Transcript İndir - Ankara YMM

DIŞ DENETİMİN
TASARIMLANMASI
ERDOĞAN ARSLAN
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR
MUHASEBE DENETİMİNİN
ARTAN ÖNEMİ
Dış denetimin üstlendiği
işlev, ekonomi ve
ticaret dünyasında
giderek artmaktadır.
*Denetimin önemi
artıkça, denetçilik
mesleğinin
tasarımlanması da
önem kazanmaktadır.
*Nitekim 20 yılı aşkın
süredir devam eden
tasarım çabaları,
meslekte yaşanan
kaosun sebebini
oluşturmuştur.
DIŞ DENETİMİN TASARIMI YENİ TTK
İLE DAHA DA ÖNEMLİ HALE
GELMİŞTİR
*TTK, SERMAYE ŞİRKETLERİNE
MUHASEBE DENETİMİ
MECBURİYETİNİ
GETİRMİŞTİR.
*MUHASEBE DENETİMİ, HALKA
AÇIK ŞİRKETLERLE SINIRLI
İKEN KAPSAMININ
GENİŞLEMİŞ OLMASI,
DENETİM PASTASININ
BÜYÜMESİNE YOL
AÇMIŞTIR.
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN KISA
TARİHİ
İlk bağımsız denetim yönetmeliği ve tebliği SPK tarafından 1987
yılında yayımlandı. Bu düzenlemelerle denetçilik
mesleğine atamalar yapılmıştır.
2 - Denetçilerinin:
a) Hukuk, iktisat, maliye, muhasebe, işletmecilik veya bankacılık
alanında en az üç yıllık yüksek öğrenim görmüş olmaları;
b) Bağımsız denetleme yapabilecek bilgi, deneyim ve yetenek
sahibi olmaları ve muhasebe, vergi, banka ve kambiyo,
işletme analizi, organizasyonu ve denetlemeleri konularından
birinde veya birkaçında en az 5 yıllık deneyimlerinin
bulunması veya yabancı ülkelerde bağımsız denetleme yetkisi
sağlayan belge sahibi olmaları;
c) Müflis olmamaları ve yüz kızartıcı bir suçtan mahkûm
olmamaları;
d) Türkiye'de yerleşik olmaları
Şarttır.
(SERMAYE PİYASASINDAKİ BAĞIMSIZ DIŞ DENETLEME HAKKINDA
YÖNETMELİK md 10) (13/121987 tarihli ve 19663 sayılı Resmi
Gazete'de yayımlanmıştır )
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN KISA
TARİHİ
SPK tarafından onanmış
*35 bağımsız denetim kuruluşu
*500 denetçi
Bu Yönetmeliğe göre görevlendirilecek bağımsız denetleme
kuruluşlarının yönetici ve denetçilerinden;
1 - Genel müdür ve yardımcıları ile yönetim kurulu
başkan ve üyelerini:
a) Hukuk, iktisat, maliye, muhasebe, işletmecilik veya
bankacılık alanında en az üç yıllık yüksek öğrenim görmüş
olmaları, kendi alanlarında en az 10 yıl deneyimlerinin
bulunması veya SPK tarafından uygun görülmek kaydıyla
yabancı ülkelerde bağımsız denetleme yapma yetkisi
sağlayan belge sahibi olmaları;
b) Müflis olmamaları ve yüz kızartıcı bir suçtan mahkûm
bulunmamaları;
c) Türkiye'de yerleşik olmaları, (yönetim kurulu üyeleri için bu
şart aranmaz);
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN KISA
TARİHİ
3568 Sayılı Kanun, 1989 yılında gerçek
anlamda denetim mesleğini
düzenlemiştir. Ancak Kanun Türkiye’de
faaliyet gösteren bağımsız denetim
kuruluşlarını görmezden gelmiştir.
Bu durum, SPK’yı Meslek Yasasının
çağdaşlığına rağmen muhasebe
denetiminin patronajı konusunda
uzlaşmaz bir tavra sürüklemiştir.
Sonuçta denetim mesleği iki başlı bir
meslek haline dönüşmüştür.
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN KISA
TARİHİ
Bağımsız denetimi düzenleyen
diğer kuruluşlar,
-Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurulu (BDDK)
-Hazine Müsteşarlığı
(sigortacılık)
-Enerji Piyasasını Düzenleme
Kurulu
-Ve diğerleri…
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN
KISA TARİHİ
TURMOB
83 SMMM ODASI
15 265 SM
65 863 SMMM
7 YMM ODASI
3 798 YMM
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN KISA
TARİHİ
TURMOB’UN MUTFAĞINDA
NELER PİŞTİ?
-SINIRLI UYGUNLUK DENETİMİ
-SM UNVANLARINI SMMM
UNVANINA DÖNÜŞTÜRMEK
-BAĞIMSIZ DENETİM TEBLİĞİ
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN KISA
TARİHİ
TURMOB’UN MUTFAĞINDA
NELER PİŞMEDİ?
*FARKLI UNVANLARI TAŞIYAN
MESLEK MENSUPLARI
ARASINDA SEVGİ- SAYGI
*MUHASEBE STANDARTLARI
*DENETİM STANDARTLARI
*MESLEK HUKUKUNDAKİ
ÇAĞDAŞ GELİŞMELER
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN
KISA TARİHİ
YENİ TTK, DIŞ DENETİMDE
TAŞLARI RADİKAL BİR
BİÇİMDE YERİNDEN
OYNATMASINA RAĞMEN,
SPK HİÇ BİR ŞEY
OLMAMIŞ GİBİ ESKİ
TUTUMUNU
SÜRDÜRÜYOR. SPK LİSANS
VERMEK İÇİN BAĞIMSIZ
DENETİM SINAVLARINI
YAPMAYA DEVAM
EDİYOR.
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN
KISA TARİHİ
MALİYE BAKANLIĞI,
Önce “tasdik” kavramını,
“beyanname imzalatma”
kavramı ile eşleştirdi.
Denetim müessesi olarak
“tasdik” kavramı
aşındırıldı… her iki durum
da aynı esasa ve
yaptırımlara bağlandı.
(VUK md mükerrer 227)
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN
KISA TARİHİ
MALİYE BAKANLIĞI,
ADAY OLAN
KENDİ
MENSUPLARI
İÇİN SINAV
DÜZENLEDİ,
ONLARA MESLEK
MENSUBU (SMMM,
YMM) UNVANINI
VERDİ.
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN
KISA TARİHİ
3568 SAYILI KANUNUN
UYGULAMASINDAN
SORUMLU MALİYE
BAKANLIĞI, ARTIK BU
KANUNA SAHİP
ÇIKMAMAKTADIR. “TASDİK”
yada “beyanname
imzalatma” KAVRAMINDAN
ÇOK “BAĞIMSIZ
DENETİM” KAVRAMI
KARŞISINDA
HEYECANLANMAKTADIR.
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN
KISA TARİHİ
YENİ TTK, TACİRİN HUKUKU
OLMASINA RAĞMEN, DIŞ
DENETÇİLİK HUKUKUNUN BAZI
ESASLI UNSURLARINI DOĞRU
OLARAK DÜZENLEDİ.
-SMMM VE YMM RUHSATLARINI GEÇERLİ
KABUL ETTİ.
-DENETÇİ SORUMLULUĞUNU
KUSURA BAĞLADI.
-T MUHASEBE STANDARTLARININ
UYGULANMASINI ZORUNLU TUTTU.
-T DENETİM STANDARTLARININ
BELİRLENMESİNİ ÖNGÖRDÜ.
ÇOK BAŞLI DIŞ DENETİMİN
KISA TARİHİ
YENİ TTK,
-DIŞ DENETÇİNİN MESLEKİ
FAALİYETİNİ, ONUN
BAĞIMSIZLIĞINA ÖNEM VEREREK,
İŞLEVİNİ KOLAYLAŞTIRMAK
İSTEDİ.
-DENETÇİNİN İŞ PASTASINI
BÜYÜTTÜ.
-DENETÇİLİK MESLEĞİNİN TEK
OTORİTENİN SULTASINA
GİRMESİNDEN ÖZELLİKLE
KAÇINDI.
ÇOK BAŞLI DIŞ
DENETİMİN KISA TARİHİ
YTTK’NIN ZAAFLARI DA VARDI:
-DENETÇİNİN NİTELİKLERİNİ TEKRAR
BELİRLEMEK İSTİYORDU.
-DENETÇİYİ “BAĞIMSIZ DENETİM
KURULUŞU” ÇATISINA
HAPSEDİYORDU.
-BAĞIMSIZ DENETİM KURULUŞUNU
“ESAS DENETÇİ” SAYIYORDU.
REKABET ENGELİ YARATIYORDU.
-MESLEK MENSUBU OLMAYANLARA
DENETÇİLİK İŞLEVİ VERİYORDU.
-DENETÇİ İLE MÜŞTERİSİ ARASINDAKİ
UYUŞMAZLIĞI, TEK AŞAMALI
YARGILAMA İLE
NİHAYETLENDİRİYORDU.
DIŞ DENETİMDE TEK OTORİTE:
660 KHK
*3568 sayılı Kanun hükümlerine göre meslek icrasına
hak kazananlara “SMMM, YMM denir(Md 1).
*Kanunla belirlenen konularda belgelerine dayanılarak,
inceleme, tahlil, denetim yapmak, malî tablo ve
beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek,
rapor ve benzerlerini düzenlemek…(md 2)
*Kanunen kullanmaya yetkisi olmayanlar
tarafından serbest muhasebeci malî müşavir,
yeminli malî müşavir unvanlarının veya bu unvan
veya kavramlara karışacak veya onlara benzer
her türlü unvan, ibare veya remizlerin
kullanılması yasaktır
Odalar, yukarıdaki fıkraya aykırı davranışları
öğrendiklerinde Cumhuriyet Savcılığına bildirmek
mecburiyetindedirler. Cumhuriyet Savcılığınca
tahkikatın sonucu, odaya ve ilgililere bildirilir.
(Md 3)
1.SMMM VE YMM SADECE MESLEKİ
UNVANLARDIR; MESLEK
MENSUPLARIN DENETİM
YAPMA YETKİSİ YOKTUR.
DIŞ DENETİMDE TEK OTORİTE:
660 KHK
Bağımsız denetim, konularına göre
sınıflandırılan denetim türlerinden
muhasebe denetimini tanımlar. (660
s KHK md 2) Oysa bu ibare, kavram
olarak denetçinin niteliğini (iç-dış
denetçi) belirler.
*3568 sayılı Kanun, meslek
mensuplarından SMMM’lere tasdik
(uygunluk denetimi) hariç her türlü
denetim yetkisi vermiştir. Tasdik ile
de YMM’leri yetkilendirmiştir.
*Bu Yetkilendirme, bir idari kurumun
takdirine bağlı değil, meslek
mensubunun ehliyetine bağlıdır.
Bağlı yetki, bağımsız olamaz
2.SADECE MESLEK MENSUPLARI,
BAĞIMSIZ DENETÇİ OLARAK
YETKİLENDİRİLEBİLİRLER
DIŞ DENETİMDE TEK OTORİTE:
660 KHK
*Bağımsız denetçi: “…meslek
mensupları arasından Kurum
tarafından yetkilendirilen kişileri,”
*Kurum ”…kamu tüzel kişiliğini haiz ve
idari özerkliğe sahip, Başbakanlıkla
ilişkili…”
* “Kurul; … Bakanlar Kurulu tarafından
atanan dokuz üyeden oluşur.”
*Bakanlar Kurulu, üyelerden birini
Başkan olarak atar. Kurul, Başkanın
önerisi üzerine üyelerden birini İkinci
Başkan olarak seçer.
*“Üyeliğe atanacakların son üç yılda;
bağımsız denetim faaliyetinde
bulunmamış…”
3.ÖNGÖRÜLEN DENETİM
SİSTEMİ, DENETÇİNİN
BAĞIMSIZLIĞINI
KALDIRMAKTADIR.
DIŞ DENETİMDE TEK OTORİTE:
660 KHK
*”Kurul ikincil düzenlemeleri hazırlarken,
katılımı ve saydamlığı sağlamak
üzere, ilgili tarafların görüşlerine
başvurur.”
*”Kurul, yayımlanması ülke ekonomisi ve
kamu düzeni açısından sakıncalı olan
denetleyici nitelikteki kararların
yayımlanmamasına karar verebilir.”
*”…bu konuda kendi alanları itibarıyla
düzenleme yetkisi bulunan kurum ve
kuruluşların yapacakları
düzenlemeler hakkında onay
vermek.”
*
4. İşlevi menfaat sahiplerinin
güvenilir bilgi edinmesini
sağlamak olan Kurum,
şeffaflık ilkesine
uymayabilecektir.
DIŞ DENETİMDE TEK OTORİTE:
660 KHK
*Bağımsız denetim yapacak meslek mensuplarına
yönelik sınav, yetkilendirme ve tescil
yapmak, disiplin ve soruşturma
işlemlerini yürütmek, sürekli eğitim
standartları ile mesleki etik kurallarını
belirlemek, bunlara yönelik olarak kalite
güvence sistemini oluşturmak ve bu
alanlardaki eksikliklerin düzeltilmesi için gerekli
tedbirlerin alınmasını sağlamak.”
*”….Türkiye Muhasebe Standartlarını oluşturmak
ve yayımlamak.”
*”…ulusal denetim standartlarını oluşturmak ve
yayımlamak.”
*”…Bağımsız denetçiler ve bağımsız denetim
kuruluşlarını…gözetlemek ve denetlemek.”
*”… faaliyet izinlerini askıya almak veya
iptal etmek.”
* “Türkiye’de bağımsız denetim yapmasına yetki
verilen yabancı ülke denetim kuruluşları ve
denetçilerini listeler halinde ilan etmek”
5.Kurum, dış denetimle ilgili her
konuda söz ve yetki sahibi
olan tek otoritedir.
DIŞ DENETİMDE TEK OTORİTE:
660 KHK
*TMSK kaldırılmıştır.
*TURMOB ve meslek odaları işlevsiz
hale getirilmiştir.
*TDSK kurulamayacaktır.
*Özerk kurum ve kuruluşlarının
düzenlemelerine dahi müdahale
edilebilecektir.
*Denetim işlemlerinin nasıl
olacağına dair denetim
kapsamındaki kurum ve
kuruluşların görüşleri alınacaktır.
6.KHK, kurulmuş
sistemi tamamen
kaldırmaktadır.
DIŞ DENETİMDE TEK OTORİTE:
660 KHK
*Kurulun 5 üyesi,
tamamen hükümet
tarafından, 2 üyesi, özerk
kamu idarelerince, 2 üyesi
de meslek örgütlerince
belirlenecektir.
*Kurul başkanı, bu üyeler
arasından Bakanlar
Kurulunca
belirlenecektir.
7.Kurul’un bağımsız
olma niteliği tartışmalı
olacaktır.
DIŞ DENETİMDE TEK OTORİTE:
660 KHK
*Üyeler bir kez seçilebileceklerdir.
*Üyelerin görevlerine son
verilemeyecektir.
*Üyeler, görevleri dışında başka bir işle
uğraşamayacaklardır.
*Üyeler, görevlerinin bitiminden sonra 2
yıl denetlenen sektörlerde görev
alamayacaklardır.
*Atanacak üyelerin, son 3 yıl içinde
bağımsız denetçilikle ilgilerinin
bulunmaması gerekmemektedir.
8.Kurul, hukuki olarak
bağımsızlıkla
donatılmıştır
DIŞ DENETİMDE TEK OTORİTE:
660 KHK
*Kurum, denetçilerin denetiminde
kamu yararını ilgilendiren
KAMU kuruluşların
denetçilerinden
yararlanabilecektir.
*Meslek personeli
çalıştıracaktır.
*Dışardan hizmet satın
alabilecektir.
*Çalışma ve danışma
komisyonları kurabilecektir.
9. Kurum, dışardan ve
içerden yardım
alacaktır.
DIŞ DENETİMDE TEK OTORİTE:
660 KHK
10.Kamu yararını ilgilendiren
kuruluşlarda denetim
yetkisi, sadece BDK’na
verilmiştir.
*Bu yasal olarak
öngörülmüş bir rekabet
engelidir.
*BDK dışında YMM’lerin
uygunluk denetimi
(tasdik) yapma yetkisi
de kaldırılmıştır.
DIŞ DENETİMDE TEK OTORİTE:
660 KHK
*Kalite güvence
incelemeleri, Kurulca
yapılacaktır.
*Kalite güvence sistemine ilişkin
kurallar belirlenecektir.
*Kurum, gerekirse Mahkemeden
izin alarak arama
yapabilecektir.
*Kurum, denetçinin denetim
yetkisini askıya
alabilecektir.
11.Kalite güvence
sistemi
Sonuç olarak…
1.Mesleki ruhsatlar, mesleki faaliyetin yapılması için
yeterli belge değildir. Muhasebe denetimi
yapabilmek için, Kurumca seçilmiş olmak da
gereklidir.
2.Kamu yararını ilgilendiren kuruluşlarda
denetim, sadece sermaye şirketi niteliğinde
olan BDK’lar tarafından yapılabilecektir.
3.Mesleğin örgütü, Kamu Gözetimi, Muhasebe
ve Denetim Standartları Kurumu olmuştur.
DIŞ DENETİMİN
TASARIMLANMASI
HAYIRLI OLSUN…
ERDOĞAN ARSLAN