Transcript موضوع بحث : Endocrinology (فیزیولوژی غدد داخلی) گردآورنده : ابراهیم محمودزاده [email protected] Endocrinology مقدمه • بدن موجودات زنده از میلیونها سلول زنده تشکیل شده است که در مواجهه.

‫موضوع بحث‪:‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫(فیزیولوژی غدد داخلی)‬
‫گردآورنده ‪ :‬ابراهیم محمودزاده‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫مقدمه‬
‫• بدن موجودات زنده از میلیونها سلول زنده تشکیل شده است که در‬
‫مواجهه با تغییرات داخلی و تحریکات خارجی میبایست هماهنگی بین آنها‬
‫حفظ گردد‪ .‬این وظیفه بر عهده دستگاه عصبی و غدد مترشحه داخلی‬
‫است‪.‬‬
‫• غدد مترشحه داخلی از طریق آزاد کردن موادی بنام هورمون به داخل‬
‫خون ‪ ،‬بر روی فعالیت سلول های معینی اثر می گذارند که به این سلول‬
‫ها ‪ ،‬سلول های هدف ‪ Target Cells‬گویند ‪.‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫هورمون(‪)Hormone‬‬
‫لغت هورمون از زبان یونانی گرفته شده است و به معنای « من تحریک می‬
‫کنم » می باشد‪ .‬بطور کلی می توان گفت که هورمون ماده شیمیایی است‬
‫که ‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫توسط سلول های خاص ی مستقیما بداخل خون ترشح می شود‪.‬‬
‫ترشح آن توسط محرک خاص ی انجام می شود‪.‬‬
‫میزان ترشح آن به قدرت تحریکی محرک بستگی دارد‪.‬‬
‫با غلظت های بسیار کم در خون ترشح می شود‪.‬‬
‫بر روی سلول های هدف اثر می کند‪ .‬و فعالیت آنها را تنظیم می کند‪.‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫هورمون ها از لحاظ ساختمان شیمیایی‬
‫‪ .1‬هورمون های استروئیدی‪ :‬از کلسترول مشتق می شوند‪.‬و در سلول های ترشح کننده هورمون هیچ گرانول (‬
‫دانه ) ذخیره ای موجود نیست و لذا هورمون پس از ساخته شدن به داخل خون ترشح می شود‪ .‬باین‬
‫ترتیب برای آنکه غلظت هورمون و اثر آن ثابت باشد میبایست بطور دائمی ساخته شود‪.‬هورمون های غدد‬
‫جنس ی مرد و زن و هورمون های قسمت قشری غده آدرنال از این گروه هستند‪.‬‬
‫‪ .2‬هورمون های پلی پپتیدی‪ :‬از جنس پروتئین هستند و شکل اولیه هورمون معمول غیر فعال است و پیش –‬
‫هورمون ‪ pro_hormone‬نام دارد که تا حدودی بصورت گرانول های ذخیره ای در سلول های ترشحی‬
‫ذخیره می شوند‪ .‬که در زمان ترشح بداخل خون فعال می شوند‪ .‬مانند انسولین ویا هورمون های هیپوفیزی‪.‬‬
‫‪ .3‬مشتقات اسید امینه‪ :‬این هورمون ها از یک اسید امینه مشتق می شوند‪.‬و همراه یک پروتئین داخل سلول‬
‫های ترشحی ذخیره می شوند و به میزان نیاز بدن در خون ترشح می شوند‪ .‬بعنوان مثال هورمون های‬
‫تیروئیدی و هورمون های قسمت مرکزی غده آدرنال از اسید امینه تیروزین مشتق می شوند‪ .‬سروتونین و‬
‫مالتونین نیز از اسید امینه ال‪ -‬تریپتوفان مشتق می شوند‪.‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫اثرات غدد مترشحه داخلی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫محافظت و نگهداری بدن در مقابل استرس ها و سایر‬
‫آسیب ها‬
‫رشد و نمو بدن‬
‫تولید مثل‬
‫تعادل یون ها در بدن‬
‫متابولیسم و تولید انرژی‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫غدد مترشحه داخلی‬
‫•‬
‫••‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫هیپوتالموس‬
‫موادی که توسط هیپوتالموس ترشح می شوند یا سبب سنتز و آزاد شدن‬
‫هیپوفیز‬
‫هورمون های هیپوفیزی می شوند که به آنها فاکتورهای آزاد کننده(‬
‫تیروئید‬
‫‪ )Releasing factor=R.F‬گویند‬
‫غدد فوق کلیه( آدرنال)‬
‫لوزاملعده( پانکراس)‬
‫در ترشح هورمون های هیپوفیزی وقفه ایجاد می کنند که به آنها فاکتور های‬
‫اتیروئید‬
‫پار‬
‫کننده(‪ )Inhibitory factor=I.F‬گویند‪.‬‬
‫مهار‬
‫• گنادها ( بیضه ها و تخمدان ها)‬
‫‪Endocrinology‬‬
Endocrinology
Endocrinology
Endocrinology
‫غدد مترشحه داخلی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫••‬
‫•‬
‫هیپوتالموس‬
‫غده هیپوفیز یکی از مهمترین غدد مترشحه داخلی بدن است که در‬
‫هیپوفیز‬
‫ارتباط نزدیکی با هیپوتالموس قرار گرفته است‪.‬‬
‫تیروئید‬
‫غدد فوق کلیه( آدرنال)‬
‫سهاس)بخش هیپوفیز قدامی ‪ ،‬هیپوفیز خلفی و هیپوفیز میانی‬
‫از‬
‫غده‬
‫این‬
‫لوزاملعده( پانکر‬
‫تشکیل شده است که هر یک از بخش ها هورمون های مشخص ی ترشح‬
‫پاراتیروئید‬
‫می کنند‪.‬‬
‫• گنادها ( بیضه ها و تخمدان ها)‬
‫‪Endocrinology‬‬
Endocrinology
Endocrinology
‫هیپوفیز قدامی‪:‬‬
‫این بخش از هیپوفیز ترشح هورمونهای زیر را بر عهده دارد‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫هورمونهای رشد‬
‫پرولکتین‬
‫تیروتروپین ( هورمون محرک تیروئید)‬
‫آدرنوکورتیکوتروپین ( هورمون محرک قشر غده فووق کلیوه یوا آدرنوال‬
‫)‬
‫مالنوتروپین ( هورمون محرک مالنوسیت ها) و آندورفین ها‬
‫گنادوتروپین ( هورمون های محرک غدد جنس ی)‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫هیپوفیز خلفی‬
‫دو هورمون وازوپرسین هورمون ضد ترشح ادرار)‪ )Antiduretic hormone‬و اکس ی‬
‫توسین را ترشح می کند‪.‬‬
‫اکس ی توسین با تحریک عضالت‬
‫رحم و عضالت سینه بترتیب عمل‬
‫زایمان و ترشح شیر از غدد شیری را‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫تسهیل می نماید‪.‬‬
‫وازوپرسین در تنظیم حجم مایعات‬
‫داخل بدن و تنظیم فشار اسمزی خون‬
‫نقش دارد‪.‬‬
‫هیپوفیز میانی‬
‫این بخش از هیپوفیز در انسان خیلی کوچک بوده و احتمال همراه‬
‫با هیپوفیز قدامی ترشح هورمون محرک مالنوسیت ها را بر عهده‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫فاکتور های مهار کننده‬
‫)‪(Inhibitory factor=I.F‬‬
‫• فاکتور آزاد کننده سوماتوتروپین(‪ :)SRF‬موجب افزایش ترشح هورمون رشد‬
‫( سوماتوتروپین) از هیپوفیز می گردد‪.‬‬
‫• فاکتور مهار کننده سوماتوتروپین(‪ :) SIF‬موجب کاهش ترشح هورمون رشد‬
‫می گردد‪.‬‬
‫• فاکتور آزاد کننده هورمون تیروتروپین( ‪ :)TRF‬سبب افزایش ترشح هورمون‬
‫تیروتروپین ( هورمون محرک تیروئید) در غده هیپوفیز می شود‪.‬‬
‫• فاکتور آزاد کننده کورتیکوتروپین( ‪ :)CRF‬سبب افزایش ترشح هورمون‬
‫آدرنوکورتیکوتروپین ( هورمون محرک بخش قشری غده آدرنال) در هیپوفیز می‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫گردد‪.‬‬
‫• فاکتور آزاد کننده پرولکتین( ‪ :)PRF‬ترشح پرولکتین را افزایش می دهد‪.‬‬
‫• فاکتور مهار کننده پرولکتین(‪ :) PIF‬ترشح پرولکتین را کاهش می دهد‪.‬‬
‫• هورمون آزاد کننده گنادوتروپین(‪ :) GRF‬ترشح هورمون های ‪ LH , FSH‬را در‬
‫هیپوفیز افزایش می دهد‪.‬‬
‫• فاکتور آزاد کننده مالنوتروپین(‪ :) MRF‬ترشح هورمون مالنوتروپین ( هورمون محرک‬
‫مالنوسیت ها) را در هیپوفیز افزایش می دهد‪.‬‬
‫• فاکتور مهار کننده مالنوتروپین(‪ :) MIF‬ترشح مالنوتروپین را کاهش می دهد‪.‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫هورمون رشد‬
‫این هورمون از جنس پروتئین بوده و میزان ترشح آن در اثر عوامل مختلف تغییر می کند‪.‬‬
‫•‬
‫ورزش و گرسنگی و کاهش قند خون ترشح آن را افزایش می دهند‪.‬‬
‫• همچنین ترشح آن در حین خواب بیشتر از زمان بیداری است به ویژه در خواب عمیق ترشح آن‬
‫شدیدتر می شود‪.‬‬
‫• موادی چون سروتونین و نورآدرنالین و دوپامین ترشح هورمون رشد را افزایش می دهند‪.‬‬
‫• رشد و نمو بافت های مختلف بدن بویژه عضالت و اسخوان ها را تشدید مینماید‪ .‬در نتیجه‬
‫کمبود ترشح آن در دوران کودکی سبب اختالل رشد ونمو و ایجاد بیماری کوتولگی‬
‫هیپوفیزی(‪ ) Dwarfism‬می شود‪.‬‬
‫• ترشح بیش از حد این هورمون در سنین قبل از بلوغ سبب ایجاد غول پیکری( ‪ )Gigantism‬یعنی‬
‫افزایش غیر طبیعی قد‪ ،‬و در سنین بعد از بلوغ بدلیل توقف رشد طولی استخوان ها در این دوره ‪،‬‬
‫سبب بروز بیماری آکرومگالی (‪ ) Acromegaly‬می شود که در آن استخوان های صورت و‬
‫قسمت های انتهایی دستها و پاها بشدت پهن می شوند ‪.‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫هورمون پرولکتین‬
‫• نام های دیگر این هورمون لکتوژن ‪ ،‬ماموتروپ یا لکتوتروپ می با شد‪.‬‬
‫(هورمون عشق (‪ ) Love hormone‬نیز می نامند‪).‬‬
‫• نقش اصلی آن تولید و ترشح شیر در غدد شیر ساز پستانها است‪.‬‬
‫• در دوره حاملگی مقدار هورمون در خون زنان بشدت افزایش می یابد و دو تا سه‬
‫هفته پس از زایمان به حد طبیعی باز می گردد‪.‬‬
‫• ترشح هورمون تحت تاثیر دو فاکتور آزاد کننده و مهار کننده هیپوتالموس ی کنترل‬
‫می شود که تاثیر فاکتور مهار کننده بیشتر از فاکتور آزادکننده است‪.‬‬
‫• مقدار ترشح هورمون در شبانه روز حالت نوسانی دارد و در طول شب بیشتر از‬
‫روزاست‪.‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫هورمون تیروترپین(‪) TSH‬‬
‫• این هورمون که هورمون محرک تیروئید نام دارد سنتز و ترشح‬
‫هورمون های تیروئیدی را افزایش می دهد‪.‬‬
‫• میزان ترشح هورمون تیروترپین به تراکم هورمون تیروکسین‬
‫(هورمون غده تیروئید) در خون بستگی دارد‪.‬‬
‫بطوریکه افزایش تیروکسین در خون از طریق تاثیر بر هیپوفیز و هیپوتالموس‬
‫سبب کاهش ترشح تیروتروپین شده و در نتیجه مقدار تیروکسین خون در حد‬
‫ثابتی حفظ می گردد‪.‬به این نوع تنظیم ‪ ،‬تنظیم فیدبک منفی( بازخورد منفی)‬
‫گویند‪.‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫هورمون آدرنوکورتیکوتروپین یا‬
‫کورتیکوتروپین(‪) ACTH‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫این هورمون ترشح گلوکوکورتیکوئید ها را که دسته ای از هورمون های بخش‬
‫قشری غده آدرنال( فوق کلیه) هستند‪ ،‬تنظیم می نماید‪.‬‬
‫افزایش غیر طبیعی هورمون کورتیکوتروپین باعث بیماری کوشینگ( ‪Cushing‬‬
‫‪ ) disease‬می شود که در آن سیستم ایمنی بدن بشدت ضعیف می شود‪.‬‬
‫در حالت طبیعی ترشح هورمون کورتیکوتروپین دارای نظم شبانه روزی است و میزان‬
‫آن در صبح به حداکثر و در پایان روز به حداقل می رسد‪.‬‬
‫مقدار ترشح هورمون کورتیکوتروپین به غلظت گلوکوکورتیکوئید ها در خون بستگی‬
‫دارد‪.‬‬
‫اگر این تراکم از مقدار طبیعی بیشتر شود بصورت فیدبک منفی موجب کاهش ترشح‬
‫کورتیکوتروپین شده و در نتیجه میزان هورمون های گلوکوکورتیکوئیدی در خون در‬
‫حد طبیعی حفظ می شود‪.‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫گنادوتروپین ها(‪) FSH , LH‬‬
‫•‬
‫‪ FSH‬در مردان و زنان هورمون محرک گامتوژنز( تولید اسپرم در‬
‫بیضه ها و تخمک در تخمدان ها ) می باشد‪.‬‬
‫• در حالیکه ‪ LH‬در مردان محرک ترشح هورمون تستوسترون و در زنان‬
‫محرک ترشح استروژن و پروژسترون و آندروژن های تخمدانی و تکامل‬
‫فولیکول و تخمک گذاری می باشد‪ .‬اگرچه ترشح استروژن در تخمدان ها‬
‫بیشتر تحت تاثیر ‪ FSH‬قرار دارد‪.‬‬
‫در واقع ترشح هورمون های گنادوتروپین در زنان در ایجاد‬
‫بلوغ جنس ی و دوره های ماهیانه نقش اساس ی دارند‬
‫بطوریکه کاهش ترشح آنها سبب اختالل عادت ماهیانه در‬
‫‪.Endocrinology‬‬
‫زنان می گردد‬
‫هورمون محرک مالنوسیت(‪) MSH‬‬
‫• ترشح این هورمون در انسان چندان زیاد نیست ولی اگر روی سلول‬
‫های رنگدانه دار پوست (مالنوسیت) اثر بگذارد‪ ،‬پوست را تیره میکند‪.‬‬
‫• محل ترشح آن در انسان بخوبی مشخص نیست و احتمال از بخش ی از‬
‫هیپوفیز قدامی که در مجاورت هیپوفیز میانی قرار دارد ترشح می شود‪.‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
‫آندورفین ها و انکفالین ها(‪) Enkephalins‬‬
‫• این مواد که در هیپوتالموس و هیپوفیز و سیستم عصبی مرکزی‬
‫موجود می باشند دارای انواع آلفا و بتا و گاما آندورفین و انکفالین ها‬
‫هستند‪.‬‬
‫• گیرنده های اختصاص ی این مواد در برخی مناطق مغز مانند هیپوتالموس‬
‫‪ ،‬تالموس و سیستم لیمبیک( نواحی درک درد) وجود دارند‪.‬‬
‫دارو های مخدر با اتصال به آنها سبب تسکین درد می شوند‪.‬‬
‫‪Endocrinology‬‬
Endocrinology