Transcript dosyayı indir

KALİTE KONTROLÜ
Kalite Nedir?
 Kalite, üretim yönetiminde en önemli ve anlamı
bireyden bireye değişkenlik gösteren bir kavramdır.
Kimine göre kalite, ürünün fiyatını yükselten bir
öğe iken, kimine göre sağlamlığı ifade etmektedir.
Ancak kalite, pek çok kişinin tanımlamaya çalıştığı
gibi en iyiyi ifade etmez çünkü kalite; ancak
ürünün hizmet ettiği amaca yönelik bir anlam
taşımaktadır. Daha basit bir ifadeyle kalite, “amaca
uygunluk derecesi” olarak tanımlanabilir.
Kalite Nedir?
 Geleneksel anlamda kalite kavramı, standartlara
uyum; tatmin edici bir üretimin en düşük
maliyetle ve tüketicilerin ihtiyaçlarını hemen
giderebilme yeteneği olarak tanımlanabilir.
Avrupa Kalite Kontrol Birliği’ne (EOQC) göre
kalite; bir mal ya da hizmetin belirli bir ihtiyacı
karşılayabilme yeterliliklerini ortaya koyan
özelliklerin tümüdür.
Bununla birlikte, düşünülenin aksine “kalite,
maliyettir!” anlayışı, günümüzde artık geçerliliğini
kaybetmiştir. Çünkü kalite;
 Müşteri tatminidir. (Ürün ve hizmetin ne kadar iyi
olduğu konusundaki son kararın getirdiği
mutluluktur).
 Verimliliktir (İşlerini yapabilmek için gerekli
eğitimden geçen, ihtiyaç duyduğu araç-gereç ve
talimatlarla desteklenen personelle elde edilir).
 Tedbirdir (Sorunlar ortaya çıkmadan önce
çözümleri oluşturmak, ürün ve hizmetlerin yapısına
tasarım yoluyla üstünlük ve kusursuzluk
katmaktır).
 Esnekliktir (Talepleri karşılamak için değişmeyi
göze almak ve bu konuda istekli olmaktır).
 Etkili olmaktır (İşleri çabuk ve doğru olarak
yapmaktır).
 Bir programa uymaktır (İşleri zamanında
yapmaktır).
 İnsana yapılan yatırımdır (Uzun dönemde, bir işi
ilk seferinde doğru olarak yapmak, hatayı sonradan
düzeltmekten daha ucuzdur).
 Bitmeyen bir süreçtir (Süregelen bir gelişmeyi
kapsar ve son bulduğu bir nokta yoktur).
 Gelecektir (Daha iyiyi bulmak için sürekli ve
düzenli bir yolculuk yapmaktır).
Kısacası kalite, kusursuzluk arayışına sistemli bir
yaklaşımdır.
Kaliteyi Oluşturan Temel Unsurlar
Bir malın kalitesi iki unsurun bileşimi olarak
ortaya çıkar:
 Dizayn Kalitesi: Ürünün fiziksel yapısı ve
özellikleri (boyut, ağırlık, hacim vs.) ile tasarlanır.
Dizayn kalitesinin saptanmasında biri kalitenin
tüketici açısından değerini, öbürü üretici açısından
maliyetini oluşturan iki parasal faktör arasında en
uygun noktanın bulunmasına çalışılır.
Kaliteyi Oluşturan Temel Unsurlar
 Uygunluk Kalitesi: Dizayn kalitesi ile belirlenen
spesifikasyonlara
üretim
sürecinde
uyma
derecesidir. Belli bir düzeyde uygunluk kalitesini
gerçekleştirmek için gereken değişimler ile
maliyetler arasında belli bir denge kurulmasına
çalışılır. Kalite kontrolünün etkinliği arttıkça yani
kalite spesifikasyonlarına uygunluk derecesi
yükseldikçe bozuk ürün sayısı azalır. Dolayısıyla,
bozuk ürünlerin ortaya çıkardığı malzeme ve işçilik
kayıpları ve tamir masrafları ile müşteri şikayetleri
hızla azalır.
Güvenilirlik
 Güvenilirlik kaliteyi etkileyen en önemli
faktörlerden biridir. Kavram; bir ürünün
kendisinden beklenen işi, önceden belirlenmiş bir
süre içinde aksatmadan yapma olasılığı şeklinde
tanımlanmaktadır.
Bir ürünün güvenilirlik derecesini azaltan faktörler;
 Yetersiz ve hatalı ürün dizaynı
 Yanlış kalite spesifikasyonları
 Yanlış üretim yöntemleri
 Yetersiz işçilik
 Eksik üretim ve kalite kontrolü
Muayene
 Bir mamulün, yarı mamulün, parçanın veya
hammaddenin ölçü nitelik veya performansının
önceden belirlenmiş spesifikasyonlara uyup
uymadığının tespitidir. Muayene kalite kontrol
faaliyetlerinden sadece biri olmakla birlikte, sadece
iyi parçaları kötülerinden ayırmak olarak
düşünmek yanlıştır. Günümüzde kötü parçaların
ortaya çıkışını engelleyici biçimde muayene
yapılması prensibi gittikçe benimsenmektedir.
Muayene
Muayene iki farklı yoldan biri izlenerek yapılır:
 %100 muayene: Söz konusu varlıkların tümü tek
tek ölçülür veya test edilir, iyiler ve kötüler bu
şekilde ayrılır. Bu iki amaca yönelik yapılabilir: a)
işlemsel ayıklamada üretim yöntemlerinin veya
makinelerin yetersizliğiyle ortaya çıkan bozuk
parçalar tespit edilerek ayrılır; b) düzeltici
ayıklamada ise işçilik ve kontrol sıklığı gibi
kaçınılabilir hatalar nedeniyle ortaya çıkan bozuk
parçalar tespit edilir.
Muayene
 Örnekleme muayenesi: Ölçme ve testler bir grup
varlığı istatistik olarak temsil edebilecek yeterli
sayıda örnek üzerinde yapılır. Örnekler için
bulunan sonuçlar grubun tümü için geçerli
sayılarak bir karar verilir. Örnekleme muayenesi de
iki amaca yönelik yapılır: a) Hammadde girişinde,
üretim aşamalarında veya ürün ambarına girişte
yapılan kabul örneklemesinde bulunan sonuçlar
belli kriterlere göre olumlu ise grubun tamamı
kabul edilir, aksi halde reddedilir.
Muayene
b)Daha çok üretim aşamalarında yapılan kontrol
örneklemesinde ise olumsuz sonuç elde edilmesi
halinde makine veya işçiden gelen hatanın
düzeltilmesi amacı ile derhal önlem alınır. Gerekli
önlemleri alma sorumluluğu üretimle ilgili kişilere
bırakılır.
Bununla birlikte, üretim sistemindeki muayene
faaliyetlerinin yerlerini ve sıklığını ayarlamak
maliyet açısından büyük önem taşır. Gereğinden
fazla muayene faydadan çok zarar getireceği gibi
maliyetleri de olumsuz yönde etkiler.
Standart ve Spesifikasyonlar
Standart belli bir konuda tespit edilmiş kurallardır.
Her ülkede bu konudaki araştırmaları yapan, yeni
standartları
tespit
edip
yayınlayan
ve
koordinasyonu sağlayan kuruluşlar olduğu gibi,
konuyu dünya çapında ele alan kuruluş
“Uluslararası Standartlar Enstitüsü (ISO)” dür.
Spesifikasyon ise bir işin nasıl yapılacağını belirten
ayrıntılı bir talimat şeklinde tanımlanabilir.
Spesifikasyon standartlaştırmada kullanılan bir
araçtır.
Standartlaştırmanın başlıca amaçları (dolayısıyla
yararları) şunlardır:






Çeşidi azaltarak üretim maliyetlerini düşürmek
Makine ve işçilik verimini arttırmak
Tedarik olanaklarını geliştirmek
Stok düzeyini düşük tutmak
Tamir-bakım, yedek parça masraflarını düşürmek
Kontrol ve muayene işlemlerini kolaylaştırmak
Toplam Kalite Kontrolü
 Kalite kontrolünü sadece muayene veya fabrikanın
bir bölümünde sürdürülen faaliyetler olarak
düşünmemek gerekir. Bu nedenle kalite kontrolü
daha bütüncül ve kapsamlı bir kavram olan
“Toplam Kalite Kontrolü” ile ifade edilmektedir.
 TKK; tüketici isteklerini en ekonomik düzeyde
karşılamak amacı ile işletme içindeki çeşitli
ünitelerin kalitenin yaratılması, yaşatılması ve
geliştirilmesi yolundaki çabalarını birleştirip
koordine eden etkili bir sistemdir.
Bu sistemin işe yarayacak biçimde dizaynı ve etkin
kullanılabilmesi için;
 Tüketici isteklerinin titizlikle incelenerek
değerlendirilmesi,
 Gerekli teknolojik olanakların sağlanması,
 İşletme organizasyonu içinde olumlu beşeri
ilişkilerin sürdürülmesi ve
 Kalite ve onunla ilgili kavramların tüm personel
tarafından eksiksiz ve doğru anlaşılması
gerekmektedir.
Toplam Kalite Kontrolünün
Aşamaları
TKK üretim sisteminin her yerinde rastlanan
faaliyetlerden oluşan ve üç aşamada gerçekleşen
bir süreçtir:
 Yeni Dizayn Kontrolü: Tüketici istekleri, satın
alma gücü ve Pazar özellikleri ile teknolojik
olanaklar göz önüne alınarak ürünün kalitesini
belirleyen teknik spesifikasyonlar ve prosesler
tespit edilir.
Toplam Kalite Kontrolünün
Aşamaları
 Gelen Malzeme Kontrolü: Üründe kullanılan
hammadde, yarı mamul, parça ve yardımcı
malzemelerin
istenilen
niteliklerde
olup
olmadığının tespitidir.
 Mamul Kontrolü: Önceden belirlenmiş bulunan
üretim aşamalarında yarı mamul ve mamullerin
kalite spesifikasyonlarına uygunluğunun kontrolü
ve gerekli hallerde ilgili ünitelerin zamanında
düzeltici karar almalarını sağlayacak şekilde
uyarılmasıdır.
Kalite Kontrolünün ABD’deki
Gelişimi
 19. yy’da Sanayi Devrimi ile birlikte kalite, bir
kavram olarak ortaya çıkmıştır.
 Hata miktarı ve cinslerinin tespiti ile ilgili olan
kontrol, 1940’lı yıllarda istatistiksel yöntemlerin
kullanılması şekline dönüşmüştür.
 1924 yılında Shewhard tarafından geliştirilen ve
kalitenin ekonomik olarak kontrol edilmesini
amaçlayan İstatistiki Kalite Kontrol kavramı ile
kalitenin bilimsel temelleri ortaya konmuştur.
Kalite Kontrolünün Japonya’daki
Gelişimi
 Amerikalılar Japon telekomünikasyon sektörünü
düzeltme çalışmalarına başlarlar. Bunun için de
Japonlara modern kalite kontrol yöntemlerini öğretip
kullanma talimatı verirler. Böylece 1946 yılında
istatistiki kalite kontrol başlamış olur.
 Bunun ardından birçok kalite örgütü ve kuruluşu
kurulmaya başlar. Bu süreçte Deming sürekli
seminerler düzenleyerek bu felsefeye inanmalarını
sağlamıştır.
 Japonya’da kalite çalışmaları diğer ülkelere göre
oldukça ilerlemiştir. Müşteri odaklılık, rekabetçilik,
sürekli gelişme (Kaizen) anlayışları, Japon tarzı toplam
kalite kontrolünün ürünleridir.
Kalite Kontrolünün Avrupa’daki
Gelişimi
 Avrupa’da da kalite ilgili gelişmeler ABD ve
Japonya’dakine paralellik göstermiştir.
 Kalite olgusu ilk kez 1922’de General Elecric’e
marka lisansının vermesiyle başlamıştır.
 İhracatın arttırılabilmesi için de üretilen mal ve
hizmetlerin uluslar arası kabul görmesinin
gerekliliği ortaya çıkmış; Bunu sağlamanın yolu
olarak da standartların oluşturulması ve kabul
edilmesi fikri ortaya çıkmıştır.
 1947 yılında ISO (International Standards
Organization) Cenevre’de kurulmuştur .
Kalite Kontrolünün Türkiye’de
Gelişimi
 Türkiye’de kaliteye duyulan ilgi, serbest
ekonomiye
geçilmesi
ile
artmaya
başlamıştır.
 Gümrük birliği kavramı ise uluslar arası
rekabeti gündeme getirmiş ve kalitenin bir
hayat tarzı olmasına neden olmuştur. 1990
yılında KALDER kurulmuştur.
Kalite Kontrolünün Amaçları
 Ürün kalite düzeyinin yükseltilmesi
 Ürün dizaynının geliştirilmesi
 İşletme maliyetinde azalma
 Iskarta, işçilik ve malzeme kayıplarında
azalma
 Üretim hattındaki dar boğazların
giderilmesi
Kalite Kontrolünün Amaçları
 Personel moralinin yükseltilmesi
 Tüketicinin parasının karşılığını aldığını
görerek memnun edilmesi
 Ülke ekonomisine olumlu katkılar
 İşletmenin prestijinin artması
 İşçi-işveren ilişkilerinin düzelmesi
Kalite Kontrolünü Etkileyen
Faktörler
 Pazar ve tüketici özellikleri
 Parasal olanaklar
 İnsan gücü
 Malzeme
 Tesis, makine ve üretim yöntemleri
 Eğitim
 Ülkenin yasaları
Toplam Kalite Yönetimi
 Kalite konusundaki en modern anlayışlardan biri
TKY’dir. TKY; basit bir ifadeyle ‘doğru şeyi doğru
zamanda yapmak
kullanmaktır’.
ve
tüm
zamanı
doğru
 TKY tanımlarının ortak özellikleri:
–
–
–
–
–
Müşteri odaklılığı esas alan,
Sürekli gelişme ve yenilik düşüncesine dayanan,
Ekip çalışması ve çalışanların katılımını öngören,
İnsana saygı, güven ve onurlandırmayı esas alan,
İşin görüldüğü yere ve kişilere yetki ve sorumluluk veren
sürekli öğrenme sürecidir.
TKY’nin Başlıca Özellikleri
 Bir yönetim felsefesidir ve örgüt yapısı ve yöntemleri ile
bir bütün olup, insan faktörünü ön plana çıkarır.
 Sistem uygulanabilecek kadar basittir.
 Yeni bir örgüt kültürü oluşur.
 Örgüt yapısını basitleştirip yalın hale getirir.
 Örgütteki tüm çalışanları sisteme dahil eder.
 Eğitime büyük önem verir.
 Çalışanların kişisel gelişimini ve mesleki ilerlemesini
destekler.
 Çalışanların fikirlerine saygı duyar.
 Sıfır hata ile üretim temel ilkesidir.
 Takım çalışması üzerine odaklanır.
 İç ve dış müşteri tatminini en üst seviyede tutmaya çalışır.