Transcript BÖBREK FONKSİYON TESTLERİ I Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD1 Böbreklerin işlevleri (fonksiyonları) • • • • Düzenleyici işlevler Endokrin işlevler Metabolik işlevler Ekskretuvar işlevler.

BÖBREK FONKSİYON
TESTLERİ I
Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK
ADÜTF Biyokimya AD
2006
1
Böbreklerin işlevleri (fonksiyonları)
•
•
•
•
Düzenleyici işlevler
Endokrin işlevler
Metabolik işlevler
Ekskretuvar işlevler
2
Böbreklerin endokrin işlevleri
• 1) PGA2 , PGE2 , PGF2 oluşumu ile
vazodilatasyon ve kan basıncını düşürücü etki.
• 2) Renin-anjiotensin-aldosteron sistemi ile kan
basıncını yükseltici etki.
• 3) Eritropoietin ile eritropoezin uyarılması.
• 4) İnsülin, glukagon ve aldosteronun yıkılımı.
• 5) 1,25-dihidroksikolekalsiferol (aktif vitamin D3)
oluşumu
3
Böbreklerin metabolik işlevleri
• glutaminden amonyak oluşturulması
• gliserol, fruktoz, amino asitlerin karbon
iskeletlerinden glukoz oluşturulması
(glukoneojenez)
4
Böbreklerin ekskretuvar işlevleri
• istenmeyen
metabolik son
ürünler ve diyet
ile alınan fazlalık
inorganik
maddelerin idrar
içinde atılımı
5
Böbreklerde ekskretuvar
işlev için fonksiyonel ünite
nefrondur. Yapılan
hesaplara göre her bir
böbrekte 1-1,5 milyon
kadar nefron bulunmaktadır
6
Nefron; glomerul, proksimal tübül, henle kulbu,
distal tübül ve toplayıcı kanaldan oluşur. Toplayıcı
kanallar birleşerek renal kaliksleri meydana getirir.
7
nefronda
glomerüler
filtrasyon,
tübüler
sekresyon ve
tübüler geri
emilim olayları
sonucunda
idrar oluşur.
8
Glomerüler
filtrasyon, plazmanın
filtrasyon
membranından
ultrafiltrasyonla
süzülerek Bowman
kapsülü aralığına
geçmesidir.
180-200 L/gün
plazma ultrafiltratı
oluşur.
9
Tübüler geri emilim ve sekresyon, proksimal tüpler,
Henle kulpu, distal tüpler ve kollektör kanalların
fonksiyonudur
10
inülin,
mannitol,
sakkaroz,
sodyum
hiposülfid, sodyum ferrisiyanür gibi idrarla
atılan bazı maddeler sadece glomerüler
filtrasyona uğrayıp tübüler geri emilim ve
tübüler sekresyona uğramazlar.
Böyle maddeler eşiksiz maddeler olarak
tanımlanırlar.
11
üre gibi idrarla atılan bazı maddeler
glomerüler filtrasyona ve tübüler geri
emilime uğrarlar.
12
kreatinin gibi idrarla atılan bazı maddeler
glomerüler filtrasyona ve tübüler
sekresyona uğrarlar
13
Böbrek patolojilerinin
belirlenmesi için yapılan
testler
•
•
•
•
•
•
Glomerüler filtrasyon fonksiyonu ile ilgili testler
Proksimal tüp aktivitesi ile ilgili testler
Renal ekskresyonu ölçen testler
Renal kan akımını ölçen testler
Böbrek patolojilerini belirlemede kan analizleri
Böbrek patolojilerini belirlemede idrar analizleri
14
Glomerüler filtrasyon fonksiyonu
ile ilgili testler
Böbrek fonksiyonel kapasitesinin en sensitif ve spesifik
ölçüsü Glomerüler Filtrasyon Hızı (GFR) dır. GFR,
fonksiyonel nefron sayısının göstergesi olarak
düşünülebilir.
GFR, her iki böbrekte bir dakikada oluşan glomerüler
filtrat miktarıdır ki normal bir şahısta 125 ml/dk
kadardır.
15
GFR ölçümü için kullanılan yöntemlerin çoğu, endojen
veya eksojen maddelerin böbrekler tarafından
temizlenme kabiliyetlerini kapsar.
Böbreklerin birim zamanda bir maddeden tamamen
temizlediği plazma volumü o maddenin renal klerensi
olarak tarif edilir.
Bir maddenin renal klerensi formülle hesaplanır.
16
Sadece glomerüller tarafından filtre edilen maddenin klerensi,
GFR ölçümünde kullanılabilir.
GFR ölçümünde kullanılacak ideal madde;
-Fizyolojik olarak inert olmalı
-Böbrek fonksiyonlarını etkilememeli
-Glomerüllerden serbestçe filtre olabilmeli
-Tübüllerden geri emilmemeli veya sekrete edilmemeli
-Böbrekte metabolize olmamalı depo edilmemeli veya
edilmemeli
sentez
-Plazma proteinlerine bağlanmamalı
-Plazma konsantrasyonu sabit olmalıdır
17
18
Ekzojen inülin klerensi
İnülinin renal tübüler reabsorbsiyon veya
sekresyonu olmaması ve tamamen glomerüler
filtrasyon ile atılması nedeniyle GFR ölçümü
için ideal olarak kabul edilir
125 mL/dakika kadardır
19
-İnülinin enjekte edilebilir formunun elde edilmesinin
ve kullanımının zor olması
-Zaman alıcı olması, kan ve idrar örneklerinde
miktarlarının saptanmasındaki güçlükler
-Mesaneye katater takılmasının gerekliliği ve diğer
yöntemlere göre daha fazla sayı ve sıklıkta idrar ve
plazma örneklerinin alınmasının gerekliliği
İnülin klerensinin dezavantajlarıdır.
20
Kreatinin klerensi
24 saatlik idrar toplanarak saptanan kreatinin klerensi,
renal fonksiyonun saptanması için halen en yaygın
kullanılan yöntemdir.
Kreatinin klerensinin normal değerleri;
kadında 95±20 ml/dk,
erkekte 120±25 ml/dk’dır
21
Kreatinin filtrasyon markırı olarak en önemli dezavantajı,
tübüler sekresyona uğramasıdır. Eğer tübüler sekresyon
ihmal edilirse, aşağıdaki denklem ortaya çıkar.
22
Kreatinin klerens protokolü:
-1-2 ml/min veya daha yüksek bir idrar akım hızı sağlamak
için hastanın en az 600 ml ekstra su alması sağlanmalıdır.
-Test günü çay, kahve ve ilaç alımı kısıtlanmalı
-Aşırı etli yiyecekler alınmamalı
-Testten önce ve test sırasında egzersiz yapılmamalı
-24 saatlik idrar toplama süresine uyulmalı
-idrar toplama periyodunun ortasında kan alınması tavsiye
edilir.
-İdrarın toplam hacmi ölçülür
-Plazma ve idrar kreatinin konsantrasyonu ölçülür.
-kreatinin klerensi klasik formüle göre hesaplanır
23
Üre klerensi
GFR’nın %40-70’ini yansıtır
İdrar akışı dakikada 2 mL’den fazla ise maksimal üre
klerensi hesaplanır. Bu durumda glomerüler filtrattaki
ürenin az bir kısmı (%40) tübülüsler tarafından geri
emilir.
normal değeri 46-99 mL/dakika (75 mL/dakika)
24
İdrar akışı azaldıkça ürenin tübülüslerden geri emilimi
artar. İdrar akışı dakikada 2 mL veya daha az ise
standart üre klerensi hesaplanır
normal değeri 40-60 mL/dakika (54 mL/dakika)
25