Transcript SOCIJALNA PSIHOLOGIJA VJE*BE

Jakić Sreten
Šta je socijalna psihologija?
Socijalna psihologija
 KAKO NA NAŠE MIŠLJENJE , OSJEĆANJA I
PONAŠANJE UTIČUU DRUGI LJUDI, GRUPA I
UOPŠTE SREDINA
 SVAKODNEVNA PITANJA SA KOJIMA SE
SUSREĆEMO: KAKO DA BUDEMO DIO ODREDJENE
GRUPE, KAKO DA GRADIMO I MIJENJAMO
STAVOVE, KAKO DA ODGAJAMO DJECU, KAKO
SOCIJALNA SREDINA UTIČE NA NAS I SVEKOLIKI
NAŠ ŽIVOT
Empirijska nauka
 Šta mislite? U stan vam je provalio nasilnik i posjekao
vas je oštrim predmetom ali ste uspjeli da pobjegnete
na ulicu.
- Gdje će vam prije pomoći u maloj ili velikoj sredini?
Empirijska nauka
 Greška “naknadne pameti”
 U svrhu istraživanja i objašnjavanja socijalnog
ponašanja socijalna psihologija se koristi
mnogobrojnim metodama koje se koriste u društvenim
naukama.
METODE SOCIJALNE PSIHOLOGIJE
1.
POSMATRANJE
2. KORELACIONI PRISTUP
3. EKSPERIMENT
POSMATRANJE
 OPISATI PONAŠANJE ODREĐENE GRUPE LJUDI KOJA SE
POSMATRA
 Posmatranje zapravo moze biti i mjerenje , tj. posmatrač može
na unaprijed konstruisanoj skali bilježiti podatke
 Npr. ako se posmatra agresivno ponasanje prema Romima ,
posmatrac moze dobiti zadatak da odgovori na sledece pitanje
 Koliki je bio intezitet svadje?
1) Jedva vidljiv
2) Slab
3) Srednji
4) Jak
5) Vrlo zestok
PROBLEM I OGRANIČENOSTI
POSMATRANJA
1.
POSMATRAČ
2. NEKA SE PONAŠANJA NE MOGU POSMATRATI
3. OGRANIČENOST I BOJAZNOST OD
GENERALIZACIJA
KOREALCIJA
 Utvrdite povezanost alkoholizma i agresivnog
ponašanja?
 Korelacija – Posmatranje
 POSTUPAK MJERENJA DVIJE VARIJABLE I
ODREĐIVANJA ODNOSA MEĐU NJIMA (koliko
jedna utiče na drugu i da li utiče)
KORELACIJA
 Vrste varijabli :
- ZAVISNA VARIJABLA (posljedična – JE ONA NA
KOJU SE VRŠI UTICAJ I ČIJA VRIJEDNOST JE
PREDMET MJERENJA)
- NEZAVISNA VARIJABLA (uzročna - JE ONA
VARIJABLA KOJA VRŠI UTICAJ I ČIJE
VRIJEDNOSTI NISU SAME PO SEBI PREDMET
MJERENJA )
- Šta je ZV a šta NV kod prethodnog primjera?
KORELACIJA
 KOEFICIJENT KORELACIJE – pokazatelj kojim se
vrijednosti jedne varijable mogu procjeniti na osnovu
druge
 POZITIVNA KORELACIJA- PORAST JEDNE
VARIJABLE DOVODI DO PORASTA DRUGE ( + 1.00)
 NEGATIVNA KORELACIJA- PORAST JEDNE
POVEZAN JE SA PADOM DRUGE VARIJABLE ( - 1.00)
 Šta bi na osnovu navedenog primjera bila pozitivna a
šta negativna korelacija?
KORELACIJA
 Pozitivna – sa povećanjem unosa alkohola povećava se
stepen agresivnog ponašanja
 Negativna – sa povećanjem unosa alkohola smanjuje se
stepenagresivnog ponašanja.
 Obrazložite mi sledeću povezanost :
Poslije odrađenog istraživanja ispitivana je korelacija
ispijanja alkohola muškaraca bošnjačke nacionalnosti i
stepena agresivnog ponašanja? ( r= - 0.55 )
KAKO MJERIMO STAVOVE?
 Stav je socijalizacijom stečena i relativno trajna dispozicija
koja se ispoljava kao sklonost da se misli, osjeća i postupa
na određeni način.
 Postoje dvije podjele metoda mjerenja stavova i to na :
1) Direktne ( upitnik, intervju ) one se smatraju
najdirektnijim načinom mjerenja stavova i zasnivaju se na
pretpostavci da su ispitanici svjesni svojih stavova i da žele
javno da ih iznesu
2) Indirektne metode( nekada ljudi su svejsni svojih
stavova i žele da svojim odgovorima stvore sliku o sebi ili
pak ne moraju biti svjesni svojih stavova) psihofizičke i
projektivne tehnike.
STAVOVI
 Ono prema čemu ljudi imaju stav odnosno na osnovu čega
se ispituje stav naziva se OBJEKT STAVA
 Ljudi imaju stavove prema:
1.društvenim zbivanjima
2.društvenim institucijama
3.oranizacijama
4.idejama
5.ciljevima
6.grupama
7.proizvodima ljudske akcije
8.drugim osobama
9.sebi samima
SKALE MJERENJA STAVOVA
 Za mjerenje stavova se u praksi koriste direktne tehnike i to
bazirane na upitniku.
 Upravo posebna vrsta tih direktnih tehnika su SKALE
STAVOVA koje se sastoje od niza pozitivnih i negativnih
tvrdnji o objektu stava.
 To su sledeće skale :
1.Skala socijalne distance (Bogardusova skala )
2.Gutmanova kumulativna skala
3.Diferencijalne skale stavova (Terstonova skala)
4.Sumacione skale stavova (Likertova skala)
5.Smantički diferencijal
BOGARDUSOVA SKALA
 Mjeri stepen spremnosti ispitanika da učestvuju u socijalnom kontaktu









sa članovima različitih socijalnih grupa (etničkih, rasnih, manjinskih)
Ispitanici odgovaraju u kom stepenu bi bili spremni da prihvate svaku
od grupa:
Pristao/la bih na brak sa njima
Pristao/la bih na blisko prijateljstvo
Pristao/la bih da mi budu komšije
Pristao/la bih da radimo zajedno
Pristao/la bih da živimo u istoj državi
Pristao/la bih da posećuju moju državu
Prognao/la bih ih iz države
Ispitanici to ocjenjuju tako što pored navedene tvrdnje upisuje + ili - , a
skala se zadaje u vidu dvodimenzionalne tabele
TERSTONOVA SKALA
 Zadatak: ispitanik upoređuje svoj stav sa nizom iskaza koji opisuju moguće stavove
prema objektu – pronalazi onaj koji je najsličniji njegovom stavu
 Cilj: sakupiti što veći broj tvrdnji (verbalnih iskaza, sudova) o datom objektu
 Primjer: Stav prema crkvi (iz originalne Terstonove skale)
 Mislim da je crkva društveni parazit.
 Mislim da je crkva zaostala stotine godina za vremenom i da ne može da se
 uključi u moderan život.
 Verujem u boga, ali retko idem u crkvu.
 Nekad mislim da su crkva i religija potrebne, a nekad sumnjam u to.
 Osećam da mi služba božja daje inspiraciju i pomaže da živim na najbolji
 način tokom sledeće nedelje.
 Verujem da je crkva najznačajnija institucija u Americi danas.
TERSTONOVA SKALA
 Svaku tvrdnju svrstati u odgovarajuću kategoriju,
najprije se prikupi što je moguće više tvrdnji o objektu
stava, a zatim se oni daju grupi “sudija” da ih razvrstaju u 11
kategorija(može i u manje ali je bitno da ide od ekstremno
negativnog do eksremno pozitivnog): od najnegativnijeg
(1), preko neutralnog (6) do najpozitivnijeg stava (11)
 Neutralan stav je samo jedan dok kategorije od 1-5 kreću se
od najnegativnijeg do negativog a od 7-11 od pozitivnog do
najpozitivnijeg.
 Konačan izbor stavke: iz svake kategorije se biraju oni
iskazi koji su najviše diskriminativni i tako da bude
pokriven cio raspon skale
 Stavke su uvijek dihotomnog formata:
slažem se – ne slažem se
da - ne
LIKERTOVA SKALA
 Cilj ove skale jeste otklanjanje nedostataka Terstonove skale
 Osnovna razlika: način odgovaranja
diferencijalne skale - izbor malog broja tvrdnji








sumacione skale - stepen slaganja sa svakom tvrdnjomSerije tvrdnji o
objektu stava
Tvrdnje mogu biti izražene afirmativno ili negativno (ali ne i neutralno)
Ispitanici odgovaraju označavanjem stepena u kojem prihvataju tvrdnju
Stepeni procene su numerički iskazani (najčešće pet stepeni)
1 –Uopšte se ne slažem
2 –Pretežno se ne slažem
3 –Niti se slažem niti se ne slažem
4 –Pretežno se slažem
5 –U potpunosti se slažem
SEMANTIČKI DIFERENCIJAL
 Podrazumjeva niz 7-stepenih bipolarnih skala sa
kontrastnim parovima atributa
 Tri faktora (u originalnom istraživanju)
- evaluativni faktor (dobar-loš, čist-prljav, lep-ružan)
- aktivitet (brz-spor, topao-hladan, aktivan-pasivan)
- potencija (jak-slab, veliki-mali, dubok-plitak)
SEMANTIČKI DIFERENCIJAL




Instrukcija: predstavlja se kao mjerenje značenja riječi
Određuju se numeričke vrijednosti podjeljaka (od 1 do 7, -3 do 3)
Zadatak ispitanika: označiti mjesto objekta stava na skalama
Kako bi na sledećim skalama ocijenio/la tekst koji si pročitao/la?
(Broj 1 znači da tekst dobro opisuje pridev sa lijeve strane, a broj 7 da
tekst dobro opisuje pridjev sa desne strane. Zaokruži broj od 1 do 7 koji
najbolje izražava tvoju ocjenu.)
1) dobro argumentovan 1----2----3----4----5----6----7 loše argumentovan
2) ubjedljiv 1----2----3----4----5----6----7 neubjedljiv
3) pametan 1----2----3----4----5----6----7 glup
4) dobro sročen 1----2----3----4----5----6----7 loše sročen
5) smislen 1----2----3----4----5----6----7 besmislen
INDIKATORI
 Varijabla
Stav prema manjinskim etničkim grupama
 Indikatori
- Stereotipna „znanja“ o grupi
- Predrasude o odlikama članova grupe
- (Snižena) spremnost za socijalnu interakciju
- (Ne)poštovanje prava manjinskih grupa
- Opšti afektivni odnos prema članovima grupe
- Naglašavanje razlike u odnosu na vlastitu grupu
MJERENJE STAVA
 ISPITAJTE STAVOVE CRNOGORSKIH GRAĐANA
PREMA JEVREJIMA U CRNOJ GORI?
 KAKO BISTE ISPITALI SATVOVE PREMA :
1) BOGARDUSOVOJ SKALI
2) TERSTONOVOJ SKALI
3) LIKERTOVOJ SKALI
4) SKALI SEMANTIČKOG DIFERENCIJALA