Transcript Stavovi FPN
Stavovi • Ingliš i Ingliš – Stav je trajno stečena predispozicija da se na dosledan način ponaša prema nekoj grupi objekata. • Olport - Stav je neuralna i mentalna spremnost, formirana na osnovu iskustva, koja vrši direktivni ili dinamički uticaj na reagovanje pojedinca na objekte i situacije sa kojima dolazi u dodir • Kreč, Kračfild i Balaki - Stavovi su trajni sistemi pozitivnog ili negativnog ocjenjivanja, osjećanja i tendencije da se preduzme akcija za ili protiv – a u odnosu na različite objekte. • Karakteristike stava: – dispozicioni karakter, – stečenost, – djelovanje na ponašanje, – složenost. • Stavovi obuhvataju tri komponente: kognitivnu, emocionalnu i konativnu. • • • • • • • • • • Vrste stavova lični i socijalni (politički, ekonomski, estetski) Dimenzije stavova direkcija, složenost, ekstremnost usklađenost doslednost, snaga stava otvorenost stava • • • • • Formiranje socijalnih stavova 1) opšti, univerzalni faktori, koji utiču na cjelokupno društveno zbivanje i društveno ponašanje ljudi: razvitak proizvodnih snaga i proizvodni odnosi – posredan uticaj 2) opštiji činioci koji neposredno djeluju na ponašanje – npr. pripadnost određenoj grupi, informisanost i znanje o objektima i situacijama prema kojima postoji stav, kao i različiti personalni momenti (aktuelne potrebe i motivacija i trajne karakteristike određene ličnosti). 3) mnogobrojni specifični uslovi u kojima se u toku dužeg ili kraćeg vremena, nalazi pojedinac: izloženost određenim vrstama sredstava masovnih komunikacija, ili određenom načinu organizovanja takvih komunikacija. • • • • Grupa može da vrši svoj uticaj na tri načina: 1) time što djeluje na izbor, filtriranje komunikacija i informacija koje će doprijeti do članova grupe. One komunikacije koje nijesu u skladu sa shvatanjima grupe, po pravilu se ne šire kroz grupu. 2) naglašavanje vrijednosti za koje se grupa zalaže i naglašavanje vjerodostojnosti komunikacija i komunikatora kojima je grupa sklona, i u koje ima povjerenja. 3) socijalna podrška koju grupa pruža održavanju stavova u skladu sa grupnim shvatanjima. • Uloga informisanosti i znanja u formiranju i mijenjanju stavova • Mnoge teorije stavova, posebno različite teorije balansa naglašavaju - da kognitivni elementi koji ulaze u stav ne moraju biti i objektivno tačna saznanja, - da formiranje stava ne zavisi samo od kognitivnih elemenata, nego i od lične motivacije pojedinca, - da nesklad između kognitivnih elemenata i kad djeluje na formiranje određenog stava ili na mijenjanje postojećih stavova, ne mora uvijek da dovede do obrazovanja takvih stavova koji bi bili u skladu sa prezentovanim podacima, nego se može javiti korišćenje različitih mehanizama i zadržavanje i obrazovanje stavova koji su u logičkoj protivrječnosti sa pruženim podacima. • Personalni momenti i formiranje stavova • Razlikujemo dvije grupe personalnih momenata važnih za formiranje stavova: 1) aktualnu motivaciju pojedinaca i 2) trajne karakteristike ili crte ličnosti • • • • • • • • Specifični faktori formiranja i mijenjanja stavova u vezi sa: 1) grupom (čvrstina grupnih normi, status u grupi) 2) komunikacionim situacijama(masovna i izolovana situcija) 3) sadržajem komunikacije (ocjena važnosti stavova za lične ciljeve, izazivanje emocije straha) 4) organizacijom komunikacije (jednostrana ili potpuna informacija, raspored argumenata) 5) karakteristikama komunikatora (povjerenje u komunikatora, privlačnost i status komunikatora) 6) korišćenjem masovnih sredstava komunikacije (način djelovanja) • Mijenjanje stavova • Isti faktori koji utiču na formiranje stavova utiču i na njihovo mijenjanje. • Zavisnost od karakteristika stava • Zavisnost od karakteristika ličnosti • Zavisnost od grupe • Predrasude su logički neosnovane, uporno održavane i intenzivnim emocijama praćeni stavovi prema objektima i klasama objekata. • Pozitivne i negativne predrasude • Negativna etnička predrasuda je nesklonost prema određenim grupama, zasnovana na pogrešnoj i promjeni teško pristupačnoj generalizaciji. • 1) Bitna odlika takvih predrasuda je neosnovanost, neopravdanost opšteg odnosa prema određenoj grupi pojava. • 2) Predrasude su krute, nefleksibilne, otporne prema podacima i kad su ti podaci u suprotnosti sa generalizacijama koje one sadrže. • 3) Uključuju i neprijateljska osjećanja koja mogu, a obično se to i događa, da se izraze i u neprijateljskim postupcima. • 4) Takve predrasude predstavljaju stav prema određenoj grupi i svim pojedincima koji se ocjenjuju kao pripadnici te grupe. • Predrasude kao vrsta stavova imaju sve spomenute karakteristike kao i stavovi. Stiču se u toku života socijalnim učenjem, najčešće preko učenja po modelu • Osobine predrasuda prema pojedinim grupama iz kojih proizlazi njihova društvena štetnost i diskriminatorski postupak prema grupama prema kojima postoji diskriminatorski postupak su: odstupanje od norme racionalnosti, kršenje norme pravednosti i negiranje norme humanosti. • Predrasude predstavljaju neopravdane generalizacije i uvjerenja za koja ne postoje razložni osnovi a uporno se održavaju uprkos svim razlozima protiv njihovog održavanja. • Neke su predrasude, prije svega posledica konformiranja, podražavanja i usvajanja neopravdanog i pogrešnog shvatanja proširenog u sredini u kojoj pojedinac živi. • Drugu vrstu čine predrasude koje su čvrsto povezane sa tradicionalnim načinom života i tradicionalnim shvatanjima. Takve predrasude čine sastavni dio ponašanja i reagovanja. • Treću grupu čine predrasude praćene veoma intenzivnim negativnim emocijama koje imaju svoj korjen u ličnim osobinama pojedinaca, u njihovoj ličnoj nesigurnosti i u nagomilanoj agresivnosti. Za njih su predrasude sredstvo kojim pokušavaju ublažiti lične teškoće. One su dio njihove strukture ličnosti. • USLOVI JAVLJANJA I ŠIRENJA PREDRASUDA • Razlikuju se dvije grupe takvih uslova: • prvu čine društveno-ekonomski i kulturni činioci (ekonomska eksploatacija, institucionalizovanje predrasuda) • drugu čine psihološki faktori u vezi sa ličnosti. • osnovu za javljanje predrasuda čine i tri sledeće momenta: 1) vezanost za grupu, 2) sklonost ka generalizacijama i kad za to nema opravdanja, 3) agresivnost kao prirodna reakcija na nezadovoljenje različitih potreba i motiva. • • • • • • • Teorije o porijeklu predrasuda Teorije opravdane reputacije ( pripadnici manjina posjeduju lične osobine koje predstavljaju opasnost za društvo i ometaju društveni napredak) Fenomenološke teorije predrasuda ( određene grupe se opažaju kao nosioci negativnih osobina Psihodinamičke teorije (- instinktivistička koncepcija,- frustraciona teorija,teorija koja naglašava određenu strukturu ličnosti kao izvor predrasuda) Situacione teorije (– teorija atmosfere, -teorija koja naglašava nezaposlenost, socijalnu mobilnost ili neke druge aktuelne pojave u određenoj sredini) Kulturološke teorije (-teorije koje naglašavaju određene socijalne norme, vrijednosti i shvatanja neke kulture,- teorije koje izvor predrasuda vide u naglom procesu urbanizacije, - druge ističu određena tradicionalna grupna shvatanja) Društveno-istorijske teorije (- teorija eksploatacije koja izvor predrasuda vidi u klasnoj borbi izazvanoj određenim klasnim odnosima) • BORBA PROTIV PREDRASUDA • Donošenje zakonskih propisa protiv manifestovanja predrasuda • Sistematsko informisanje o neopravdanosti predrasuda • Neposredni kontakti sa grupama prema kojima postoje predrasude -slični interesi, isti status i sa istim ciljevima, - zajedničko stanovanje,stanovanje u istom kraju i u istim zgradama • Demokratsko vaspitanje • DEFINICIJA I SHVATANJA O PRIRODI STEREOTIPIJA • Nacionalizam i etničke predrasude manifestuju se u etničkim stereotipijama. • Etničke stereotipije – dio kognitivne komponente odnosa prema pojedinim narodima, koji karakteriše relativno uprošćeno i rigidno shvatanje o karakteristikama pripadnika pojedinih naroda. • Dva shvatanja o prirodi stereotipija: • - Jedno ih izjednačava sa predrasudama ili u njima vidi izvor predrasuda. • - Drugo, koje među ostalim zastupa Aš, po kome su stereotipije na osnovu iskustva o pojedinim narodima izvedeni zaključci o njihovim osobinama. Oni mogu biti pogrešni kao i sve generalizacije. • FUNKCIJA ETNIČKIH STEREOTIPIJA • Postoje dva shvatanja o njihovoj funkciji. • Po jednom shvatanju, stereotipije se formiraju zbog toga što predstavljaju generalizacije korisne za ocjenjivanje različitih pojava u životu i što nam omogućavaju relativno stabilnu sliku svijeta i lakše snalaženje u složenijm i stalno promjenljivim pojavama sa kojima se sretamo. • Drugo je shvatanje da je funkcija stereotipija da nam posluže kao opravdanje našeg neprijateljskog odnosa prema pojedinim grupama. Drugim riječima, da služe kao racionalizacija predrasuda, kao način da ispoljimo nagomilanu agresivnost i da se, na taj način, oslobodimo potisnutih agresija. • Propaganda • Dub – Propaganda je sistematsko nastojanje da se formiraju stavovi i mišljenja grupa ili pojedinaca da bi se preko njih kontrolisale njihove akcije. • Vrste propagande: - s obzirom na njenu društvenu vrijednost i korisnost: širenje objektivno istinitih ili širenje netačnih i štetnih ideja i stavova - s obzirom na sadržaj: politička, komercijalna; - S obzirom na saopštavanje ili nesaopštavanje ciljeva koji se žele postići propagandom: otvorena ili “bijela” i skrivena ili“crna”propaganda - kada se u komunikaciji koja se koristi ciljevi koji se žele postići (ne) prikrivaju i kad oni (nije)su očigledni svima koji su izloženi propagandi. - S obzirom na vrstu sredstava koja se koriste: na propagandu preko štampe, filma, na usmenu propagandu.