Transcript GELİŞİMİN 1. ve 2. HAFTALARI - Adnan Menderes Üniversitesi

GELİŞİMİN 1. ve 2. HAFTALARI
Prof. Dr. Alpaslan GÖKÇİMEN
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp
Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji
Anabilim Dalı
GELİŞİMİN 1. HAFTASI
►
►
►
►
Ovulasyonla atılan oosit II (sekonder oosit) 12-24 saat
canlı kalabilir. Sekonder oosit fimbriya ovarikalar tarafından
uterus tüplerinin infindibulum bölgesine taşınır. Döllenme
ampullada gerçekleşir.
Döllenme olmazsa oosit II uterusa geçer ve orada dejenere
olur.
Cinsel ilişkiyle 200-600 milyon spermiyum atılır. Bunların
300-500 tanesi döllenme bölgesine ulaşır. Spermiyum
hareketinde kuyruk hareketleri çok önemlidir.
Spermiyumların ortalama ömrü 24 saattir.
Zigotun yarıklanması
►
►
Zigotun mitozla bölünerek yeni hücreler oluşturması
olayına yarıklanma denir. Her yarıklanma bölünmesi
sonucunda hacmi giderek küçülen bu hücrelere blastomer
denir.
Zigot 12-16 blastomerlik döneme ulaştığında görünümü
duta benzer ve morula adı verilir (3.gün).
Blastosist
►
►
Morula uterusa ulaştığında uterus boşluğundaki sıvı, zona
pellusidayı geçip blastomerlerin aralarına sızıp toplanmaya
başlar. Giderek genişler ve blastosel adı verilen tek bir
boşluk oluşur.
Blastosist görünüm olarak taşlı yüzüğe benzer.
Taş kısmını oluşturan hücreler--- embriyoblast (iç hücre
kitlesi)
Taşı çepeçevre saran hücreler---- trofoblast (dış hücre
kitlesi)
Embriyoblasttan ------ embriyo ve fetus
Trofoblasttan ------- plasenta gelişir
Blastosist
Blastosist uterus boşluğunda 1.5-2 gün serbestçe yüzer.
Zona pellusida artan iç gerginlik ve basınç nedeniyle incelir
ve yırtılır (5.5-6. günde).
6. günde;
► Blastosist trofoblastlar aracılığıyla endometriyum epiteline
tutunur.
►
►
(Bu tutunma blastosistin embriyoblastlarının bulunduğu taraftaki trofoblastlarca gerçekleştirilir)
Sitotrofoblast
►
►
Endometrium epiteline yapışan trofoblastlar hızla
çoğalmaya başlarlar ve iki hücre tabakasına farklanır.
İçteki tabaka hücresel bir tabakadır ve bu hücrelerin
herbirine sitotrofoblast denir.
Sinsityotrofoblast
► Dıştaki
tabakada ise hücre sınırları
seçilemeyen çok çekirdekli sitoplazma
kitlesinden oluşan sinsityotrofoblastlar
bulunur. Sinsityotrofoblastlar hücre zarlarını
kaybederek sitoplazmaları birbiri ile devam
eden bir ağ oluştururlar ve mitoz
göstermezler.
Hipoblast
► 7.
günün sonunda sinsityotrofoblastlar
endometriyum içine parmak şeklinde
uzantılarla yayılmaya başlarlar. Aynı günde iç
hücre kitlesi olan embriyoblastın blastosele
bakan yüzünde tek sıralı kübik hücrelerden
oluşan hipoblast adı verilen bir tabaka
gelişir.
1. Hafta
morula (3. günde)
blastosist (4-4,5. günde)
blastosist endometriyuma yapışır
implantasyon (7. gün)
(6. günde)
İmplantasyon Bölgeleri
► Uterus
içi implantasyon korpus uterinin posterior
duvarına gerçekleşir. Burası kapillerlerden en
zengin bölgedir.
► Ektopik gebeliklerde (dış gebelik) ise uterus dışına
gömülme gerçekleşir.Uterusun serviks bölgesine
gömülme olursa plasenta previa adını alır ve
plasentanın erken ayrılması sonucu aşırı
kanamalara ve ölüme sebep olur.
► En sık ektopik gebelik tuba uterinaya
implantasyondur. Bazen ektopik gebelik teşhis
edilemez ve fetüs ölür ve kireçleşir.
2. Hafta (İki laminalı embriyonik diskin
oluşması)
Blastosistin gömülmesi ikinci haftanın sonuna kadar devam
eder. Gömülme olayında en önemli rolü
sinsityotrofoblastların yiyici, kemirici ve yayılımcı rolü
üstlenir.
İkinci haftada …
► Epiblast
ve hipoblast tabakalarından oluşan
iki laminalı embriyonik disk
► Amniyon kesesi
► Vitellus kesesi
► Koryon kesesi
► Bağlantı sapı
8. Gün
►
►
►
Hipoblast tabakası üzerinde yine embriyoblastlardan
farklanan tek sıralı ve yüksek prizmatik hücrelerden oluşan
epiblast adı verilen tabaka gelişir.
Hipoblast ve epiblast tabakaları yassı birer disk oluştururlar
ve birlikte iki laminalı embriyon diskini oluştururlar.
Bu sırada embriyoblast ile sitotrofoblastlar arasında
amniyon boşluğunun başlangıcı olan küçük bir boşluk
oluşur.
Amniyon Boşluğu
► Sitotrofoblastlardan
köken alan bir grup
hücre bu küçük boşluğun tavanını döşerler.
Böylece tavanını amniyoblastların, tabanını
epiblast hücrelerinin döşediği amniyon
boşluğu oluşur.
► Bu esnada gelişen canlının çapı 0.1 mm’dir.
Ekzo(k)sölom (Hauser Zarı)
► Yine
aynı günde hipoblast tabakasından
köken alan bir grup hücre, tek sıra halinde
dizilerek blastosist boşluğunu içten
tamamen örter. Bu tek sıralı hücre örtüsüne
ekzo(k)sölom (hauser zarı) adı verilir.
İlkel Vitellus Kesesi
► Bu
zar embriyon diskinin hipoblast
tabakasının iki ucu ile birleşir ve büyük bir
boşluk olan ekzosölom boşluğunu (primitif
vitellus kesesi, yolk kesesi) oluşturur.
9. Gün
► Blastosist
endometriyuma iyice gömülmüştür.
Gömülme yeri fibrin bir tıkaçla kapatılmıştır.
Sinsityotrofoblast tabakasında özellikle embriyonel
kutupta laküna denilen boşluklar gözlenir.
► Lakünalara sinsityotrofoblastların etkisiyle yırtılmış
damarlardan kan ve bezlerden de salgı dolar. Bu
besleyici sıvı embriyotrof olarak adlandırılır ve
difüzyonla embriyon diskine geçerek beslenmesini
sağlar.
Ekstraembriyonik Mezoderm
► Sitotrofoblast
kökenli bir grup hücre
sitotrofoblast tabakası ile amniyon ve
ekzosölom boşluğu arasında çoğalarak
ekstraembriyonik mezoderm denilen gevşek
bir doku oluşturur.
Primer Vitellus Kesesi
►
►
Amniyon boşluğu daha da belirginleşir --- amniyon kesesi
Ekzosölom boşluğu---- primer vitellus kesesi
10. Gün
► Gömülme
tamamlanmış ve endometriyum
kan pıhtısı ve hücre artıklarından oluşan bir
tıkaçla kapatılmıştır.
► Sinsityotrofoblast tabakasındaki lakünalar
yer yer birbirleriyle birleşip genişlemeye
başlarlar.
11. ve 12. Gün
►
►
►
►
Gömülme yeri endometriyum epiteli ile tamamen
kapatılmıştır. Sinsityotrofoblastların transplantasyon
antijenleri bulunmadığı için konseptus endometriyum
tarafından reddedilmez.
Özellikle embriyonel kutupta lakünalar birleşerek laküna
ağlarını oluşturur. Bu laküna ağları ileride oluşacak
plasentanın intervillöz boşluklarının temelini oluşturur.
Sinsityotrofoblastların kemirici işlevleri ile anne kanı bu
lakünalar ağına akar ve dolanmaya başlar. Böylece ilkel
uteroplasental dolaşım başlamış olur.
12. günde ekstraembriyonik mezoderm tabakası içinde yer
yer boşluklar oluşmaya başlar.
13. Gün
► Bazen
sinsityotrofoblast lakünalarından
uterus boşluğuna biraz kan sızar, buna
implantasyon kanaması denir. Menstruasyon
kanaması ile karıştırılabilir.
Ekstraembriyonik Sölom Boşluğu
► Ekstraembriyonik
mezoderm içindeki
boşluklar birleşirler ve büyük bir boşluk
oluştururlar. Bu boşluğa ekstraembriyonik
sölom boşluğu (koryon boşluğu) denir.
► Ekstraembriyonik sölom boşluğunun
oluşması ile ekstraembriyonik mezoderm iki
tabakaya ayrılmış olur.
…… mezoderm
► Sitotrofoblastların
iç yüzünü ve amniyon
kesesinin de dış yüzünü örten kısım
ekstraembriyonik somatik mezoderm ;
vitellus kesesini dıştan saran kısma
ekstraembriyonik splanknik mezoderm adını
alır.
Koryon
Ekstraembriyonik mezoderm
Sitotrofoblastlar
Sinsityotrofoblastlar
Bağlantı Sapı
► Ekstraembriyonik
sölom boşluğunun devam
etmediği ve amniyon ve vitellus keselerinin
koryona yapıştıkları kısma bağlantı sapı
denir.
Primer Koryon Villusları
►
►
Farklanma sırasında primer vitellus kesesi fazlalığı
boğumlanarak ayrılır ve daha küçük bir kese olan sekonder
vitellus kesesi kalır.
Embriyonel kutupta sitotrofoblast tabaka hücreleri yer yer
çoğalarak sinsityotrofoblast tabakasına doğru uzanan
primer koryon villuslarını oluştururlar.
14. Gün
► Embriyonel
olmayan kutupta
sinsityotrofoblast tabakasında oluşan
lakünalar birleşirler ve ağ oluştururlar.
Primer villuslar sayıca artar.
Ekstraembriyonik sölom boşluğu genişler ve
koryon kesesi adını alır.
► Embriyonun kranial ve kaudal bölgeleri
belirlenir. Bağlantı sapının bulunduğu taraf
kaudal kısım diğer taraf kranial kısımdır.
Pro (re)kordal Plak
► Kranial
kısımdaki bir grup hipoblast hücresi
prizmatik hücrelere farklanırlar ve kalın bir
plak oluştururlar. Bu plağa prokordal plak
denir.
► İleride orofaringeal membranı oluşturur.