Transcript Zhvillimi fizik, kognitiv dhe gjuhesor

Zhvillimi fizik, kognitiv dhe gjuhesor ne
moshen parashkollore
Armela Xhaho
Zhvillimi fizik
•
•
•
•
Djemte- me shume muskuj
Vajzat- me shume qeliza dhjamore
Shton mesatarisht 2 kg , 7-8 cm ne vit
Me te rend ne pjesen e siperme te trupit
Prapambetja psikosociale e rritjes
• Kequshqyerja
• Stresi I madh ne familje
• Nuk tregohet ngrohtesi emocionale
Zhvillimi I trurit
• Shtohen neuronet & formohen lidhje te
reja
• Mielinizimi
• Lateralizimi
• Preferenca per doren e majte/ te djathte
Shendeti ne moshen parashkollore
• Sistemi I frymemarrjes – jo plotesisht I
zhvilluar – Rrufa, kolla
• Rritja ngadalesohet- oreksi ulet
Zhvilllimi motorik
• Shprehite e medha motorike
2 vjec
• mund te ece , vrapoje, perdor krahet dhe kembet
ne te njejten kohe kur mund te perdoret vetem 1
3 vjec
• vrapon, kthehet dhe ndalon me me veshtiresi ,
perdor 1 gjymtyr kur eshte e nevojshmeautomaticitet
Shprehite fine morotike
• Perdorimi I muskujve te vegjel
•
•
•
•
•
•
Kapje e pergjithshme- kapje pincete
Perdor pirunin , lugen nderkohe qe flet me dike
Mund te heqe nderresa te thjeshta
Mberthen kopsa te medha
Vishet / zhvishet pa ndihme
Lidhe lidheset e kepuceve
4. Zhvillimi Gjuhesor:
Te kuptuarit e
gjuhes si nje
aktivitet social
Perdorimin e
formave
gramatikore
Fjalorin
Zhvillimi gjuhesor sipas Roxher Braun
Stadi 1 (18 muajsh)
• Te folurit telegrafik, fali me dy fjale
Stadi 2 (2-2 vjec e
gjysem )
•Fjali me te gjata se dy fjale,
• nuk I di kuptimet e te gjitha fjaleve,
• I perdor fjalet ne menyre te kufizuar,
• pergjitheson, perdor nje fjale per te emeruar nje klase objektesh.
•Fjale me kuptim te ngushte
Stadi 3- 4 vjec
•Modifikon fjali te thjeshta, format e fjalive mohuese dhe pyetese.
Stadi 4 dhe 5 vjec e lart
•Elemente te sofistikuara te gjuhes
Si pervetesohet gjuha ?
• Gjuha eshte nje
sjellje verbale qe
mund te mesohet
permes
perforcimit dhe
ndeshkimit
• Ndikimet
biologjike
dhe
mjedisore
• Roli I
predispozites
universale
biologjike
Drejtimi
biheviorist\
Drejtimi
nativist ose
racionalist
Drejtimi
interaksionist
Drejtimi
kognitivist
• Gjuha eshte
rezultat I
zhvillimit
kognitiv.
Stadi
paraoperacional
2- 7 vjec
Parakonceptual
2-4
Te menduarit
intuitiv
4-7
Pse quhet statdi paraoperacional?
• Femija nuk eshte akoma ne gjendje te mendoje ne
menyre operacionale
• Operacion :
• Mendim qe karakterizohet nga disa cilesi specifike logjike.
• Manipulimi dhe transformimi I informacionit ne menyre logjike.
Perfaqesimi mendor
• Perdorimi I veprimeve , imazheve ose
fjaleve per te perfaqesuar objekte dhe
ndodhi qe zhvillohen dukshem
Elementet
Simbole
• 1 gjest, vizatim , 1
shenje
Shenja
• perfaqesime mendore
te njohura dhe te
pranuara nga njerez te
tjere- nr, nota
muzikore
2. Imitimi I vonuar
• Imitimi I dukurive te ndodhura me pare
• Zhvillon perfaqesimin simbolik
3. Loja simbolike
• Perfaqesimi I simboleve per te
prefaqesuar realitetin
4. Vizatimi
• Vizatimet jane teper simbolike dhe perfaqesojne ate qe
femijet mendojne
• Komunikon mendimet per boten qe e rrethon
5. Konceptet
• Aftesia per te perfaqesuar menderisht
objekte dhe ndodhi ne mjedis e lejon
femijen te zhvilloje koncepte
Kufizimet e te menduarit paraoperacional
Konkretesia-
Animizmi
Realizmi
Egocentrizmi
Mungesa
aftesise se
konservizmit
Artificializmi
Centracioni
Elementet
magjike te te
menduarit
Pathyeshmeria
e te menduarit
Kufizimet e te menduarit
paraoperacional
1. Konkretesia• Parashkollori eshte I preokupuar me realitetin fizik
imediat( tani dhe ketu)
• 2.Pathyeshmeria e te menduarit
• I paafte ta kthej mendimin e tij atje ku ka filluar- gjerat
ndodhin ne nje drejtim
• 3. Egocentrizmi
• Paftesia e femijes per te kuptuar se pervec
kendveshtrimit te tij per boten , ekzistojne dhe
kendveshtrime te tjera
• 4. Centracioni
• Fokusimi vetem ne nje aspekt ose ne nje dimension te
nje objekti ose nje situate
• 5. Mungesa aftesise se konservizmit
• Ka te bej me te kuptuarit se ndryshimi I formes ose I
pamjes se objekteve nuk ndryshon sasine e tyre
• 6.Animizmi• Objekte jo te gjalla kane cilesi njerezore dhe jane
aftesi te kryejne veprime njerezore
• 7. Realizmi
• Tendenca e femijes per ti mveshur cilesi fizike reale
ndodhive mendore- ( enderra reale)
• 8. Artificializmi
• Mendon se gjithcka eshte ber nga dora e njeriut( hena,
shiu, deti)
• 9. Elementet magjike te te menduarit
• Shpjegimi I gjerave me elemente magjik ( I rrituri
transformohet ne kafshe)