Transcript Ovaryum
DİŞİ GENİTAL
SİSTEMİ
Prof. Dr. Alpaslan GÖKÇİMEN
Adanan Menderes Üniversitesi Tıp
Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim
Dalı
Giriş
Ovaryum
Tuba uterina
Uterus
Vajina
Dış genital organlar
Giriş
Erginde, genital organlar her menstrual
siklusta ve gebelik esnasında çok belirgin
yapısal ve işlevsel değişikliklere uğrarlar.
Bu değişiklikler hormonal ve nöral
mekanizmaların etkileri altındadır.
Menarş-Menapoz-Atrofi
9-14 yaş--- başlar
45-55 yaş---seyrekleşme
55 yaş sonrası---atrofi
Ovaryum
Uterusun iki yanında yerleşiktir.
Hilus bölgelerinden mesovaryum adı
verilen bir periton kıvrımı ile ligamentun
latuma bağlanırlar.
Ovaryumların damar ve sinirleri hilustan
organa girip çıkarlar.
Ovaryum
Dış yüzeyi epitelyum germinativum adı
verilen mesovaryumu örten mezotel ile
devam eden tek katlı epitelle örtülüdür.
Çocukta ve gençte tek katlı kübik veya
prizmatik olan bu epitelin boyu yaşla
alçalır, hatta tek katlı yassı hale bile
gelebilir.
Ovaryum
Korteks: Kollagen lifler, retikulum lifleri,
düz kas hücreleri, fibroblast benzeri
hücrelerden oluşan stroma içine
gömülmüş, değişik gelişim safhalarındaki
ovaryum folliküllerinden oluşur.
Medulla
Korteks
YD da her iki ovaryumda 2 milyon follikül
vardır. Doğumdan sonra sayıları artmaz.
Menarş döneminde her iki ovaryumda
ortalama 400.000 kadar follikül kalır.
Her 28 günde bir ovulasyon olduğundan
ortalama 30-40 yıl boyunca 500-700
kadar oosit olgunlaşır.
Geri kalan folliküller bu dönem içinde
atreziye uğrarlar.
Ovaryum Follikülleri
1. Primordiyal follikül
2. Gelişen follikül
A. Primer follikül
i. Unilaminar (tek tabakalı) primer follikül
ii. Multilaminar (çok tabakalı) primer
follikül
B. Sekonder follikül
3. Tersiyer (graaf,olgun) follikül
Aktivin
Primer oositin salgıladığı bir sinyal
molekülü olan aktivin etkisi ile mitoz
bölünme ile çoğalarak, primer oositin
etrafında üst üste sıralanırlar.Bu yapıya
çok tabakalı primer follikül denir.
Follikül sıvısı
Boşluğu (antrum) dolduran follikül sıvısı,
kan plazmasının sızmasıyla oluşur.
İçerdiğ proteinler ve yapısı, osmalalitesi
ve elektrolit içeriği plazma ile aynıdır.
Ayrıca yüksek miktarda proteoglikanlar,
GAGlar, kandaki oranla çok yüksek
miktarda büyüme faktörleri,
progesteron,estradiol, inhibin, folliostatin
ve aktivin içerir.
Follikül sıvısı
Follikül sıvısında bulunan bütün bu
faktörler follikülün işlevinin
düzenlenmesinde otokrin veya parakrin
yolla etkilidir.
Östrojen
Ovaryum folliküllerinde üretilen en önemli steroid
hormon östrojendir.
Granüloza ve teka hücrelerinin birlikte çalışması ile
üretilir.
Her iki hücrede kolesterolü pregnenolon’a çevirir.
Granüloza hücrelerinde üretilen pregnenolon teka
hücrelerine geçer ve burada özellikle androstenedione
olmak üzere androjenlere dönüştürülür.
Bu androjenler de bazal laminadan tekrar granüloza
hücrelerine geçerek, aromataz enziminin etkisi ile
başlıcası estradiol olmak üzere östrojenlere çevrilir.
Olgun follikül
Folliküler fazın ikinci yarısında, gelişmeye
başlayan folliküller ovulasyona gidecek olan
biri dışında gerileyip, atreziye uğramaya
başlarlar.
Büyümeye devam eden tek follikül ovulasyon
sırasında 15-20 mm çapına ulaşır.
Çevresindeki granüloza hücrelerinin sayısı
artar.
Ancak oositin çapında değişiklik olmaz.
Sekonder folliküle benzer fakat çapı ondan
Olgun follikül
Ovulasyondan kısa bir süre önce, oosit profaz
evresinde duraklamış olan ı. mayoz bölünmeyi
tamamlar. Sekonder oosit ve birinci kutup
cisimciği oluşur.
Oosit ikinci mayoz bölünmeye başlar, fakat bu
bölünme de metafaz aşamasında durur.
Ovulasyonla atılan, ikinci mayozun metafaz
aşamasındaki sekonder oosittir.
İkinci mayoz ovulasyondan sonra döllenme
gerçekleşirse tamamlanır, olgun ovum ve ikinci
kutup cisimciği oluşur.
Atretik folliküller
Follikül atrezisi intrauterin dönemde
başlar, püberteye kadar hızlanarak sürer
ve yavaşlayarak üreme döneminde
devam eder.
Ovulasyona hangi follikül
girecek?
Diğerlerinden daha fazla FSH reseptörü
eksprese eden follikül gelişimini
tamamlar.
FSH, folliküllerin hem büyüme ve
olgunlaşmasını hem de FSH reseptörleri
eksprese etmelerini uyarır.
Ovulasyon
Folliküler fazın sonunda, siklusun
ortasında olaylanan ani LH salınımı
ovulasyonu başlatır.
PG ler, lökotrienler ve plazmin durağan
haldeki kollagenazı aktif hale getirirler.
Follikül ve duvarı eritilerek ovulasyon
sağlanır.
Korpus luteum
Granüloza hücreleri (granüloza lütein hücreleri) ve teka
kılıfları (teka lütein hücreleri) değişime uğrayarak
progesteron salgılayan bir endokrin organa dönüşür.
Lüteinizasyon esnasında serum progesteron değerleri
artar. Ovulasyondan 4-6 gün sonra en yüksek düzeye
ulaşır. Ve 9-11. günlere kadar sürer.
Döllenme olmaz ise, luteuma “menstruasyon korpus
luteumu” denir.
Ovulasyondan sonra 9-11.günlerden başlayarak
gerilemeye başlar.
CL soluk renkli “korpus albikans “ adı verilen hyalin
skar dokusuna dönüşür.
medulla
Kollajen lifler
Elastik lifler
Fibroblastlar
Yerleşik bir bağ dokusudur.
Tuba uterina
İnfundibulum
Ampulla
İstmus
intramural
Tuba uterina
Mukoza
Muskularis
Seroza
Tuba uterina
Epitel-----tkp silli hücreler ve aralarında
yerleşik salgı hücreleri
Mukoza---primer ve sekonder
dallanmalar,
En sık infundibulum ve ampullada bulunur.
Lp----retiküler ve kollagen liflerden zengin
Muskuler tabaka---içte dairesel, dışta
uzunlamasına
Seroza---tkye peritonun visseral yaprağıdır.
Tuba uterina
Mukoza ve seroza katları içinde venlerin
oluşturduğu büyük damarlar----ovulasyon
sırasında kanla dolar, kanın dönüşü
engellenir ve erektil bir doku…
Tunika muskularisteki kasların da
kasılmasıyla fimbriyalar ovaryum yüzeyini
örterler ve ovulasyonda atılan oositin
yakalanıp lümene atılmasını sağlar.
Dış Gebelik
Uterus
Korpus
Fundus
Serviks
Uterus
Perimetriyum
Myometriyum
Endometriyum
Perimetriyum
Adventisya/seroza
Büyük bölümünü adventisya (ön yüzü)
Seroza (fundus ve arka yüzü)
Myometriyum
İçten dışa doğru
Submukoza---dairesel
Vaskülare---uzunlamasına
Supravaskülare-----dairesel
Subserozum ----uzunlamasına
Myometriyum
Kasların boyu mens.dan sonra en
kısadır.
Gebeliktex10 büyür.
Uterus hacmi x24 artar
Endometriyum
Mukoza---tkpe ve lp
Lp---hücreden zengin sıkı düzensiz bd.
En önemli işlev---implantasyon
sonrasında embriyonun büyümesi için
gerekli ortamı sağlamaktır.
Endometriyum
Myometriyuma komşu olan derindeki
1/3’lük kısım----bazal tabaka---mens.den sonra endometriyumun
yenilenmesi
Yüzeydeki 2/3’lük kısım----fonksiyonel
tabaka---gebelik olmayan aylarda mens.
Sırasında atılır.
Fonksiyonel tabaka
Bazal tabakaya komşu olan ve bezlerin
gövdelerinin bulunduğu 2/3’lük
süngerimsi kat
Yüzey epitelinin hemen altında bezlerin
ağız kısımlarının bulunduğu bölge--kompakt kat
Uterus arterleri
Arkuat arterler---miyometriyumun kası
içine yayılır.
Bazal arterler---miyometriyumendometriyum sınırında
Spiral arterler---fonk. Besler
Endometriyal siklus
Proliferatif (folliküler) evre: 4-14. günler
Sekretuvar (luteal) evre: 15-28. günler
Menstruasyon: 1-4.günler
Serviks
Tkpe, vajen içinde çky
Lp---dallı tübüler bez
Nabothini kistleri
Mukoza endometriyum gibi siklik değişiklikler
göstermez. Mukus fazladır, ovulasyon
döneminde salgı miktarı hem daha seröz hale
gelir, hem de miktarı x10 artar.
Ovulasyondan sonra viskozite iyice artar
servikal tıkaç uluşturur.
Vajen
Mukoz---çkye ve lp: Epitel içinde bulunan
Langerhans hücreleri dış etkenlere çok
açık olan vajinada, inguinal lef
düğümlerinde bulunan T lenfositlere
antijen sunarlar.
Dış genital organlar
Klitoris: çok sayıda kan damarı, sinir
içeren iki erektil cisimden oluşur
Vestibül
Labium minoraların arasında yer alan,
içine üretra ve vajinanın açıldığı kısımdır.
Çkye
Vestibülün yan duvarlarında çapları 1 cm
dolaylarında iki iri bez olan “Bartholin
bezleri” bulunur. Mukus salgılayan bu
bezler küçük dudakların iç kısmına
açılırlar. Mukus kayganlığın
sağlanmasında önemlidir.
Labia minora
Çkye
Gevşek bd----elastik liflerden oluşmuş,
kan damarlarından zengin,yağ dokusu
yok, kıl yok
Labio Majora
Yağ dokusundan zengin bd
İç yüzeylerinde kıl yok fakat dış
yüzeylerinde bolca kıl
Hem iç hen de dış yüzeyleri ter ve yağ
bezlerinden zengindir
Meme bezi
Göğüs veya meme bezi epidermisten
aşağı doğru gelişir.
Meme ucu bol miktarda yağ bezleri
içeren modifiye olmuş ve areola adını
alan bir deri tarafından kuşatılmıştır.
Yaklaşık 15-20 tane laktifer kanal
özelleşmiş laktifer süt sinüsleri
boyunca meme ucunun tepesine açılır.
Meme bezi
Süt üreten meme bezinde her laktifer
kanal bir lobun sütünü taşır.
Meme ucu bd ve dairesel sfinkter
oluşturan düz kas hücrelerini içerir.
Meme bezi yapısı
Kanal sistemi
Lop
Lopçuklardan oluşur.
Her lop göğsün fibroadipoz dokusunun içine
genişleyendallanmış laktifer kanal içerir.
Her laktifer kanal prizmatik veya kübik epitelle
ve bunların çevresinde devamlılık göstermeyen
miyoepitel hücrenin tabakası ile kaplıdır.
Her kanal gevşek bd ve kapiller ağ ile
sarılmıştır.
Dinlenme fazında
Gebeliğin olmadığı durumlarda, meme
bezi her biri dışarıya doğru açılan kör
keseciklerde sonlanan laktifer kanallar
içerir.
Gebelikte
Kanallar dallara açılır ve lopçuğu
oluşturan alveollerden veya asinüslerden
oluşmuş keselerde sonlanırlar
Laktasyonda emzirme
Meme ucunda emzirmeden kaynaklanan nöral
uayarı ile:
Oksitosin ile sütün dışarı çıkması. Oksitosin
alveolü kuşatan miyoepitel hücrelerin
kontraksiyonuna sebep olur.
Hipotalamustan lütenizan hormon salgılatıcı
faktörün salınımının durdurulması sonucu
ovulasyonun geçici bir süre tutulu kalması
süt
Merokrin salgılama ile salınan proteinler
(kazein, alfa-laktalbümin ve PTH-RP)
Apokrinle salgılanan lipitler
Şeker
Ig A
klinik
Meme bezinin her dokusu patolojik durumların
kaynağı olabilir.
Meme kanseri kadınlarda en sık görülen kötü
huylu tümördür.
Fibrokistik değişimler, 20-40 yaş arası
kadınlarda, en sık rastlanan iyi huylu meme
bezi durumudur. Hormonal düzensizlikler
fibrokistik değişimlerle beraber görülürler. Bu
durumda bd stromasında ve kanal kistlerinin
oluşumunda bir çoğalma gözlenir.
Fibroadenom
İyi huylu meme hastalıkları arasında
ikinci derecede en yaygın olarak gözüken
fibroadenom, 20-30 yaş arasındaki genç
kadınlarda görülür.
Fibroadenomlar yavaş büyüyen epitel ve
bd kitlesidir. Ve ağrı yapmazlar.
Meme kanseri
Yaklaşık %80’i laktifer kanalların epitelyal
tabakalarından köken alır. Laktifer kanallardaki
epitelyal hücre tabakaları östrojen reseptörüne
sahiptirler ve meme tümörlerinin yaklaşık %
50-85’i östrojen reseptörü içerir.
Alfa ve beta olmak üzere iki tiptir. Alfanın
östrojene ilgisi daha fazladır.
İnvaziv tümörlerde alfa reseptörünün
ekspresyonu, betanınkinden daha fazladır.
Meme kanseri tedavisi
Östrojen bağımlı tümörlerin çoğu
antiöstrojen olan tamoksifen
tedavisinden sonra geriler.