Transcript Prawo Unii Europejskiej

Prawo Unii Europejskiej
Zdzisław Brodecki, Prawo integracji w Europie, LexisNexis,
Warszawa 2006 r.
Zdzisław Brodecki (red.), Europa sędziów, LexisNexis,
Warszawa 2007 r.
W. Czapliński, R. Ostrihansky, P. Saganek, A. Wyrozumska,
Prawo Wspólnot Europejskich. Orzecznictwo, Wydanie
nowe z suplementem, Scholar, 2005 r.
Oficjalna strona www Unii Europejskiej: www.europa.eu
Unia Europejska
Historia sukcesu?
1949 r.
Po II wojnie światowej następuje podział Europy na Wschód i Zachód,
co daje początek trwającej 40 lat zimnej wojnie.
W 1949 r. utworzona zostaje Rady Europy.
Rada Europy jest klasyczną organizacją międzynarodową, najstarszą
organizacją polityczną w Europie. Skupia 47 państw, w tym wszystkie
państwa członkowskie Unii Europejskiej i Rosję. Celem jest ochrona praw
człowieka, obrona demokracji parlamentarnej i rządów prawa. Siedzibą
jest Strasburg. Organem sądowym jest Europejski Trybunał Praw
Człowieka z siedzibą w Strasburgu.
1950-05-09
Robert Schuman, francuski minister spraw zagranicznych,
przedstawia plan opierający się na pomyśle Jeana Monneta.
Schuman proponuje połączenie zasobów węgla oraz stali
należących do Francji i Niemiec w ramach nowej organizacji
otwartej na członkostwo innych krajów europejskich.
Od tej daty, którą można uważać za narodziny Unii Europejskiej,
dzień 9 maja jest obchodzony corocznie jako „Dzień Europy”.
1951-04-18
Sześć krajów zgromadzonych w Paryżu: Belgia, Francja,
Luksemburg, Niderlandy, Republika Federalna Niemiec i Włochy
podpisuje Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali
(EWWiS).
Traktat wchodzi w życie 23 lipca 1952 r. na okres 50 lat,
więc 22 lipca 2002 r. Traktat wygasł.
1955-06-01 do 02
Podczas konferencji w Messynie
ministrowie spraw zagranicznych
sześciu krajów członkowskich EWWiS
podejmują decyzję o rozszerzeniu
integracji europejskiej
na wszystkie sektory gospodarki.
1957-03-25
Podpisanie
Traktatu ustanawiającego
Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG)
i
Traktatu ustanawiającego
Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom)
w Rzymie (Traktaty Rzymskie).
przez sześć państw założycieli EWWiS.
Traktaty Rzymskie wchodzą w życie 1 stycznia 1958 r.
1960-01-04
Podpisanie w Sztokholmie
Konwencji o utworzeniu
Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (ang. EFTA).
Początkowo EFTA była organizacją konkurencyjna wobec Wspólnot
Europejskich, ale wobec przystąpienia większości jej członków
do Unii Europejskiej, stała się organizacją o marginalnym znaczeniu.
Obecnie do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu
należą
Norwegia, Szwajcaria, Lichtenstein i Islandia.
Państwa EFTA (z wyjątkiem Szwajcarii) wraz z państwami członkowskimi
Unii Europejskiej tworzą Europejski obszar Gospodarczy.
1963-07-20
W Yaoundé zostaje podpisana
umowa stowarzyszeniowa
pomiędzy
EWG
a 18 krajami afrykańskimi.
1965-04-08
Podpisanie traktatu o wspólnych organach
łączącego organy wykonawcze
trzech Wspólnot (EWWiS, EWG i Euratom)
i ustanawiającego jedną Radę i Komisję.
Wchodzi on w życie 1 lipca 1967 r.
1966-01-29
„Kompromis luksemburski”
Po kryzysie politycznym Francja ponownie
zajmuje swoje miejsce w Radzie.
W zamian zyskuje potwierdzenie,
że sprawy dotyczące
„ważnych interesów narodowych”
będą nadal przyjmowane jednogłośnie.
1968-07-01
Zniesienie ceł na towary przemysłowe
i wprowadzenie wspólnej taryfy celnej.
1973-01-01
Dania, Irlandia oraz Zjednoczone Królestwo przystępują
do Wspólnot Europejskich zwiększając liczbę państw
członkowskich do dziewięciu. Wskutek negatywnego
wyniku referendum w sprawie członkostwa Norwegia
pozostaje poza Wspólnotami Europejskimi.
1974-12-09 do 10
Podczas szczytu w Paryżu
przywódcy polityczni dziewięciu państw członkowskich
postanawiają, że będą się spotykać trzy razy do roku jako Rada
Europejska.
W skład Rady Europejskiej wchodzą
głowy państw lub szefowie rządów państw członkowskich UE
i Przewodniczący Komisji Europejskiej.
Zgadzają się również na bezpośrednie wybory
do Parlamentu Europejskiego
1975-02-28
EWG oraz 46 państw Afryki, Karaibów i regionu Pacyfiku
(AKP) podpisują w Lomé konwencję (Lomé I).
1979-06-07 do 10
Pierwsze bezpośrednie wybory
do Parlamentu Europejskiego.
1981-01-01
Grecja staje się dziesiątym państwem członkowskim
Wspólnot Europejskich.
1984-06-14 do 17
Drugie bezpośrednie wybory
do Parlamentu Europejskiego.
1985-01-07
Jacques Delors zostaje
przewodniczącym Komisji(1985–95).
1985-06-14
Podpisany zostaje Układ z Schengen, który zakłada
zniesienie kontroli na wewnętrznych granicach
Wspólnot Europejskich.
1986-01-01
Hiszpania i Portugalia przystępują
do Wspólnot Europejskich,
zwiększając liczbę państw członkowskich do 12.
1986-02-17 i 28
Podpisanie Jednolitego Aktu Europejskiego.
Wchodzi on w życie 1 lipca 1987 r.
1989-06-15 i 18
Trzecie bezpośrednie wybory
do Parlamentu Europejskiego.
1989-11-09
Upadek muru berlińskiego.
1990-10-03
Zjednoczenie Niemiec.
1991-12-09 do 10
Rada Europejska zgromadzona w Maastricht przyjmuje
Traktat o Unii Europejskiej. Stanowi on podstawę
wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa,
ściślejszej współpracy w dziedzinie wymiaru
sprawiedliwości i spraw wewnętrznych
oraz utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej,
łącznie z wprowadzeniem wspólnej waluty.
1992-02-07
W Maastricht zostaje podpisany
Traktat o Unii Europejskiej.
Wchodzi on w życie 1 listopada 1993 r.
1993-01-01
Utworzenie jednolitego rynku.
1994-06-09 i 12
Czwarte bezpośrednie wybory
do Parlamentu Europejskiego.
1995-01-01
Austria, Finlandia i Szwecja przystępują do Unii Europejskiej,
która liczy już 15 członków.
W następstwie negatywnego wyniku referendum w sprawie
członkostwa Norwegia pozostaje poza Unią Europejską.
1995-01-23
Komisja Europejska rozpoczyna
swoje urzędowanie pod przewodnictwem
Jacques’a Santera (1995-1999).
1995-11-27 do 28
W Barcelonie zbiera się konferencja
eurośródziemnomorska, która daje początek
stowarzyszeniu pomiędzy UE a krajami południowego
wybrzeża Morza Śródziemnego.
1997-10-02
Popisanie Traktatu z Amsterdamu.
Wchodzi on w życie 1 maja 1999 r.
1999-01-01
Rozpoczęcie trzeciego etapu unii gospodarczej
i walutowej – przyjęcie euro przez 11 krajów UE.
Euro zostaje wprowadzone na rynkach finansowych,
zastępując waluty krajowe w transakcjach
bezgotówkowych. Europejski Bank Centralny (EBC)
przejmuje odpowiedzialność za politykę pieniężną.
W 2001 r. do 11 krajów obszaru euro przystępuje Grecja.
1999-06-10 do 13
Piąte bezpośrednie wybory
do Parlamentu Europejskiego.
1999-09-15
Komisja Europejska rozpoczyna swoje urzędowanie
pod przewodnictwem Romano Prodiego (1999-2004).
2000-12-07 do 08
W perspektywie rozszerzenia Unii Rada Europejska
zgromadzona w Nicei osiąga porozumienie w sprawie
treści nowego traktatu zmieniającego system
podejmowania decyzji. Przewodniczący Parlamentu
Europejskiego, Rady Europejskiej i Komisji
Europejskiej uroczyście ogłaszają przyjęcie Karty Praw
Podstawowych Unii Europejskiej.
2001-02-26
Podpisanie Traktatu z Nicei.
Wchodzi on w życie 1 lutego 2003 r.
2001-12-14 do 15
 Rada Europejska zgromadzona w Laeken
przyjmuje deklarację w sprawie przyszłości
Unii.
 Otwiera ona drogę przyszłym reformom w
UE oraz umożliwia powołanie Konwentu
mającego za zadanie opracowanie
Konstytucji dla Europy.
2002-01-01
Banknoty i monety euro zostają wprowadzone
do obiegu w 12 krajach strefy euro.
2002-12-13
Rada Europejska zgromadzona w Kopenhadze
wyraża zgodę,
aby 1 maja 2004 r. do Unii przystąpiło
10 krajów kandydujących (Cypr, Czechy, Estonia,
Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja,
Słowenia i Węgry)
2003-07-10
Konwent w sprawie przyszłości Europy
kończy prace na temat
projektu Konstytucji dla Europy.
2004-05-01
Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska,
Słowacja, Słowenia i Węgry przystępują do Unii
Europejskiej.
2004-06-10 i 13
Szóste bezpośrednie wybory
do Parlamentu Europejskiego.
2004-10-29
W Rzymie przyjęta zostaje Konstytucja dla Europy
(pod warunkiem ratyfikacji przez państwa członkowskie).
2004-11-22
Komisja Europejska rozpoczyna urzędowanie
pod przewodnictwem José Manuela Barroso.
2005-05-29 i 2005-06-01
Podczas referendum we Francji
wyborcy odrzucają Konstytucję unijną.
Trzy dni później „nie” Konstytucji mówią
wyborcy w Niderlandach.
2005-10-03
Rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych
z Turcją i Chorwacją.
2007-01-01
 Bułgaria i Rumunia przystępują do Unii Europejskiej.
 Słowenia przyjmuje euro.
2007-06-21 do 22
Szczyt Rady Europejskiej w Brukseli:
W dniu 23 czerwca 2007 przywódcy UE osiągnęli
porozumienie w sprawie mandatu konferencji
międzyrządowej, która opracuje nowy Traktat
w sprawie reformy instytucjonalnej do końca roku
2007. Traktat ten, jeżeli zostanie ratyfikowany, mógłby
wejść w życie w czerwcu 2009 r., przed wyborami do
Parlamentu Europejskiego.
Mandat Konferencji Międzyrządowej
Mandat Konferencji Międzyrządowej będzie stanowić
jedyną podstawę i ramy dla prac konferencji
międzyrządowej, która zostanie zwołana zgodnie z pkt
10 konkluzji Rady Europejskiej.
„10.W tym celu Rada Europejska postanawia zwołać
konferencję międzyrządową i wzywa prezydencję do
bezzwłocznego podjęcia niezbędnych kroków zgodnie
z art. 48 TUE z myślą o rozpoczęciu tej konferencji
przed końcem lipca natychmiast po spełnieniu
stosownych wymogów prawnych.”
Mandat Konferencji Międzyrządowej 2007
1. Konferencja międzyrządowa jest proszona o sporządzenie
projektu traktatu (dalej zwanego „traktatem reformującym”)
zmieniającego obowiązujące Traktaty z myślą o zwiększeniu
efektywności funkcjonowania rozszerzonej Unii i umocnieniu jej
legitymacji demokratycznej, jak również spójności jej działań
zewnętrznych.
Zrezygnowano z koncepcji konstytucyjnej polegającej na
uchyleniu wszystkich obowiązujących traktatów i zastąpieniu ich
jednym tekstem zwanym „Konstytucją”.
Traktat reformujący wprowadzi do obowiązujących Traktatów,
które pozostają w mocy, przedstawione szczegółowo poniżej
nowe elementy wynikające z ustaleń konferencji międzyrządowej
w 2004 roku.
Mandat Konferencji Międzyrządowej 2007
 2. Traktat reformujący będzie zawierał dwie zasadnicze klauzule
zmieniające odpowiednio Traktat o Unii Europejskiej (TUE) oraz
Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską. (TEC).
 TUE zachowa swoją obecną nazwę, natomiast TWE będzie nosił
tytuł Traktat o funkcjonowaniu Unii, a Unia nabędzie jednolitą
osobowość prawną. Wyraz „Wspólnota” zostanie w całym tekście
zastąpiony wyrazem „Unia”; w tekście znajdzie się stwierdzenie,
że te dwa traktaty są traktatami stanowiącymi podstawę Unii oraz
że Unia zastępuje Wspólnotę i jest jej następcą prawnym.
 Dalsze klauzule będą zawierać standardowe postanowienia
dotyczące ratyfikacji i wejścia w życie, a także ustaleń
przejściowych.
Mandat Konferencji Międzyrządowej 2007
3. TUE i Traktat o funkcjonowaniu UE nie będą miały charakteru
konstytucyjnego.
Nazewnictwo stosowane w całym tekście traktatów będzie odzwierciedlać tę
zmianę: nie będzie stosowany termin „Konstytucja”, „minister spraw
zagranicznych Unii” będzie nazwany Wysokim Przedstawicielem Unii ds.
Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, odejdzie się także od
stosowania określeń „ustawa” i „ustawa ramowa”, zostaną natomiast
zachowane obecnie stosowane określenia „rozporządzenia”, „dyrektywy”
i „decyzje”. Analogicznie, w zmienionych traktatach nie będzie artykułu
mówiącego o symbolach UE, takich jak flaga, hymn lub dewiza.
W odniesieniu do pierwszeństwa prawa UE konferencja międzyrządowa
przyjmie deklarację przywołującą obowiązujące orzecznictwo Trybunału
Sprawiedliwości UE. Choć artykuł o pierwszeństwie prawa Unii nie
zostanie powtórzony w TUE, konferencja międzyrządowa uzgodni
następującą deklarację:
„Konferencja przypomina, że zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału
Sprawiedliwości UE Traktaty i prawo przyjęte przez Unię na podstawie
Traktatów mają pierwszeństwo przed prawem państw członkowskich na
warunkach ustanowionych przez wspomniane orzecznictwo”. Ponadto do
aktu końcowego konferencji zostanie dołączona opinia Służby Prawnej
Rady (dok. 11197/07).
Mandat Konferencji Międzyrządowej 2007
 Konferencja międzyrządowa ma zakończyć swoje
prace możliwie najszybciej, a w każdym razie przed
końcem 2007 roku, tak aby tekst traktatu będący
wynikiem tych prac mógł być ratyfikowany przed
wyborami do Parlamentu Europejskiego w czerwcu
2009 roku. Zgodnie z uzgodnieniami Rady Europejskiej
prezydencja portugalska przygotuje projekt tekstu
traktatu zgodnie z zapisami mandatu i przedłoży ten
projekt konferencji międzyrządowej niezwłocznie po jej
rozpoczęciu.
 Konferencja międzyrządowa będzie prowadzona pod
ogólnym zwierzchnictwem szefów państw lub rządów
wspieranych przez członków Rady ds. Ogólnych i
Stosunków Zewnętrznych. W konferencji będzie
uczestniczył przedstawiciel Komisji.
Filary Unii Europejskiej:
 I filar
Wspólnota Europejska i Euratom
„Filar wspólnotowy" obejmuje większość wspólnych polityk,
w której decyzje podejmowane są na podstawie "metody
wspólnotowej", z udziałem Komisji, Parlamentu i Rady.
 II filar
Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa
Decyzje podejmowane są jedynie przez Radę.
 III filar
Współpraca Policyjna i Sądowa w Sprawach Karnych
Decyzje podejmowane są jedynie przez Radę.
Orzeczenia do przygotowania na ćwiczenia
na następny tydzień zajęć:
 Sprawa 6/64 Flaminio Costa v. ENEL
 Sprawa 26/62 N.V. Algemene Transport – en Expeditie
Onderneming Van Gend & Loos
v. Holenderska Administracja Podatkowa
 Sprawa 106/77 Administracja Finansów Państwowych
v. Simmenthal SpA,
Acquis communautaire
Dorobek wspólnotowy
Dziedzictwo wspólnotowe
Dorobek obejmuje wszystkie traktaty i akty prawne UE, deklaracje
i uchwały, umowy międzynarodowe w sprawach UE oraz
orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Dorobek
obejmuje także działania podejmowane wspólnie przez rządy
państw UE w obszarze wymiaru sprawiedliwości i spraw
wewnętrznych oraz w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i
Bezpieczeństwa. "Przyjmowanie dorobku" oznacza więc przyjęcie
UE w takim kształcie, jaki ma ona na danym etapie rozwoju. Kraje
kandydujące do członkostwa w UE muszą przyjąć dorobek zanim
przystąpią do UE, i muszą włączyć prawo UE do swojego prawa
krajowego.
www.wuropa.eu
System instytucjonalny integrującej się Europy:
 Organy Unii Europejskiej
 Organy Wspólnot Europejskich
Organy Unii Europejskiej
Rada Europejska
Skład:
głowy państw lub szefowie rządów
państw członkowskich
oraz Przewodniczący Komisji Europejskiej
 UE korzysta z systemu
instytucjonalnego WE
System instytucjonalny WE




Organy główne (tzw. instytucje wspólnotowe)
Organy doradcze (konsultacyjne/pomocnicze)
Organy finansowe
Organy zdecentralizowane
Organy główne:






Parlament Europejski
Rada Unii Europejskiej
Komisja Europejska
Trybunał Sprawiedliwości
Sąd Pierwszej Instancji
Trybunał Obrachunkowy
System instytucjonalny WE
Organy doradcze:
(konsultacyjne/pomocnicze):
 Komitet Ekonomiczno-Społeczny
 Komitet Regionów
Ponadto:
 Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
 Europejski Inspektor Ochrony Danych
System instytucjonalny WE
Organy finansowe:
 Europejski Bank Centralny (EBC)
 Europejski System Banków Centralnych (ESBC)
 Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)
Parlament Europejski
 Podstawy traktatowe: Art. 189-201 TWE
 Ranga instytucji:
Organ główny Wspólnot
 Skład:
785 deputowanych
z 27 państw członkowskich
 Sposób głosowania:
z zasady obowiązuje zwykła
większość głosów
Parlament Europejski
Skład, wybory, kadencja PE, siedziba
Parlament Europejski składa się
z 785 posłów,
wybranych w 27 Państwach Członkowskich
rozszerzonej Unii Europejskiej.
Od 1979 r. posłowie są wybierani
w powszechnych wyborach bezpośrednich
na okres 5 lat.
Siedzibą jest Strasburg, gdzie odbywają się posiedzenia
plenarne PE. Komisje parlamentarne, grupy polityczne
i dodatkowe posiedzenia plenarne odbywają się w
Brukseli. Sekretariat PE mieści się w Luksemburgu.
Sprawa 108/83 Wlk. Księstwo Luksemburga v. PE
Parlament Europejski – frakcje polityczne

Posłowie są członkami grup politycznych; do grup wstępują bez względu na
narodowość, w zależności od poglądów politycznych. Obecnie w Parlamencie
Europejskim istnieje osiem grup politycznych.

Grupy określają własną organizację wewnętrzną powołując przewodniczącego
(lub, w przypadku niektórych grup, dwóch współprzewodniczących), prezydium i
sekretariat.

W sali posiedzeń plenarnych miejsca są przydzielane posłom w zależności od ich
przynależności politycznej, od lewej strony do prawej, po uzyskaniu zgody
przewodniczących grup.

Aby utworzyć grupę polityczną, potrzeba 20 posłów reprezentujących co najmniej jedną
piątą Państw Członkowskich. Przystępowanie do kilku grup politycznych jest
zabronione.

Niektórzy posłowie nie należą do żadnej grupy politycznej, są to posłowie niezrzeszeni.

Przed każdym głosowaniem na posiedzeniu plenarnym grupy polityczne analizują
sprawozdania opracowane przez komisje parlamentarne i wnoszą poprawki.

Stanowisko przyjęte przez grupę jest ustalane w drodze porozumienia wewnątrz grupy,
na żadnego posła nie można nałożyć obowiązku głosowania w określony sposób.
Parlament Europejski – frakcje polityczne
 Frakcja Europejskiej Partii Ludowej
- 15/278
 Frakcja Socjalistów Parlamentu Europejskiego
- 9/216
 Frakcja Sojuszu Demokratów i Liberałów na Rzecz Europy
- 5/104
 Frakcja Zielonych / Frakcja Wolnego Sojuszu europejskiego
- 0/42
 Frakcja Konfederatów Zjednoczonej Lewicy Europejskiej
- 0/41
 Frakcja Niezależności i Demokracji
-3/24
 Frakcja Tożsamość, Tradycja i Suwerenność


- 0/23
Frakcja Unii na Rzecz Europy Narodów
- 20/44
Niezrzeszeni:
- 2/29
Parlament Europejski- funkcje
 konsultacyjna
 współudział w stanowieniu prawa
 kontrolne
 w sferze budżetowej
Parlament Europejski- funkcje
Funkcja konsultacyjna
Parlamentu Europejskiego
- wydawanie opinii,
tzn. obligatoryjne lub fakultatywne konsultowanie
z Parlamentem Europejskim konkretnej czynności
 Sprawa 138/79 Roquette Frėres v/ Rada,
(Zb. Orz. 1980, s. 3333).
Parlament Europejski- funkcje
Pozytywna opinia, czyli zgoda Parlamentu
Europejskiego wymagana jest
przy następujących czynnościach:
 zawieranie umów międzynarodowych na podstawie
art. 300 paragraf 3 TWE i art. 310 TWE;
 zawieranie umów adhezyjnych na podstawie art. 49 TUE;
 nominacja Przewodniczącego Komisji Europejskiej;
 modyfikacja Statutu EBC
Parlament Europejski- funkcje
Współudział Parlamentu Europejskiego
w stanowieniu prawa:
 udział w procedurze współdecydowania (art. 251 TWE)
 udział w procedurze współpracy (art. 252 TWE)
Udział PE w procedurze współdecydowania
(art. 251 TWE)
 Procedura współdecyzji została wprowadzona przez Traktat o Unii Europejskiej
(Traktat z Maastricht, 1992 r.), a następnie rozszerzona i dostosowana przez
Traktat Amsterdamski, w celu zwiększenia jej skuteczności (1999 r.).
 Procedura współdecyzji nadaje ona takie samo znaczenie Parlamentowi
Europejskiemu i Radzie Unii w odniesieniu do wielu dziedzin (np. transportu,
środowiska naturalnego, ochrony konsumentów itp.). Dwie trzecie europejskich
aktów prawnych jest przyjmowanych wspólnie przez Parlament Europejski i
Radę.
 Komisja wysyła swój projekt Parlamentowi i Radzie.
 Obie instytucje kolejno dwukrotnie analizują projekt i poddają go pod dyskusję.
 Jeżeli po dwóch czytaniach nie mogą osiągnąć porozumienia, projekt przedstawia
się komitetowi pojednawczemu składającemu się z równej liczby przedstawicieli
Rady i Parlamentu.
 Przedstawiciele Komisji również uczestniczą w posiedzeniach komitetu i biorą
udział w dyskusji.
 Kiedy komitet uzyska porozumienie, uzgodniony tekst jest przesyłany do
Parlamentu Europejskiego i Rady celem trzeciego czytania, aby można było
ostatecznie przyjąć go jako akt prawny.
 Porozumienie końcowe dwóch instytucji jest niezbędne do przyjęcia tekstu.
 Nawet jeżeli komitet pojednawczy uzgodni wspólny tekst, Parlament może
odrzucić proponowany akt bezwzględną większością głosów.
Funkcja kontrolna Parlamentu Europejskiego:
Funkcja kontrolna Parlamentu Europejskiego:
 względem Komisji Europejskiej
 względem Rady Unii Europejskiej
 względem innych instytucji wspólnotowych
Funkcja kontrolna Parlamentu Europejskiego
względem Komisji:
 kontrola dokonywana a priori - związana
z powoływaniem Komisji
 kontrola stała - czuwanie nad prawidłowym przebiegiem
prac Komisji
 kontrola dokonywana a posteriori - związana
z odpowiedzialnością polityczną członków Komisji przed
PE; Na podstawie art. 201 TWE Parlament Europejski
działając większością 2/3 głosów może uchwalić wotum
nieufności dla Komisji (en bloc)
Funkcja kontrolna Parlamentu
Europejskiego względem Rady:
 Obowiązek wysłuchania Rady przez Parlament
na warunkach określonych przez Radę w jej regulaminie
wewnętrznym;
 Rada ma obowiązek informowania PE o każdym swoim
spotkaniu;
 Rada ma obowiązek przesyłać Parlamentowi roczne
sprawozdanie ze swej działalności;
 Członkowie Rady nie odpowiadają politycznie przed PE.
Funkcja kontrolna Parlamentu
Europejskiego względem innych instytucji
wspólnotowych:
 udział w powoływaniu Rzecznika Praw Obywatelskich;
 doradztwo przy powoływaniu członków Trybunału
Obrachunkowego i Prezesa EBC.
Kompetencje budżetowe Parlamentu Europejskiego
 W przypadku wydatków obowiązkowych (np. wydatków
rolnych i wydatków związanych z umowami
międzynarodowymi) ostateczną decyzję podejmuje Rada.
Jeżeli chodzi o tzw. wydatki nieobowiązkowe (inne wydatki)
decyzję podejmuje Parlament w ścisłej współpracy z Radą.
 Parlament Europejski i Rada są zobowiązane przestrzegać
limitów wydatków rocznych określonych w wieloletnich
perspektywach finansowych.
Budżet Wspólnoty Europejskiej:
„Zasoby własne”:
 cła (wynikające ze stosowania wspólnej taryfy celnej w odniesieniu do wymiany
handlowej z państwami trzecimi) stanowiące około 10% dochodów,
 opłaty rolne (pobierane od przywozu produktów rolnych pochodzących z krajów
nienależących do Unii Europejskiej), co stanowi około 1 % całkowitej kwoty
dochodów,
 „zasoby VAT” (wkład Państw Członkowskich odpowiadający podatkowi VAT
pobieranemu według stawki 1 % od ujednoliconej podstawy wymiaru podatku)
stanowiące około 14 % całkowitej kwoty zasobów,
 „zasoby z tytułu produktu narodowego brutto” (wkład każdego Państwa
Członkowskiego obliczony od jego udziału we wspólnotowym PNB przy
maksymalnej stawce 1,27%) stanowiące 3/4 całkowitej kwoty dochodów.
Kompetencje budżetowe Parlamentu Europejskiego
 PE może żądać od Trybunału Obrachunkowego dostarczenia
określonych informacji;
 PE udziela Komisji absolutorium za budżet minionego roku.
Parlament Europejski- funkcje
Sprawa 294/83 „Les Verts” v. PE (sprawa „Zielonych”)
Sprawa C-70/88 PE v. Rada (Sprawa „Chernobyl”)
Budżet Parlamentu Europejskiego
 Parlament pracuje od 2007 roku w 23 językach urzędowych. Budżet
Parlamentu Europejskiego stanowi około 1% ogólnego budżetu Unii
Europejskiej, lub inaczej: 1/5 całkowitych kosztów administracyjnych
wszystkich unijnych instytucji.
 Budżet PE na 2006 rok wynosi 1,32 mld euro, z czego 44% przeznaczone
jest na koszty personalne, głównie na wynagrodzenia dla 5800 osób
pracujących w administracji oraz, w mniejszym stopniu, we frakcjach
politycznych.
Rada Unii Europejskiej
 Podstawy traktatowe: Art. 202-210 TWE
 Ranga instytucji:
Organ główny Wspólnot
 Skład:
po jednym przedstawicielu
szczebla ministerialnego
z każdego państwa
członkowskiego
 Sposób głosowania:
zwykła lub kwalifikowana
większość głosów,
lub jednomyślność
Rada Unii Europejskiej
Przedstawiciele
rządów państw członkowskich szczebla ministerialnego
w zależności od omawianego tematu
General Affairs and External Relations
Economic and Financial Affairs
Cooperation in the fields of Justice
and Home Affairs (JHA)
Employment, Social Policy, Health
and Consumer Affairs
Competitiveness
Transport, Telecommunications
and Energy
Agriculture and Fisheries
Environment
Education, Youth and Culture
Komitet
Stałych
Przedstawicieli
Rządów
państw członkowskich
„COREPER I i II”
oraz
Stały
Komitet
Rolnictwa
Grupy robocze
Państwo członkowskie
Liczba głosów
Niemcy
29
Wielka Brytania
29
Francja
29
Włochy
29
Hiszpania
27
Polska
27
Rumunia
14
Holandia
13
Grecja
12
Czechy
12
Belgia
12
Węgry
12
Portugalia
12
Szwecja
10
Bułgaria
10
Austria
10
Słowacja
7
Dania
7
Finlandia
7
Irlandia
7
Litwa
7
Łotwa
4
Słowenia
4
Estonia
4
Cypr
4
Luksemburg
4
Malta
3
Łącznie
345
Rozkład głosów w
Radzie po Nicei


Docelowo: większość
kwalifikowana 254/345
Warunki podjęcia decyzji po Nicei:
–
–
–
Wymagana większość głosów
ważonych
Zgoda ponad 50% państw
członkowskich
Reprezentowanie łącznie 62%
ludności
Przydział głosów dla poszczególnych Państw
Członkowskich (od 01.01.2007 r.)









Niemcy, Francja, Włochy, Zjednoczone Królestwo 29
Hiszpania, Polska 27
Rumunia 14
Niderlandy 13
Belgia, Czechy, Grecja, Węgry, Portugalia 12
Austria, Szwecja, Bułgaria 10
Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja, Finlandia 7
Cypr, Estonia, Łotwa, Luksemburg, Słowenia 4
Malta 3
ŁĄCZNIE 345
Większość kwalifikowana
Od 01.01.2007 roku kwalifikowana większość głosów wymaga
spełnienia następujących dwóch warunków:
 większość Państw Członkowskich głosuje «za»
(w niektórych przypadkach większość dwóch trzecich
głosów);
 minimum 255 głosów «za», tzn. 73,9% wszystkich głosów
(mniej więcej taki sam procent jak w poprzednim systemie).
 Ponadto Państwo Członkowskie może zażądać potwierdzenia,
że głosy «za» reprezentują ogółem przynajmniej 62%
ludności Unii. Jeśli wymagany procent nie zostanie uzyskany,
decyzja nie zostaje podjęta.
Rada UE – kompetencje
(Art. 202 TWE)



Koordynacja ogólnej polityki gospodarczej
państw członkowskich
Prawotwórcze / decyzyjne
Wykonawcze
Rada UE – kompetencje
do zawierania umów międzynarodowych
w imieniu Wspólnoty
 Opinia 1/94
 Źródła informacji:
 www.europa.eu.int : EUR-Lex
Komisja Europejska
 Podstawy traktatowe:
Art. 211-219 TWE
 Ranga instytucji:
Organ główny Wspólnot
 Skład:
po jednym komisarzu z każdego
państwa członkowskiego
 Sposób głosowania:
zwykła większość głosów
Komisja Europejska – kompetencje (Art. 211 TWE)

Wykonawcze:
–

wykonywanie aktów prawnych uchwalonych przez Radę
Prawotwórcze:
–
prawo inicjatywy ustawodawczej (przygotowywanie projektów
aktów prawnych dla Parlamentu Europejskiego i Rady)
negocjowanie umów międzynarodowych w imieniu Wspólnoty,
w tym umów adhezyjnych
wydawanie aktów prawnych w ramach wykonywania aktów
prawnych Rady:
–
–

–
samodzielne kompetencje decyzyjne na mocy przepisów
szczególnych


Sprawa 25/70 Einfuhr – und Vorratsstelle für Getreide und Futtermittel
c/ Koster, Berodt & Co., (Zb. Orz. 1970, s. 1161)
Sprawy połączone 188-190/80: Republika Francuska, Republika
Włoska i Zjednoczone Królestwo c/ Komisja, (Zb. Orz. 1982, s. 2545)
Kontrolne
–
Komisja jako „strażnik traktatów”


Sprawa C-265/95 Komisja v/ Francja, (Zb. Orz. 1997, s. I-6959).
Wybrane sprawy Komisja v. Rzeczpospolita Polska
Europa Sędziów
Wymiar sprawiedliwości Unii Europejskiej
Sądy krajowe
Sądy wspólnotowe, w tym:
 Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (ETS)
 Sąd Pierwszej Instancji (SPI)
 Sąd do Spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej
Europejski Trybunał Sprawiedliwości

Podstawy traktatowe:
Art. 220-245 TWE
Protokół w sprawie Statutu ETS
Regulamin proceduralny ETS

Ranga instytucji:
Organ główny Wspólnot

Skład:
27 sędziów i 8 rzeczników generalnych

Sposób orzekania:
Postępowanie jawne
Kompetencje E T S
 Kontrola legalności aktów prawa wspólnotowego
(ETS jako sąd konstytucyjny albo administracyjny
oraz jako sąd apelacyjny)
 Rozstrzyganie spraw związanych z odpowiedzialnością
(ETS jako sąd międzynarodowy, sąd arbitrażowy, sąd pracy
albo jako sąd apelacyjny)
 Wydawanie orzeczeń wstępnych
(ETS jako „Sąd Najwyższy”)
Zakres jurysdykcji
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

Skargi bezpośrednie:
– Skargi państw członkowskich lub instytucji wspólnotowych dotyczące kontroli
legalności aktów prawa wspólnotowego, w tym:
 skarga o stwierdzenie nieważności aktu wydanego przez organ Wspólnoty (art. 230
TWE)
 skarga na bezczynność organu Wspólnoty (art. 232 TWE)
– Skargi dotyczące odpowiedzialności Wspólnoty:
 skarga o odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności umownej (kontraktowej) (art. 235
TWE + art. 288 TWE)
 skarga o odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności pozaumownej (deliktowej) (art.
235 TWE + art. 288 TWE)
– Odpowiedzialność państw członkowskich:
 skarga Komisji Europejskiej na państwo członkowskie w związku z naruszeniem
przez to państwo obowiązków traktatowych (art. 226 TWE)
 skarga jednego państwa członkowskiego na inne państwo członkowskie w związku
z naruszeniem obowiązków traktatowych (art. 227 TWE)
 skarga o nałożenie kar pieniężnych na państwo członkowskie (art. 228 TWE)
 skargi składane w sporach toczących się między państwami członkowskimi,
związane z przedmiotem traktatów, o ile państwa zgodnie oddają taki spór do
Trybunału (art. 239 TWE)

Pytania wstępne (procedura odesłania prejudycjalnego) (art. 234 TWE):
– Pytania wstępne dotyczące interpretacji Traktatu
– Pytania wstępne dotyczące ważności i/lub interpretacji aktów instytucji
wspólnotowych i Europejskiego Banku Centralnego
Zakres jurysdykcji ETS
Skargi bezpośrednie
KONTROLA
LEGALNOŚCI
AKTÓW
PRAWA WE
WSPÓLNOTY
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
Skarga o stwierdzenie nieważności
 Art. 230 TWE
Skarga na bezczynność
 Art. 232 TWE
Skarga o odszkodowanie z tytułu
odpowiedzialności umownej (kontraktowej)Wspólnoty:
 Art. 288 + art. 235 TWE
Skarga o odszkodowanie z tytułu
odpowiedzialności pozaumownej (deliktowej) Wspólnoty:
 Art. 288 + art. 235 TWE
Skarga Komisji Europejskiej na państwo członkowskie
 Art. 226 TWE
PAŃSTW
CZŁONKOWSKICH
(Skarga
o stwierdzenie
uchybienia)
Skarga jednego państwa członkowskiego
na inne państwo członkowskie
 Art. 227 TWE
Skarga o nałożenie kar pieniężnych na państwo członkowskie
 Art. 228 TWE
Skargi w sporach między państwami członkowskimi, związane
z przedmiotem traktatów, o ile państwa zgodnie oddają
taki spór do ETS
 Art. 239 TWE
Kontrola przestrzegania prawa
 Samokontrola
 Kontrola parlamentarna
 Kontrola administracyjna
 Kontrola sądowa:
– Skarga o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego (art.
230
i 231 TWE w zw. z art. 233 TWE)
– Skarga na bezczynność organu wspólnotowego (art. 232 TWE w zw. z
art. 233 TWE)
 Sprawy połączone 7/54 i 9/54 Groupement des Industries Sidérurgiques
Luxembourgeoises v. Wysoka Władza Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali
 Sprawa 15/70 Amadeo Chevalley v. Komisja Wspólnot Europejskich
Skarga o stwierdzenie
nieważności aktu prawa wspólnotowego
(art. 230 i 231 TWE w zw. z art. 233 TWE)
 Sprawa C-25/62 Plaumann and Co. v. Komisja EWG
 Sprawa 106 i 107/63 Alfred Toepfer i Getreide-Import
Gesellschaft v. Komisja
 Sprawa 173/03 Komisja v. Rada UE (sprawa sankcji w
och. środ.)
 Sprawa C-440/05 Komisja v. Rada UE (sprawa kar za
zanieczyszczenia ze statków)
 Sprawa C-460/05 Rzeczpospolita Polska v. Parlament
Europejski i Rada UE (sprawa uznawania kwalifikacji
zawodowych pielęgniarek i położnych)
 Sprawa C-273/04 Rzeczpospolita Polska v. RUE (sprawa
rozszerzenia niepełnego wymiaru płatności na nowe płatności
bezpośrednie w nastepstwie reformy Wspolnej Polityki Rolnej)
Skarga na bezczynność organu wspólnotowego
(art. 232 TWE w zw. z art. 233 TWE)
 Sprawy połączone 7/54 i 9/54 Groupement des
Industries Sidérurgiques Luxembourgeoises v. Wysoka
Władza Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali
 Sprawa 15/70 Amadeo Chevalley v. Komisja Wspólnot
Europejskich
Skarga o stwierdzenie uchybienia
 skarga Komisji Europejskiej na państwo członkowskie
w związku z naruszeniem przez to państwo obowiązków
traktatowych (art. 226 TWE)
 Sprawa C-265/95 Komisja v/ Francja, (Zb. Orz. 1997, s. I-6959).
 Sprawa C-112/05 Komisja v/ Niemcy (Sprawa Spółki VW)
 skarga jednego państwa członkowskiego na inne państwo
członkowskie w związku z naruszeniem obowiązków
traktatowych (art. 227 TWE)
 Sprawa 141/78 Republika Francuska v/ Zjednoczone Królestwo (Zb. Orz.
1979, s. 2925).
Orzeczenia wstępne (Art. 234 TWE)
 cel: utrzymanie jednolitości porządku prawnego Wspólnoty poprzez
współpracę ETS z sądami krajowymi
 postępowanie prejudycjalne
pytanie wstępne
sąd krajowy
ETS
orzeczenie wstępne
 zakres przedmiotowy
– interpretacja Traktatu
– ważność i interpretacja aktów instytucji Wspólnoty i EBC
– interpretacja statutów organów powołanych aktem Rady, jeżeli jest
to przewidziane w tych statutach
 nie może być przedmiotem odesłania wstępnego ważność
postanowień traktatowych
Orzeczenia wstępne (Art. 234 TWE)
Sprawa 283/81 CILFIT Srl v/ Lanificio Gavardo SpA
v/ Ministerstwo Zdrowia, (Zb. Orz. 1982, s. 3415)

Źródła informacji:
 www.europa.eu: EUR-Lex;
Orzeczenia wstępne (Art. 234 TWE)
- aspekt polski
 1) Czy do polskich przepisów proceduralnych należy
wprowadzić unormowania szczególne dotyczące instytucji
orzeczenia wstępnego?
- art. 234 TWE jako wystarczająca podstawa prawna
 2)Który z polskich sądów będzie sądem ostatniej instancji
w rozumieniu art. 234 TWE?
 W sprawach „kasacyjnych” Sąd Najwyższy? - nie
 W sprawach „niekasacyjnych” sąd drugiej instancji?
Orzeczenia wstępne (Art. 234 TWE)
- aspekt polski
 1) Czy na postanowienie o zwróceniu się z wnioskiem
o wydanie orzeczenia wstępnego będzie przysługiwało
zażalenie do sądu wyższej instancji?
- Decyzja polskiego sądu o zwróceniu się do TS przybierze formę
postanowienia (dot. postęp. cywil., karnego i adm.).
 2) Czy wydanie takiego postanowienia musi być zawsze
powiązane z zawieszeniem postepowania?
ETS: - Nie.
K.p.c, k.p.k.,k.p.a.: tak/nie
Ad. 1) Zażalenie na postanowienie sądu I instancji
o zwróceniu się z wnioskiem do TS nie przysługuje.
Współpraca sądów krajowych z Trybunałem Sprawiedliwości
Pytania prejudycjalne - aspekt polski

Podstawa prawna: art. 234 TWE

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony
przez Sąd Okręgowy w Koszalinie (Rzeczpospolita Polska)
w dniu 8 grudnia 2006 — Halina Nerkowska v. Zakład Ubezpieczeń
Społecznych,
czyli Sprawa C-499/06, Dz. Urz. C 20/14 z 27 stycznia 2007;
-
Art. 3 ust. 5 Rozporządzenia 883/2004; ponadto art. 70 ust. 2;
Nie ma zastosowania zasada zachowania prawa do świadczenia bez względu na
miejsce zamieszkania uprawnionego wyrażona w art. 7 oraz przepisy innych rozdziałów
tytułu III rozporządzenia 833/2004. Świadczenia te są wypłacane wyłącznie w państwie
członkowskim, w którym mają miejsce zamieszkania osoby zainteresowane oraz
wyłącznie na podstawie ustawodawstwa tego państwa członkowskiego. Świadczenia te
są udzielane na rachunek instytucji właściwej ze względu na miejsce zamieszkania
osoby uprawnionej.
-
Art. 18 TWE
-
Sprawa 192/05 K. Tas-Hagen v. Raadskamer WUBO van de Pensioen-en Uitkeringsraad
(Wyrok TS z dnia 26 października 2006)
Sprawa 192/05
K. Tas-Hagen v. Raadskamer WUBO van de Pensioen-en Uitkeringsraad
Sentencja wyroku TS:
Artykuł 18 ust. 1 WE należy interpretować w ten
sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu
państwa członkowskiego, zgodnie z którym to państwo
członkowskie
odmawia
przyznania
swojemu
obywatelowi świadczenia na rzecz cywilnych ofiar
wojennych z tego tylko powodu, że w chwili złożenia
wniosku wnioskodawca nie zamieszkiwał na terytorium
tego państwa członkowskiego, lecz na terytorium
innego państwa członkowskiego.
Sąd Pierwszej Instancji
 Podstawy traktatowe:
art. 224-225a TWE
 Ranga instytucji:
Organ główny Wspólnot
wg Traktatu Nicejskiego
 Skład:
27 sędziów
Sąd Pierwszej Instancji - kompetencje






skargi bezpośrednie wniesione przez osoby fizyczne lub prawne
przeciwko aktom prawnym instytucji wspólnotowych (których są one
adresatami lub które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie) lub
przeciwko zaniechaniu działania przez te instytucje. Może to być na
przykład skarga przedsiębiorstwa na decyzję Komisji nakładającą na nie
grzywnę;
skargi wniesione przez Państwa Członkowskie przeciwko Komisji;
skargi wniesione przez Państwa Członkowskie przeciwko Radzie,
dotyczące aktów z dziedziny pomocy państwa, handlowych środków
ochronnych („dumping”) oraz aktów, za pomocą których korzysta ona z
uprawnień wykonawczych;
skargi o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje
wspólnotowe lub ich pracowników;
skargi dotyczące umów zawartych przez Wspólnoty, w których
właściwość Sądu została wyraźnie określona;
skargi z zakresu wspólnotowych znaków towarowych.
Sąd ds. Służby Publicznej Unii Europejskiej
Skład:
7 sędziów
Właściwość:
 W ramach wspólnotowej instytucji sądowniczej Sąd do spraw Służby Publicznej
zajmuje się sporami z zakresu służby publicznej Unii Europejskiej, w których
wcześniej właściwy był Trybunał Sprawiedliwości, a od jego utworzenia w 1989 r.
– Sąd Pierwszej Instancji.
 Sąd jest właściwy do rozpoznawania w pierwszej instancji sporów między
Wspólnotami a jej pracownikami na mocy art. 236 traktatu WE, co oznacza około
150 spraw rocznie przy personelu Wspólnot obejmującym około 35 000 osób.
Spory te dotyczą nie tylko kwestii związanych ze stosunkiem pracy w ścisłym
znaczeniu (wynagrodzenia, przebieg kariery, nabór, środki dyscyplinarne), ale
także systemu zabezpieczenia społecznego (choroba, starość, niezdolność do pracy,
wypadki przy pracy, zasiłki rodzinne i in.).
 Sąd jest również właściwy w sporach dotyczących niektórych szczególnych grup
pracowników, w szczególności personelu Eurojustu, Europolu, Europejskiego
Banku Centralnego i Biura Harmonizacji w ramach rynku Wewnętrznego
(OHIM).
 Nie może on natomiast rozpoznawać sporów między krajowymi organami
administracji i ich pracownikami.
 Od orzeczeń Sądu można w terminie dwóch miesięcy wnieść odwołanie do Sądu
Pierwszej Instancji. Odwołanie takie ogranicza się do kwestii prawnych.
Europejski Trybunał Obrachunkowy
 Podstawy traktatowe:
art. 246-248 TWE
 Ranga instytucji:
Organ główny Wspólnot
 Skład:
po jednym członku ETO
z każdego
państwa członkowskiego
Europejski Trybunał Obrachunkowy
 kontrola dochodów i wydatków z budżetu
Unii Europejskiej;
 kontrola legalności i prawidłowości dochodów
i wydatków;
 kontrola należytego zarządzania finansami
UE;
 sporządzanie sprawozdania rocznego
po zamknięciu każdego roku budżetowego.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
Kompetencje:
- Badanie skarg złożonych w związku z niewłaściwym administrowaniem
w instytucjach i organach UE;
 Badanie skarg złożonych na krajowe, regionalne lub lokalne władze,
nawet jeśli skargi te dotyczą spraw związanych z UE (m.in. urzędów
centralnych, agencji państwowych i rad miejskich).
 Badanie skarg dotyczących działań krajowych sądów lub krajowych
rzeczników praw obywatelskich.
 Europejski Rzecznik nie jest organem odwoławczym od decyzji podjętych
przez zaskarżane instytucje!
 Badanie skarg wniesionych przeciwko firmom lub osobom fizycznym.
-
Z kompetencji Rzecznika wyłączone są jedynie Trybunał
Sprawiedliwości, Sąd Pierwszej Instancji oraz Sąd do spraw Służby
Publicznej, wykonujące swoje funkcje sądowe.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
Badanie spraw związanych z nieprawidłowym
administrowaniem, polegającym np. na:







nieprawidłowości administracyjne
niesprawiedliwość
dyskryminacja
nadużycie władzy
brak odpowiedzi
nieudzielenie informacji
zbędna zwłoka
Komitet Ekonomiczno-Społeczny
 Podstawy traktatowe:
art. 257-262 TWE
 Ranga instytucji:
Organ doradczy Wspólnot
 Skład:
344 przedstawicieli pochodzących
z 27 państw członkowskich UE
(21 z Polski)
 Zadanie:
wydawanie opinii
 http://www.eesc.europa.eu
Komitet Ekonomiczno-Społeczny
skład
 Grupa I - Pracodawcy
– Sektor publiczny i prywatny w przemyśle,
handlu, finansach itp. (duże przedsiębiorstwa);
 Grupa II – Pracownicy
– Ogólnokrajowe związki zawodowe;
 Grupa III – Inne podmioty
– Rolnicy, konsumenci, rzemieślnicy i MŚP,
gospodarka społeczna, społeczne i ekologiczne
organizacje pozarządowe, wolne zawody itp.
Komitet Ekonomiczno-Społeczny
- przedstawiciele RP
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Adamczyk, Andrzej
Bartkiewicz, Katarzyna
Czajkowski, Tomasz
Dorda, Tadeusz
Jasiński, Tomasz
Kamieniecki, Krzysztof
Klimek, Jan
Komorowski, Marek
Kotowski, Zbigniew
Krawczyk, Jacek
Krzaklewski, Marian
Malinowski, Andrzej
Mendza-Drozd, Marzena
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
Mulewicz, Jarosław
Ostrowski, Krzysztof
Pater, Krzysztof
Różycki, Stanisław
Serafin, Władysław
Siewierski, Wiesław
Szadzińska, Elżbieta
Szynaka, Edmund
(BIELINSKI, Jerzy
NOWICKI, Maciej
Donocik, Tadeusz
GARCZYNSKI, Jerzy)
Komitet Regionów
 Podstawy traktatowe:
art. 263-265 TWE
 Ranga instytucji:
Organ doradczy Wspólnot
 Skład:
344 przedstawicieli pochodzących
z 27 państw członkowskich UE
(21 z Polski)
wydawanie opinii
 Zadanie:

http://www.cor.europa.eu
Komitet Regionów
 Zgromadzenie polityczne przedstawicieli samorządów
regionalnych i lokalnych z państw członkowskich UE
Wydawanie opinii przez KR:
 Wniosek Komisji Europejskiej, Rady lub Parlamentu
Europejskiego o sporządzenie opinii;
 Przydzielenie wniosku przez Prezydium właściwej komisji
KR-u;
 Wyznaczenie sprawozdawcy komisji KR-u i rozpoczęcie
prac;
 Przedstawienie pierwszego projektu opinii w komisji KR-u;
 Dalsza praca sprawozdawcy nad opinią;
 Dyskusja, wprowadzenie poprawek oraz przyjęcie opinii
przez komisję KR-u;
 Przyjęcie opinii na sesji plenarnej oraz publikacja w
Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;
Komitet Regionów – funkcje:
 Pełnienie funkcji rzecznika samorządów lokalnych i
regionalnych w procesie opracowywania prawodawstwa
unijnego (70% przepisów wdrażanych jest na szczeblu
lokalnym i regionalnym);
 Przybliżanie Unii obywatelom i rozpowszechnianie kultury
pomocniczości;
 Odgrywanie roli forum, na którym regiony i miasta mogą
dzielić się wzorcowymi rozwiązaniami i uczestniczyć w
dialogu z instytucjami europejskimi;
Europejski Inspektor Ochrony Danych
Podstawa prawna:

Rozporządzenie Parlamentu i Rady 45/2001o ochronie osób
fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych
przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym
przepływie takich danych;
1. Decyzja Parlamentu, Rady i Komisji 1247/2002w sprawie
regulaminu i ogólnych warunków regulujących
wykonywanie obowiązków przez Europejskiego
Pełnomocnika ds. Ochrony Danych

www.edps.europa.eu
Europejski Inspektor Ochrony Danych
Funkcje:
 Wysłuchiwanie i badanie skarg;
 Przeprowadzanie dochodzeń z własnej inicjatywy i na
podstawie skarg;
 Monitorowanie i zapewnianie stosowania przepisów
rozporządzenia 45/2001 i każdego innego aktu prawa
wspólnotowego odnoszącego się do ochrony osób fizycznych
w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych przez
instytucję lub organ wspólnotowy;
Sankcje:
 ostrzeżenie lub upomnienie administratora danych;
 Nałożenie czasowego lub całkowitego zakazu przetwarzania;
 Przekazanie sprawy odpowiedniej instytucji wspólnotowej, a
jeśli to konieczne, to przekazanie sprawy do PE, Rady i KE;
 Interwencja w sprawie wniesionej przed Trybunałem
Sprawiedliwości
Pojęcie prawa Unii Europejskiej
 Prawo stanowione w ramach I filaru:
tzw. Prawo wspólnotowe (TWE, TEWEA)
 Prawo stanowione w ramach II filaru:
Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (TUE)
 Prawo stanowione w ramach III filaru:
Współpraca Policyjna i Sądowa w Sprawach Karnych
(TUE)
Źródła prawa wspólnotowego:
Prawo pierwotne:



traktaty założycielskie
traktaty zmieniające traktaty założycielskie
traktaty akcesyjne
Prawo wtórne/pochodne (art. 249 TWE):





Rozporządzenia
Dyrektywy
Decyzje
Zalecenia
Opinie
Traktaty założycielskie Wspólnot i Unii:

Wspólnoty Europejskie:
- EWWiS – Traktat ustanawiający EWWiS
podpisany 18 kwietnia 1951 w Paryżu
(Traktat Paryski) – wygasł 22 lipca 2002
- WE (pierwotnie EWG) oraz
- EWEA (Euratom)
Traktat ustanawiający WE
oraz
Traktat ustanawiający EWWiS
podpisane dnia 25 marca 1957 w Rzymie
(Traktaty Rzymskie)

Unia Europejska:
Traktat o Unii Europejskiej (TUE)
podpisany dnia 7 lutego 1992 w Maastricht
(Traktat z Maastricht)
Traktaty zmieniające traktaty założycielskie:
 Traktat o Fuzji Organów
(Traktat ustanawiający jedną Radę i jedną Komisję
Europejskich) - podpisany 8 kwietnia 1965 w Brukseli
Wspólnot
 Jednolity Akt Europejski (JAE)
- podpisany 17 lutego 1986 w Luksemburgu,
 Traktat Amsterdamski zmieniający Traktat o Unii
Europejskiej,
Traktaty
ustanawiające
Wspólnoty
Europejskie i niektóre związane z nimi akty
- podpisany 2 października 1997 w Amsterdamie, oraz
 Traktat Nicejski
- podpisany 26 lutego 2001 w Nicei.
Wtórne źródła prawa
wspólnotowego - art. 249 TWE
 Rozporządzenie ma zasięg ogólny, obowiązuje
w całości i stosuje się bezpośrednio we
wszystkich państwach członkowskich.
 Dyrektywa jest wiążąca, jeśli chodzi o
zamierzony skutek dla każdego państwa
członkowskiego, do którego jest skierowana,
zostawiając jednak władzom krajowym wybór
formy i metod.
 Decyzja obowiązuje w całości tych, do których
jest skierowana.
 Zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej
Specyfika prawa wspólnotowego
Elementy konstrukcji europejskiej,
które odróżniają strukturę Unii i Wspólnoty
od struktury klasycznej organizacji międzynarodowej
oraz wspólnotowy porządek prawny od prawa międzynarodowego:








Wspólnota Europejska posiada własny aparat instytucjonalny oparty
o zasadę równowagi instytucjonalnej.
Mechanizmy decyzyjne obowiązujące we Wspólnocie przewidują możliwość podejmowania
decyzji w drodze głosowania większościowego, a nie wyłącznie
w drodze jednomyślności.
Istnieje własny system źródeł prawa i specyficzna hierarchia norm.
Obowiązująca kontrola legalności udostępniona jest nie tylko państwom członkowskim i
instytucjom wspólnotowym, ale również osobom fizycznym
i prawnym.
Stosowane są specyficzne metody interpretacji traktatów założycielskich.
Prawo wspólnotowe utrzymuje z prawem wewnętrznym państw członkowskich stosunki nie
dające uprościć się do relacji prawa międzynarodowego do prawa wewnętrznego. Jest tak
chociażby ze względu na rolę, jaką odgrywa zasada bezpośredniego skutku prawa
wspólnotowego i prymatu prawa wspólnotowego oraz istnienie mechanizmu odesłania
prejudycjalnego.
Natura prawa wspólnotowego powoduje, że wspólnotowy porządek prawny jest nie tylko
autonomiczny, ale także niezależny od prawa międzynarodowego.
Rozpoznanie w konstrukcji europejskiej wymiaru federalistycznego prowadzi do asymilacji
wspólnotowego porządku prawnego do krajowego porządku prawnego.
Metody integracji poprzez prawo:
1.
Wzajemne uznanie
2.
Koordynacja
3.
Harmonizacja
4.
Substytucja
Zasady stosowania prawa
wspólnotowego



Zasada prymatu prawa wspólnotowego
Zasada bezpośredniego skutku prawa
wspólnotowego
Zasada bezpośredniego stosowania prawa
wspólnotowego
Zasada prymatu prawa
wspólnotowego
 Sprawa 6/64 Flaminio Costa c/ ENEL
Źródła informacji:
 www.europa.eu.int: EUR-Lex;
Zasada prymatu prawa
wspólnotowego
 W przypadku sprzeczności prawa krajowego
z prawem wspólnotowym, organ stosujący
prawo ma obowiązek zastosowania prawa
wspólnotowego i niestosowania sprzecznego
z nim prawa krajowego.
Trybunał Sprawiedliwości
Następstwa prawne zasady
prymatu prawa wspólnotowego
 Nakaz efektywnej implementacji prawa
wspólnotowego, w tym zakaz stanowienia prawa
krajowego sprzecznego z prawem wspólnotowym i
nakaz uchylenia prawa krajowego sprzecznego z
prawem wspólnotowym;
 Zakaz kwestionowania ważności norm wspólnotowych
przez krajowe organy stosowania prawa, w tym
przez trybunały konstytucyjne państw członkowskich;
 Zakaz stosowania przez krajowe organy stosowania
prawa jakichkolwiek przepisów krajowych sprzecznych
z prawem wspólnotowym;
 Nakaz zapewnienia bezpośredniej wykonalności
orzeczeń sądów wspólnotowych oraz decyzji Rady
i Komisji nakładających zobowiązania pieniężne na
osoby inne niż państwa.
Porządek prawny RP:
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego RP
z dnia 11 maja 2005, sygn. akt K 18/04,
w sprawie zgodności
Traktatu Akcesyjnego z Konstytucją RP
Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 19 grudnia 2006, sygn. akt P 37/05
w sprawie pytania prawnego WSA w Olsztynie:
„czy art. 80 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku
akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257 ze zm.) stanowiący, że
akcyzie podlegają samochody osobowe niezarejestrowane na
terytorium kraju, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym,
jest zgodny z art. 90 zdanie pierwsze Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską stwierdzającym,
że żadne Państwo Członkowskie nie nakłada bezpośrednio
lub pośrednio na produkty innych Państw Członkowskich
podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych
od tych, które nakłada bezpośrednio lub pośrednio na
podobne produkty krajowe, i, w związku z tym, z art. 91
Konstytucji określającym, iż umowa międzynarodowa
ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma
pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się
pogodzić z umową,”
Akty prawne objęte zasadą prymatu
prawa wspólnotowego:
 konstytucje państw członkowskich;
 akty władzy ustawodawczej (np. ustawy) i/lub akty zrównane
z nimi mocą (np. w RP rozporządzenia z mocą ustawy i
dekrety);
 akty prawne władzy wykonawczej (np. rozporządzenia Rady
Ministrów lub ministra);
 inne akty władzy wykonawczej (np. decyzje
administracyjne);
 akty prawa miejscowego (w tym np. przepisy porządkowe
wydawane przez wojewodę, uchwały rady miasta);
 inne akty prawne (np. w RP Regulamin Sejmu, Regulamin
Senatu i inne uchwały Parlamentu, umowy z kościołami i
związkami wyznaniowymi będące podstawą dla umów o
stosunku państwa do danego
 kościoła lub związku wyznaniowego).
Źródło: S. Majkowska-Szulc, Stosowanie i interpretacja prawa Unii Europejskiej [w:]
A. Łazowski, Prawo Unii Europejskiej, seria Meritum, W-wa 2007, s. 292.
Organy krajowe związane
zasadą prymatu prawa wspólnotowego:
 organy administracji rządowej (w tym ogólnej i specjalnej);
 organy administracji samorządowej (w tym organy miejskie,
gminne, powiatowe);
 organy ochrony i kontroli prawa (na przykład Najwyższa
Izba Kontroli, regionalna izba obrachunkowa, Rzecznik
Praw Obywatelskich);
 sądy krajowe (wszystkich instancji);
 każdy organ stanowiący emanację państwa (w tym na
przykład: rektor uniwersytetu, dyrektor państwowego
szpitala, administrator więzienia, państwowy pracodawca
itp.).
Zasada bezpośredniego skutku
prawa wspólnotowego
 Sprawa 26/62 N.V. Algemene Transport – en
Expeditie Onderneming Van Gend & Loos
v/ Holenderska Administracja Podatkowa
Źródła informacji:
www.europa.eu.int: EUR-Lex;
Zasada bezpośredniego skutku
prawa wspólnotowego

Jednostka indywidualna ma możliwość bezpośredniego
powoływania się na normy prawa wspólnotowego
przed krajowymi organami stosowania prawa, w tym
przed sądami krajowymi, celem realizacji uprawnień
wynikających z bezpośrednio skutecznych norm prawa
wspólnotowego.
Trybunał Sprawiedliwości

Przesłanki bezpośredniej skuteczności prawa wspólnotowego.
Norma prawa wspólnotowego musi być:
–
–
–
jasna i precyzyjna
bezwarunkowa
nadawać uprawnienia jednostkom
Rodzaje skutku bezpośredniego
WE
wertykalny
Państwo członkowskie
Państwo członkowskie
horyzontalny
wertykalny
Jednostka
Jednostka
horyzontalny
Następstwa prawne zasady
bezpośredniego skutku
prawa wspólnotowego
 Obowiązek uznania i zabezpieczenia skutku bezpośredniego
w krajowym porządku prawnym;
 Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnej z prawem
wspólnotowym;
 Obowiązek zwrotu opłat pobranych przez państwo członkowskie
z naruszeniem prawa wspólnotowego;
 Odpowiedzialność odszkodowawcza państw członkowskich
w związku z naruszeniem prawa wspólnotowego, zwłaszcza
w związku z całkowitym brakiem implementacji dyrektyw
lub nieprawidłową implementacją dyrektyw;
(Uwaga! Według Trybunału Sprawiedliwości odpowiedzialność
odszkodowawcza państw członkowskich może powstać nawet
wówczas, gdy normy wspólnotowe wywierają skutek pośredni.)
Zasada bezpośredniego stosowania
prawa wspólnotowego
 Sprawa 106/77 Administracja Finansów Państwowych
c/ Simmenthal SpA,
Źródła informacji:
 www.europa.eu.int: EUR-Lex;
Zasada bezpośredniego stosowania
prawa wspólnotowego
(dotyczy co do zasady rozporządzeń)
 Akty prawa wspólnotowego ze swej natury stają się częścią
krajowych systemów prawnych bez potrzeby dokonywania
jakichkolwiek czynności transpozycyjnych i wywierają skutki
bezpośrednie w stosunku do jednostek;
 Akty prawa wspólnotowego mają taką samą moc obowiązującą
we wszystkich państwach członkowskich;
 Obowiązywanie aktów prawa wspólnotowego zależy wyłącznie
od publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;
 Bezpośrednia stosowalność wymaga, by wejście w życie
rozporządzenia i jego stosowanie na rzecz lub z obciążeniem
jednostek odbywało się bez jakiegokolwiek środka recypującego
do prawa krajowego.
Bezpośredni skutek
postanowień traktatowych
WE
wertykalny
Państwo członkowskie
Państwo członkowskie
horyzontalny
wertykalny
Jednostka
Jednostka
horyzontalny


Sprawa 43/75 Gabrielle Defrenne v/ Sabena.
Sprawa C-281/98 Roman Angonese v. Cassa di Risparmio di Bolzano SpA.
Bezpośredni skutek rozporządzeń
WE
wertykalny
Państwo członkowskie
Państwo członkowskie
horyzontalny
wertykalny
Jednostka
Jednostka
horyzontalny

Sprawa C-253/00 Antonio Muñoz y Cia SA et Superior Fruiticola SA
v. Frumar Ltd et Redbridge Produce Marketing Ltd.
Bezpośredni skutek dyrektyw
WE
Państwo członkowskie
Jednostka indywidualna





Sprawa 8/81 Ursula Becker v/ Urząd Finansowy Münster-Innenstadt;
Sprawa 152/84 M. Marshall v/ Southampton and South-West Hampshire Area
Health Authority;
Sprawa 14/83 S. Von Colson i E. Kamann v/ Kraj federalny Północna
Nadrenia-Westfalia;
Sprawa C-271/91 M. H. Marshall v/ Southampton and South-West Hampshire
Area Health Authority;
Sprawa C-10689 Marleasing S.A. v. La Comercial International de
Alimentación S.A.
Porządek prawny RP:

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2006, sygn. akt I PK 263/05,
w sprawie z powództwa Czesława Misia przeciwko Szpitalowi
Specjalistycznemu im. Jędrzeja Śniadeckiego w Nowym Sączu
o nakazanie udzielenia czasu wolnego;
Dyrektywa 93/104/WE w sprawie niektórych aspektów organizacji czasu pracy (02.01.199401.08.2004) oraz
Dyrektywa 2003/88/WE w sprawie niektórych aspektów organizacji czasu pracy
(obowiązuje od 02.08.2004)
„kontra”
Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 o zakładach opieki zdrowotnej
-
-
SN (kasacja): Prymat prawa wspólnotowego (w/w dyrektyw) przed ustawą polską,
w konsekwencji SN uchylił wyrok SO w Krakowie i przekazał sprawę
Sądowi Okręgowemu – Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Krakowie do ponownego rozpoznania;
Wyrok SO - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie
z dnia 29 grudnia 2006 – bezpośrednie zastosowanie przepisów w/w dyrektyw:
Czesław Miś pracował ponad normy czasu przewidziane przez w/w dyrektywy
i dlatego Szpital w Nowym Sączu ma mu zwrócić 169 godzin czasu wolnego.
Bezpośredni skutek decyzji
(w rozumieniu art.. 249 TWE)
Sprawa 9/70
Franz Grad v. Urząd Finansowy Traunstein,
Zb. Orz. 1970, s. 825
- decyzja 65/271 skierowana do państw dotycząca
harmonizacji przepisów o transporcie lądowym oraz
- dyrektywa 67/227 harmonizująca ustawodawstwo
o podatku obrotowym
Bezpośredni skutek umów międzynarodowych,
w tym umów stowarzyszeniowych
Układ ustanawiający stowarzyszenie
między RP a WE i ich państwami członkowskimi
podpisany 16 grudnia 1991 (wszedł w życie 1 lutego 1994):
 Sprawa C-162/00 Kraj Federalny Płn. Nadrenia-Westfalia
v. Beata Pokrzeptowicz-Meyer;
Pozostałe polskie sprawy z zakresu Układu Europejskiego:


Sprawa C-63/99 The Queen v. Secretary of State for the Home Department,
ex parte: Wiesław Głoszczuk i Elżbieta Głoszczuk (swoboda przedsiębiorczości,
samozatrudnienie);
Sprawa C-268/99 Aldona Małgorzata Jany i inni v. Sekretarz Stanu
ds. Sprawiedliwości (swoboda przedsiębiorczości, samozatrudnienie);.
Bezpośredni skutek umów międzynarodowych,
w tym umów stowarzyszeniowych
Stowarzyszenie Turcji z UE:


Sprawa C-383/03 Ergül Dogan v. Sicherheitsdirektion für das Bundesland
Vorarlberg
Sprawa C-373/03 Ceyhun Aydinli v. Land Baden-Württemberg
- Obywatel turecki, który zgodnie z decyzją 1/80 w sprawie rozwoju
stowarzyszenia wydaną przez Radę Stowarzyszenia na podstawie Układu
ustanawiającego stowarzyszenia między EWG a Turcją, korzysta z prawa
swobodnego dostępu do dowolnej pracy najemnej, nie traci tego
uprawnienia z powodu zaprzestania działalności zawodowej podczas
okresu pozbawienia wolności, nawet jeśli trwa on wiele lat, ponieważ jego
nieobecność na legalnym rynku pracy przyjmującego państwa
członkowskiego jest tymczasowa.
Prowspólnotowa wykładnia prawa krajowego:
 Sprawa 14/83 S. Von Colson i E. Kamann v/ Kraj
federalny Północna Nadrenia-Westfalia;
 Sprawa C-10689 Marleasing S.A. v. La Comercial
International de Alimentación S.A.
Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 19 grudnia 2006, sygn. akt P 37/05
w sprawie pytania prawnego WSA w Olsztynie:
„czy art. 80 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku
akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257 ze zm.) stanowiący, że
akcyzie podlegają samochody osobowe niezarejestrowane na
terytorium kraju, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym,
jest zgodny z art. 90 zdanie pierwsze Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską stwierdzającym,
że żadne Państwo Członkowskie nie nakłada bezpośrednio
lub pośrednio na produkty innych Państw Członkowskich
podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych
od tych, które nakłada bezpośrednio lub pośrednio na
podobne produkty krajowe, i, w związku z tym, z art. 91
Konstytucji określającym, iż umowa międzynarodowa
ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma
pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się
pogodzić z umową,”
Odpowiedzialność państw członkowskich
za naruszenie prawa wspólnotowego:

w związku z brakiem implemetacji dyrektyw:
• Sprawa C-6/90 i C-9/90 Andrea Francovich i Daniela
Bonifaci v. Włochy

w związku z błędami ustawodawcy:
• Sprawa C-46/93 i C-48/93 Brasserie du Pęcheur S.A.
v. RFN

w związku z wydaniem przez sąd krajowy wyroku
naruszającego prawo wspólnotowe:
• Sprawa C-224/01 G. Köbler
Bezpośredni dostęp
do dokumentów:
 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
 Internet
 Rejestry prowadzone przez instytucje UE
Źródło: M. Szwarc-Kuczer, Dostęp do dokumentów instytucji Wspólnot Europejskich [w:] A.
Łazowski (red.), Unia Europejska - Prawo instytucjonalne i gospodarcze, Meritum 2007, s.
239-274.
Podstawy prawne dostępu
do dokumentów





Przepisy Traktatów
Rozporządzenie nr 1049/2001
Karta Praw Podstawowych UE
Regulaminy wewnętrzne instytucji WE
Orzecznictwo SPI i ETS
Zakres prawa dostępu
do dokumentów
 Instytucje zobowiązane do udostępnienia
dokumentów
 Podmioty uprawnione do ubiegania się o
udostępnienie dokumentów
 Zakres przedmiotowy
a. Definicja „dokumentu”
b. Dokumenty przechowywane przez instytucje
c. Zakres działań UE objęty rozporządzeniem
Wyjątki od zasady dostępu
do dokumentów
 Wyjątki bezwzględne
a. Wyjątki uzasadnione interesem publicznym
b. Ochrona prywatności i integralności jednostki
 Wyjątki względne
a. Postępowanie sądowe
b. Ochrona celu i toku dochodzeń
c. Przeważający interes publiczny
 Dokumenty niejawne
Pozostałe ograniczenia dostępu
do dokumentów
 Udostępnianie dokumentów stron trzecich
a. Dokumenty stron trzecich
b. Dokumenty państw członkowskich
c. Dokumenty instytucji WE
 Częściowy dostęp do dokumentów
 Okres ochrony dokumentów objętych
wyjątkami
Postępowanie w sprawie wniosków
 Forma i tryb składania wniosku
a. Forma wniosku o udostępnienie dokumentu
b. Tryb składania wniosku
 Postępowanie w sprawie wniosków
 Sposób udostępnienia dokumentów
 Postępowanie odwoławcze – wnioski
potwierdzające
 Postępowanie z dokumentami niejawnymi
 środki ochrony jednostek
Publikacja aktów prawnych
i ich wejście w życie
Art. 254 TWE:
1. Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje przyjęte zgodnie z procedurą
określoną w artykule 251 są podpisywane przez przewodniczącego
Parlamentu Europejskiego i przewodniczącego Rady oraz publikowane
w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wchodzą one w życie
z dniem w nich określonym lub, w jego braku, dwudziestego dnia
po ich publikacji.
2. Rozporządzenia Rady i Komisji, jak również dyrektywy tych instytucji,
które są skierowane do wszystkich Państw Członkowskich, są
publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Wchodzą one w życie z dniem w nich określonym lub, w jego braku,
dwudziestego dnia po ich publikacji.
3. Inne dyrektywy, jak również decyzje, są notyfikowane ich adresatom
i stają się skuteczne wraz z tą notyfikacją.
Źródła prawa w II filarze UE
tj. tworzonych w ramach
Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa
Art. 12 TUE:
 Zasady ogólne i wytyczne Wspólnej Polityki
Zagranicznej i Bezpieczeństwa
 Wspólne strategie
 Wspólne działania
 Wspólne stanowiska
 Systematyczna współpraca między państwami
członkowskimi
Źródła prawa w III filarze Unii Europejskiej,
tj. tworzone w ramach Współpracy Policyjnej
i Sądowej w Sprawach Karnych
Art. 34 ust. 2 TUE:
Wspólne stanowiska – ustalają sposób postępowania UE w
określonej sprawie
 Decyzje ramowe – są wiążące co do celu, który ma być
osiągnięty, i wymagają transpozycji do prawa krajowego
pozostawiając państwom członkowskim swobodę w
przedmiocie form i metod implementacji
 Decyzje – mogą być utworzone dla innych celów niż
zbliżanie krajowych przepisów prawnych, a związanych z
realizacją Współpracy Policyjnej i Sądowej w Sprawach
Karnych
Obywatelstwo Unii
Art. 17 TWE:
Obywatelem Unii jest każda osoba mająca
przynależność Państwa Członkowskiego.
Obywatelstwo Unii uzupełnia obywatelstwo
krajowe, nie zastępując go jednak.
Obywatelstwo Unii
Artykuł 18
1. Każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego
przemieszczania się i przebywania na terytorium Państw
Członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków
ustanowionych w niniejszym Traktacie i w środkach
przyjętych w celu jego wykonania.
2. Jeżeli dla osiągnięcia tego celu działanie Wspólnoty okazuje
się konieczne, a niniejszy Traktat nie przewiduje niezbędnych
kompetencji, Rada może wydać przepisy ułatwiające
wykonywanie
praw określonych w ustępie 1. Rada stanowi zgodnie z
procedurą określoną w artykule 251.
3. Ustępu 2 nie stosuje się do postanowień dotyczących
paszportów, dowodów tożsamości, dokumentów pobytowych
lub jakichkolwiek innych podobnych dokumentów bądź
postanowień dotyczących zabezpieczenia społecznego lub
ochrony socjalnej.
Katalog praw obywatelskich:
1. Prawo do poruszania się i przebywania
na terytorium państw członkowskich UE
2. Bierne i czynne prawo wyborcze w krajowych
wyborach samorządowych i do Parlamentu
Europejskiego
3. Możliwość korzystania z opieki dyplomatycznej
i konsularnej państwa członkowskiego
4. Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego
i Rzecznika Praw Obywatelskich
Obywatelstwo Unii
Sprawa C-200/02 Kunqian Catherine Zhu
i Man Lavette Chen przeciwko Secretary of State
for the Home Department.
Prawo pobytu - Dziecko mające obywatelstwo Państwa
Członkowskiego, ale przebywające w innym Państwie
Członkowskim - Rodzice będący obywatelami państwa trzeciego Prawo pobytu matki w tym drugim Państwie Członkowskim.
Swobody gospodarcze
1.
2.
3.
4.
Swobodny przepływ towarów
Swobodny przepływ osób
Swobodny przepływ usług
Swobodny przepływ kapitału i płatności
Rynek wewnętrzny UE
 Rynek wewnętrzny – (art. 14 TWE) obszar
bez wewnętrznych granic, na którym swobodny przepływ
towarów, osób, usług
i kapitału jest zapewniony zgodnie
z postanowieniami TWE
 wspólny rynek (art. 2-3 TWE)
 jednolity rynek
Unia celna i wspólna taryfa celna
Art. 23 ust. 1 TWE
1. Podstawą Wspólnoty jest unia celna, która
rozciąga się na całą wymianę towarową
i obejmuje zakaz ceł przywozowych
i wywozowych między Państwami
Członkowskimi oraz wszelkich opłat o skutku
równoważnym, jak również przyjęcie
wspólnej taryfy celnej w stosunkach
z państwami trzecimi.
Swobodny przepływ towarów
Pojęcie towaru:
Sprawa 7/68 Komisja v. Włochy
a ponadto:
Sprawa C-2/90 Komisja v. Belgia (odpady)
Sprawa 6/64 F. Costa v. E.N.E.L.
Swobodny przepływ towarów
a pozostałe swobody
 Transmisja sygnału telewizyjnego
Sprawa 155/73 Sacchi
 Handel nagraniami dźwiękowymi, filmami,
aparatami itd.
 Zakaz lub ograniczenia reklamy towarów
 Przepływ monet i banknotów przez granicę
Sprawa 7/78 Królowa v. Thompson…
Reguły pochodzenia towarów
1. Towary pochodzące z państw
członkowskich:
- całkowicie uzyskane na terytorium UE
- pochodzące z państw trzecich, ale legalnie dopuszczone do
obrotu w jednym z państw członkowskich UE
- przetworzone na terytorium UE z towarów pochodzących
z poza UE:
2. Towary w swobodnym obrocie
Przesłanki przetworzenia towaru
pozawspólnotowego w towar wspólnotowy
Sprawa 49/76
Gesellschaft für Überseehandel mbH przeciwko
Handelskammer Hamburg.
Unia celna (art. 23 TWE)

Zakaz ceł (przywozowych, wywozowych,
tranzytowych) między państwami
członkowskimi UE;

Zakaz opłat o skutku podobnym do cła,

Wspólna taryfa celna
Zakaz opłat o skutku podobnym do cła
 Sprawa 106/77 Amministrazione delle Finanze
dello Stato przeciwko Simmenthal SpA.
 Sprawa 313/05 Maciej Brzeziński przeciwko
Dyrektor Izby Celnej w Warszawie.
Zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku
równoważnym do ograniczeń ilościowych
 Sprawa 120/78 Rewe-Zentral AG przeciwko
Bundesmonopolverwaltung für Branntwein.
 Sprawa 8/74 Procureur du Roi przeciwko
Benoît i Gustave Dassonville (formuła
Dassonville).
 Sprawa 267 i 268/91 Postępowanie karne
przeciwko Keck i Mithouard
 Sprawa C-265/95 Komisja v/ Francja
Zakaz monopoli państwowych
 Sprawa C-72/83 Campus Oil Ltd. I inni v.
Minister Przemysłu i Energii i inni
 Sprawa 6/64 Flaminio Costa v. ENEL
Dyskryminujące ograniczenia reklamy
lub promocji towarów
 Dyrektywa Rady 84/450/EWG z dnia 10 września
1984 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych,
wykonawczych i administracyjnych
Państw Członkowskich dotyczących reklamy
wprowadzającej w błąd;
 Dyrektywa 2006/114/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca reklamy
wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej
(wersja ujednolicona) (Tekst mający znaczenie dla
EOG)
Dyskryminujące ograniczenia reklamy
lub promocji towarów
 Sprawa C-373/90 Tribunal de grande instance de Bergerac v.
X
 Sprawa C-126/91 Schutzverband… v. Yves Rocher
 Sprawa C-315/92 Verband… v. Clinique Laboratoires SNC
i Estée Lauder Cosmetics GmbH
 Sprawa C-470/93 Verein gegen… v. Mars GmbH
 sprawa C-356/04 Lidl Belgium GmbH & Co KG /
Etablissementen Franz Colruyt NV
 sprawa C-380/03 Republika Federalna Niemiec / Parlament
Europejski i Rada Unii Europejskiej
 Sprawa C-381/05 De Landtsheer Emmanuel SA / Comité
Interprofessionnel du Vin de Champagne, Veuve Clicquot
Ponsardin SA
Ograniczenia w swobodnym przepływie towarów
Art. 30 TWE:
Postanowienia artykułów 28 i 29 nie stanowią
przeszkody w stosowaniu zakazów lub ograniczeń
przywozowych, wywozowych lub tranzytowych,
uzasadnionych względami moralności publicznej,
porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego,
ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony
roślin, ochrony narodowych dóbr kultury o wartości
artystycznej, historycznej lub archeologicznej, bądź
ochrony własności przemysłowej i handlowej.
Zakazy te i ograniczenia nie powinny jednak
stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani
ukrytych ograniczeń w handlu między Państwami
Członkowskimi.
Swobodna przepływu osób
Swoboda zatrudnienia
 Z wolności zatrudnienia – jednej z 4
wolności Jednolitego Rynku – mogą
korzystać tylko te osoby, które podejmują
pracę w celu osiągnięcia dochodu, tj. wtedy
gdy charakter wykonywanego zajęcia
zachowuje wartość ekonomiczną zgodnie z
celami i zadaniami WE (art. 2 TWE).
 Nie dotyczy osób wykonujących pracę jako
woluntariusze lub świadczących pracę w
ramach programów rehabilitacyjnych czy
terapii zajęciowej.
Prawo przemieszczania osób
Artykuł 18
1. Każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego
przemieszczania się i przebywania na terytorium
Państw Członkowskich, z zastrzeżeniem
ograniczeń i warunków ustanowionych w
niniejszym Traktacie i środkach przyjętych w celu
jego wykonania.
2. Jeżeli dla osiągnięcia tego celu działanie
Wspólnoty okazuje się konieczne, a niniejszy
Traktat nie przewiduje niezbędnych kompetencji,
Rada może wydać przepisy ułatwiające
wykonywanie praw określonych w ustępie 1.
Rada stanowi zgodnie z procedurą określoną w
artykule 251.
Art. 18 w najnowszym orzecznictwie ETS jest
uznawany za normę bezwarunkową, która
wywołuje skutek bezpośredni
Prawo przemieszczania osób - art. 308
 Dyrektywa Rady nr 90/364 z 28 czerwca 1990 r. o
prawie stałego pobytu (dotyczy osób posiadających
wystarczające środki utrzymania).
 Dyrektywa Rady nr 90/365 z 28 czerwca 1990 r. o
prawie stałego pobytu osób zatrudnionych i
wykonujących działalność zarobkową na własny
rachunek, które zakończyły działalność zawodową.
 Dyrektywa Rady nr 93/96 z 28 czerwca 1993 r. o prawie
stałego pobytu studentów i osób uczących się.
 Dyrektywa Rady i PE nr 2004/38 dotyczącą prawa
obywateli Unii Europejskiej i ich rodzin do
swobodnego przemieszczania się i pobytu na
terytorium państw członkowskich. Weszła w życie 30
kwietnia 2004 r., natomiast państwom członkowskim
pozostawiono dwa lata na implementację jej
postanowień – do 29 kwietnia 2006 r.
Dyrektywa Rady i PE nr 2004/38
Na podstawie art. 12, 18, 40, 44 i 52 przejęto
dyrektywę Rady i PE nr 2004/38 dotyczącą prawa
obywateli Unii Europejskiej i ich rodzin do
swobodnego przemieszczania się i pobytu na
terytorium państw członkowskich.
 Dyrektywa uchyla 64/221, 68/360, 72/194, 73/148, 75/34,
75/35, 90/364, 90/365 i 93/96
 Zmienia Rozporządzenie nr 1612/68 (art. 10 i art. 11)
 Wyczerpuje zakres normowania z Rozporządzenia
Komisji nr 1251/70 dlatego wydano Rozporządzenie
Komisji nr 635/2006 z dnia 25 kwietnia 2006 r.
uchylające rozporządzenie (EWG) nr 1251/70
dotyczące prawa pracowników do pozostania na
terytorium państwa członkowskiego po ustaniu
zatrudnienia w tym państwie
Swoboda zatrudnienia – podstawy prawne
 Art. 39 TWE oraz art. 40 TWE
 Rozporządzenie Rady nr 1612/68 z 15
października 1968 dotyczące swobody
przepływu pracowników w ramach Wspólnoty,
 Dyrektywa Rady i PE nr 2004/38 dotyczącą
prawa obywateli Unii Europejskiej i ich rodzin
do swobodnego przemieszczania się i pobytu
na terytorium państw członkowskich
(przejmuje dorobek Dyrektyw Rady 64/221,
68/360, 72/194, 73/148, 75/34, 75/35, 90/364,
90/365 i 93/96 oraz Rozporządzenia Komisji
nr 1251/70)
Swoboda zatrudnienia – prawo pierwotne
Artykuł 39 TWE
1. Swobodny przepływ pracowników zostaje zapewniony w obrębie
Wspólnoty.
2. Swobodny przepływ obejmuje zniesienie wszelkich form
dyskryminacji ze względu na obywatelstwo w zakresie
zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy i
zatrudnienie pracowników pochodzących z Państw
Członkowskich.
3. Swoboda ta zapewnia pracownikom — z zastrzeżeniem
ograniczeń ze względu na porządek, bezpieczeństwo i zdrowie
publiczne — prawo do:
a) ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy,
b) swobodnego przemieszczania się w tym celu po terytorium
Państw Członkowskich,
c) przebywania w jednym z Państw Członkowskich w celu podjęcia
tam pracy, zgodnie z przepisami ustawowymi, wykonawczymi i
administracyjnymi dotyczącymi zatrudniania pracowników tego
Państwa,
d) pozostawania na terytorium Państwa Członkowskiego po
ustaniu zatrudnienia, na warunkach ustalonych przez Komisję w
rozporządzeniach wykonawczych .
4. Przepis niniejszy nie dotyczy zatrudnienia w administracji
publicznej.
Transgraniczny stosunek pracy – łącznik
„przepływu”
Artykuł 39 TWE
Swobodny przepływ pracowników zostaje zapewniony w obrębie
Wspólnoty.
Art.. 1 R 1612/68
Każdy obywatel Państwa Członkowskiego, bez względu na miejsce
pobytu, ma prawo do podjęcia działalności jako pracownik
najemny i prowadzenia tej działalności na terytorium innego
Państwa Członkowskiego zgodnie z przepisami ustawowymi,
wykonawczymi i administracyjnymi dotyczącymi zatrudnienia
obywateli tego państwa.

Art. 39 TWE normuje jedynie stosunki pracy w
wymiarze transgranicznym, tj. stosunki prawne, które
powstają w wyniku migracji osób wykonujących (lub
chcących podjąć) działalność zarobkową na terenie
innego kraju. Łącznik przepływu - migracji - warunkuje
zastosowanie prawa wspólnotowego.
Brak transgraniczności – konsekwencje
Orzeczenie z 27 października 1982 r. w połączonych sprawach
Elestina Esselina Christina Morson v. Holandia, a także Sweradjie
Jhanjan v. Holandia,
C-35 i C-36/82, ECR 1982, s. 3723
Sprawa dotyczyła dwóch obywateli Surinamu, którzy ubiegali się o prawo
legalnego pobytu w Holandii, tj. kraju obywatelstwa i miejsca
zamieszkania swoich dzieci. Jednak dzieci nigdy nie korzystały z prawa
swobodnego przepływu, mieszkając i pracując jedynie w Holandii.
 W przypadku, gdy stosunek pracy pozbawiony jest łącznika
w postaci „przepływu”, którego wystąpienie warunkuje
zastosowanie prawa wspólnotowego, obywatele danego
państwa nie mogą wystąpić przeciwko krajowi swego
obywatelstwa ze skargą, iż wobec nich państwo
pochodzenia nie respektuje przepisów dotyczących
swobody przepływu pracowników, przez co stawia ich w
gorszej sytuacji prawnej aniżeli pracowników migrujących.
 Dlaczego ETS nie zastosował art. 12 TWE (zasada
niedyskryminacji z uwagi na obywatelstwo), która jest
normą o bezpośredniej stosowalności i bezpośrednim
skutku?
Swoboda zatrudnienia – zasada ogólna prawa wspólnotowego
Orzeczenie Sądu z 7 lipca 1988 r. w sprawie Christopher Stanton and
SA belge d'assurances "L'Étoile 1905" v. Inasti (Institut national
d'assurances sociales pour travailleurs indépendants),
143/87, ECR 1988, s. 3877
Sprawa dot pracownika, prowadzącego działalność w innym państwie w
formie samozatrudnienia, któremu odmówiono zwolnienia z opłat składek
na ubezpieczenie społeczne, podczas gdy osobom prowadzącym
działalność gospodarczą w tym samym kraju takie zwolnienie
przysługiwało
 Art. 39 ma stwarzać uprawnienia do podjęcia przez
obywateli UE jakiejkolwiek formy aktywności
zawodowej w każdym czasie i w dowolnym państwie
członkowskim, eliminując wszelkie bariery, które mogą
utrudnić podjęcie działalności ekonomicznej na terenie
innego państwa członkowskiego
 Art. 39 jest bezwzględnie wiążący, a więc jest normą o
bezpośredniej stosowalności i bezpośrednim skutku w
krajowych porządkach państw członkowskich
Konsekwencje prawne skutku bezpośredniego
art. 39 TWE
 Art. 39 jest dla jednostek bezpośrednim źródłem
uprawnień i obowiązków (przyznaje prawa
podmiotowe)
 Norma wyrażająca zasadę wolności zatrudniania i
pracy ma konstrukcję wolności, zatem art. 39 nie
zawiera zamkniętego katalogu uprawnień jednostki
 Każdy sąd krajowy, którego zadaniem – jako organu
państwa – jest ochrona praw jednostek, zobowiązany
jest w pierwszej kolejności stosować prawo
wspólnotowe.
 W razie stwierdzenia kolizji normy krajowej z normą
wspólnotową, normy prawa wewnętrznego nie
skuteczne (ale nie nieważne).
Zakres podmiotowy
Swoboda przepływu obejmuje:
 Pracowników wspólnotowych ( w tym osoby
poszukujące pracy),
 Członków rodziny pracownika migrującego.
Zakres przedmiotowy
Pracownik ma prawo do:
 przyjęcia złożonych ofert
w zakresie zatrudnienia,
 swobodnego poruszania
się na terytorium
państwa goszczącego,
 zatrudnienia bez
dyskryminacji co do
warunków pracy i płacy
oraz korzyści
socjalnych,
 pozostawania na
terytorium państwa
goszczącego po upływie
zatrudnienia.
Członkowie rodziny mają
prawo do:
 połączenia się z
pracownikiem,
 swobodnego poruszania
się na terytorium
państwa goszczącego,
 podjęcie zatrudnienia
wolnego od
dyskryminacji,
 kształcenia ogólnego i
zawodowego w państwie
goszczącym.
Pracownik wspólnotowy - pojęcie
Orzeczenie Sądu z 19 marca 1964 r. w sprawie Mrs M.K.H. Hoekstra v. Bestuur
der Bedrijfsvereniging voor Detailhandel en Ambachten Administration of
the Industrial Board for Retail Trades and Businesses,
C-75/63, ECR 1964, s. 0347

Wyrok został wydany w oparciu o wcześniejsze, już
nieobowiązujące, Rozporządzenie Rady nr 58/3 EWG, dotyczące
socjalnej ochrony migrujących pracowników.
 Definicja pracownika nie może być
uwarunkowana definicją zawartą w wewnętrznych
systemach państw członkowskich (np. w
kodeksach pracy), lecz ma niezależne i
samodzielne znaczenie w prawie wspólnotowym.
 Definiowanie w nawiązaniu do regulacji prawa
krajowego grozi jednostronną modyfikacją
pojęcia pracownika, a więc może ograniczyć
zakres podmiotowy swobody przepływu
pracowników, bez możliwości kontroli ze strony
Wspólnoty.
Pracownik wspólnotowy
Orzeczenie Sądu z 23 marca 1982 r. w sprawie D.M. Levin v.
Staatssecretaris van Justitie,
C-53/81, ECR 1982, s. 1035
Sprawa dotyczyła obywatelki brytyjskiej p. Levin, która zatrudniona
na terenie Niemiec otrzymywała skromny dochód (poniżej
minimalnego wynagrodzenia określonego w prawie niemieckim),
który łączyła z dochodem z dzierżawy swojego majątku w Wielkiej
Brytanii. Dzierżawa stanowiła główne źródło utrzymania jej i
małżonka. Władze niemieckie odmówiły przedłużenia pozwolenia na
pobyt, argumentując to tym, iż źródłem utrzymania małżonków nie
jest stosunek pracy.
 Status pracownika wspólnotowego można
nabyć poprzez wykonywanie jakiegokolwiek
zajęcia o charakterze ekonomicznym, na
tyle szerokiego, by nie można było go
traktować jako działalności marginalnej czy
dodatkowej.
Pracownik wspólnotowy
Orzeczenie Sądu z 3 czerwca 1986 r. w sprawie R.H. Kempf v.
Staatssecretaris van Justitie,
C-139/85, ECR 1986, s. 1741
Sprawa dotyczyła obywatela niemieckiego zatrudnionego w Holandii w
charakterze nauczyciela muzyki. Tygodniowo pracował on zaledwie 12
godz., osiągając na tyle skromne dochody, że łączył je z publiczną
pomocą finansową w postaci zasiłku z pomocy społecznej. W opinii
sądu holenderskiego zatrudnienie nie miało celu ekonomicznego, a
Pan Kempf nie był zdolny do zaspokajania swoich potrzeb poprzez
pracę.
 Dochód otrzymywany z wykonywanej pracy może
być nawet na takim poziomie, który nie zapewnia
minimum socjalnego według prawa obowiązującego
w danym państwie.
 Łączenie dochodu z pracy z pomocą finansową z
funduszy publicznych nie wyłącza automatycznie
stosowania przepisów wspólnotowych
 Wyjątki i derogacje muszą być interpretowane
restrykcyjnie.
Pracownik wspólnotowy
Orzeczenie Sądu z 3 lipca 1986 r. w sprawie Deborah Lawrie - Blum v.
Land Baden – Württemberg,
C-66/85, ECR 1986, s. 2121
Sprawa dotyczyła obywatelki Wielkiej Brytanii, której odmówiono
odbycia stażu zawodowego będącego warunkiem zdania II egzaminu
państwowego i podjęcia pracy nauczyciela w niemieckim gimnazjum.
Władze niemieckie powołały się na wyjątek (art. 39 ust. 4), który
stanowił, że swoboda przepływu nie obejmuje pracowników służby
publicznej, a nauczyciele - zgodnie z prawem niemieckim - uważani są
za takich właśnie.
 Pracownikiem w rozumieniu prawa wspólnotowego
jest osoba, która wykonuje czynności
przedstawiające wartość ekonomiczną, pod
kierownictwem pracodawcy (praca
podporządkowana), za odpłatnością
 Pojęcie „pracownik” jest definiowane zgodnie z
obiektywnymi cechami charakteryzującymi stosunek
pracy transgraniczny stosunek pracy
 Pojęcie pracownika nie może być definiowane
poprzez wewnętrzne ustawodawstwo.
Pracownik wspólnotowy
Orzeczenie Sądu z 5 października 1988 r. w sprawie Udo
Steymann v. Staatssecretaris van Justitie,
C-196/87, ECR 1988, s. 6159
Sprawa dotyczyła obywatela niemieckiego p. Steymanna, który podjął
zatrudnienie jak hydraulik na terenie Holandii. Następnie przystąpił do
wspólnoty religijnej Bhagwan, na rzecz której wykonywał szereg
czynności w zamian za utrzymanie.
 O przyznaniu statusu pracownika
zadecydowało zachowanie ekwiwalentności
świadczeń pomiędzy sektą a jej członkiem.
 Otrzymywanie dochodu z wykonywanej pracy
wcale nie musi mieć charakteru pieniężnego.
Pracownik wspólnotowy
Orzeczenie Sądu z 26 lutego 1992 r. w sprawie M. J. E. Bernini v. Minister van
Onderwijs en Wetenschappen,
C-3/90, ECR 1992, s. I-1071
Bernini była Włoszką, córką włoskich emigrantów, zatrudnionych w
Holandii. Po ukończeniu szkół podjęła w Holandii pracę jako
stażysta a następnie studia na kierunku architektury w Neapolu.
Zwróciła się do Min. Edukacji i Nauki prośbą o dofinansowanie
studiów, w oparciu o zasady finansowej pomocy udzielanej
holenderskim studentom studiujących za granicą.
 Pracownikiem jest każda osoba, która świadczy autentyczną i
efektywną działalność carries on genuine and effective
activities, która ma wartość ekonomiczną, na podstawie
stosunku pracy niezależnie od podstawy jego nawiązania w
prawie krajowym
 Wymiar czasu pracy nie jest istotny, jednak czas wykonywania
pracy w niepełnym wymiarze nie może być na tyle ograniczony,
by sprowadzał pracę do czynności przypadkowych lub
pomocniczych
 Istną cechą wyróżniającą transgraniczny stosunek pracy jest to
osoba świadczy przez pewien czas usługi dla świadczenia
wzajemnego pod kierownictwem innej osoby w zmian za co
otrzymuje wynagrodzenie.
Pracownik wspólnotowy
Orzeczenie Sądu z 30 maja 2006 r. Cynthia Mattern and Hajrudin Cikotic v Ministre
du Travail et de l'Emploi
C-10/05, ECR 2006, s. I-03145
C. Mattern obywatelka Luksemburga ukończyła w Belgii kurs
kształcenia zawodowego w zakresie pomocy rodzinie i opieki.
Od marca do czerwca 2003 r. odbyła w Belgii staż zawodowy
jako pomoc pielęgniarska. Jednak wniosek męża pani Mattern –
pana H. Cikotic obywatela państwa 3-go – o zezwolenie na
zatrudnienie został odrzucony na tej podstawie, że pani Mattern
nie jest pracownikiem migrującym, a jedynie korzysta z
uprawnień jakie nadaje jej Traktat w art. 150 TWE w ramach
polityki kształcenia zawodowego. Prawa obywateli państw 3-ch
zależne są od statutu obywatela UE
Systemu edukacji (art. 149 TWE) i kształcenie zawodowe
(art. 150 TWE) należą do kompetencji wewnętrznych
państw. Obywatele UE mogą łączyć prawa z art.. 150 i art.
39. Stosunek prawny jaki łączy panią C. Mattern z
instytucją, w której odbywała staż spełnia kryteria
stosunku pracy jakie określił ETS w sprawie 66/85
Lawrie-Blumr. 2121, pkt 16 i 17 oraz z dnia 7 września
2004 r. w sprawie C-456/02 Trojani
Kto nie nabywa statusu pracownika
wspólnotowego?
Orzeczenie Sądu z 31 maja 1989 r. w sprawie I. Bettray v.
Staatssecretaris van Justitie,
C-344/87, ECR 1989, s. 1621
Sprawa dotyczyła obywatela Wielkiej Brytanii p. Bettray, który poddał
się leczeniu na terenie Holandii, celem uniezależnienia się od
narkotyków. Po zakończeniu programu rehabilitacyjnego, polegającego
na świadczeniu pracy w jednym z okolicznych zakładów za
odpłatnością, wystąpił on do władz Holandii z wnioskiem o
przedłużenie pozwolenia na pobyt. Wniosek odrzucono.
 Osoba, która nie wykonuje pracy o wartości
ekonomicznej, lecz w celu terapeutycznym,
nie nabywa statusu pracownika migrującego.
Osoby poszukujące pracy
Orzeczenie Sądu z 26 lutego 1991 r. w sprawie Królowa v. Immigration
Appeal Tribunal, ex parte Gustaff Desiderius Antonissen,
C-292/89, ECR 1991 s. I-0745
Sprawa dotyczyła obywatela belgijskiego p. Antonissen, który przybył
do Wielkiej Brytanii z zamiarem podjęcia pracy. Niestety, przez okres 6
m-cy nie znalazł zatrudnienia. Władze brytyjskie po tym czasie
odmówiły mu prawa legalnego pobytu.
 Swoboda przepływu pracowników obejmuje osoby
poszukujące zatrudnienia na terenie innego państwa
członkowskiego.
 Powody, które skłaniają bezrobotnego do poszukiwania
zatrudnienia w innym państwie członkowskim, są
nieistotne z punktu widzenia prawa wjazdu i pobytu w tym
państwie, pod warunkiem że podejmie on rzeczywiście
pracę.
 Termin na poszukiwanie pracy określa prawo wewnętrzne
(jest to przeważnie okres od 3 do 6 miesięcy). Limity
czasowe muszą być rozsądne.
 Prawo do poszukiwania pracy wygasa z momentem
korzystania ze świadczeń pomocy publicznej.
Członkowie rodziny pracownika –
art. 10 R-1612/68 zastąpiony
przez D-2004/38
Prawo połączenie się i prawo pobytu przysługuje:
 współmałżonkowi, tj. osobie pozostającej w formalnym
związku małżeńskim (a także partnerowi po rejestracji
takiego związku, o ile związki tego rodzaju nie naruszają
przepisów państwa goszczącego)
 zstępnym, tj. dzieciom poniżej 21 roku życia, zarówno
naturalnym jak i adoptowanym przez pracownika;
dzieciom małżonka pracownika tylko wtedy, jeśli
mieszkały wspólnie z małżonkiem pracownika
migrującego lub pozostają na utrzymaniu pracownika
(także zstępnym partnera)
 wstępnym, tj. rodzicom, dziadkom w linii pracownika i
jego współmałżonka, którzy są „zależni” od pracownika
(pozostają na jego utrzymaniu) (także wstępnym partnera)
 Akt implamentujący Dz.U.2006.144.1043 (U) Wjazd na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobyt oraz wyjazd z
tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii
Europejskiej i członków ich rodzin

Preambuła (6) Aby utrzymać szeroko pojętą jedność rodziny oraz bez uszczerbku
dla zakazu dyskryminacji ze względu na przynależność państwową, przyjmujące
Państwo Członkowskie powinno zbadać w oparciu o własne ustawodawstwo
sytuację osób, które nie są objęte definicją członka rodziny na mocy niniejszej
dyrektywy i nie korzystają z automatycznego prawa do wjazdu i pobytu w
przyjmującym Państwie Członkowskim, w celu podjęcia decyzji, czy można udzielić
takim osobom pozwolenia na wjazd i pobyt ze względu na ich związek z
obywatelem Unii lub wszelkie inne okoliczności, na przykład zależność finansową
lub fizyczną od tego obywatela Unii
Artykuł 2
Definicje
Do celów niniejszej dyrektywy:
1) "obywatel Unii" oznacza każdą osobę mającą obywatelstwo Państwa
Członkowskiego;
2) "członek rodziny" oznacza:
a) współmałżonka;
b) partnera, z którym obywatel Unii zawarł zarejestrowany związek partnerski, na
podstawie ustawodawstwa danego Państwa Członkowskiego, jeżeli
ustawodawstwo przyjmującego Państwa Członkowskiego uznaje równoważność
między zarejestrowanym związkiem partnerskim a małżeństwem, oraz zgodnie z
warunkami ustanowionymi w odpowiednim ustawodawstwie przyjmującego
Państwa Członkowskiego;
c) bezpośrednich zstępnych, którzy nie ukończyli dwudziestego pierwszego roku życia
lub pozostają na utrzymaniu, oraz tych współmałżonka lub partnera, jak
zdefiniowano w lit. b);
d) bezpośrednich wstępnych pozostających na utrzymaniu oraz tych współmałżonka
lub partnera, jak zdefiniowano w lit. b);
3) "przyjmujące Państwo Członkowskie" oznacza Państwo Członkowskie, do którego
przybywa obywatel Unii w celu skorzystania z jego/jej prawa do swobodnego
przemieszczania się i pobytu.
Małżonek - pojęcie
Orzeczenie Sądu z 13 lutego 1985 r. w sprawie Aissatou Diatta v.
Land Berlin,
C-267/83, ECR 1985 s. 0567
Sprawa dotyczyła obywatelki Indii, żony obywatela Wielkiej
Brytanii, który podjął pracę na terenie Niemiec wraz z małżonką.
Po pewnym czasie nastąpiła separacja małżeństwa. Władze
niemieckie odmówiły prawa przedłużenia pobytu, argumentując
to faktem utraty statusu współmałżonka przez obywatelkę Indii.
 Ogłoszenie separacji nie ogranicza praw
współmałżonka.
 Prawo wspólnotowe nie reguluje instytucji
małżeństwa.
 Prawo wspólnotowe nie normuje wewnętrznych
relacji pomiędzy małżonkami.
Konkubinat
Orzeczenie Sądu z 17 kwietnia 1986 r. w sprawie Holandia v. Ann
Florence Reed,
C-59/85, ECR 1986, s. 1283
Obywatelka Wielkiej Brytanii przekroczyła teren Belgii z zamiarem
połączenia się ze swoim konkubentem i podjęcia w tym kraju pracy.
Przez 6 m-cy pracy nie podjęła, lecz wniosła o przedłużenie pozwolenia
na pobyt, argumentując to tym, iż obywatelom belgijskim umożliwia się
pozostawanie w stałych nieformalnych związkach z osobami, bez
względu na obywatelstwo konkubenta. W takim wypadku - zdaniem
powódki - konkubinat można porównać z małżeństwem i w
konsekwencji zrównać prawa konkubenta z prawami współmałżonka.
 ETS nie uznał konkubinatu za związek
równorzędny z małżeństwem, ale nadał mu
kwalifikacje korzyści socjalnej.
D-2004/38
Artykuł 3
2. Bez uszczerbku dla jakiegokolwiek osobistego prawa do
swobodnego przemieszczania się i pobytu
zainteresowanych osób, przyjmujące Państwo
Członkowskie, zgodnie ze swoim ustawodawstwem
krajowym, ułatwia wjazd i pobyt następujących osób:
a) wszelkich innych członków rodziny, bez względu na ich
przynależność państwową, którzy nie są objęci definicją
określoną w art. 2 ust. 2, a w kraju, z którego przybyli,
pozostają na utrzymaniu lub są członkami gospodarstwa
domowego obywatela Unii, posiadającymi pierwotne prawo
pobytu, lub gdzie istnieją poważne względy zdrowotne
ściśle wymagające osobistej opieki obywatela Unii nad
członkiem rodziny;
b) partnera, z którym obywatel Unii pozostaje w stałym,
należycie poświadczonym związku.
Przyjmujące Państwo Członkowskie dokonuje szczegółowej
analizy osobistych okoliczności i uzasadnia każdą odmowę
wjazdu lub pobytu wobec tych osób.
Wstępni i zstępni
Orzeczenie Sądu z 18 czerwca 1987 r. w sprawie Centre public d'aide sociale de
Courcelles v. Marie-Christine Lebon,
C-316/85, ECR 1987, s. 2811
 Kryterium pozostawania na utrzymaniu rozumiane
jest jako pewien stan faktyczny, w którym pracownik
wspomaga członka rodziny bez względu na motywy,
którymi się kieruje.
Orzeczenie Sądu z 22 czerwca 1972 r. w sprawie Rita Frilli v. Belgia,
C-1/72, ECR 1972, s. 0457
 Fakt ubiegania się przez członka rodziny o zasiłek z
pomocy społecznej nie wpływa na status członka
pozostającego na utrzymaniu pracownika, jeśli
identyczną możliwość mają członkowie rodzin
krajowców
Zakres przedmiotowy
Zakres uprawnień uzależniony jest od
kręgu beneficjentów. Różne
uprawnienia przysługują:
 pracownikom,
 bezrobotnym,
 członkom rodziny pracownika,
 byłym pracownikom.
Prawo wjazdu pracowników i ich
rodzin – D-68/360 oraz D-2004/38
 Prawo wjazdu i pobytu przysługuje osobom
posługującym się paszportem lub innym dokumentem
identyfikacyjnym ważnym przez okres 5 lat
 Wizy wymagane są tylko dla członków rodziny nie
będących obywatelami Unii o ile taki obowiązek wynika
z R-539/2001. Zniesienie wiz wjazdowych dla obywateli
państw III posiadających kartę stałego pobytu wydaną
w jednym z państw członkowskich D-2004/38
 Prawo wjazdu nie może zostać uzależnione od złożenia
oświadczenia o celu i okresie planowanego pobytu w
danym państwie
 Prawo wjazdu i pobytu pracownika nie zależy od
uwiarygodnienia posiadania wystarczających środków
finansowych na pobyt w kraju goszczącym (wyjątek D90/364, 90/365, 93/96) – wymóg ten potwierdza D2004/38
Pozwolenie na pobyt - D 68/360 i
2004/38
 Pozwolenie wydawane przez państwo goszczące dla
cudzoziemca i członków jego rodziny ma charakter
potwierdzający prawo a nie kształtujący prawo.
 W zależności od czasu trwania umowy o pracę
państwo wydaje:
– pozwolenia czasowe (do 1 roku),
– pozwolenia stałe (ważne powyżej 5 lat)
– prawo stałego pobytu (dla osób zamieszkujących powyżej 5
lat)
 Praca sezonowa do 3 miesięcy nie wymaga
zezwolenia na pobyt (zasada ta będzie dotyczyła
obywateli państw III)
Ciągłość pobytu - D 68/360 i
2004/38
Ciągłość pobytu jest zachowana:
 jeśli przerwy w pobycie pracownika w państwie
goszczącym nie przekraczają 6-ciu kolejnych
miesięcy,
 w przypadku nieobecności spowodowanej
odbywaniem służby wojskowej w kraju obywatelstwa
pracownika,
 w przypadku czasowej niezdolności spowodowanej
chorobą zawodową lub wypadkiem w pracy,
 w przypadku niezawinionej utraty pracy (bezrobocie
nieumyślne) połączonej z wymogiem rejestracji w
urzędzie zatrudnienia; po 12 miesiącach
pozostawania bez pracy państwo może ograniczyć
długość pozwolenia na pobyt.
Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu – art. 39
TWE, preambuła R-1612/68
 Zakazane są wszystkie formy dyskryminacji formalnej i
faktycznej.
 Zakaz dyskryminacji jest bezpośrednio obowiązujący i
bezpośrednio skuteczny w wewnętrznych porządkach
państw członkowskich.
 Zakaz dyskryminacji powszechne i swoiste źródła prawa a
także umowy o pracę
 Zakaz dyskryminacji dotyczy zarówno praw indywidualnych
jak i zbiorowych praw pracownika.
 Zakaz dyskryminacji obejmuje stosunki prawne
poprzedzające nawiązanie stosunku pracy jak i sam
stosunek pracy.
Dostęp do zatrudnienia wolny od
dyskryminacji – art.1-6 R-1612/68
 Obywatele UE mają prawo podjęcia na
terytorium państwa goszczącego każdej
dostępnej pracy na równi z obywatelami
danego kraju.
 Obowiązuje reguła pierwszeństwa
zatrudniania obywateli państw Unii przed
cudzoziemcami z krajów trzecich.
 Obywatele UE i pracodawcy prowadzący
działalność na terytorium dowolnego państwa
UE mogą składać podania o pracę i oferty
pracy.
 Strony stosunku pracy zawierają i wykonują
stosunek pracy zgodnie z przepisami
wewnętrznymi państwa goszczącego.
Równe warunki zatrudnienia- art. 7
Artykuł 7 (R 1612/68)
1. Pracownik będący obywatelem Państwa
Członkowskiego nie może być na terytorium
innego Państwa Członkowskiego ze względu
na swą przynależność państwową
traktowany odmiennie niż pracownicy krajowi
pod względem warunków zatrudnienia i
pracy, w szczególności warunków
wynagrodzenia, zwolnienia i, jeżeli straci
pracę, powrotu do pracy lub ponownego
zatrudnienia.
2. Pracownik korzysta z takich samych
przywilejów socjalnych i podatkowych jak
pracownicy krajowi.
Równe warunki ustania pracy
Orzeczenie Sądu z 13 grudnia 1972 r. w sprawie Pieter Marsman v. M.
Rosskamp,
C-44/72, ECR 1972, s. 1243
Obywatel Wielkiej Brytanii p. Marsman, zatrudniony na terenie Niemiec,
w wyniku wypadku stracił zdolność do pracy w 50%. Rozwiązano z nim
stosunek pracy argumentując to brakiem stałego miejsca zamieszkania
na terytorium Niemiec.
 Prawo niemieckie obejmuje szczególną ochroną
przed rozwiązaniem umowy o pracę pracowników,
którzy ulegli wypadkowi w pracy. W przypadku
cudzoziemców ochrona ta zależy dodatkowo od
spełnienia warunku stałego zamieszkania na
terytorium Niemiec, choć takiego wymogu nie stawia
się obywatelom niemieckim.
 ETS stwierdził, iż doszło do pośredniej dyskryminacji,
a pracodawca naruszył prawo wspólnotowe.
Rodzaje dyskryminacji
Orzeczenia Sądu z 17 czerwca 1963 r. w sprawie Republika Włoska v.
Komisja
C-13/63, ECR 1963, s. 0337
 Z dyskryminacją bezpośrednią stykamy się zarówno
wówczas, kiedy różnie traktowane są podobne
sytuacje, jak i wtedy, gdy odmienne okoliczności
ujmowane są podobnie.
Orzeczenie Sądu z 23 maja 1996 r. w sprawie John O'Flynn v. Adjudication
Officer, C-237/94, ECR 1996, s. I-2617
 O dyskryminacji pośredniej mówimy wtedy gdy
stosowanie pozornie neutralnych przepisów sprawia,
iż obywatele pochodzący z innych państw
członkowskich Unii Europejskiej znajdują się w mniej
korzystnej sytuacji od obywateli państwa
członkowskiego.
Prawo do ulg podatkowych
Orzeczenia Sądu z 14 lutego 1995 r. w sprawie Finanzamt Köln-Altstadt v. Roland
Schumacker,
C-279/93, ECR 1995, s. I-0225
Pracownikowi narodowości belgijskiej władze niemieckie odmówiły
wspólnego rozliczenia się z małżonką, nakazując rozliczenie się w
formie uproszczonej i samodzielnie. Pracownik ten nie miał stałego
pobytu w Niemczech, mimo że świadczył pracę na rzecz kilku
niemieckich pracodawców. Odmowa wspólnego rozliczenia się
pozbawiła go zwrotu nadpłaty przysługującej z tytułu łącznego
opodatkowania.
 Sytuacja rezydentów i nie-rezydentów nie jest
tożsama.
 Nie-rezydenci mogą ponosić większe obciążenia
podatkowe z tytułu podatków bezpośrednich.
 W sytuacji gdy większą część dochodu nie-rezydent
otrzymuje w państwie świadczenia pracy, a tylko
cząstkową w państwie stałego pobytu, powinien on
skorzystać ze wszystkich udogodnień jakie stwarza
system podatkowy tego państwa, w którym jest
wykonywana praca.
Prawa członków rodziny - art. 12 R1612/68




Prawo połączenia się z pracownikiem
migrującym.
Prawo legalnego pobytu.
Prawo dostępu do zatrudnienia.
Prawa dzieci do kształcenia się, nauki
zawodu oraz szkolenia zawodowego w
państwie goszczącym (Dyrektywa nr 77/486 z
25 lipca 1977 r. w sprawie kształcenia dzieci
pracowników migrujących).

Prawo otrzymywania korzyści socjalnych.
Wyłączenia podmiotowe – art. 39 ust. 4
 Swoboda zatrudniana pracowników w prawie
wspólnotowym doznaje wyłączeń jedynie w stosunku
do grupy pracowników zatrudnionych w służbie
publicznej.
 Termin „praca w służbie publicznej” dotyczy wyłącznie
osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, przy
czym podstawa nawiązania stosunku pracy jest w tym
wypadku bez znaczenia. Może więc być to akt
mianowania, powołania czy też umowa o pracę.
 „Zatrudnienie w służbie publicznej” ma jednolite i
wspólnotowe znaczenie, podobnie jak pojęcie
„pracownik”.
Zatrudnienie w służbie publicznej
Orzeczenie Sądu z 3 lipca 1986 r. w sprawie Deborah Lawrie - Blum v. Land Baden –
Württemberg,
C-66/85, ECR 1986, s. 2121
Omawiana wcześniej sprawa obywatelki Wielkiej Brytanii, której odmówiono odbycia stażu
zawodowego będącego warunkiem zdania II egzaminu państwowego i podjęcia pracy
nauczyciela w niemieckim gimnazjum.
 Zatrudnienie w służbie publicznej musi ograniczać się jedynie do
stanowisk istotnych dla ochrony ważnych interesów państwa, a
więc takich, które wymagają szczególnej więzi pomiędzy
funkcjonariuszem a państwem, opartej na lojalności, jakiej można
oczekiwać od własnych obywateli.
 Szczególna więź pomiędzy pracownikiem a państwem wynika z
faktu, iż funkcjonariusz uczestniczy w wykonywaniu władczych
uprawnień państwa lub stoi na straży ochrony jego interesów.
 Kwalifikacja danego stanowiska do służby publicznej opiera się na
rodzaju zadań zlecanych do wykonania pracownikowi przez
pracodawcę oraz odpowiedzialności, jaką ponosi pracownik w
związku z wykonywanymi czynnościami. Kwalifikacja ta ma więc
charakter merytoryczny a nie formalny i jest wykonywana zgodnie z
celami prawa wspólnotowego.
Ograniczenia przedmiotowe
 Art. 39 ust. 3 TWE oraz Dyrektywa Rady nr
64/221 określają trzy przesłanki, które
uprawniają państwo do wprowadzenia
odstępstw od bezpośredniego i jednolitego
stosowania prawa wspólnotowego. Są nimi:
porządek publiczny, bezpieczeństwo
publiczne i zdrowie publiczne.
 Klauzule publiczne podlegają interpretacji
zawężającej. Ochrona interesów Wspólnoty
Europejskiej jest nadrzędna w stosunku do
ochrony interesów danego państwa.
Stosowanie klauzul publicznych
 Ograniczenia praw indywidualnych (w tym
wolności zatrudnienia - art. 39 TWE) mogą
nastąpić jedynie w celu ochrony ważnego
interesu państwa, limitując prawa podmiotów
działających na terytorium danego kraju w
sposób równomierny i uzasadniony.
 Ograniczenia muszą być stosowane z
zachowaniem zasady proporcjonalności.
 Stosowanie klauzul podlega kontroli za strony
organów UE.
Przykłady zastosowania klauzul
publicznych (1)
Orzeczenie Sądu z 27 października 1977 r. w sprawie Régina v. Pierre
Bouchereau,
C-30/77, ECR 1977, s. 1999
Obywatel francuski p. Bouchereau, zatrudniony w Wielkiej Brytanii,
został dwukrotnie skazany za nielegalne posiadanie narkotyków. Po
odbyciu kary 12 miesięcy pozbawienia wolności, brytyjski sąd karny
wystosował pismo rekomendujące deportację skazanego, co też
uczyniono. Sąd rozpatrujący odwołanie od nakazu deportacji
wystosował pytanie prejudycjalne do ETS czy skazujący wyrok wydany
przez niezawisły sąd jest wystarczającym uzasadnieniem do wydalenia
danej osoby, bowiem sama Dyrektywa nr 64/221 takiej przesłanki nie
uwzględniała.
 ETS uznał, że postępowanie cudzoziemca godziło w
porządek publiczny poprzez poważne naruszenie prawa, w
związku z czym deportacja była jak najbardziej zasadna.
Przykłady zastosowania klauzul
publicznych (2)
Orzeczenie Sądu z 18 maja 1982 r. w sprawie Rezguia Adoui v. Belgia i Miasto
Liege oraz Dominique Cornuaille v. Belgia,
połączone sprawy C-115 i C-116/81, ECR 1982, s. 1665
Sprawa dotyczyła odmowy prawa wjazdu dwóch obywatelek Francji na
terytorium Belgii. Odmowę argumentowano figurowaniem obu kobiet w
kartotekach policyjnych za uprawianie prostytucji, chociaż tego rodzaju
działalności nie zakazywano własnym obywatelkom.
 ETS uznał niewłaściwe zastosowanie klauzul publicznych,
bowiem nierównomiernie dotykały one cudzoziemców i
własnych obywateli.
Pojęcie interesu państwa




Zachowanie równowagi na rynku pracy.
Ochrona interesów pracowników.
Ochrona praw konsumentów.
Zapewnienie skutecznej opieki zdrowotnej.
Do „interesu publicznego” nie kwalifikuje się
interesu ekonomicznego państwa .
Klauzule publiczne – przepisy
krajowe
Klauzula ochrony zdrowia publicznego
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 września
2003 r. w sprawie wykazu chorób uznanych za
zagrażające zdrowiu publicznemu, z powodu
których można odmówić zezwolenia na pobyt lub
pobyt czasowy obywatelowi Unii Europejskiej i
członkowi jego rodziny (DU 2003-1737)
Zgodnie z rozporządzeniem jest 9 chorób
zakaźnych, które uzasadniają odmowę wjazdu i
pobytu w Polsce
Zakres przestrzenny i czasowy
swobody zatrudnienia
 Swoboda zatrudnienia jest prawem podmiotowym
(indywidualnym).
 Swoboda zatrudnienia przysługuje każdej osobie
legitymującej się obywatelstwem UE niezależnie od
miejsca jej zamieszkania czy pobytu (art. 1 R1612/68).
 Przepisy wspólnotowe dot. swobody przepływu są
stosowane, jeśli stosunek pracy został zawarty na
terenie WE lub wówczas gdy umowa zawarta
pomiędzy stronami wywiera skutek na terytorium
jednego z państw UE.
 Przepisy wspólnotowe dot. swobody przepływu są
stosowane nawet wtedy gdy stosunek pracy został
zawarty poza terytorium Wspólnoty i był wykonywany
także poza nim - C-214/94.
Eksterytorialność prawa UE
Orzeczenie Sądu z 30 kwietnia 1996 r. w sprawie Ingrid Boukhalfa v.
Republika Federalna Niemiec,
C-214/94, ECR 1996, s. I-2253
Obywatelka belgijska na stałe zamieszkała w Algierii podjęła pracę jako
sekretarka w ambasadzie niemieckiej w tymże kraju. Ambasada
zaproponowała jej gorsze warunki płacowe w porównaniu z
pracownikami narodowości niemieckiej pracujących na podobnych
stanowiskach.
Zastosowanie Rozporządzenia nr 1612/68 stało się
możliwe, bowiem umowa o pracę podlegała prawu
niemieckiemu, a także składki na ubezpieczenia
społeczne były opłacane zgodnie z przepisami tego kraju.
Stosunek pracy nawet wówczas gdy został zawarty poza
terytorium Wspólnoty i był wykonywany także poza nim,
podlega regulacji prawa UE, pod warunkiem, że treść
umowy o pracę łączącej pracownika i pracodawcę
podlega unormowaniu jednego z krajowych systemów
prawnych państwa członkowskiego.
Zakres czasowy prawa UE - okresy
przejściowe
 Istota okresów przejściowych polega na tym, że
na mocy wyraźnego przepisu prawa
wspólnotowego (np. Traktatu Akcesyjnego),
pewna jego część nie jest stosowana przez ściśle
określony czas.
 Z upływem daty końcowego okresu przejściowego
zawieszone postanowienia prawa wspólnotowego
nabierają pełnej skuteczności.
 Nie ma okresów przejściowych nieograniczonych
czasowo.
 Nie ma okresów przejściowych o charakterze
generalnym.
Zakres czasowy – przykłady
Orzeczenie Sądu z 27 marca 1990 r. w sprawie Rush Portuguesa Lde v.
Office national d'immigration,
C-113/89, ECR 1990, s. I-1417
Przedsiębiorstwo portugalskie Rush Portuguesa
działało jako podwykonawca firmy francuskiej na
budowie linii TGV we Francji. W celu wykonania
usługi sprowadziło własnych pracowników, nie
uzyskując dla nich pozwolenia na pracę, i to w czasie
gdy Portugalię obejmował okres dostosowawczy.
Czapliński W., Ostrihansky R., Saganek S., Wyrozumska A.: Prawo Wspólnot
Europejskich. Orzecznictwo. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa
2001, s. 634.
Pracownicy delegowani – sytuacja prawna (1)
 Wykonywanie pracy przez pracowników
oddelegowanych nie podlega przepisom prawa
wspólnotowego regulującego swobodę
przepływu pracowników.
 Wykonawca usługi na prawo wykonać ją w
oparciu o zatrudnionych pracowników.
 Pracownicy usługobiorcy nie mają swobodnego
dostępu do rynku pracy. Ich status jest związany
ze statusem aktualnego pracodawcy (czyli
wykonawcy lub usługobiorcy).
Pracownicy delegowani – sytuacja
prawna (2)
 Państwo członkowskie, na którego terytorium
świadczone są usługi, może żądać zastosowania
własnych przepisów prawa pracy (w tym układów
zbiorowych pracy) w stosunku do osób
wykonujących konkretną pracę na jego terytorium,
bez względu na to, w jakim państwie ma siedzibę
firma zatrudniająca.
 Wykonawca usługi, delegujący swoich
pracowników, musi respektować bezwzględnie
obowiązujące przepisy prawa pracy miejsca
świadczenia pracy (Dyrektywa 96/71 w sprawie delegowania
pracowników w ramach świadczenia usług).
Traktat Akcesyjny
DU 2004 nr 90 poz. 864
Postanowienia przejściowe
Traktat Akcesyjny - podstawa
prawna
Artykuł 49 TUE
Każde Państwo Europejskie, które respektuje zasady
określone w Artykule 6 ust. 1 TUE, może ubiegać się
o status Członka Unii.
Swój wniosek składa do Rady, która działa
jednomyślnie, po porozumieniu z Komisją i po
otrzymaniu zgody Parlamentu Europejskiego, który
działa bezwzględną większością głosów swoich
członków.
Warunki przyjęcia i wynikające z tego przyjęcia
dostosowanie Traktatów, na których opiera się Unia,
będą przedmiotem umowy (akcesyjnej) pomiędzy
Państwami Członkowskimi a państwem ubiegającym
się o członkostwo.
Umowa ta podlega ratyfikacji przez wszystkie
umawiające się Państwa, zgodnie z ich odpowiednimi
wymogami konstytucyjnymi.
Traktat Akcesyjny - struktura
 Traktat o przystąpieniu do Unii Europejskiej
(pierwotne prawo wspólnotowe)
 Akt Przystąpienia dotyczący warunków
przystąpienia wszystkich krajów kandydackich do
Unii Europejskiej (pierwotne prawo wspólnotowe)
 18 załączników (dołączonych do Aktu
Przystąpienia), z których załącznik nr XII
przewiduje dla Polski odrębne okresy
przejściowe (pierwotne prawo wspólnotowe)
 Akt Końcowy zawierający protokoły oraz
deklaracje, a także oświadczenia państw stron
(nie stanowi pierwotnego prawa wspólnotowego)
Warunki członkostwa Polski w UE
Art. 2 i Art. 53 Aktu Przystąpienia
Nowe państwa członkowskie uznaje się za
adresatów dyrektyw i decyzji w rozumieniu
artykułu 249 Traktatu WE i artykułu 161 Traktatu
Euratom, o ile takie dyrektywy i decyzje zostały
skierowane do wszystkich obecnych Państw
Członkowskich.
Z wyjątkiem dyrektyw i decyzji, które wchodzą w
życie zgodnie z art. 254 ust. 1 oraz z art. 254 ust.
2 TWE, uznaje się, że nowym Państwom
Członkowskim notyfikowano takie dyrektywy i
decyzje przy przystąpieniu.
Wolność zatrudnienia w obowiązujących WE
Umowach Stowarzyszeniowych
art. 5 Aktu Przystąpienia
 Nowi członkowie zobligowani są do dnia akcesji przystąpić
do konwencji międzynarodowych, o których mowa w
artykule 293 TWE, a także innych umów
międzynarodowych zawartych lub tymczasowo
stosowanych przez Wspólnotę lub zawieranych przez
Wspólnotę wraz z państwami członkowskimi.
 Na tej podstawie Polska będzie zobowiązana przestrzegać
warunków umowy stowarzyszeniowej zawartej przez WE i
państwa członkowskie np. z Turcją czy EOG.
 Są także zobowiązani do ratyfikacji Konwencji Rzymskiej i
Brukselskiej
Postanowienia tymczasowe
 Art. 24 Aktu Przystąpienia (w części IV)
przewiduje stosowanie środków
tymczasowych w załącznikach dołączonych
do Aktu Przystąpienia (załączniki od V do
XIV).
 Akt przystąpienia przewiduje dwa rodzaje
środków tymczasowych:
– Okresy przejściowe,
– Klauzulę ochronną.
Załącznik XII, pkt 2, ust. 11
Traktatu o przystąpieniu
 Artykuł 39 oraz artykuł 49 akapit pierwszy TWE
mają w pełni zastosowanie tylko w odniesieniu do
swobodnego przepływu pracowników oraz
swobodnego świadczenia usług w ramach
czasowego przepływu pracowników, o którym
mowa w art. 1 dyrektywy 96/71 (tj. do 30 dni)
między Polską
a Belgią, Republiką Czeską, Danią, Niemcami,
Estonią, Grecją, Hiszpanią, Francją, Irlandią,
Włochami, Łotwą, Litwą, Luksemburgiem,
Węgrami, Niderlandami, Austrią, Portugalią,
Słowenią, Słowacją, Finlandią, Szwecją oraz
Zjednoczonym Królestwem, z zastrzeżeniem
postanowień przejściowych określonych w
ustępach 2-14
Okres przejściowy
 Okres przejściowy podzielono na etapy
2+3+2.
 Dotyczy on zawieszenia stosowania art. 1-6
rozporządzenia 1612/68 oraz dyrektywy
68/360
 Przepisy o okresach przejściowych odnoszą
się do 8 państw (poza Malta i Cyprem)
 Holandia, Szwecja, Dania, Irlandia, a także
Wielka Brytania początkowo wyrażały zamiar
całkowitego otwarcia swoich rynków pracy.
Ostatecznie zamiar ten zrealizowały jedynie
Wielka Brytania, Szwecja, Irlandia
 W okresie przejściowych dozwolone jest
stosowanie zasady wzajemności
 Irlandia oraz Szwecja nie wprowadziły żadnych restrykcji w
dostępie do swoich rynków pracy
 Wielka Brytania wprowadziła system rejestracji pracowników.
 Dania wymaga od podejmujących zatrudnienie pracy w
pełnym wymiarze, zawarcia stosownego porozumienia ze
związkami zawodowymi oraz wskazania od osoby aplikującej
jej miejsca zamieszkania.
 Holandia wprowadziła podwójna procedurę dostępu do pracy
z podziałem na sektory (tych jest mniejszość), gdzie nie są
wymagane pozwolenia na pracę i te które tego wymagają. W
tym ostatnim przypadku podjecie pracy do dwóch tygodni nie
wymaga rejestracji, ale dłużej już tak.
 We Francji jedynym sektorem wyłączonym spod restrykcji w
otrzymywani uprzednich pozwoleń jest sektor naukowobadawczy,
 Belgia, Finlandia, Grecja, Luksemburg i Hiszpania nie zmieniły
na korzyść obywateli z nowych krajów swoich przepisów o
dostępie do rynku pracy
 Włochy regulują rynek pracy na zasadzie kwot kontyngentów,
podobnie jak Portugalia.
 System Niemiecki i Austryjacki jest najbardziej restrykcyjny
Okres przejściowy – etap „2”
 Do końca dwuletniego okresu następującego po dniu
przystąpienia, dotychczasowe Państwa Członkowskie
będą stosować środki krajowe lub środki wynikające z
umów dwustronnych, regulujące dostęp obywateli polskich
do ich rynków pracy.
 Po upływie pierwszych dwóch lat od przystąpienia Polski
do UE, Komisja przygotuje raport, na podstawie którego
Rada dokona przeglądu funkcjonowania uregulowań
przejściowych.
 Z prawa wniesienia wniosku o dokonanie dodatkowej
oceny funkcjonowania uregulowań przejściowych może
skorzystać także Polska, ale tylko raz w ciągu trwania
pierwszego etapu okresu przejściowego.
Okres przejściowy – etap „3”
 Każde z dotychczasowych państw
członkowskich UE będzie miało obowiązek
wystosowania do Komisji notyfikacji o tym,
czy zamierza skorzystać z kolejnego, tym
razem trzyletniego okresu przejściowego.
 Jeśli tak, to w dalszym ciągu dany kraj będzie
mógł stosować krajowe przepisy regulujące
dostęp do pracy cudzoziemców.
 Do końca pięcioletniego okresu
następującego po dniu przystąpienia,
dotychczasowe Państwa Członkowskie będą
dalej stosować środki krajowe lub środki
wynikające z umów dwustronnych, regulujące
dostęp obywateli polskich do ich rynków
pracy.
Okres przejściowy – etap „2”
 Możliwość zawieszenia przepisów
wspólnotowych o kolejne dwa lata, czyli do
2011 r., w zakresie swobody przepływu
pracowników zależy od:
– złożenia do Komisji przez państwo UE
umotywowanego wniosku oraz
– zgody Komisji
Załącznik XII, pkt 2, ust. 10
Traktatu o przystąpieniu
 W każdym przypadku gdy środki krajowe lub
środki wynikające z porozumień
dwustronnych są stosowane przez obecne
Państwa Członkowskie na mocy powyżej
ustanowionych postanowień przejściowych,
Polska może utrzymać w mocy równoważne
środki w stosunku do obywateli Państwa lub
Państw Członkowskich stosujących te środki
(ZASADA WZAJEMNOŚCI)
Prawo wjazdu i prawo pobytu –
przepisy krajowe
 Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o zasadach i
warunkach wjazdu i pobytu obywateli państw
członkowskich Unii Europejskiej oraz członków ich
rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie
wzorów wniosków, dokumentów i rejestrów
dotyczących wjazdu i pobytu obywateli państw
członkowskich Unii Europejskiej oraz członków ich
rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
Rozporządzenie w sprawie zakresu ograniczeń
pracy przez cudzoziemców
Załącznik XII pkt 2 ust. 11 do TA
 Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i
Polityki Społecznej z dnia 30 kwietnia 2004 r.
w sprawie zakresu ograniczeń w sferze
wykonywania pracy przez cudzoziemców na
terytorium RP, Dz.U. 2004 nr 96 poz. 961
nieobowiązujący uchylona podstawa art. 51
ust.6
 Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy
z dnia 26 maja 2004 r. w sprawie zakresu
ograniczeń w sferze wykonywania pracy
przez cudzoziemców na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, art. 90 ust. 6 o
promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
pracy
Rozporządzenie w sprawie zakresu
ograniczeń pracy
 Do obywateli Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji, Grecji
Hiszpanii, Islandii, Liechtensteinu, Luksemburga,
Niderlandów, Republiki Federalnej Niemiec, Norwegii,
Portugalii i Włoch obowiązani są posiadać zezwolenie na
prac´ wydane przez wojewodę, jeżeli celem ich pobytu w
Rzeczypospolitej Polskiej jest wykonywanie pracy
 z tym że do obywateli Danii, Niderlandów i Norwegii Włoch
wojewoda wydaje zezwolenie na pracę, nie stosując
przepisów w zakresie:
1) oceny sytuacji na rynku pracy;
2) kryteriów wydawania przyrzeczeń i zezwoleń na pracę;
3) okoliczności wydania odmowy przyrzeczenia lub
zezwolenia.
o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu - art. 51 ust. 1
 rozporządzenie w sprawie szczegółowych
zasad i trybu wydawania przyrzeczeń i
zezwoleń na pracę cudzoziemców Dz.U.
2001 nr 153 poz. 1766, zm. Dz.U. 2004 nr
27 poz. 236
o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu - art. 51 ust. 4
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 19 grudnia 2001 r. w
sprawie wykonywania pracy przez
cudzoziemców bez konieczności
uzyskania zezwolenia na pracę, Dz.U.
2001 nr 153 poz. 1765 zm Dz.U. 2004
nr 27 poz. 238
Ustawa o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy
Art. 2. 1.
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
8) członku rodziny - oznacza to:
a) osobę pozostającą z obywatelem polskim lub
cudzoziemcem, o którym mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2, w
związku małżeńskim uznawanym przez prawo
Rzeczypospolitej Polskiej,
b) zstępnego obywatela polskiego lub cudzoziemca w
wieku do 21 lat lub pozostającego na jego utrzymaniu;
Brakuje odniesienia do kategorii wstępnych linii pracownika i
jego współmałżonka, którzy pozostają na utrzymaniu
pracownika. Prawo pobytu jej grupy reguluje Ustawa z
dnia 27 lipca 2002 r. o zasadach i warunkach wjazdu i
pobytu obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej
oraz członków ich rodzin na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej
Austria i Niemcy - dodatkowe
klauzule ochronne
 Oba państwa mogą nakładać ograniczenia
swobody świadczenia usług przez firmy mające
swoją siedzibę w nowych państwach
członkowskich, jeśli wykonanie usługi wiąże się z
czasowym przepływem pracowników
zatrudnionych w tych firmach (zakaz delegowania
pracowników).
 Klauzula ochronna ma ograniczone zastosowanie
i w zasadzie dotyczy nielicznych branż.
 Polska jest uprawniona do stosowania zasady
wzajemności.
Niemcy
Sektor
Usługi budowlane, włączając 45.1 do 4;
w to pokrewną działalność
Działalność wymieniona w
Załączniku do Dyrektywy nr
96/71/WE
Sprzątanie i czyszczenie
74.70 Sprzątanie i
obiektów
czyszczenie obiektów
Inne usługi
74.87 Wyłącznie działalność
dekoratorów wnętrz
Austria
Sektor
Usługi związane z ogrodnictwem
01.41
Cięcie, rzeźbienie i wykańczanie
kamienia
26.7
Ręczny wyrób elementów z metalu 28.11
i części tych elementów
Usługi budowlane, włączając w to
pokrewną działalność
45.1 do 4;
Działalność wymieniona w
Załączniku do Dyrektywy nr
96/71/WE
Działalność związana z ochroną
74.60
Sprzątanie i czyszczenie obiektów
74.70
Pielęgnowanie w domu
85.14
Praca społeczna i działalność
85.32
Rozporządzenie w sprawie
zakresu ograniczeń pracy przez
cudzoziemców
Art.. 2 Obywatele Republiki Austrii oraz Republiki
Federalnej Niemiec zatrudnieni przez pracodawcę
prowadzącego działalność w Państwie
Członkowskim Unii Europejskiej i delegowani
przez tego pracodawcę na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej w ramach świadczenia
usług w przypadkach, o których mowa w art. 1
dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i
Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącej
delegowania pracowników w ramach Świadczenia
usług (Dz. Urz. WE L 18, z 21.01.1997),
obowiązani sŕ posiadać zezwolenie na pracę
wydane przez wojewodę
Klauzula ochronna
 Zastosowanie klauzuli ochronnej dotyczy tej grupy
państw członkowskich, które zrezygnowały z
możliwości wprowadzenia okresów przejściowych w
zakresie swobodnego przepływu pracowników, a
więc zaczęły stosować prawo wspólnotowe.
 Uzasadnieniem wprowadzenia klauzuli ochronnej jest
wyłącznie wystąpienie zakłóceń na wewnętrznym
rynku pracy.
 Komisja musi zadecydować w ciągu dwóch tygodni
jakiego rodzaju będą to ograniczenia i jaki będzie
czas ich trwania.
 Od decyzji Komisji (aprobującej lub negującej
wniosek państwa) przysługuje skarga do Rady o
unieważnienie bądź zmianę decyzji Komisji.
 Rada zajmuje stanowisko w kwestii zastosowania
klauzuli ochronnej (także w ciągu dwóch tygodni) w
głosowaniu kwalifikowaną większością głosów.
Deklaracje państw dotyczące
polskich pracowników
 Deklaracja nr 15 zamieszczona w Akcie
Końcowym dotyczy wyłącznie polskich
pracowników. Podkreślono w niej wolę obecnych
państw członkowskich do zwiększania dostępu do
swoich rynków pracy dla Polaków na mocy swoich
przepisów krajowych.
 Państwa członkowskie UE zadeklarowały, mimo
uzgodnionych okresów przejściowych, możliwość
wdrożenia dorobku prawnego w obszarze
swobodnego przepływu pracowników w możliwie
szybkim okresie.
Załącznik XII, pkt 2, ust. 11
Traktatu o przystąpieniu
 Jeżeli stosowanie artykułów 1-6 rozporządzenia
(EWG) nr 1612/68 jest zawieszone przez
którekolwiek z obecnych Państw Członkowskich
(dot. klauzul ochronnych), Polska może skorzystać
z procedur, o których mowa w ustępie 7 w
stosunku do Republiki Czeskiej, Estonii, Łotwy,
Litwy, Węgier, Słowenii lub Słowacji. W tym
okresie, pozwolenia na pracę wydawane przez
Polskę obywatelom Republiki Czeskiej, Estonii,
Łotwy, Litwy, Węgier, Słowenii lub Słowacji, dla
celów monitorowania, wydawane będą
automatycznie
Cudzoziemiec może wykonywać pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
jeżeli posiada zezwolenie na pracę wydane przez wojewodę właściwego ze
względu na siedzibę pracodawcy. Z tego obowiązku są zwolnieni:
1) cudzoziemcy posiadający zezwolenie na osiedlenie się,
2) cudzoziemcy, którym nadano status uchodźcy w RP,
3) cudzoziemcy posiadający zgodę na pobyt tolerowany,
4) cudzoziemcy korzystający z ochrony czasowej na terytorium RP,
5) cudzoziemcy posiadający obywatelstwo państwa członkowskiego Unii
Europejskiej,
6) cudzoziemcy - członkowie rodziny cudzoziemca posiadającego obywatelstwo
państwa członkowskiego UE innego niż RP, który na terytorium RP wykonuje
pracę lub prowadzi działalność gospodarczą,
7) cudzoziemcy – członkowie rodziny cudzoziemca posiadającego obywatelstwo
państwa członkowskiego Unii Europejskiej innego niż RP, który przebywa na
terytorium RP na podstawie przepisów o prawie stałego pobytu, obowiązujących
państwa członkowskie Unii Europejskiej,
8) cudzoziemcy - członkowie rodziny cudzoziemca posiadającego obywatelstwo
państwa członkowskiego Unii Europejskiej innego niż Rzeczpospolita Polska,
który przebywa na terytorium RP na podstawie przepisów o prawie pobytu
pracowników i osób pracujących na własny rachunek, które zakończyły
działalność zawodową, obowiązujących państwa członkowskie UE,
9) cudzoziemcy - członkowie rodziny cudzoziemca posiadającego obywatelstwo
państwa członkowskiego Unii Europejskiej innego niż Rzeczpospolita Polska,
który przebywa na terytorium RP na podstawie przepisów dotyczących prawa
pobytu studentów, obowiązujących państwa członkowskie Unii Europejskiej,
10) cudzoziemcy zwolnieni z obowiązku uzyskania pozwolenia na pracę na
podstawie odrębnych przepisów.
Swobodny przepływ kapitału i płatności
 Art. 56-60 TWE
 Dyrektywa 88/361 w sprawie wykonania
art. 67 Traktatu (tzw. czwarta dyrektywa kapitałowa)
NOMENKLATURA PRZEPŁYWÓW KAPITAŁU
OKREŚLONYCH W ART. 1 DO NINIEJSZEJ
DYREKTYWY
I — INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE [3]
1. Utworzenie i powiększenie oddziałów lub nowych
przedsiębiorstw należących wyłącznie do osoby wnoszącej
kapitał oraz nabycie w całości istniejących przedsiębiorstw.
2. Udział w nowym lub istniejącym już przedsiębiorstwie
mający na celu ustanowienie lub utrzymanie trwałych
powiązań gospodarczych.
3. Pożyczki długoterminowe mające na celu ustanowienie lub
utrzymanie trwałych powiązań gospodarczych.
4. Reinwestowanie zysków mające na celu ustanowienie lub
utrzymanie trwałych powiązań gospodarczych.
A — inwestycje bezpośrednie na terytorium danego państwa
dokonywane przez nierezydentów [4].
B — inwestycje bezpośrednie za granicą dokonywane przez
rezydentów [5].
II — INWESTYCJE W NIERUCHOMOŚCI
(nie objęte pkt I) [6]
A — inwestycje w nieruchomości na terytorium
danego państwa dokonywane przez nierezydentów
B — inwestycje w nieruchomości dokonywane za
granicą przez rezydentów
III — OPERACJE ODNOSZĄCE SIĘ DO PAPIERÓW
WARTOŚCIOWYCH BĘDĄCYCH PRZEDMIOTEM OBROTU NA
RYNKU KAPITAŁOWYM (nie objęte pkt I, IV oraz V)
a) Akcje i inne papiery wartościowe o charakterze udziałowym [7].
b) Obligacje [8].
A — Transakcje odnoszące się do papierów wartościowych na rynku kapitałowym
1. Nabycie przez nierezydentów krajowych papierów wartościowych będących
przedmiotem obrotu giełdowego [9].
2. Nabycie przez rezydentów zagranicznych papierów wartościowych będących
przedmiotem obrotu giełdowego.
3. Nabycie przez nierezydentów krajowych papierów wartościowych nie będących
przedmiotem obrotu giełdowego [10].
4. Nabycie przez rezydentów zagranicznych papierów wartościowych nie będących
przedmiotem obrotu giełdowego.
B — Dopuszczenie papierów wartościowych na rynek kapitałowy [11]
i) Wprowadzenie na giełdę [12].
ii) Emisja i plasowanie na rynku kapitałowym*.
1. Dopuszczenie krajowych papierów wartościowych na zagraniczny rynek
kapitałowy.
2. Zarządzanie zagranicznymi papierami wartościowymi na krajowym rynku
kapitałowym.
IV — OPERACJE DOTYCZĄCE JEDNOSTEK UCZESTNICTWA
PRZEDSIĘBIORSTW ZBIOROWEGO INWESTOWANIA [13]
a) Jednostki uczestnictwa przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe
będące przedmiotem obrotu na rynku kapitałowym (akcje, udziały zwykłe i obligacje).
b) Jednostki uczestnictwa przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe lub
instrumenty będące przedmiotem obrotu na rynku pieniężnym.
c) Jednostki uczestnictwa przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w inne aktywa.
A — transakcje odnoszące się do jednostek uczestnictwa przedsiębiorstw zbiorowego
inwestowania
1. Nabycie przez nierezydentów jednostek uczestnictwa krajowych przedsiębiorstw będących
przedmiotem obrotu na giełdzie.
2. Nabycie przez rezydentów jednostek uczestnictwa zagranicznych przedsiębiorstw, będących
przedmiotem obrotu na giełdzie.
3. Nabycie przez nierezydentów jednostek uczestnictwa krajowych przedsiębiorstw nie
będących przedmiotem obrotu na giełdzie.
4. Nabycie przez rezydentów jednostek uczestnictwa zagranicznych przedsiębiorstw nie
będących przedmiotem obrotu na giełdzie.
B — zarządzanie jednostkami uczestnictwa przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania na rynku
kapitałowym
i) Wprowadzenie na giełdę.
ii) Emisja i plasowanie na rynku kapitałowym.
1. Dopuszczenie jednostek uczestnictwa krajowych przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania
na zagraniczny rynek kapitałowy.
2. Dopuszczenie jednostek uczestnictwa zagranicznych przedsiębiorstw zbiorowego
inwestowania na krajowy rynek kapitałowy.
V — OPERACJE ODNOSZĄCE SIĘ DO PAPIERÓW
WARTOŚCIOWYCH I INNYCH INSTRUMENTÓW BĘDĄCYCH
PRZEDMIOTEM OBROTU NA RYNKU PIENIĘŻNYM [14]
A — Transakcje odnoszące się do papierów wartościowych i innych
instrumentów na rynku pieniężnym.
1. Nabycie przez nierezydentów krajowych papierów wartościowych i
instrumentów krajowego rynku pieniężnego.
2. Nabycie przez rezydentów zagranicznych papierów wartościowych i
instrumentów rynku pieniężnego.
B — Dopuszczenie papierów wartościowych i innych instrumentów na
rynek pieniężny
i) Wprowadzenie na uznany rynek pieniężny*.
ii) Emisja i plasowanie na uznanym rynku pieniężnym.
1. Dopuszczenie krajowych papierów wartościowych i instrumentów na
zagraniczny rynek pieniężny.
2. Dopuszczenie zagranicznych papierów wartościowych i instrumentów
na krajowy rynek pieniężny.
VI — OPERACJE NA RACHUNKACH BIEŻĄCYCH I DEPOZYTOWYCH
INSTYTUCJI FINANSOWYCH [15]
A — Operacje dokonywane przez nierezydentów z krajowymi instytucjami
finansowymi
B — Operacje dokonywane przez rezydentów z zagranicznymi instytucjami
finansowymi
 VII — KREDYTY ZWIĄZANE Z TRANSAKCJAMI HANDLOWYMI LUB
ŚWIADCZENIEM USŁUG, W KTÓRYCH UCZESTNICZY REZYDENT [16]
1. Krótkoterminowe (poniżej jednego roku).
2. Średnioterminowe (od roku do pięciu lat).
3. Długoterminowe (pięć lat i więcej).
A — Kredyty udzielane przez nierezydentów rezydentom
B — Kredyty udzielane przez rezydentów nierezydentom
 VIII — POŻYCZKI PIENIĘŻNE I KREDYTY (nieobjęte pkt. I, VII oraz XI) [17]
1. Krótkoterminowe (poniżej jednego roku).
2. Średnioterminowe (od roku do pięciu lat).
3. Długoterminowe (pięć lat i więcej).
A — Pożyczki i kredyty udzielane przez nierezydentów rezydentom
B — Pożyczki i kredyty udzielane przez rezydentów nierezydentom

 IX — PORĘCZENIA, POZOSTAŁE GWARANCJE I PRAWA
ZASTAWU
A — Udzielane przez nierezydentów rezydentom
B — Udzielane przez rezydentów nierezydentom
 X — TRANSFERY WYNIKAJĄCE Z WYPEŁNIANIA UMÓW
UBEZPIECZENIOWYCH
A — Składki i płatności związane z ubezpieczeniem na życie
1. Umowy zawierane pomiędzy krajowymi zakładami ubezpieczeń na
życie a nierezydentami.
2. Umowy zawierane pomiędzy zagranicznymi zakładami ubezpieczeń na
życie a rezydentami.
B — składki i płatności związane z ubezpieczeniem kredytu
1. Umowy zawierane pomiędzy krajowymi zakładami, ubezpieczającymi
kredyty a nierezydentami.
2. Umowy zawierane między zagranicznymi zakładami ubezpieczającymi
kredyty a rezydentami.
C — Inne transfery kapitału odnoszące się do umów ubezpieczeniowych
 XI — PRZEPŁYWY KAPITAŁU O CHARAKTERZE OSOBISTYM
A — Pożyczki
B — Darowizny
C — Posagi
D — Spadki i zapisy
E — Spłata zadłużenia przez imigrantów w państwach ich poprzedniego miejsca
zamieszkania
F — Transfer majątku zgromadzonego przez rezydentów w przypadku emigracji, w czasie
ich zagospodarowywania lub w okresie przebywania za granicą
G — Transfer oszczędności imigrantów w okresie przebywania za granicą do państwa ich
poprzedniego miejsca zamieszkania
 XII — FIZYCZNY PRZYWÓZ I WYWÓZ AKTYWÓW FINANSOWYCH
A — Papierów wartościowych
B — Wszelkiego rodzaju środków płatniczych
XIII — INNE PRZEPŁYWY KAPITAŁU
A — Podatki od spadków
B — Odszkodowania (tam, gdzie mogą być uważane za kapitał)
C — Zwroty w przypadku unieważnienia umowy oraz zwroty nienależnych płatności (tam,
gdzie mogą być uważane za kapitał)
D — Honoraria autorskie: patenty, wzory przemysłowe, znaki handlowe i wynalazki
(przeniesienie praw własności i użytkowania oraz płatności z nich wynikające)
E — Transfery płatności za świadczenie usług (nie objęte pkt VI)
F — Pozostałe
Swobodny przepływ kapitału i płatności
 Sprawa 286/82 Luisi i Carbone
Swobodny przepływ kapitału i płatności
 Sprawa 203/80 Postępowanie karne
przeciwko G. Casati
 Sprawy połączone C-358/93 i C-416/93
Postępowanie karne przeciwko A.
Bodessie i innym
 Sprawa C-302/97 K. Konle v. Austria
Swobodny przepływ kapitału i płatności
 Sprawy połączone C 463/04 i C 464/04
Federconsumatori i in. / Comune di Milano
ZASTRZEŻONY DLA PODMIOTÓW PUBLICZNYCH PRZYWILEJ
POLEGAJĄCY NA MOŻLIWOŚCI SPRAWOWANIA W SPÓŁCE
AKCYJNEJ KONTROLI NIEPROPORCJONALNEJ DO ICH
UDZIAŁU JEST SPRZECZNY Z PRAWEM WSPÓLNOTOWYM
Prawo włoskie, które pozwala na to, by podmiot publiczny mógł
powoływać bezpośrednio członków zarządu, może zniechęcić
inwestorów z innych państw członkowskich.
Konkurencja
 Art. 81-89 TWE

Zasada uniwersalizmu wspólnotowego
prawa konkurencji
Zasady konkurencji
 Zakaz porozumień ograniczających
konkurencję
 Zakaz nadużywania pozycji dominującej
 Kontrola koncentracji
 Kontrola pomocy państwa na poziomie
ponadnarodowym
Konkurencja
Sprawa 48/69 Imperial Chemical…
Sprawa 27/76 UBC i inni (banany Chiquita)
Sprawy połączone Ets. Costen SARL & Grundig…
Sprawa 26/76 Metro S. B. …
C-320/91 Postępowanie karne przeciwko P.
Corbeau (monopol pocztowy)
 Sprawa T-201/04 Microsoft v. Komisja
 Sprawa 142 i 156/84 B.-A. Tobacco Company Ltd.
… (Philip Morris)
 C-317/91 Deutsche Renault AG v. AUDI AG





Pomoc państwa
Art. 87 ust. 1 TWE
1. Z zastrzeżeniem innych postanowień
przewidzianych w niniejszym Traktacie, wszelka
pomoc
przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy
użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek
formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem
konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym
przedsiębiorstwom
lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze
wspólnym rynkiem w zakresie,
w jakim wpływa na wymianę handlową między
Państwami Członkowskimi.
Art. 87 ust. 2 TWE























Zgodna ze wspólnym rynkiem jest:
a) pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod
warunkiem
że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów;
b) pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub
innymi
zdarzeniami nadzwyczajnymi;
c) pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec
dotkniętych
podziałem Niemiec, w zakresie, w jakim jest niezbędna do skompensowania niekorzystnych
skutków gospodarczych spowodowanych tym podziałem.
3. Za zgodną ze wspólnym rynkiem może zostać uznana:
a) pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom
życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego
zatrudnienia;
b) pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot
wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym
zaburzeniom
w gospodarce Państwa Członkowskiego;
c) pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub
niektórych
regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie
sprzecznym
ze wspólnym interesem;
d) pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie
zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji we Wspólnocie w zakresie sprzecznym
ze wspólnym interesem;
e) inne kategorie pomocy, jakie Rada może określić decyzją, stanowiąc większością
kwalifikowaną,
na wniosek Komisji.
Pomoc państwa
 Sprawa C-730/79 Philip Morris…
 Sprawa C-78/76 Firma Steinike…
 Sprawy połączone C-324/90 i C-342/90
RFN i Pleuger…
Pomoc państwa
 Sprawy połączone C-72/91 i C-73/91
Sloman Neptun …
 Sprawa C-295/97 Industrie
Aeronautiche…
 Sprawa C379/98 PreussenElektra AG…
Zamówienia publiczne w UE
Zamówienia (zakupy) publiczne – pojęcie
Zakup, przez organy władzy publicznej,
organy samorządowe i inne podmioty
publiczne, dóbr i usług potrzebnych
do funkcjonowania
i prawidłowego wykonywania
powierzonych tym podmiotom zadań.
Zakupy te finansowane są ze środków
publicznych.
Zamówienia publiczne w UE
Udzielenie zamówienia publicznego:
Procedury i praktyki prowadzące do wyboru
najtańszej/najkorzystniejszej oferty.
Zamówienia publiczne w UE
Podstawa prawna zamówień publicznych w UE:
W TWE brak przepisów bezpośrednio regulujących zamówienia publiczne w
UE;
Zgodnie z orzecznictwem ETS, zamówienia publiczne podlegają ogólnym
zasadom wynikającym z TWE, a przede wszystkim:
1.
Art. 12 TWE – zakaz dyskryminacji ze względu na narodowość;
2.
Art. 28 TWE – zakaz ograniczeń ilościowych w handlu
wewnątrzwspólnotowym i środków o skutku podobnym do ograniczeń
ilościowych;
3.
Art. 43 TWE – swoboda zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw
4.
Art. 49 TWE – swoboda przepływu usług;
5.
Art. 81 TWE – zasada ochrony konkurencji
Zamówienia publiczne w UE
Źródła prawa wtórnego regulujące zamówienia publiczne:
1.
Zamówienia klasyczne (zamówienia na roboty budowlane,
2.
Zamówienia sektorowe (zamówienia udzielane przez podmioty
dostawy i usługi udzielane przez podmioty publiczne sektora
klasycznego):
Dyrektywa PE i Rady 2004/18 z 31 marca 2004 koordynująca procedury
udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi;
działające w sektorach użyteczności publicznej: gospodarka wodna,
energetyka, transport i usługi pocztowe):
Dyrektywa PE i Rady 2004/17 z 31 marca 2004 koordynująca procedury
udzielania zamówień przez podmioty działajace w sektorach gospodarki
wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych;
Termin na implementację obu ww. dyrektyw upłynął 31 stycznia 2006.
Dyrektywy odwoławcze: dyrektywa 89/665 i dyrektywa 92/13.
Zamówienia publiczne w UE
Zakres obowiązywania dyrektyw,
tj. przesłanki, które muszą być spełnione,
by zastosowanie znajdowały ww. dyrektywy:
1.
2.
3.
4.
Zamówienie jest udzielane przez podmiot objęty zakresem
podmiotowym dyrektyw,
Przedmiotem zamówienia jest dostawa, usługa lub robota budowlana, a
w przypadku dyrektyw sektorowych musi być ono jeszcze związane z
określoną działalnością zamawiającego,
Wartość zamówienia osiąga lub przekracza określone progi wartości,
Nie zachodzi żadna z przesłanek wyłączenia określona w dyrektywach.
Zamówienia publiczne w UE
Wyłączenia w dyrektywie klasycznej:
1.
2.
3.
4.
Zamówienia uznane za tajne lub wymagające środków
ostrożności,
Zamówienia udzielane zgodnie z przepisami
międzynarodowymi,
Wyłączenie dotyczące niektórych usług wskazanych w
dyrektywie,
Koncesje na usługi.
Zamówienia publiczne w UE
Wyłączenia w dyrektywie sektorowej:
Wyłączenia ogólne:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
zamówienia udzielane w innym celu niż wykonanie odpowiedniej
działalności lub w celu wykonania wspomnianej działalności w kraju
trzecim,
Koncesje na roboty budowlane lub usługi,
Zamówienia udzielane w celu odsprzedaży lub najmu osobom trzecim,
Zamówienia uznane za tajne lub wymagające szczególnych środków
ostrożności,
Zamówienia udzielane zgodnie z przepisami międzynarodowymi,
Zamówienia udzielane podmiotowi powiązanemu.
Wyłączenia szczególne:
1.
2.
Wyłączenie dotyczące niektórych usług wymienionych w dyrektywie,
Wyłączenie dotyczące wyłącznie zamawiających w sektorze gospodarki
wodnej oraz energetyki, zamówienie na usługi udzielane innemu
zamawiającemu.
Zamówienia publiczne w UE
Progi obowiązywania dyrektyw od 01.01.2006:
Zamówienia klasyczne:
Zamówienia publiczne na dostawy i usługi:
a) 137 000 euro – podmioty administracji centralnej,
wymienione w załączniku do dyrektywy,
b) 211 000 euro – pozostali zamawiający,
Zamówienia na roboty budowlane:
5 278 000 euro wszyscy zamawiający, objęci zakresem
dyrektywy,
Zamówienia sektorowe:
a) 422 000 euro dla dostaw i usług,
b) 5 278 000 euro dla robót budowlanych.