Transcript PRENATAL TANI YÖNTEMLERİ - Burç Genetik Tanı Merkezi

PRENATAL
TANI
YÖNTEMLERİ
VE
ENDİKASYONLARI
Bio.Işıl AKALIN
BURÇ GENETİK TANI
MERKEZİ
Sunum Planı
I) Prenatal Tanı Nedir ve Kimlere Prenatal Tanı
Uygulanır?
II) Prenatal Tanıda Kullanılan Yöntemler
PRENATAL TANI NEDİR?
• Fetusta, genetik veya genetik dışı nedenlerin yol açtığı
tedavisi olanaksız hastalık ve malformasyonların
mümkün olduğunca erken gebelik döneminde
tanınmasıdır.
• Prenatal tanı, bebek doğmadan ya da yaşama sınırına
erişmeden önce (24’üncü gebelik haftası) kendisinde
varolan problemlerin tanınmasıdır.
•
•
•
•
A. Malformasyonlar: Tanı -> USG ile
B. Tek gen hastalıkları: Tanı -> DNA
ve/veya enzim analizleri ile
C. Kromozom anomalileri:Tanı -> Fetal
kromozom analizleri ile
PRENATAL TANI ENDİKASYONLARI
* İleri anne yaşı (35 yaş ve üzeri), ileri baba yaşı (55 yaş ve üzeri)
* Biokimyasal tarama testlerinde artmış risk saptanması
* Patolojik US bulgusu
* Kromozom anomalili çocuk öyküsü
* Dengeli kromozom anomalisi taşıyan ebeveyn
* Kötü Obstetrik Öykü (Rahim içi ölüm, ölü doğum, tekrarlayan
düşükler)
* (Bilinen Tek Gen Hastalıklarının Prenatal Moleküler Tanısı)
İLERİ ANNE YAŞI
• Anne yaşı ilerledikçe fetal kromozom anomali
oranı da artar. Örn.: Doğumda anne yaşı 35
ise bebeğin kromozom anomalili doğma
olasılığı 1:200 ve 40 yaşında ise % 2 dir.
Anne Yaşı
Trizomi 21
15 - 19
1:1250
1:17000
1:33000
20 - 24
1:1400
1:14000
1:25000
25 - 29
1:1100
1:11000
1:20000
30 - 34
1:700
1:7100
1:14000
35 - 39
1:200
1:2400
1:4800
40 - 44
1:60
1:700
1:1600
Trizomi 18
Trizomi 13
BİYOKİMYASAL DEĞERLENDİRME
Biyokimyasal genetik inceleme için;
– Amniyon sıvısı
– Fetal kan
– Maternal Kan
Biokimyasal Tarama Testi ?
Anne yaşı nedeniyle taşınan riskin, maternal
serumdaki bazı biokimyasal değerler ve USG
verileriyle birlikte değerlendirilerek, kişiye
özel yeniden hesaplanmasıdır.
Hangi Kromozom anomalileri ?
Trizomi 21, 18 ve 13 için risk verilir,
45,X ve 3n için de informatif olabilir
The Maternal Serum
Screen
C
O
N
C
E
N
T
R
A
T
I
O
N
hCG
AFP
UE3
5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39
Weeks Gestation
Normal Sınırlar (MoM)
• AFP
• hCG
• uE3
0,5-2,5
0,5-2,0
0,4-1,4
11-14 HAFTA TARAMA TESTİ
(İKİLİ TEST)
•
•
•
•
11-14. GH
Fetusun ense kalınlığı USG ile ölçülür
MS’da PAPP-A ve hCG
Annenin yaşı nedeniyle taşıdığı risk baz
alınır
ÜÇLÜ TEST
• Maternal serumda AFP, uE3 ve HCG’nin
birlikte değerlendirilmesi “ÜÇLÜ TEST” olarak
adlandırılmaktadır.
• 16-20 GH
• Annenin yaşı nedeniyle taşıdığı risk baz alınır
• Hesaplanan risk 1/250’den yüksek ise daha
ileri tetkikler (amniyosentez vb)
önerilmektedir.
Üçlü testte yakalama oranları
NTD
75%
Trisomy 18
60%
Down Syndrome
65%
False positive
5%
Test (+) ise ne yapılmalı?
Fetal kromozom analizi ile TANI yapılmalı
Test (–) ise ne anlama gelir ?
Fetusun söz konusu kromozom
anomalileri için riskin azaldığı ancak
ortadan kalkmadığı anlamına gelir ve bu
durum aileye anlatılmalıdır
ULTRASONOGRAFİ
• Gebeliğin doğrulanmasında,
• Fetusün yaşının,büyüklügünün veya gelişiminin
tayininde ve görüntülenmesinde
• Spina bifida veya kalp, bağırsaklar,böbrekler ve
ekstremitelerdeki diğer malformasyonların
tanısında,
• Koryonik villus örneklemesinde,amniyosentez
veya kordosentezde iğne veya kateterin
yönlendirilmesinde kullanılır.
Nuchal Translucency’de Artış:
Normal Fetal Hand:3D USG
Polydactyly:3D USG
Bazı Minör/Major US Bulguları, Saptanan Kromozom
Anomalileri ve Oranları
Ense Plisi
Pelviektazi
% 1-3
Tri 21
yaş riski x 3
Tek Umb. Arter 1:150
Kısa Femur
N.Hidrops fetalis
%7-10
Tri 21
•
Duodenal atrezi
% 30
Tri 21
•
Kistik higroma
% 60
Tri 21, 18,
45,X, 3n
•
Omfalosel (multipl) % 47
Tri 18
•
Yarık DD (multipl)
Tri 18, 13
•
Brakisefali (multipl) % 38
Tri 21
Tri 18
yaş riski x 4
Ekojenik İntestin
•
% 1-3
Tri 21
% 55
Tri 21
Tri 18, 21, 13
Kromozom Anomalili Çocuk Öyküsü
(Anne yaşı < 35 ise)
Gonadal mozaisizm nedeni ile topluma göre artmış bir risk vardır - % 1,4
• Anne yaşı  35 ise annenin
yaş riski kabul edilir.
Eşlerden birinde dengeli kromozom
düzensizliği
•
•
•
•
•
•
•
•
(14;21) Robertsonian translokasyon (mat) % 15
(14;21) Robertsonian translokasyon (pat) % 5
(13;14) Robertsonian translokasyon
% 1-2
(21;21) Robertsonian translokasyon
%100
Resiprokal translokasyon (mat)
%20-25
Resiprokal translokasyon (pat)
%8-12
Perisentrik inversiyon (mat)
%7,5
Perisentrik inversiyon (pat)
%4
Kötü Obstetrik Öykülü Çiftler
2 veya daha fazla spontan abortus, in utero ölüm, anomalili
bebek doğum öyküsü olan çiftlerde, dengeli kromozom anomali oranı
% 4-8 arasındadır.
Not: Bu kayıpların ardışık olmaması ya da sağlıklı çocuk varlığı risk
artışına engel olmamaktadır.
PRENATAL TANI YÖNTEMLERİ
A. Noninvaziv Yöntemler;
•
•
•
•
•
DİREKT GRAFİ
MRI
ULTRASONOGRAFİ
Biokimyasal Tarama Testleri:
Maternal Kandan Fetal hücre eldesi
B. İnvaziv Yöntemler; (Fetal doku eldesi)
•
•
•
•
•
AMNİYOSENTEZ
KORDOSENTEZ
KORYON VİLLUS ÖRNEKLEMESİ
FETAL CİLT ÖRNEKLEMESİ
PREİMPLANTASYON GENETİK TANI
İNVAZİV TESTLER
•
•
•
•
Amniyosentez
Koryon Villus Biyopsisi (CVS)
Fetal doku biyopsisi
Kordosentez
Yöntem seçimi
AS
CVS
Erken
AS
Gebelik haf.
15-21 hf. 9-12 hf.
10-14
Başarısız kültür
%0,5
%2-6
%5
Maternal kont.
nadir
%0,1-1,3
nadir
Pseudomozaism (-)
%0,6-0,8
(-)
Gebelik kaybı
10-20/1000 6-40/1000
6/1000
AMNİOSENTEZ
• En erken 12-14 GH
• İdeal olarak 14-18. GH
CVS
• Koryon villus biyopsisi,
anne ile bebek arasında
iletimi sağlayan
plasentadan ultrason
kontrolü altında ince bir
iğneyle 5mg kadar doku
parçasının transservikal
veya transabdominal
yolla alınmasıdır.
KORDOSENTEZ
• 22-24. gebelik
haftalarında uygulanır.
• USG altında kord
kanının alınması
işlemidir.
• Kısa dönem kültürler ile
kromozom analizi
yapılabilir.
Prenatal Tanıda “Beklentiler”
Beklentimiz nedir?
• Fetus kromozomal olarak normal mi yoksa
anormal mi? Siyah ya da beyaz
• Kromozomal olarak normal fakat kötü gebelik
prognozu için risk artmış mıdır?
Ne duymak istemeyiz?
• Yeni girişimler, ilave incelemeler, vs..
Karyotip Sonuçları
•
Sorun yaratmayanlar:
Normaller (46,XX, 46,XY)
Nonmozaik sayısal anomaliler (+21,+13,+18, 45XO, 47XXY vs)
•
Soru işareti oluşturabilenler:
* 1,9,16 ve Y kromozomlarında qh+,
* inv9 (p11q13), vb. gibi polimorfik özellikler. Raporlarda bunların
“polimorfik özellik olduğu ve fenotipi etkilemesi
beklenmemektedir” ibaresi bulunmalıdır.
•
Sorun olabilecek anomaliler:
* Çok hücre mozaikleri
* Yapısal anomaliler – özellikle de novo anomaliler
* Marker kromozomlar
TUZAKLAR
•
•
•
•
•
•
Alınan materyal ve özellikleri
Alınma zamanı
Maternal hücre kontaminasyonu
Kültürde mozaisizm
Sitogenetik sonuçların yanlış yorumlanması
Özel yaklaşım gerektiren kromozomal hst.
- Küçük delesyonlar ve yapısal değişiklikler
- Frajil-X sendromu
- Kromozomal kırık sendromları
Önemli not:
• Prenatal tanıda testten önce ve sonra verilecek
dikkatli bir genetik danışma prenatal tanının
ana kısmını oluşturmaktadır,çünkü Prenatal
tanının yararı ve etkisi genetik danışma ile
koreledir.