Transcript Rửa tay
BS. NGUYEÃN THÒ LEÄ HOÀNG TK CHOÁNG NHIEÃM KHUAÅN- BV. NHAÂN DAÂN 115 Taïi sao caàn röûa tay ? ª Baøn tay : trung gian lan truyeàn taùc nhaân gaây beänh ª Con ñöôøng laây truyeàn chuû yeáu do tieáp xuùc : –Tieáp xuùc tröïc tieáp : da ngöôøi - da ngöôøi –Tieáp xuùc giaùn tieáp : da ngöôøi - vaät trung gian ª Con ñöôøng naøy phoå bieán ª RÖÛA TAY ---> caét ñöùt con ñöôøng lan truyeàn ---> taïo haøng raøo baûo veä giuùp phoøng ngöøa lan truyeàn VSV gaây beänh trong beänh vieän. CAÁU TRUÙC GIAÛI PHAÃU CUÛA DA DA Toå chöùc döôùi da Moâ meàm saâu (caân cô cô) Cô quan/khoang COÙ VI KHUAÅN KHOÂNG COÙ VI KHUAÅN VI KHUAÅN NHIEÃM TÖØ CÔ QUAN ÑAËC TÍNH LYÙ HOAÙ CUÛA DA ª Thay ñoåi theo töøng vuøng giaûi phaãu baøn tay: – Nhieät ñoä cuûa da baøn tay töø 32 – 330C. – pH da coù tính acide (4,2 – 5,6), taïo ñieàu kieän VK phaùt trieån ª Ba vuøng lôùn laø moâi tröôøng thuaän lôïi cho vi khuaån phatù trieån : – Vuøng da môõ (ñaàu, traùn, phía treân löng) giaøu tuyeán baõ nhôøn: vi khuaån hieáu khí (Propionibacterium acne, vôùi maät ñoä 106 – 107 Khuùm vi khuaån/ cm2). – Vuøng da aåm (hoõm naùch, hoäi aâm neáp gaáp haäu moân, gan baøn tay), raát giaøu tuyeán moà hoâi: coù söï hieän dieän vi khuaån vôùi maät ñoä töø 105 – 108 Khuùm vi khuaån / cm2. – Vuøng da khoâ (löng baøn tay, maët ngoaøi cuûa chi): vuøng löng baøn tay chöùa döôùi 100 tuyeán baõ / cm2, tuï taäp cuûa vi khuaån raát ít. Maät ñoä vi khuaån 103 – 104 Khuùm vi khuaån / HEÄ SINH THAÙI VI KHUAÅN TREÂN BAØN TAY Vi khuaån khoâng gaây beänh Moâi tröôøng beänh vieän VI KHUAÅN THÖÔØNG TRUÙ NGUY CÔ Vi khuaån gaây beänh Beänh nhaân VI KHUAÅN VAÕNG LAI NHIEÃM TRUØNG BEÄNH VIEÄN Sai soùt khi voâ truøng Vi khuaån hoaïi sinh ña khaùng Dòch khu truù Dòch lan roäng TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH TREÂN BAØN TAY Vi khuaån gram aâm: tröïc khuaån gram aâm vôùi öu theá laø caùc doøng vi khuaån ñöôøng ruoät nhö E. coli, Pseudomonas aeruginosa. Vi khuaån gram döông: caàu khuaån gram döông, nhö doøng Staphylococcus ñaëc bieät laø Staph. Aureus. Caùc loaïi naám: chuû yeáu laø Candida. Caùc loaïi vi ruùt: Rotavirus, Adenovirus, VRS, HBV, HCV, HIV,… SOÁ LÖÔÏNG VK TREÂN DA BAØN TAY VAØ CAÙNH TAY VÒ TRÍ MAÄT ÑOÄ VI KHUAÅN Baøn tay 4 – 4 log 10 / cm2 Caùnh tay vaø neáp gaáp khuûy tay 1,2 - 5,6 log 10 / cm2 2,1 log 10 / cm2 Corynebacterie Loã chaân loâng tuyeán baõ 3,5 – 5,6 log 10 / cm2 Staphylococus 5 log 10 / cm2 Propionibacterium spp VK thöôøng truù: haøng raøo hieäu quaû choáng laïi söï tuï taäp VK ngoaïi sinh (khoù loaïi boû bôûi röûa tay thöôøng quy). nguoàn goác cuûa NK da/NK nôi tieâm chích vôùi SCN, P. aeruginosa hoaëc Acinetobacter spp. nhieãm khuaån toaøn thaân ( maät ñoä vi khuaån lôùn, hoaëc BNSGMD, BN naèm laâu trong BV). VI KHUAÅN TREÂN DA BAØN TAY NHAÂN VIEÂN Y TEÁ KHOA HOÀI SÖÙC • Hieän dieän cuûa vi khuaån gaây beänh: – Baùc syõ 31 % – Ñieàu döôõng 17 % • Soá löôïng trung bình cuûa vi khuaån gaây beänh – Baùc syõ 7 x 104/baøn tay – Ñieàu döôõng 4 x 104/baøn tay THANG ÑIEÅM FULKERSON NVYT TIEÂP XUÙC TÖØ VUØNG SAÏCH TÔÙI VUØNG BAÅN. TIEÁP XUÙC VÔÙI ( töø 1 - 7: saïch, 8 –15: baån) ÑIEÅM 1 DC tieät khuaån hoaëc ñaõ ñöôïc tieät khuaån baèng loø haáp. 2 Phöông tieän ñaõ ñöôïc laøm saïch hoaëc ñaõ röûa saïch. 3 Nhöõng phöông tieän phaûi luoân coù cho BN söû duïng (ví duï nhö giaáy aên, veä sinh,…) 4 Nhöõng ñoà vaät ñaõ tieáp xuùc vôùi BN coù/ khoâng thöôøng xuyeân (ñoà goã duøng trong phoøng beänh) 5 Nhöõng ñoà vaät thaân thuoäc luoân coù beân BN ( aùo choaøng cuûa BN, ñoà vaûi, cheùn baùt,…) 6 Beänh nhaân, haïn cheá toái ña nhöõng hoaït ñoäng nhö baét tay, laáy maïch,.. 7 Ñoà vaät tieáp xuùc vôùi chaât tieát beänh nhaân. 8 Chaát tieât beänh nhaân hoaëc vuøng mieäng, muõi, boä phaän sinh duïc,… 8 Nhöõng phöông tieän ñaõ bò nhieãm bôûi nöôùc tieåu beänh nhaân. 10 Nöôc tieåu beänh nhaân 11 Nhöõng phöông tieän ñaõ bò nhieãm bôûi phaân beänh nhaân. 12 Phaân beänh nhaân 13 Nhöõng phöông tieän ñaõ bò nhieãm vôùi chaât tieât hoaëc baøi tieát töø nhöõng vò trí nhieãm truøng. 14 Chaât tieát hoaëc baøi tieát töø nhöõng vò trí nhieãm truøng 15 Vò trí nhieãm truøng cuûa beänh nhaân. GIAÛM SÖÏ PHOÙNG THÍCH VI KHUAÅN TÖØ BAØN TAY ÑAÕ BÒ LAØM NHIEÃM KHUAÅN NHAÂN TAÏO VÔÙI XAØ PHOØNG VAØ NÖÔÙC. THÔØI GIAN GIAÛM TÍNH THEO TRÒ TRUNG BÌNH LOG10 15 giaây 0.6 – 1.1 30 giaây 1.8 1 phuùt 2.3 – 2.5 2 phuùt 2.5 – 2.8 4 phuùt 2.7 3.0 3.3 3.7 HIEÄU QUAÛ GIAÛM VI KHUAÅN THÖÔØNG TRUÙ TÖØ BAØN TAY SAÏCH ÑÖÔÏC NK NHAÂN TAÏO SAU RTPT Xaø phoøng Noàng ñoä (%) Xaø phoøng thöôøng Chlohexidine gluconate Ngay laäp töùc Keùo daøi (3 giôø) 0.4+ 0.4+ 0.4 -0.+ -NA -0.0++ 5 Thöù2 Thöù3 Thöù4 Thöù5 Thöù6 Thöù7 22/04 28/04 06/05 14/05 22/05 30/05 0.8 5 5 5 5BS.AÙ 2 1.1 1.0 1.0+ 0.9+ 0.5 0.3++ NA 0.2+ 0.2+ NA 1.2 0.9+ 0.9 1.2 0.8 0.9 1.6 NA 0.9 0.6 1.4 1.0 1.6 2.0 0.3 .0 1.3 0.9 NA NA 0.4 0.3 NA NA Chuûnhaä t 07/06 7g- 14g BS. Vieã n 15g-21g BS. Kyø BS. Kyø BS. Kyø BS. Kyø BS. Kyø 14g-21g BS. Kyø BS.Chöông 14g-21g BS. Kyø 21g - 7g BS. BS. Chöông Thaïnh BS. Hieá n BS. Thaïnh Thöù7 25/07 Chuûnhaä t 02/08 5 BS. Kyø BS. Kyø BS. Kyø BS. Kyø 3BS. Kyø 3 BS. BS. BS. AÙ BS. 2BS.Hieán Huy Taâ n Vieã n 5 BS. Thaïnh 14g-21g BS. Kyø BS.Huy BS. Chöông BS. Taâ n Thöù23.0Thöù3 Thöù4 Thöù5 10/08 18/08 25/08 03/09 4Thöù6 Thöù7 19/09 Chuûnhaä t 27/09 6 3 n BS. Taâ n BS.Hieá 14g-21g 14g-21g BS. Kyø BS. Kyø BS. BS. Huy Giôø 7g- 14g 15g-21g 21g - 7g Hexachlorophene Giôø Bezethonium chloride 7g- 14g 15g-21g Zephirol Giaûm tính theo log 5C NGOAÏI CHAÅN DANH SAÙ CH BS THAM GI A TRÖÏ --------0------- 5 Giôø Povidone – iodine Thôøi gian (phuùt) 21g -7g BS. Huy BS. Taâ n Thöù4.0 2 Thöù3 Thöù4 Thöù5 6Thöù6 15/06 23/06 01/07 09/07 517/07 10.0 11/09 BS. Kyø BS. Kyø BS. Kyø BS. Kyø BS. Kyø BS. AÙ BS. Vieã n 0.1 BS. Hieá n BS. Thaïnh 2Chöông 2 14g-21g BS. Kyø BS. Vieã n Cetrimid 1.0 2 0.4 NA Cloro-cresole 0.3 2 0.4 NA Triclosan 1.0 2.0 5 5x3 0.6 0.8 0.5++ 1.1 XAØ BOÂNG THÖÔØNG XAØ BOÂNG SAÙT KHUAÅN DUNG DÒCH SAÙT KHUAÅN NHANH Hiệu quả của dung dịch rửa tay chứa cồn treân tình trạng da Tự nhận xét 6 5 4 3 2 1 0 Nồng độ nước ở thượng bì 27 25 23 21 19 17 15 Bắt đầu Rửa tay nhanh Sau 2 tuần Rửa tay dùng nuớc Bắt đầu Rửa tay nhanh Sau 2 tuần RT dùng nuớc TÍNH CHAÁT CAÙC DUNG DÒCH SÖÛ DUÏNG RÖÛA TAY Chaá t khöûtruø ng Cô cheá PhoåK. khuaå n Dieä t khuaå n Dieä t naá m Virus Baø o töû Öu ñieå m Dieä t khuaå n Aû nh höôû ngCHC Ñoä c, dòöù ng Phaû n öù ng phuï Ñeàkhaù ng VSV Alcohol Thoaù i hoù a protein I odophor Oxy hoaù Chlorhexidine Taê ng tính thaá m maø ng TBVK Gram(+), (-), BK Toá t Toá t (-) Gram(+), (-) Toá t Hôi yeá u (+) Gram(+), (-), BK Toá t Toá t (-) Nhanh, roä ng Ít Khoâ ng Chaä m, keù o daø i Ít Coù Khoâ ng KT da Chaä m, keù o daø i Coù Coù Coù , suy giaù p KT da (-) (+) (+) TAÙC ÑOÄNG CUÛA VIEÄC COÙ SAÜN LAVABOS ÑOÁI VÔÙI TYÛ LEÄ RÖÛA TAY CUÛA NHAÂN VIEÂN Y TEÁ 30 % 1 lavabo Trong moät phoøng 16 % 1 lavabo Trong moät khoa HIEÄU QUAÛ CUÛA GIAÙO DUÏC RÖÛA TAY ÔÛ KHOA HOÀI SÖÙC CAÁP CÖÙU CHÖÔNG TRÌNH GIAÙO DUÏC (2 THAÙNG) TRÖÔÙC SAU p TYÛ LEÄ NHAÂN VIEÂN RÖÛA TAY - Tröôùc khi tieáp xuùc 14 % 73 % P < 0,001 - Sau khi tieáp xuùc 28 % 81 % P < 0,001 Cho 100 beänh nhaân 33 % 12 % cho 1000 ngaøy nhaäp vieän 97 % Tyû leä nhieãm truøng: 28% TIEÂU CHUAÅN PHÖÔNG TIEÄN CHO RÖÛA TAY Lavabo: ñuû saâu nhaèm traùnh nöôùc baén vaøo ngöôøi khi röûa (ísaâu 50 cm), thoaùt nöôùc toát , khoâng coù goùc, nhaün, nghieâng veà phiaù truõng cuûa boàn röûa tay. Chaát lieäu laøm boàn phaûi deã daøng veä sinh. Chieàu cao boàn tôùi caøn nhaø töø 65 - 80 cm tuyø theo chieàu cao ngöôøi trung bình thöôøng röûa tay. Voøi nöôùc: gaén coá ñònh vaøo trong töôøng, ñöôøng oáng ñi chìm beân trong töôøng, chieàu cao voøi nöôùc 25 cm. Voøi nöôùc neân gaén moät maøng loïc. Voøi nöôùc cô hoïc hoaëc töï ñoäng ( coù caàn gaït tay, ñaàu goái, hoaëc ñaïp chaân) Heä thoáng nöôùc cung caáp: laø nöôùc maùy, töï ñoäng (thöôøng taïi phoøng moå) Ñöôøng oáng daãn nöôùc: neân chìm vaøo trong töôøng, laøm baèng vaät lieäu deã laép ñaët, deã veä sinh, deã khöû khuaån khi caàn thieát, khoâng taïo laéng trong loøng oáng. Phaân boá xaø phoøng röûa tay: giaù ñeå phuø hôïp Khaên lau tay: Söû duïng moät laàn Thuøng ñöïng khaên baån: thieát keá thuøng deã daøng cho thao taùc boû khaên, ñaïp baèng chaân, hoaëc nhöõng tuùi chöùa coù giaù ñôõ. Thuøng ñöïng khaên ñöôïc ñaët ngay döôùi lavabo, thuaän tieän cho thao taùc boû khaén. Baøn chaûi chaø tay: Baøn chaûi meàm, khoâng laøm toån haïi da tay, baøn chaûi chòu nhieät ñoä haáp tieät khuaån khi taùi söû duïng laïi, khoâng neân duøng baøn chaûi ngaâm trong dung dòch khöû khuaån sau ñoù duøng laïi, coù nhieàu nguy cô nhieãm cheùo. GIAÙM SAÙT NGUOÀN NÖÔÙC TIEÂU CHUAÅN VI SINH NÖÔÙC SÖÛ DUÏNG TAÏI BV (Coterehos, Rhoânes-Alpes, France, 1995) CHAÁT LÖÔÏNG Tieâu chuaån veà vi sinh caàn giaùm saùt M1: nöôùc saïch Khuyeán caùo Sau khi caáy 24 giôø ôû T 370C vaø 72 giôø ôû T 220C: cfu/100ml nöôùc Khoâng coù hieän dieän cuûa Pseudomonas 102 aeruginosa/100ml Söû duïng Khoa chaêm soùc laâm saøng Röûa tay phaãu thuaät vieân Röûa duïng cuï noäi soi ñaïi traøng vaø daï daøy M2: nöôùc sieâu saïch Sau khi caáy 24 giôø ôû T 370C vaø 72 giôø ôû T 220C: 10 cfu/100ml nöôùc Khoâng coù söï hieän dieän cuûa Pseudomonas aeruginosa/100ml Ñôn vò ñöôïc baûo veä: + Nöôùc taém phoûng + Ñôn vò gheùp Röûa duïng cuï noäi soi pheá quaûn. Phöông phaùp thöïc hieän Nöôùc maïng ñöôïc chlore hoùa ôû noàng ñoä 0,1 mg/l. Nöôùc toân troïng tieâu chuaån chaát löôïng naøy, khoâng caàn xöû lyù gì theâm. Heä thoáng nöôùc phaûi ñi qua nhöõng phin loïc ñaëc bieät (loã loïc 0,22micron) ñaët ngay taïi choã phun nöôùc cuûa voøi nöôùc QT duy trì vaø baûo trì nguoàn nöôùc Naïo caùu baån ñònh kyø ht cung caáp nöôùc, coï röûa khöû khuaån haøng ngaøy voøi nöôùc Baûo trì vaø tieät khuaån haøng ngaøy phin loïc. M3: nöôùc tieät khuaån Ñaït tieâu chuaån döôïc hoïc cuûa chaâu aâu Röûa duïng cuï noäi soi khôùp, ñöôøng maät. Bình laøm aåm oxygene Taïo khí dung Nöôùc tieät khuaån ñoùng trong chai coù nhaõn hieäu ñaûm baûo chaát löôïng cuûa döôïc MÖÙC ÑOÄ KHÖÛ TRUØNG BAØN TAY Röûa tay thöôøng quy (social handwashing): Röûa tay vôùi xaø phoøng vaø nöôùc, ñaøo thaûi nhöõng vi khuaån taïm truù töø nhöõng baøn tay bò baån ôû möùc ñoä trung bình. Röûa tay khöû khuaån (hygienic handwshing or disinfection): laø moät quaù trình RT vôùi xaø phoøng khöû khuaån vaø nöôùc saïch. Quaù trình naøy coù taùc duïng ñaøo thaûi vaø gieát cheát caùc vi khuaån taïm truù treân baøn tay. Söï khaùc bieät giöõa caàn röûa tay thöôøng quy vaø röûa tay veä sinh khoâng phaûi luùc naøo cuõng roõ raøng. Saùt khuaån tay nhanh (Alcoholic rub): Hieäu quaû nhö RT khử khuẩn, nhöng chæ aùp duïng khi baøn tay saïch khoâng dính maùu vaø caùc chaát tieát cuûa BN. Söû duïng taïi nhöõng nôi khoâng coù ñieàu kieän ñaët heä thoáng lavabo röûa tay Dung dòch saùt khuaån tay nhanh thöôøng ñöôïc söû duïng laø coàn (Ethanol, propanol,…) trong Chlorhexidin 0,5% Röûa tay phaãu thuaät (surgical handwashing): Muïc ñích gieát VK taïm truù vaø laøm giaûm VK thöôøng truù ñeå ngaên chaën nguy cô nhieãm khuaån vaøo veát moå neáu chaúng may gaêng bò thuûng trong quaù trình saên soùc vaø PT. Dung dòch RT cho RTPT cuõng töông töï nhö cho RT veä sinh. CHỈ ĐỊNH RỬA TAY TRƯỚC KHI : • Tiếp xúc trực tiếp với từng bệnh nhân • Thao tác/ thủ thuật mới trên cùng một bệnh nhân khi chuyển từ vị trí bị nhiễm đến vị trí sạch • Mang găng tay thực hiện thủ thuật /CSBN • Ăn • Rời bệnh viện về nhà CHỈ ĐỊNH RỬA TAY SAU KHI : • Tiếp xúc với dịch tiết, niêm mạc, da lành lặn hay không lành lặn, băng vết thương cho BN • Tiếp xúc với dụng cụ có khả năng bị nhiễm • Tiếp xúc với đồ vật, thiết bị y tế trong môi trường xung quanh BN • Tháo găng tay • Đi vệ sinh RỬA TAY PHẪU THUẬT • Trước khi mang găng vô khuẩn phẫu thuật • Trước khi mang găng vô khuẩn thực hiện thủ thuật xâm nhập ( có khả năng tiếp xúc niêm mạc hoặc mô nằm dưới lớp da bảo vệ) 1 4 2 5 3 6 • • • • • • KỸ THUẬT RỬA TAY THƯỜNG QUY/ RỬA TAY SÁT KHUẨN VỚI NƯỚC +XÀ BÔNG Bước 1 : Tháo nữ trang, đồng hồ. Làm ướt tay. Lấy 3 – 5 ml dd xà bông vào lòng bàn tay, xoa dàn đều xà bông. Bước 2 : Chà 2 lòng bàn tay vào nhau và chà lòng bàn tay này lên mu bàn tay kia và ngược lại. Bước 3 : Chà hai lòng bàn tay vào nhau, miết mạnh kẽ trong các ngón tay Bước 4 : Móc hai bàn tay vào nhau, chà mặt ngòai các ngón tay của bàn tay này vào lòng của bàn tay kia và ngược lai. Bước 5 : Dùng bàn tay này nắm và xoay quanh ngón cái của bàn tay kia đồng thời ngón cái bàn tay này miết trên mu ngón cái bàn tay kia và ngược lại Bước 6 : Xoay các đầu ngón tay này vào lòng bàn tay kia và ngược lại. Rửa sạch tay dưới vòi nước chảy tới tận cổ tay và làm khô tay ăằng khăn sạch hay giấy lau tay. RỬA TAY THƯỜNG QUY/ RỬA TAY SÁT KHUẨN VỚI NƯỚC +XÀ BÔNG • Mỗi bước từ bước 2 đến bước 6 chà tối thiểu 5 lần • Thời gian rửa tay thường qui với xà bông thường hay xà bông sát khuẩn và nước tối thiểu là 1 phút. (Trung bình mỗi bước khoảng 15 giây) KỸ THUẬT RỬA TAY SÁT KHUẦN BẰNG CỒN • Bước 1 : Tháo nữ trang, đồng hồ. Làm ướt tay. Lấy 3 – 5 ml dd sát khuẩn tay nhanh. • Bước 2 : Chà 2 lòng bàn tay vào nhau và chà lòng bàn tay này lên mu bàn tay kia và ngược lại. • Bước 3 : Chà hai lòng bàn tay vào nhau, miết mạnh kẽ trong các ngón tay • Bước 4 : Móc hai bàn tay vào nhau, chà mặt ngòai các ngón tay của bàn tay này vào lòng của bàn tay kia và ngược lai. • Bước 5 : Dùng bàn tay này nắm và xoay quanh ngón cái của bàn tay kia đồng thời ngón cái bàn tay này miết trên mu ngón cái bàn tay kia và ngược lại • Bước 6 : Xoay các đầu ngón tay này vào lòng bàn tay kia và ngược lại. RỬA TAY SÁT KHUẨN BẰNG CỒN • Mỗi bước chà tối thiểu 5 lần • Thời gian chà sát tay tối thiểu 30 giây • Chà sát đến khi tay khô tự nhiên • Không áp dụng phương pháp rửa tay sát khuẩn bằng cồn trong trường hợp biết chắc hoặc nhìn thấy vết bẩn như : dính máu, chất tiết, dịch cơ thể BN, chạm vào vật có khả năng đã dính máu, chất tiết, dịch cơ thể BN. KỸ THUẬT RỬA TAY PHẪU THUẬT 1. Tháo tất cả nữ trang : nhẫn, đồng hồ, vòng đeo tay,… 2. Lấy 3-5ml xà bông sát khuẩn chà rửa phần dơ dưới móng bằng dũa hay bằng bàn chải mềm. Xả dưới vòi nước sạch 3. Lấy 3 – 5ml xà bông sát khuẩn vào tay, dàn đều. Chà sát tay bằng bàn chải mềm từ đầu ngón, ngón tay, bàn tay, cổ tay, cẳng tay lên đến trên khủyu. Đảm bảo tất cả bề mặt đều sạch. 4. Cho nước chảy vào từng tay riêng để nước chảy từ ngón tay đến khủyu tay cho đến khi sạch xà bông. KỸ THUẬT RỬA TAY PHẪU THUẬT 5. Lau khô tay bằng khăn vô khuẩn theo thứ tự từ đầu ngón, ngón tay xuống đến khủyu. Dùng mặt khăn khác nhau cho mỗi tay. • Chú ý : • Luôn giữ tay ở tư thế ngón tay đưa lên cao và sao cho khủyu tay ở mức ngang trên thắt lưng. • Không đụng chạm bất cứ vật gì trước khi mang găng vô khuẩn. TCYTTG (5/06): Chăm soùc sạch laø CS an toaøn “Clean Care is safer Care”.