Transcript Wprowadzenie do wspólnotowego prawa podatkowego

Wspólnotowe prawo podatkowe – podatki
bezpośrednie
Wprowadzenie
Podstawy prawne harmonizacji
• Podatki pośrednie ( art.90-93 TWE; 110113 TFUE)
• Podatki bezpośrednie – brak
bezpośredniego nakazu harmonizacji
(art.94,96 TWE; 115,114, TFUE )
Zasady stanowienia
• Przepisy podatkowe są uchwalane przez Radę
jednomyślnie
Metody zbliżania ustawodawstw
• Metody zbliżania ustawodawstw
państw członkowskich w zakresie
podatków bezpośrednich :
• Harmonizacja poprzez uchwalanie
przepisów wspólnotowych, nadrzędnych w
stosunku do przepisów krajowych
Metody zbliżania ustawodawstw
• Ujednolicanie przepisów poprzez
dostosowanie przepisów krajowych do
wymogów orzecznictwa ETS ( tzw.
harmonizacja „ tylnymi drzwiami”)
Metody zbliżania ustawodawstw
• Koordynacja krajowych systemów
podatkowych
Harmonizacja
Harmonizacja krajowych systemów
podatkowych w zakresie podatków
bezpośrednich
Harmonizacja
• Instrumentem harmonizacji w zakresie podatków
bezpośrednich są dyrektywy (art.94 TWE); możliwe są
rekomendacje, które nie mają wiążącego charakteru
( inaczej w podatkach pośrednich- rozporządzenia)
Dyrektywy
Parent –Subsidiary Directive
Dyrektywa z dnia 23 lipca 1990 r. w sprawie wspólnego
systemu opodatkowania dla spółek dominujących i
spółek zależnych różnych państw członkowskich
(90/435/EEC)
Merger Directive
• Dyrektywa z 23 lipca 1990 r w sprawie wspólnego systemu
podatkowego dla fuzji, podziałów, podziałów przez
wydzielenie, wniesienia majątku i wymiany udziałów
dotyczących spółek różnych państw członkowskich oraz
przeniesienia statutowej siedziby SE i SCE pomiędzy
państwami członkowskimi (90/434/EEC)
Dyrektywy
Interest-Royalty Directive
Dyrektywa z 3 lipca 2003 r. w sprawie wspólnego
systemu opodatkowania dla wypłat odsetek i należności
licencyjnych pomiędzy spółkami powiązanymi różnych
państw członkowskich 2003/49/EEC
Savings Directive
Dyrektywa z 3 czerwca 2003 r. w sprawie
opodatkowania dochodów z oszczędności w formie
odsetek 2003/48/EC
Dyrektywy
• Mutual Assistance Directive
Dyrektywa z dnia 19 grudnia 1997 r.
dotycząca wzajemnej pomocy właściwych
władz państw członkowskich w obszarze
podatków bezpośrednich oraz
opodatkowania składek
ubezpieczeniowych
Dyrektywy
• Wymogi dotyczące implementacji
dyrektyw
• Wymogi formalne
• Wymogi materialne
Dyrektywy
• Wymogi formalne : wybór krajowych
środków implementacyjnych,
• Sposób sporządzania odniesień do
postanowień dyrektyw w prawie krajowym,
obowiązek publikacji środków krajowych,
dotrzymanie terminu implementacji
Dyrektywy
• Wymogi materialne :
• zagwarantowanie pewności prawa ( przepisy
implementujące powinny mieć wiążący
charakter),
• kompletność (przepisy implementujące powinny
wyczerpująco i w pełni regulować obszar
harmonizowany),
• jasność, klarowność, jednoznaczność
(zachowanie wymogów prawidłowej legislacji)
Dyrektywy
• Różne sposoby implementacji dyrektyw :
• Transpozycja nie będąca dosłownym przepisaniem
dyrektywy lecz dostosowaniem prawa krajowego
• Transpozycja dosłowna
• Implementacja przez odesłanie do aktu wspólnotowego
• Brak transpozycji ( uprzednie istnienie prawa krajowego
zgodnego z prawem europejskim
Umowy międzynarodowe
• Umowy międzynarodowe
• Arbitration Convention
Konwencja 90/436/EEC z 23 lipca 1990 r.
w sprawie eliminowania podwójnego
opodatkowania w związku z korektą
zysków przedsiębiorstw powiązanych
• Art.293 TWE (TFUE- uchylony)
•
Nowe inicjatywy
• Nowe inicjatywy w zakresie harmonizacji
• Common Consolidated Corporate Tax Base (CCC TB) –
Wspólna skonsolidowana korporacyjna podstawa
opodatkowania
• Koniec III kwartału 2011 – projekt dyrektywy CCCTB
Harmonizacja „tylnymi drzwiami”
Harmonizacja „ tylnymi drzwiami”
Ujednolicanie przepisów poprzez
dostosowanie ustawodawstw krajowych
do wymogów orzecznictwa ETS
Orzecznictwo ETS
• Orzecznictwo ETS
• „ Chociaż władztwo podatkowe w zakresie
podatków bezpośrednich znajduje się w gestii
państw członkowskich, to jednak powinno być
ono wykonywane zgodnie z prawem
wspólnotowym, co zakłada konieczność
eliminowania wszelkiej dyskryminacji, jawnej czy
ukrytej ze względu na obywatelstwo” ( C-279/93
Schumacker; C-80/94 Wielockx; C-107/94
Ascher; C-250/95 Futura)
Orzecznictwo ETS
• Zakaz stosowania przez państwa
członkowskie środków, które naruszają
fundamentalne zasady wspólnego rynku.
Podstawy fundamentalnych
swobód
• Podstawami fundamentalnych swobód
prawa UE jest :
• zasada niedyskryminacji, oraz
• zasada rynku wewnętrznego nakazująca
eliminowanie barier w swobodnym
przepływie osób oraz czynników produkcji.
Swobody Traktatowe
•
•
•
•
Swoboda przepływu towarów
Swoboda przemieszczenia się osób
Swoboda przepływu usług
Swoboda przepływu kapitału
Swobody Traktatowe
• Art.12 TWE ( art.18 TFUE) – zakaz dyskryminacji ze
względu na obywatelstwo
• Art. 39 TWE (art.45 TFUE)- zakaz dyskryminacji
migrujących pracowników najemnych
• Art. 43 TWE (art.49 TFUE) – zakaz ograniczania
swobody wyboru miejsca prowadzenia działalności
gospodarczej przez obywateli
• Art.48 TWE (art.54 TFUE) - rozszerzenie zakazu na
spółki
• Art.49 TWE (art.56 TFUE) - zakaz ograniczeń w
swobodnym świadczeniu usług
• Art.56 TWE (art.63 TFUE) - zakaz ograniczeń w
swobodnym przepływie kapitału
Test dyskryminacji
• Dla stwierdzenia niezgodności przepisu
krajowego z prawem wspólnotowym
przeprowadza się tzw. test dyskryminacji.
Orzecznictwo ETS
• Test podatkowej dyskryminacji sprzecznej z prawem
wspólnotowym ma następujące elementy :
• Określenie, czy podatnik znajduje się w zakresie
podmiotowo-przedmiotowym TWE,
• Określenie, czy przepisy prawa podatkowego nakładają
obowiązek podatkowy w sposób różnicujący wysokość
zobowiązania podatkowego
• Określenie, czy wskazane zróżnicowanie następuje na
podstawie zakazanych w TWE kryteriów
• Określenie, czy różne traktowanie może być
usprawiedliwione, a jeśli tak, czy jest stosowane w
sposób proporcjonalny
Test dyskryminacji
• Opodatkowanie będzie miało charakter
dyskryminacyjny, jeżeli na podatnika zostaną
nałożone dodatkowe obowiązki (wyższa stawka,
wyższe oprocentowanie zaległości
podatkowych) lub też będzie on miał mniej
uprawnień w porównaniu z opodatkowaniem na
zasadach ogólnych ( mniejszy zakres ulg i
zwolnień podatkowych)
Test dyskryminacji
• W dotychczasowym orzecznictwie ETS za zakazane
zostały uznane następujące kryteria zróżnicowania.
• Zróżnicowanie ze względu na :
• Miejsce rezydencji podatnika,
• Miejsce siedziby spółki zależnej,
• Miejsce siedziby spółki dominującej,
• Miejsce zainwestowania kapitału przez podatnika,
• Miejsce siedziby beneficjenta płatności dokonanej przez
podatnika,
• Fakt korzystania przez podatnika z praw
gwarantowanych przez TWE
Sprzeczność polskich przepisów z
prawem wspólnotowym
• Przykłady stosowania dyskryminacji w
polskich przepisach o podatkach
dochodowych oraz zmiany legislacyjne
usuwające niezgodność polskich
przepisów z przepisami prawa unijnego
Zakres podmiotowy
• Zakres podmiotowy usuwania niezgodności z prawem
unijnym :
• Podmioty mające siedzibę lub miejsce zamieszkania w
państwie członkowskim UE
• Podmioty mające siedzibę lub miejsce zamieszkania w
innym państwie należącym do EOG
• Podmioty mające siedzibę lub miejsce zamieszkania w
Konfederacji Szwajcarskiej (nie w każdym przypadku)
Przykłady
• Opodatkowanie dywidend, odsetek uzyskanych przez osoby
fizyczne od spółki lub instytucji finansowej krajowej i innego państwa
członkowskiego ( zniesione 1.01.2005 r.) art.30 a PIT
• Zróżnicowane traktowanie spółek- cienka kapitalizacja zniesione od
2005 r.
• art.16 ust.1 pkt 60 i 61 CIT
• Darowizny na organizacje pożytku publicznego art. 26 ust.1 pkt 9
PIT i art.18 ust.1 j CIT
• Zwolnienia z tytułu reinwestycji 21 ust. 1 pkt 131 i art.21 ust.25 PIT
Przykłady
• Dywidendy – nowy reżim opodatkowania od 2007 r.
• Łączne opodatkowanie małżonków i osoby samotnej z
dzieckiem /dziecko może uczyć się w zagranicznej
szkole 6 ust.3 a PIT
• Składki na ubezpieczenie art.26 ust.1 pkt 2 a PIT
• Wygrane art. 21 ust.1 pkt 6 i 6 a PIT
Przykłady
• Najnowsze zmiany 2011
• Pracownicze programy emerytalne art.21
ust.1 pkt 50 PIT
• Plany opcyjne art.24 ust.11-12 PIT
• Zwolnienia dla unijnych funduszy
inwestycyjnych i emerytalnych art.6 ust.10
a i 11 a
Koordynacja
• Koordynacja krajowych systemów
podatkowych
• (soft law – komunikaty, rekomendacje)
Koordynacja
• Komunikat Komisji z 19 grudnia 2006 r. Koordynowanie systemów podatków
bezpośrednich w państwach
członkowskich w ramach wspólnego rynku
Koordynacja
• Celem koordynacji nie jest zastąpienie
istniejących krajowych systemów
podatkowych jednolitym systemem
wspólnotowym, lecz zapewnienie
sprawnego współdziałania tych systemów.
Sprzeczność prawa krajowego z
prawem wspólnotowym
• Usuwanie sprzeczności prawa krajowego
z prawem wspólnotowym
• Bezpośredni skutek prawa wspólnotowego
• Wykładnia prowspólnotowa
Bezpośredni skutek prawa
wspólnotowego
• Przepisy TWE są bezpośrednio skuteczne
( bez konieczności ich implementacji ) jeśli
są :
• jasne, precyzyjne i bezwarunkowe i
przyznają uprawnienia jednostkom
• Van Gend &Loos C- 26/62
Bezpośredni skutek prawa
wspólnotowego
• Dyrektywy powinny być prawidłowo
implementowane do porządku krajowego
Skutek bezpośredni przepisów
wspólnotowych
• Przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw
podatników, w przypadku niezgodności prawa
krajowego z prawem wspólnotowym:
• o prawach i obowiązkach podatnika decyduje
prawo wspólnotowe, jeżeli jest w tym zakresie
wystarczająco
precyzyjne,
jasne
działa
bezwarunkowo oraz przewiduje mniejsze
obowiązki lub większe uprawnienia dla
podatnika niż prawo krajowe,
•
Skutek bezpośredni przepisów
wspólnotowych
• Kiedy o prawach i obowiązkach podatnika
decyduje prawo krajowe, nawet jeśli jest
sprzeczne z prawem wspólnotowym ?
Skutek bezpośredni przepisów
wspólnotowych
• jeżeli prawo wspólnotowe nie spełnia
kryteriów jasności, precyzji albo ma
charakter warunkowy,
• lub
Skutek bezpośredni przepisów
wspólnotowych
• przewiduje
dla
podatnika
większe
obowiązki lub mniejsze uprawnienia niż
prawo krajowe (dyrektywa nie może być
bezpośrednio źródłem obowiązków dla
podatnika).
Procedury
• Art.226 TWE (art.258 TFUE)
• C-231/96 Edis podatnik może ubiegać się
o zwrot podatku nałożonego sprzecznie z
prawem wspólnotowym na podstawie
przepisów krajowych (zwrot nadpłaty)
Procedury
• Wzruszenie prawomocnej decyzji
administracyjnej na wniosek strony w celu
uwzględnienia orzeczenia ETS
• Art.240 par 1 pkt 11 ustawy Ordynacja
Podatkowa
Procedury
• Podatnikowi , który zapłacił podatek na
podstawie normy sprzecznej z prawem
wspólnotowym przysługuje :
• Prawo do zwrotu
• Prawo do odszkodowania
(odpowiedzialność odszkodowawcza
państwa za naruszenie prawa
wspólnotowego)
Literatura
• Literatura :
„Podatki bezpośrednie
Prawo polskie
a prawo
Wspólnotowe
Implementacja Dyrektyw
Orzecznictwo ETS „
Pod redakcją Hanny Litwińczuk
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka
Warszawa 2009