos sepse studimet e pavarura nuk janë të krahasueshme Qëllimi është që të përdoren pyetësorët identike Dhe metoda e njejtë e analizës • Pak studime ndërkombëtare biznesi • Disa stunime dërkombëtare per dhunën kundër grave Por disa mangesi në krahasueshmëri –p.sh. WHO MË KRYESORET Studimi Ndërkombëtar i Viktimizimit të Krimit (ICVS) Pesë përfshirje - 1989, 1992, 1996, 2000, 2004/5 Tirana (Shqipëri) ‘96; Zagreb (Kroacia) ‘96, 2000; Shkupi ’86 Beograd (Yugos.) ‘96 2004/5 ICVS – dy tema të ndryshme EU-ICVS 15 shtete antare ICVS jashtë EU 15 shtete Studimet u bënë ne 30 shtete + 33 qytete Asnjëra nga vendet e Ballkanit Përendimor ICVS-II – Raundi i dytë Kryesisht testim (duke përfshirë CAëI) 2008 4 shtete 2010 6 shtete STUDIME PËR TU PËRFUNDUAR Eurostat 2013 Të gjitha shtetet anetare Pyetsori Pilot i testuar në 17 vende Pyetësori tani i rishikuar (shiko fletushkën) por jo i pranuar STUDIMI I KORRUPSIONIT NË BALLKANIN PËRENDIMOR-UNODC Ka një modul të shkurtër te studimit te viktimizimit (shiko fletushkën) Kryesisht zyrat e statistikave kombëtare Studimi ne terren ka mbaruar në Maqedoni; perpjekjet per te kontraktuar me një kompani private ne Kosovë vazhdojne PYETËSORËT DHE METODOLOGJIA • Ka ngjashmëri në pyetësore, por edhe ndryshimet e vogla mund të sjellin një diference te madhe • Ndryshimet e vogla në metodologji gjithashtu mund të prishin krahasueshmerinë. • Rezultatet e viktimizimit në Ballkanin Përendimor (ne studimin e korrupsionit) mund të mos jenë të krahasueshme me studimet e tjera Për shkak të numrit të vogël të nxitësve Viktimizimi i dhunshëm eshte vecanerisht problem • Studimi Eurostat 2013 do të ketë ndryshime në nxitësit e dhunës Fletushka # 8 = Pyetësori i Eurostat 2013 Fletushka # 9 = Pyetësori ICVS-II Fletushka # 10 =Hulumtimi I Korrupsionit në Ballkanin Përendimor – ceshtjet e viktimizimit SEANCA 8 PERMBLEDHJE DHE PLANET PER TE ARDHMEN Përmbledhje e seancave të më parshme – plotesohet gjatë trainimit Planet e ardhme KU DUHET PERQENDRUAR VEMENDJA ME SHUME [Pikat nga seancat e më parshme] DISKUTIM QËLLIMET AFATSHKURTËRA DHE AFATGJATA Cilat janë qëllimet Cilat janë afatgjata? Cilat janë afatshkurtëra? QËLLIMET AFATSHKURTËRA – HAPAT DHE AFATET DISKUTIMI DHE VENDIMET QËLLIMET AFATGJATA - HAPAT DHE AFATET DISKUTIMI DHE VENDIMET