Transcript Chapter3
บทที่ 3 รัฐบาลและการแทรกแซงตลาด
วิชา เศรษฐศาสตร์ จุลภาคเบือ้ งต้ น
รหัสวิชา 962 101
1
ลักษณะการเข้าแทรกแซงของภาครัฐ
การกาหนดระดับราคาขั้นต่า (Minimum price level)
นโยบายประกันราคา / นโยบายพยุงราคา
นโยบายการกาหนดค่ าจ้ างขั้นต่า
การกาหนดระดับราคาขั้นสู ง (Maximum price level)
การเก็บภาษีสินค้ าจากผู้ผลิต
มาตรการต่ างๆ ของรัฐและผลต่ อส่ วนเกินผู้บริโภคและส่ วนเกินผู้ผลิต
2
การกาหนดระดับราคาขั้นต่า
(Minimum price level)
หมายถึง การทีร่ ัฐเข้ าไปกาหนดราคาสิ นค้ าให้ สูงกว่ าระดับราคา ดุลยภาพเดิมที่
เป็ นอยู่
วัตถุประสงค์ : ส่ วนใหญ่ ใช้ นโยบายนีเ้ พือ่ ช่ วยเหลือผู้ผลิตทีเ่ ป็ นเกษตรกร เพือ่
ไม่ ให้ ราคาสิ นค้ าทางการเกษตรตกตา่ จนสร้ างความเดือดร้ อนกับเกษตรกร เช่ น
นโยบายประกันราคาข้ าว อ้อย ยางพารา มันสาปะหลัง เป็ นต้ น
3
นโยบายประกันราคา / นโยบายพยุงราคา (1)
P1
A
B
P
S
E
P2
D
0
ดุลยภาพเดิม ณ จุด E
รัฐกาหนดราคาให้ สูงขึน
้ เป็ น P1
ณ ระดับราคา P1 เกิดอุปทานส่ วนเกิน
เท่ ากับ Q1Q2
รัฐต้ องรับผิดชอบกับสิ นค้ าส่ วนเกินที่
เหลืออยู่ โดยหากปล่ อยให้ ผู้ผลิตขาย
สิ นค้ า ณ ราคา P1 จะขายได้ 0Q1 และ
ส่ วนทีเ่ หลือ จานวน Q1Q2 รัฐต้ องเป็ น
ผู้รับซื้อสิ นค้ าจานวนดังกล่ าวในราคา P1
นั่นคือ รัฐต้ องรับผิดชอบทั้งสิ้น
ABQ1Q2
P
Q1
Q
Q2
Q
4
นโยบายประกันราคา / นโยบายพยุงราคา (2)
P
รัฐต้ องรับผิดชอบกับสิ นค้ า
S
P1
X
P
E
Y
P2
D
0
Q1
Q
Q2
Q
ส่ วนเกินทีเ่ หลืออยู่น้ัน โดยปล่อย
ให้ ผู้ผลิตขายสิ นค้ าทั้งหมด
จานวน 0Q2 ในราคา P2 และส่ วน
ที่เหลือรัฐต้ องจ่ ายเงินสนับสนุน
ให้ กบั ผู้ผลิต ราคา P1P2 จานวน
0Q2 นั่นคือ รัฐต้ องรับผิดชอบ
ทั้งสิ้น XYP1P2
5
นโยบายการกาหนดค่ าจ้ างขั้นต่า
ค่ าจ้ าง
ดุลยภาพเดิม ณ จุด E
S
รัฐกาหนดค่ าจ้ างขั้นต่าเป็ น W1
W1
W
เกิดอุปทานส่ วนเกิน หรือการ
E
ว่ างงานเท่ ากับ L1L2
D
0
L1
L
L2
จานวน ชม.
การทางาน
6
การกาหนดระดับราคาขั้นสู ง
(Maximum price level)
P
P2
P
E
P1
D
0
Q1
Q
Q2
ดุลยภาพเดิม ณ จุด E
รัฐใช้ นโยบายการควบคุมราคา ที่
ระดับ P1
เกิดอุปสงค์ ส่วนเกิน เท่ ากับ Q2Q1
รัฐอาจระบายสิ นค้ าทีม
่ ีอยู่ กลับเข้ า
สู่ ตลาด
กรณีทรี่ ัฐควบคุมไม่ ทวั่ ถึงอาจเกิด
การลักลอบซื้อขายระหว่ างผู้ขาย
และผู้ซื้อทีม่ ีกาลังซื้อค่ อนข้ างสู งใน
“ตลาดมืด” (Black market)
S
Q
7
การเก็บภาษีสินค้ าจากผู้ผลิต
การเก็บภาษีสินค้ าจากผู้ผลิต แสดงว่ ารายได้ ท้งั หมดทีผ
่ ้ผู ลิตเคยได้ รับ
ถูกแบ่ งบางส่ วนไปให้ กบั รัฐ
การเก็บภาษีสินค้ าต่ อหน่ วย จะทาให้ ต้นทุนการผลิตสู งขึน
้ เท่ ากับอัตรา
ภาษีทรี่ ัฐจัดเก็บ
8
การเก็บภาษีสินค้ าจากผู้ผลิต
P
S1
P1
S
E1
P
B
P2
A
0
ดุลยภาพเดิม ณ จุด E
รัฐเก็บภาษีต่อหน่ วย ทาให้ S S1
เกิดดุลยภาพใหม่ ณ จุด E1
ณ ปริมาณ Q1 รัฐเก็บภาษีต่อหน่ วย
เท่ ากับ AE1 = P1P2
ราคาเพิม
่ ขึน้ จากเดิม PP1 จะเห็นว่ า
ราคาทีเ่ พิม่ ขึน้ น้ อยกว่ าอัตราภาษีทรี่ ัฐ
จัดเก็บ เนื่องจากภาระภาษีถูกแบ่ งไปสู่
ผู้บริโภคและผู้ผลิต กล่ าวคือผู้ขายผลัก
ภาระภาษีให้ ผู้บริโภคได้ หน่ วยละ PP1
และผู้ขายรับภาระภาษีเท่ ากับ P2P 9
Q1
E
D
Q
Q
การเก็บภาษีสินค้ าต่ อหน่ วย
กรณีสินค้ าฟุ่ มเฟื อย
P
S1
S
รัฐเก็บภาษีต่อหน่ วยเท่ ากับ P1P2
ผู้บริโภครับภาระภาษี
E1
P1
P
P2
0
ผู้ขายรับภาระภาษี PP2
E
B
D
A
Q1
Q
PP1
ภาระภาษีส่วนใหญ่ ตกกับผู้ขาย
Q
10
การเก็บภาษีสินค้ าต่ อหน่ วย
กรณีสินค้ าจาเป็ น
P
S1
P1
P
P2
S
ผู้บริโภครับภาระภาษี
E1
B
รัฐเก็บภาษีต่อหน่ วยเท่ ากับ P1P2
PP1
ผู้ขายรับภาระภาษี PP2
E
ภาระภาษีส่วนใหญ่ ตกกับผู้ซื้อ
A
D
0
Q1 Q
Q
11
มาตรการต่ างๆ ของรัฐและ
ผลต่ อส่ วนเกินผู้บริโภคและส่ วนเกินผู้ผลิต
ส่ วนเกินผู้บริโภคและส่ วนเกินผู้ผลิต
ผลประโยชน์ ของผู้บริโภคและผู้ผลิตจากการใช้ มาตรการต่ างๆ ของรัฐ
การกาหนดราคาขั้นต่า
การกาหนดราคาขั้นสู ง
การเก็บภาษีต่อหน่ วย
12
ส่ วนเกินผู้บริโภค
(Consumer’s surplus)
P
A
P2
P1
B
P
D
0
เส้ นอุปสงค์ : บอกถึงจานวนเงิน
สู งสุ ดทีผ่ ู้บริโภคยินดีจ่าย สาหรับ
การซื้อสิ นค้ าแต่ ละหน่ วย
เช่ น ผู้บริ โภคต้ องการซื ้อ
จานวน Q1 ราคาสู งสุ ดที่
ผู้บริโภคยินดีทจี่ ะจ่ ายเท่ ากับ
P1
ส่ วนเกินผู้บริโภค เป็ นผลรวมของ
ส่ วนเกินของผู้บริโภคสิ นค้ าแต่ ละ
หน่ วยเข้ าด้ วยกัน เท่ ากับ ABP
Q2 Q 1 Q
Q
13
ส่ วนเกินผู้ผลิต
(Producer’s surplus)
เส้ นอุปทาน : บอกถึงราคาต่าสุ ด
P
ทีผ่ ู้ผลิตจะยอมนาสิ นค้ าออก
จาหน่ าย
ส่ วนเกินผู้ผลิต เป็ นผลรวมของ
ส่ วนเกินของผู้ผลิตแต่ ละหน่ วย
เข้ าด้ วยกัน เท่ ากับ PBA
S
P
B
P1
P2
A
0
Q2 Q 1 Q
Q
14
คาศัพท์
ผลประโยชน์ ของสั งคม หรือสวัสดิการสั งคม หมายถึง ผลประโยชน์
ทั้งหมดทีส่ ั งคมได้ รับ ซึ่งเท่ ากับผลรวมของส่ วนเกินผู้บริโภคกับ
ส่ วนเกินผู้ผลิต
ความสู ญเสี ยของสั งคม หมายถึง ส่ วนเกินผู้บริโภคและส่ วนเกินผู้ผลิตที่
ลดลง อันเนื่องมาจากระดับการผลิตทีไ่ ม่ มีประสิ ทธิภาพ
15
การกาหนดราคาขั้นต่า
P
ดุลยภาพเดิม ณ จุด E
A
S
P
PEB
ส่ วนเกินผู้บริโภค :
AEP
ผลประโยชน์ ของสั งคม :
AEB
E
D
B
0
ส่ วนเกินผู้ผลิต :
Q
Q
16
การกาหนดราคาขั้นต่า
กรณีรับประกันว่ าผู้ผลิตจะขายได้ Q2 หน่ วย
P
รัฐกาหนดราคาสิ นค้ าที่ P1
A
X
P1
P
Z
S
E
Y
C
D
B
Q1
0
Q
Q2
Q
พร้ อมรับประกันว่ าผู้ผลิตจะขาย
ได้ Q2 หน่ วย
ส่ วนเกินผู้ผลิต : P1ZB
ส่ วนเกินผู้บริโภค : AXP1
ผลประโยชน์ ของสั งคม :
P1ZB + AXP1
ส่ วนเกินผู้ผลิตเพิม่ ขึน้
ส่ วนเกินผู้บริโภคลดลง
ผลประโยชน์ ของสั งคมเพิม
่ ขึน้ (Social gain)
17
การกาหนดราคาขั้นต่า
แต่ ไม่ รับประกันทางด้ านปริมาณ
P
รัฐกาหนดราคาสิ นค้ าที่ P1
A
P1
S
X
P
E
C
D
B
0
Q1
Q
Q
แต่ ไม่
รับประกันทางด้ านปริมาณ
ส่ วนเกินผู้ผลิต : P1XCB
ส่ วนเกินผู้บริโภค : AXP1
ผลประโยชน์ ของสั งคม :
P1XCB +
AXP1
เกิดการสู ญเสี ยของสั งคม (Social
loss) เท่ ากับ XEC
เรียกว่ า Deadweight Loss
18
การกาหนดราคาขั้นสูง
P
ดุลยภาพเดิม ณ จุด E
A
S
P
PEB
ส่ วนเกินผู้บริโภค :
AEP
ผลประโยชน์ ของสั งคม :
AEB
E
D
B
0
ส่ วนเกินผู้ผลิต :
Q
Q
19
การกาหนดราคาขั้นสู ง
P
รัฐกาหนดราคาสิ นค้ าที่ P1
A
S
X
P2
P
E
Y
P1
C
Z
D
B
0
Q2
Q
Q1
Q
ก่อให้ เกิดการขาดแคลนสิ นค้ า
เท่ ากับ Q1Q2
ส่ วนเกินผู้ผลิต :
P1 ZB
ส่ วนเกินผู้บริโภค :
AXZP1
เกิดการสู ญเสี ยของสั งคม :
XEZ
20
การเก็บภาษีต่อหน่ วย
P
S
A
ดุลยภาพเดิม ณ จุด E
ส่ วนเกินผู้ผลิต :
PEB
ส่ วนเกินผู้บริโภค :
AEP
ผลประโยชน์ ของสั งคม :
AEB
E
P
D
B
0
Q
Q
21
การเก็บภาษีต่อหน่ วย
P
S1
A
P1
E1
E
P
C
S
X
D
B
0
Q1 Q
Q
การเก็บภาษีต่อหน่ วย ทาให้ เส้ น
อุปทานเลือ่ นสู งขึน้ เกิดดุลยภาพ ณ
จุด E1
ส่ วนเกินผู้ผลิต :
P1E1C
ส่ วนเกินผู้บริโภค :
AE1P1
รายได้ ของรัฐในรู ปภาษี :
CE1XB
เกิดการสู ญเสี ยของสั งคม :
E1EX
22