Transcript Przemysława Nowak Od paradygmatu dopasowania do

As
XXIII Konferencja Szkoleniowa SDSiZ RP :
SDSiZ RP
I E
L C E
2 0
1
Kielce 26 - 28.09. 2013 r.
3
Od paradygmatu dopasowania do
paradygmatu kariery – konieczność czy
wyobrażenie
Przemysława Nowak
2013
Uczeń – klient doradcy
•
•
•
•
•
•
•
Nie wiem kim chcę być w życiu.
Chcę w przyszłości dużo zarabiać.
Nie wiem jaką szkołę wybrać.
Nie wiem jaki kierunek wybrać.
Lubię robić różne rzeczy.
Nigdy się nad tym nie zastanawiałem.
Czym różni się technikum od zawodówki, bo nie wiem co
wybrać?
• Co może robić technik turystyki ?
• Mama mówi, że będę lekarzem a ja nie chcę.
Dorosły klient doradcy
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Szukam jakiejkolwiek pracy.
Nie wiem co mogłabym robić.
Nie wiem jakie mam umiejętności.
Mam wrażenie, że nic nie umiem.
Pracodawcy mnie nie chcą bo jestem za stary.
Nie mam doświadczenia, więc nie mam co szukać dobrej pracy.
Nie mam znajomości, więc nie warto szukać.
Przez 20 lat pracowałam na produkcji, nie potrafię robić nic innego.
Jestem politologiem, jestem po zarządzaniu, jestem historykiem, jestem
polonistą, jestem technikiem administracji jestem …… i nie wiem gdzie
mógłby szukać pracy ktoś taki jak ja.
• Mam dzieci, co ja mam zrobić ?
• Nie podoba mi się moja praca, chcę ją zmienić, ale na jaką? Itd.
Jeśli mówimy o doradztwie kariery jaką osobę widzimy w roli klienta młodą
czy może starszą i doświadczoną ?
Pytanie 1
Czy można uniknąć dylematów zawodowych
wśród dorosłych jeśli zadbamy o poradnictwo
wśród uczniów?
Dawniej istotą poradnictwa zawodowego było
orzekanie o przydatności jednostki do
wykonywania danego zawodu a zadaniem
doradcy ( psychologa) była pomoc w wyborze
pracy tym, którzy zawodu jeszcze nie posiadali.
Najczęściej sprowadzało się do jednorazowego
aktu pomocowego.
Model tradycyjny
poznanie siebie
poznanie zawodu
podjęcie decyzji dopasowania
zawodu do zdiagnozowanych
predyspozycji
zestaw narzędzi diagnostycznych
(kwestionariusze osobowości i
preferencji)
informacje na temat zawodów
informacje na temat rynku pracy
DOPASOWANIE
rzeczywistość umożliwiała zgodność
jednostki ze środowiskiem pracy
środowisko pracy było bardziej
przewidywalne i w miarę stałe
doradca występował bardziej w roli
eksperta
Z literatury przedmiotu.
Poradnictwo zawodowe ( w ujęciu wąskim)
• Krótkotrwałe, czasem jednorazowe badanie
przydatności zawodowej i na jej podstawie
udzielanie porad (S. Baścik).
• Zespół podejmowanych działań i stosowanych
środków, takich jak: badanie indywidualnych
uzdolnień, informowanie o zawodach
(L. Bandura).
Diagnoza predyspozycji, instruowanie lub
informowanie
Z literatury przedmiotu.
Poradnictwo zawodowe ( w ujęciu szerokim)
Działalność polegająca na udzielaniu pomocy
osobom zarówno młodym jak i dorosłym
w postaci indywidualnych porad i w zakresie
poprawnego wyboru zawodu, przygotowania
zawodowego, doskonalenia lub zmiany
kwalifikacji a także doboru odpowiedniego
stanowiska i miejsca pracy. ( A. Roykiewicz)
Zmiana paradygmatu
zmiana realiów rynku pracy
dezaktualizacja opisów zawodów
nowe środowiska pracy
zmiany w zarządzaniu zasobami ludzkimi
przemiany w sposobie wykonywania pracy
wzrost znaczenia kompetencji
Zawód nie opisuje środowiska pracy
(czynności, zadania, zależności w
każdej instytucji, przedsiębiorstwie
firmie są inne)
Zawód nie opisuje pracownika
(kompetencje i doświadczenia są
niepowtarzalne)
Z literatury przedmiotu.
System zorganizowanego dostarczania
informacji o warunkach pracy i wymaganiach
rozmaitych zawodów. Jego celem jest
przygotowanie wszystkich uczniów do wyboru
drogi zawodowej i pomagania w procesie
kształtowania się w decyzji wyboru zawodu.
(T. Nowacki)
Z literatury przedmiotu.
Poradnictwo zawodowe odnosi się do usług i czynności
mających na celu pomoc jednostkom w każdym wieku,
dowolnym momencie życia, w podejmowaniu
wyborów edukacyjnych, szkoleniowych i zawodowych
oraz w zarządzaniu ich rozwojem zawodowym. Z tych
usług można korzystać w szkołach, na wyższych
uczelniach, instytucjach kształcenia,
w publicznych służbach zatrudnienia, miejscu pracy,
instytucjach pozarządowych
i prywatnych. Czynności te mogą mieć charakter porad
indywidualnych bądź grupowych
a także na odległość przy użyciu różnego rodzaju
nowoczesnych narzędzi. (A. Watts, R. Sultany)
Z literatury przedmiotu.
A. Bańka preferuje termin doradztwo, uważa,
że poradnictwo odnosi się raczej do edukacji.
Wg niego doradztwo to proces pomagania
ludziom w lepszym zrozumieniu siebie
w odniesieniu do rodzaju pracy i środowiska
pracy a także wyboru właściwego zawodu,
zmiany
zatrudnienia
oraz
właściwego
dostosowania zawodowego. Dziś coraz
częściej używamy terminu poradnictwa
kariery.
Paradygmat kariery
istotą poradnictwa stało się
przygotowanie klienta do
możliwych wymagań rynku pracy
wyparcie zawodu przez karierę
Kariera
Kariera – jako proces trwający przez całe życie,
na który wpływa wiele ról i wyborów. (Evelyn
L. Brannon)
W literaturze zagadnienia kariera ma związek
nie tylko z awansem zawodowym ale
i społecznym. Tak więc podobnie jak rozwój
ma charakter wartościujący gdzie zmiany
podążają w określonym pozytywnym kierunku.
Kariera
Według D. Szupera wpływ na rozwój kariery zawodowej
jednostki mają czynniki indywidualne tj. osobowość,
postawa, aktywność, osiągnięcia oraz czynniki
zewnętrzne uwzględniające strukturę społeczną, rynek
pracy, system szkolny, system społeczno – prawny. M.
Szczepański twierdzi, że dziś szansę na rozwój kariery
mają osoby kreatywne, mobilne, asertywne, o wysoko
rozwiniętej potrzebie osiągania sukcesów, poszukujące
stale nowych rozwiązań, odrzucające stereotypy,
zorientowane na teraźniejszość i przyszłość.
Kariera
•
•
•
•
•
Jacek Santorski psycholog biznesu wymienia 5 cech
paradygmatu kariery:
W czymś musisz być najlepszy i z własnej chęci
poświęcać temu więcej czasu niż wymaga tego praca
Pokora, determinacja, dyscyplina i koncentracja
Przewodzenie i współpraca, otwartość na sieć
kontaktów, łatwość w korzystaniu z nowych mediów
Talenty w komunikacji i zarządzania stresem.
Ustawiczne rozwijanie się.
Luki w tym zakresie mogą odebrać szanse nawet
wybitnemu specjaliście.
Pytanie 2
Czy paradygmat kariery przekłada się na
poradnictwo w praktycznym realizowaniu
zadań, czy raczej dopasowanie do zawodu jest
dominującym elementem poradnictwa ?
Zmiany na rynku pracy






zanika długotrwałe zatrudnienie pracownika w
jednej firmie
budowanie doraźne zasobów ludzkich na bazie
kompetencji dostępnych na rynku pracy
niedobór kompetencyjny na rynku pracy
praca indywidualna ustępuje pracy zespołowej
zanik modelu rozwoju pracownika wraz z firmą
konieczność ustawicznego kształcenia się
Oczekiwania pracodawców
Kompetencje :
samoorganizacyjne (organizacja własnej pracy, przejawianie inicjatywy, terminowość,
motywacja do pracy)
interpersonalne
zawodowe (właściwe dla każdego zawodu; znaczenie tej kompetencji było większe
w przypadku pracowników fizycznych).
Pracodawcy zatrudniający specjalistów dodatkowo oczekiwali od osób
ubiegających się o pracę odpowiedniego wykształcenia (90%), na drugim miejscu
wskazywali na znajomość języka obcego (70%), na trzecim miejscu pracodawcy
formułowali swoje oczekiwania względem wyuczonego zawodu (68%).
Jak wynika z raportu Banku Światowego „Skills, not Just Diplomas” w obecnych
czasach wzrosło zapotrzebowanie na umiejętności komunikacyjne i poznawcze,
przydatne przy wykonywaniu nierutynowych zadań, zmalało natomiast
zapotrzebowanie na pracowników wykonujących rutynowe i manualne czynności.
Oczekiwania pracodawców
Opracowanie Sedlak & Sedlak styczeń 2013 www.rynekpracy.pl
umiejętność wykorzystania wiedzy w praktyce
umiejętność rozwiązywania problemów
umiejętność pracy w grupie.
Dziś od pracowników wymaga się rozwiązywania skomplikowanych i nieoczekiwanych zadań, które
angażują coraz mniej prostych i przewidywalnych działań. Pracownicy muszą radzić sobie z coraz
bardziej skomplikowanymi technologiami oraz muszą robić użytek z ogromnej ilości informacji.
Jak wynika z badania warunków pracy w Europie z 2010 roku, praca wymaga od zatrudnionych:
•
rozwiązywania nieprzewidywalnych problemów (83%)
•
uczenia się nowych rzeczy (68% pracowników z UE-27 uczy się nowych rzeczy w pracy),
•
realizacji złożonych problemów (58%),
•
realizacji monotonnych zadań (45%).
podczas przeprowadzanych badań w
regionie świętokrzyskim pracodawcy
uznali, że aby zwiększyć możliwość
zatrudnienia młodych w programach
szkół należy uwzględnić praktykę
zawodową (69%), zajęcia z komunikacji
interpersonalnej (43%), zajęcia z
aktywnego poszukiwania pracy (42%).
Pytanie 3
Czy doradcy zawodowi zatrudnieni w oświacie
przygotowują do rozwoju tych kompetencji na
poziomie szkoły, ze szczególnym
uwzględnieniem potrzeb rynku pracy ?
Szkoła
Dla przypomnienia:
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji
Narodowej z 17 listopada 2010 roku w sprawie
zasad udzielania i organizacji pomocy
psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
szkołach i przedszkolach, od roku szkolnego
2011/2012 gimnazja i placówki
ponadgimnazjalne miały zatrudnić doradców
zawodowych. Jeśli taka osoba nie została
powołana, jej obowiązki miał pełnić nauczyciel
wyznaczony przez dyrektora.
Tymczasem
We wszystkich placówkach oświatowych w 2011 roku pracowało 1055
doradców, z czego 365 było zatrudnionych w gimnazjach.
Z danych MEN zebranych w grudniu 2012 roku wynika, że w szkołach
pracowało wówczas 1385 doradców: 591 w gimnazjach, 542 w
szkołach ponadgimnazjalnych oraz 132 w poradniach psychologicznopedagogicznych. Na około 18 tys. polskich szkół przypadało niespełna
1,4 tys. specjalistów. Są to dane mocno uogólnione podawane przez
dziennikarzy, gdyż urzędnicy nie chcą podawać tych informacji o
doradcach zawodowych zarejestrowanych w SIO. Wzrost na przestrzeni
tych dwóch lat jest widoczny, jednak gdy porówna się go do liczby
placówek, wydaje się być niedorzeczny. Okazuje się, że barierą dla
rozwoju doradztwa edukacyjno-zawodowego jest nie tylko brak
pieniędzy, ale również niska świadomość i niezrozumienie tej tematyki
w środowisku szkolnym oraz wśród rodziców.
Źródło: oświata.abc.com.pl
Pytanie 4
Czy doradcy zawodowi zatrudnieni w
publicznych służbach zatrudnienia skupiają się
na rozwoju kompetencji niezbędnych na rynku
pracy?
Publiczne służby zatrudnienia
W Powiatowych Urzędach Pracy zatrudnionych jest 1659
doradców zawodowych z czego 214 to stażyści,
W Wojewódzkich Urzędach Pracy 60
doradców
zawodowych w tym 17 stażystów co stanowi
ok. 8,6 % wszystkich zatrudnionych w PUP pracowników.
W woj. świętokrzyskim 175 doradców w tym 11
stażystów na 891 zatrudnionych pracowników.
Dane MPiPS Stan w dniu 31.XII.2012 r.
Publiczne służby zatrudnienia
W województwie podkarpackim średnio na
jednego doradcę zawodowego w 2011 r.
przypadało 1 700 bezrobotnych. Był to
najgorszy wynik w Polsce.
Z danych wynika, że doradca zawodowy na
Podkarpaciu mógł poświęcić ok. 73 minuty
pracy dla jednego klienta PUP w ciągu całego
roku, pod warunkiem, że nie wykonywał
żadnych innych czynności.
Pytanie 5
Czy w takiej sytuacji możemy mówić
o doradztwie kariery ?
Pytanie 6 i 7 i ………
Na czym ma polegać rola doradcy ?
Czy doradca w publicznych służbach
zatrudnienia to typowy urzędnik czy już nie ?
Czy paradygmat kariery to konieczność czy
wyobrażenie ?