Transcript Nöroendokrin ppt

Nöröendokrin regülasyon
Dr. Dilara İÇAĞASIOĞLU
SİVAS
Nöroendokrin regülasyon


Endokrin sistem ile sinir sistemi
arasındaki ilişkiyi inceler.
İki sistem arasındaki iletişim
hormonlar
aracılığı ile sağlanır.
hormonlar
Endokrin sistemde dokular arası
haberleşmeyi sağlayan moleküllerdir.
hormonlar
İç salgı bezleri (endokrin bezler) tarafından
salgılanırlar ve kendileri için özgün reseptörler
üzerinden hedef doku veya organların çalışmasını
düzenlerler.
Reseptör

Organizmanın içinde ya da dışındaki
değişikliği haber alan oluşumlardır.
Duyu sistemi
Hormonlar
-sinir sonlanmaları
-özel hücreler
hücrenin
Membranı
Stoplazması
proteinler
Nükleus
Hormonların temel fonksiyonları




Değişen dış koşullara rağmen iç ortamdaki
dengenin sürdürülmesi,
Enerji üretimi, kullanımı ve depolanmasının
düzenlenmesi
Üremenin düzenlenmesi
Büyüme ve gelişmenin düzenlenmesi
Hormon salınımını etkileyen uyarılar




Kimyasal maddelerin kan düzeyi
Hormonların kan düzeyi
Biyoritim
Sinirsel uyarılar
Kimyasal maddelerin kan düzeyi
Plazma
Ca2+düzeyi
Plazma glukoz düzeyi
PARATİROİT
PTH
Pankreas adacık İnsülin
 hücreleri
Hormonların kan düzeyi
Negatif feedback
Pozitif feedback
Biyoritm


Vücut fonksiyonlarının periyodik
değişiklikler göstermesidir.
Diurnal ritim = sirkadiyen ritim = gün
içi ritim; Bir günlük periyotlarda
değişiklik gösteren ritmdir.
Menstrüel ritm = 4 haftalık periyotlarda
değişiklik gösteren ritmdir.
Sinirsel uyarılar

Hücreler arası iletişim yolu ile sağlanır.
Hücrelerarası iletişim
Endokrin iletişim
Hormonlar
Nöral iletişim
Nöromediyatörler
Nöroendokrin iletişim
Nörohormonlar
Nöromediyatörler
.
nörotransmitterler
nöromodülatörler
Nöromediyatör:
Bir sinaps içindeki iletişimde rol alan maddedir.
Nöromodülatör:
Nörotransmitter:
Sinapslardaki impuls
geçişini hızlandıran veya
yavaşlatabilen
ayarlayıcılardır.
Presinaptik uçtan salınıp
impulsun postsinaptik
membrana geçişini sağlarlar.
Nörohormonlar:
Sinir ucundan salgılanırlar, fakat uzak dokularda etkili olurlar
Hipotalamik hormon salgısında rol
oynayan biyolojik aminler


Monoamin

Peptit
Nörotransmitterler
nörotransmitter






Katekolaminler (dopamin, norepinefrin,
epinefrin)
İndolaminler (serotonin, melatonin)
Asetilkolin
Histamin
Aminoasitler (glutamat, aspartat, glisin,
GABA)
Nöropeptidler
Ön hipofiz salgısına nörotransmitterlerin
etkisi
NOREPİNEFRİN DOPAMİN SEROTONİN ASETİLKOLİN GABA
ACTH
LH-FSH
TSH
GH
PROLAKTİN
-
-
-
-

Nöroendokrin regülasyonda en
önemli görev
hipotalamusundur.
hipotalamus
Ektodermden gelişir.

Nöron kümeleşmesinden
meydana gelen nükleuslar
vardır. Dört grupta toplanır
1-Ön: Supraoptik ve
paraventriküler nükleuslar
2-Orta: Tuber sinerum
etrafındaki nükleuslar
3-Yan: Lateral nükleuslar
4-Posterior hipotalamik
nükleuslar

Hipotalamik serbestletici hormonlar

Hipofizyotropik
hormonlar olarak da
adlandırılır
GnRH (Gonaotropin salgılatıcı hormon)
GHRH (Growth hormon salgılatıcı hormon)
GIH (SS) (Growth hormonu baskılayıcı hormon)
TRH (Tirotropin salgılatıcı hormon)
PIF (Prolaktin baskılayıcı faktör)
PRF (Prolaktin salgılatıcı faktör)
CRH (Kortikotropin salgılatıcı homon)
Hipotalamik-hipofizer sistem.
Hipotalamik nörosekresyon
Hipofiz bezinin çalışmasını düzenler
Hipofiz hormonları
Ön hipofiz hormonları
Arka hipofiz hormonları
• FSH, LH
• ADH (=vazopressin)
• TSH
• Oksitosin
• ACTH
• Prolaktin
• GH
Arka hipofiz Hormonları
1-Oksitosin, (nörofizin-I’e bağlı)
Doğum esnasında uterus kasının kasılmasını,
doğumdan sonra da süt salgılanmasını uyaran bir hormondur.
2-ADH, (vazopressin)(nörofizin-II’ye bağlı)

Görevi vücut sıvı dengesinin düzenlenmesine
katkıda bulunmaktır.
Bu hormonlar, nörofizinler denilen taşıyıcı proteinler aracılığıyla sinir
aksonlarında arka hipofize taşınırlar ve burada depolanırlar (arka hipofiz
hormonları).
Ön hipofiz hormonları



Opiyomelanokortin ailesi
Kortikotropin (ACTH)
Melanosit stimüle edici hormon (MSH)
-endorfin
Glikoprotein ailesi
Tirotropin (TSH)
Gonadotropinler
Luteinizan hormon (LH)
Follikül stimüle edici hormon (FSH)
Somatomammotropin ailesi
Somatotrop hormon (Büyüme hormonu, GH)
Prolaktin (PRL)
Opiyomelanokortin ailesi ön hipofiz
hormonları
Kortikotropin (ACTH), adrenal steroidlerin sentez
ve salgılanmasını artırır. Özellikle kortizolün
sentez ve salıverilmesini düzenler.
Melanosit stimüle edici hormon (MSH), kurbağa
gibi türlerde önemlidir, insanlarda fetal yaşam ve
gebelikte bulunduğu ileri sürülmektedir.
-endorfinin beslenme ve seksüel davranışların yanı
sıra öğrenme olayını etkilediği öne sürülmektedir.
Glikoprotein ailesi ön hipofiz
hormonları 1
Tiroid stimüle edici hormon (TSH),
Tiroid bezinde tiroid hormonlarının sentezinin
tüm aşamalarında etki gösterir.
Plazma iyodunun tiroid tarafından alınıp
tutulmasından başlayarak iyodun
organifikasyonu, mono ve diiyodotirozinlerin
eşleşmesini, tiroglobulinin endositozunu ve
proteolize uğraması sonucu T3 ve T4
salgılanmasını etkiler
Glikoprotein ailesi ön hipofiz
hormonları 2 (gonadotropinler)
LH, kadınlarda, over folliküllerinin son olgunlaşmasını,
çatlamasını ve çatlayan folliküllerin korpus luteuma
dönüşmelerini sağlamaktadır.
Erkeklerde testosteron salgılayan leydig hücrelerini
uyarır.
FSH, Kadınlarda folliküllerinin büyümesini uyarır.
Erkeklerde seminifer tüp epitelini uyararak olgun
sperm hücreleri ile spermatositlerin sayısal artışına yol
açar.
Somatomammotropin ailesi ön hipofiz
hormonları 1
Somatotrop hormon (GH, büyüme hormonu),
İskelet büyüme hızı ve vücut ağırlığındaki
artışı kontrol eder. Normal büyüme için
gereklidir.
Büyümeye olan etkilerine insülin benzeri büyüme
faktörleri ailesinden (somatomedinler) özellikle
IGF-1 aracılık eder.
Karbonhidrat, lipit, azot, mineral
metabolizmaları üzerine etkilidir. Kan glukoz
düzeyini artırır, lipolizi hızlandırır.
büyüme hormonu
Akromegali; BH’nun büyüme plakları
kapandıktn sonra aşırı salgılanması.
Ellerde ve ayaklarda, yüzde özellikle burunda,
kafatasının bazı alanları ile iç organlarda
büyüme görülür.
büyüme hormonu
Gigantizm (Devlik); BH’nun büyüme
plakları kapanmadan önce aşırı
salgılanması.
büyüme hormonu
Dwarfizm (hipofizer
cücelik);
Büyüme hormonunun
yetersiz salgılanması
Somatomammotropin ailesi ön hipofiz
hormonları 3
Prolaktin,
 Hamilelikte meme dokusunda kendine özgü
reseptörlerine bağlanarak laktalbümin dahil bazı süt
proteinlerinin sentezini uyarır.
 Laktasyonun başlaması ve devamlılığı için gereklidir.
 Erkeklerde fizyolojik dozlarda normal testosteron
üretiminin devamlılığına katkıda bulunur, sperm
motilitesini ve fertiliteyi etkiler.
Hipofizin prolaktin salgılayan bir tümörüne
(prolaktinoma) bağlı olarak hiperprolaktinemi ve
sonuçta menstrüel düzensizlik ile meme bezlerinden süt
gelmesi (galaktore) olur.

Bitti.....
Hipofiz hormonları






Ön hipofiz hormonları
FSH, LH
TSH
ACTH
Prolaktin
GH
Arka hipofiz hormonları


ADH (=vazopressin)
Oksitosin
Büyüme hormonu
Büyüme hormonu
-growth hormon (GH)
-somatotropik hormon
-somatotropin (ST)

Ön hipofizin asidofilik özellikteki
somatotrop hücrelerinden salgılanan
191 aminoasitli bir hormondur.
Büyüme hormonu



Vücutta büyüme yeteneğine sahip olan
hemen tüm dokuların hücrelerinde
Mitozu aktive edip sayısal çoğalmayı
hücrelerde boyutu artırarak
büyümeyi gerçekleştirir.
GH salgılanmasının düzenlenmesi



Hipotalamusta ventromediyal nükleuslardaki
nörosekretuar nöronlarda sentezlenip
salgılanan
GHRH
GH salgılanmasını stimüle eder.
MSS’nin çeşitli bölgelerinde sentezlenip
salgılanan
SS
GH salgılanmasını inhibe eder.
GH’nun normal serum düzeyi diurnal ritim
gösterir. Uykunun başlangıcından 1.5 saat
sonra pik yapar, sonra giderek azalır.

GH salınımında hipotalamik kontrol
GH salgısını stimüle eden uyaranlar








Hipoglisemi
Açlık
Kanda yağ asidi
düzeyinin azalması
Egsersiz, heyecan,
travma
Derin uyku döneminin ilk
2 saati
Pirojenler
Proteinden yüklü diyet
Glukagon; (farmakolojik
konsantrasyonlarda)




Estrojenler,androjenler,in
sulin (indirekt olarak)
Arjinin
Beyne geçebilen
apomorfin ve benzeri
dopamin agonistleri,
katekolaminler,serotonin
agonistleri.
Aminerjik ve serotonerjik
nöron aktivitesi
GH Salgısını azaltan uyarılar






Kan glukoz düzeyinde artma
Kortizol düzeyinde artma
Serbest yağ asitleri
GH’nın kendisi (negatif feedback etki
ile)
Somatostatin (GIH)
Aşırı ve uzun süreli stres
GH’nun

Protein metabolizması

Yağ metabolizması

Karbonhidrat metabolizması

Elektrolit metabolizması

Kıkırdak ve kemik büyümesi üzerine etkileri
vardır


GH, büyüme, kıkırdak ve kemik doku, protein
metabolizması üzerine etkilerini
somatomedinler (insulin benzeri büyüme
faktörleri=IGF’ler) aracılığı ile gerçekleştirir.
Somatomedinler, büyüme hormonunun
uyarıcı etkisi ile karaciğer ve diğer dokularda
sentezlenip salgılanan polipeptit yapılı insulin
benzeri maddelerdir.
GH’la birlitke
*IGF-I,
*Tiroid hormonları
*Androjenler
*Glukokortikoidler,
*İnsulin,
*Kalıtsal faktörler
*Beslenme
Büyüme:
FSH, LH.
Glikoprotein yapısındadırlar, bazofilik özellikteki
gonadotrop hücrelerden salgılanır.
Salgılanmaları menstrüel ritm gösterir
FSH ve LH’nin overler üzerindeki
etkileri


Foliküllerde proliferasyonu (=
folikülojenezi) sağlarlar.
Overler üzerinde sinerjik etki (=
birbirlerinin etkisini güçlendirecek
şekilde) oluştururlar
FSH ve LH’nin testisler üzerindeki
etkileri



FSH; seminifer tübülusları etkileyerek
spermatozoidlerin oluşumunu düzenler,
Sertoli hücrelerinde andorejen bağlayıcı
protein ve inhibin sentez ve
salgılanmasını uyarır.
LH, leydig hücrelerinde (=interstisiyel
hücrelerde) testosteron sentez ve
salgılanmasını uyarır
TSH (Tirotropin)





Bazofilik tirotrop hücrelerden salgılanır.
Salgılanma TRH ile gerçekleştirilir,
Ortam ısısı, çeşitli emosyonel durumlar hipotalamusu
etkileyerek TRH ve TSH salgısını değiştirir.
Sempatik aktivitedeki artış TSH salgısında akut bir
azalmaya neden olur.
Tiroid hormonları ; tirotrop hücrelerin TRH’ ya
duyarlılığını ve hipotalamustan TRH salgısını azaltarak
TSH salgısını inhibe ederler.
TSH’ın etkileri
Tiroid hormonlarının biyosentezini ve
salgılanmasını artırır.
Etkilerini tiroid hormonlarının sentez ve
salgılanmasında rol alan hemen her
kademeyi aktive ederek gerçekleştirir.
Etkiye adenilatsiklaz aracılık eder.
ACTH
ACTH kortikotrop hücrelerden salınır .



ACTH 39 AA li bir polipeptiddir
Salgılanması CRH ile gerçekleştirilir.
Salgılanma sirkadiyen ritm gösterir