Transcript Akut ve Kronik İnflamasyon

Dr. Metin Akbulut
Giriş:
 Inflamasyon hasara karşı vaskülarize
dokunun dinamik yanıtıdır
 Koruyucu bir yanıttır
 Hasar bölgesine koruma ve iyileştirme
mekanizmalarını getirir
Tarihsel Süreç
 Cornelius Celsus (M.S. 1 yy.)
–
–
–
–
–
Yangıdaki dört kardinal belirti
Rubor
kızarıklık
Calor
sıcaklık
Tumor
şişlik
Dolor
ağrı
Sıcaklık
Kızarıklık
Şişlik
Ağrı
Fonk. kaybı
 John Hunter (1793)
– İskoçyalı cerrah
– Yangı hastalık değil,
organizma için yararlı
bir reaksiyon
 Virchow
– Fonksiyon kaybı
(functio laesa) (5.belirti)
 Julius Cohnheim
(1839-1884)
– Yangıdaki mikroskobik
özellikler
– Vazodilatasyon
– Kan akımındaki
değişiklikler
– Ödem
– Lökosit göçü
 Elie Metchnikoff
– Fagositoz
 Paul Ehrlich
– Fagositoz
– Antikor
 Thomas Lewis
– Yangısal mediatörler
(histamin)
Zedelenmeye Yanıt:
Akut ve Kronik İnflamasyon
 İnflamatuvar yanıtın komponentleri
 Akut inflamasyondaki solubl mediyatörler
 Akut inflamasyon
 Kronik inflamasyon
 İnflamasyonun sistemik etkileri
İnflamasyonun komponentleri
BAŞLANGIÇ
Enfeksiyonlar
Kontamine yara
Pnömoni
Akut hepatit
Zedelenmeler
Steril yara
İnfarkt
Asbestoz/silika
Sütürler/implantlar
Toksik nekroz
Yabancı cisim
SONUÇ
Doku yanıtı
Uyaranların temizlenmesi
Hastalığın durması
Ya da
Hastalığın progresyonu
İnflamasyonun komponentleri
 Bağ doku hücreleri: Mast hücreleri, makrofajlar,
fibroblastlar
 Bağ doku matriksi: Elastik lifler, kollagen lifler,
proteoglikanlar
 Damarlar: Bazal membrana oturmuş endotel hücreleri ve
içindeki nötrofil, bazofil, eozinofil, trombosit, monosit ve
lenfositler
 Çözünebilir proteinler: Kompleman, pıhtılaşma zinciri,
kinin sistemi
İnflamasyon nedir ?
 İnflamasyon
– Ölü hücre ve dokuları hasarlı ortamdan
uzaklaştırmak ve hasar verici etkeni ortadan
kaldırmaya yarayan koruyucu bir yanıttır
– İnflamasyon
 parankim hücre rejenerasyonu
 skar dokusu gelişimi
ile karakterli tamir süreçleri ile yakından ilişkilidir
İnflamasyon
 Akut
– Dk -günler
– Sıvı ve protein çıkışı ile karakterli
– Nötrofiller (Polimorf nüveli lökositler)
EKSUDA
 Kronik – haftalar- yıllar
– Lenfosit ve makrofajlar- Mononükleer hücreler
Akut inflamasyon
 Hasara karşı ani ve erken yanıttır
 Amaç? Nötrofilleri hasarlı bölgeye en erken şekilde
göndermektir
 Üç önemli komponenti vardır:
1)Kan akımında lokal artışa neden olan vasküler çap değişiklikleri
(Vazodilatasyon)
2)Mikrovasküler yapılarda plazma proteinlerinin dolaşımdan ayrılmalarına
olanak veren yapısal değişiklikler (Endoteliyal permeabilite artışı)
3)Lökositlerin mikrosirkülasyondan göç etmesi
ve incinme bölgesinde toplanması (Nötrofillerin ekstravazasyonu)
İnflamatuvar yanıtın komponentleri
Fizyoloji:
 Solubl mediyatörlerin
salınımı
 Vazodilatasyon
 Artmış kan akımı
 Sıvının ekstravazasyonu
 Hücre göçü (kemotaksis)
 Hücre metabolizmasında
artış
Semptomlar:




Calor (ısı)
Rubor (kızarıklık)
Tumor (şişlik)
Dolor (ağrı)
Akut inflamasyonun 5 klasik lokal
işareti
–
–
–
–
Sıcaklık artışı
Kızarıklık
Şişlik
Ağrı
– Fonksiyon kaybı
–
–
–
–
Calor
Rubor
Tumor
Dolor
– Functio laesa
Akut inflamasyonun 5 klasik lokal
işareti
 Lokal bulgulardan sorumlu olan komponentler
– Sıcaklık artışı - vazodilatasyon
– Kızarıklık - vazodilatasyon
– Şişlik – vasküler geçirgenlik
– Ağrı – mediatörlerin salınımı/PNL’ler
– Fonksiyon kaybı - mediatörlerin salınımı/PNL’ler
Vasküler değişiklikler
Bilinmeli
 Vazodilatasyon (kısa süreli vazokonstrüksiyon)
 Proteinden zengin sıvının eksüdasyonu
 Kan akımında staz
 Marginasyon
 Emigrasyon/Transmigrasyon
Akut
İnflamasyon
Vasküler permeabilite
 Vazodilatasyon, artmış kan akımı
 Artmış intravasküler hidrostatik basınç
 Transüda – kan plazmasının ultrafiltratı (az
protein)
– Kısa süreli ve geçicidir
– Akut İnflamasyon
EKSÜDA
 Artmış vasküler permeabilite
Vasküler permeabilite
 Eksüda - (bol protein ve nötrofiller)
– Eksüda akut inflamasyonun karakteristik sıvısıdır
 İntravasküler osmotik basınç azalır
 İnterstisyel sıvının osmotik basıncı artar
 Su ve iyonlar damar dışına çıkar
ÖDEM
Endoteliyal hücreler daha
geçirgen ?
 Endoteliyal hücre kontraksiyonu
 Junktional retraksiyon
 Direkt endoteliyal hasar
 Lökosit bağımlı endoteliyal hasar
 Artmış sıvı transitozu
Lökosit ekstravazasyonu 3 kademeli bir olaydır:
1.
Damar duvarına yaklaşma (marginasyon), yuvarlanma
(rolling), yapışma (adezyon)
2.
Endotel hücreleri arasından damar dışına çıkış
(transmigrasyon, diapedez)
3.
Reaksiyon alanına göç (kemotaksis)
marginasyon
yuvarlanma
adezyon
selektinler
İntegrinler / immunoglobulinler
UYARAN
kemotaksis
transmigrasyon
Marginasyon
 Normal kan akımında – kırmızı ve beyaz kan
hücreleri damarın ortasında yer alır
 Hücreden fakir plazma endotele doğru akım
gösterir
 Kan akımı yavaşlayınca, beyaz kan hücreleri
endotel boyunca birikir
 Bu “Marginasyon”
Nötrofil Marginasyon
Yuvarlanma
 Selektinler geçici olarak reseptörlere
bağlanır
 Nötrofiller yapışır ya da yuvarlanırlar
Yuvarlanma
Sıkı
adhezyon
Transmigrasyon
Kemotaksis
 Kimyasal bir uyaranı takip ederek hasarlı
bölgeye hareket etme
– Kemotaktik faktörler
 Kompleman komponentleri
 Araşidonik asit metabolitleri (AA)
 Solubl bakteriyel ürünler
 Kemokinler
Lökosit Aktivasyonu
 Kemokinler aynı zamanda nötrofilleri de
aktive eder
– AA metabolit üretimi
– Lizozomal enzimlerin degranulasyonu ve
sekresyonu
– Oksidatif hasar
– Adhezyon moleküllerinin modulasyonu
Fagositoz & Degranulasyon
 Fagositoz (yut ve parçala)
– Tutun
– İçine al
– Öldür
 Degranulasyon ve oksijen radikalleri ile
yutulmuş parça yok edilir.
İnflamasyonun Kimyasal
Mediatörleri
 Plazma kökenli
– Dolaşımdaki prekürsörler
– Aktive edilmesi gerekenler
 Hücre kökenli
– Hücre içinde depolanan
– Sentez edilen de novo
Vazoaktif Aminler
 Histamin
– Mast hücreleri, bazofiller ve trombositlerde
bulunur
– Bir uyarana yanıt olarak salınır
– Arterioler dilatasyon ve venüler endoteliyal
kontraksiyon yapar
 interendoteliyal hücre bağlantıları genişler ve damar
geçirenliği artmış olur
Vazoaktif Aminler
 Serotonin
– Vazoaktif etkileri histamin ile benzer
– Trombositlerde bulunur
– Trombositlerin çökmesi ile salınır
Çok sayıda
etkileri var
Doku
Hasarı
Vazoaktif
Mediatörler
İnflamatuar
mediatörlerin
üretimi
Kemotaktik
Faktörler (c5a)
(histamin)
İnflamatuar Hücrelerin
toplanması
Artmış Vasküler
Permeabilite
Akut İnflamasyon
Ödem
PNL’ler
Kronik İnflamasyon
Mononükleer
Akut İnflamasyonun Sonrası
 İyileşme
 Fibrozis (Skar)
 Abse Formasyonu
– Abse = ‘duvarla çevrili püy birikimi’
 Kronik inflamasyon ilerleme
AKUT İNFLAMASYON NASIL SONLANIR?
Dokuhasarı
hasarıveya
veya
nekroz
Doku
Doku
hasarı
veyanekroz
nekroz
Doku hasarı
Akut iltihap
Apse oluşumu
Erken nötralize
Doku hasarı minimal
Rezolusyon
Erken nötralize
Doku hasarı orta
Onarım
Erken nötralize değil
Doku hasarı mevcut
Kronik iltihap
Yangının sistemik etkileri
 Ateş
 Vücut ısısı 1-4° C artar
 Vücut ısısının artışı
lökositlerin bakterileri
yok edişini artırır
 Ateş oluşumu
– Endokrin ve metabolik
 C-reaktif protein
 Serum amiloid A
 Serum amiloid P
– Otonom sistem
Yangının sistemik etkileri
 Lökositoz (15000-20000/ml)
– Lökomoid reaksiyon (40000-100000/ml)
– Nötrofili (bakteriyel enfeksiyonların çoğu nötrofiliye
neden olur)
– Lenfositoz (enfeksiyöz mononukleoz, kızamıkçık,
kabakulak
– Eozinofili (saman nezlesi, astım, parazitik enfeksiyonlar)
– Lökopeni (virus, rickettsia, protozoa, salmonella, immun
sistemi düşkünlerde, ileri evre kanser olgularında)
Kronik İnflamasyon
Dr. Metin Akbulut
İNFLAMASYONUN GENEL
ÖZELLİKLERİ
 İnflamatuar yanıt tamir süreci ile iç içedir
 Tamir inflamasyonun erken evrelerinde başlar
ve genellikle zedeleyici ajan tamamen
nötralize edilince sonlanır.
 İnflamasyon temelde koruyucu bir süreçtir
 Ancak bazen tamir olayı ile birlikte konakçıya
zarar verebilir
İNFLAMASYONUN GENEL
ÖZELLİKLERİ
 İnflamatuar yanıt iki ana bileşenden
oluşur:
 Vasküler reaksiyon
 Hücresel reaksiyon
 Akut ve kronik olarak ikiye ayrılır
İNFLAMASYONUN GENEL
ÖZELLİKLERİ
 Akut inflamasyon:
 Hızlı başlar (saniyedakika)
 Kısa sürer
 Dakikalar, birkaç saat veya
bir iki günde sonlanır
 Temel karekteristiği:
-plazma proteinleri ve sıvının
eksudasyonu (ödem)
-lökositlerin özellikle de
nötrofillerin göçüdür
 Kronik inflamasyon:
 Uzun sürer
 Histolojik olarak, lenfosit
ve makrofajların varlığı
 Kan damarlarında
proliferasyon
 Fibrozis
 Doku nekrozu ile ilişkilidir
İNFLAMASYONUN GENEL
ÖZELLİKLERİ
 İnflamasyon etken ortadan kalktığında ve
salgılanan mediatörler tükendiğinde sona
erer
 Ayrıca konağı aşırı hasara karşı koruyan ve
yanıtı kontrol eden aktif anti-inflamatuar
mekanizmalar da vardır
KRONİK İNFLAMASYON
 Doku hasarı-akut iltihap-eksuda-eksuda organizasyonugranülasyon dokusu-fibröz skar
 Devamlı hasar-daha fazla doku nekrozu-organizasyon ve
tamir birarada-bağışık yanıt aktivasyonu-lenfosit göçü
 Uzun süren (haftalar, aylar) aktif inflamasyon ve doku
yıkımı ile eşzamanlı tamir olaylarının görüldüğü bir süreçtir
 Akut inflamasyon sonrası görülebileceği gibi daha çok sinsi
gidişli, düşük dereceli, için için ilerleyen asemptomatik bir
yanıttır
Tanım
 Hafta/ay gibi bir süreç boyunca devam eden
 Doku yıkımı ve yapımının birlikte görüldüğü
bir inflamasyon .
Kronik inflamasyon
 Akut inflamasyonu izleyebilir
 Asemptomatik uzun bir sürecin ardından
direkt kronik inflamasyon şeklinde
görülebilir.
MORFOLOJİK ÖZELLİKLER
 Mononükleer hücrelerin infiltrasyonu:
makrofaj, lenfositler ve plazma hücreleri
 Doku yıkımı: persistan ajanın varlığı ya da
inflamatuar hücreler indükler
 Hasarlanan dokuların yerini alan bağ doku
ile iyileşme: küçük kan damarlarının
proliferasyonu (anjiogenezis) ve özellikle
fibrozis, kollajenöz skar oluşumu
Kr. İnflamasyonda rol oynayan
hücreler






Makrofajlar
Lenfositler
Plazma hücreleri
Mast hücreleri
Eozinofiller
Nötrofiller
KRONİK İNFLAMASYONUN HÜCRELERİMAKROFAJLAR
 Mononükleer fagositer sistemin bir
parçasıdır
 MNF kemik iliği kökenli kan monositleri ve
doku makrofajlarını içerir
 Doku makrofajları genellikle bağ doku içinde
dağılmıştır
 Organlarda özel adlar alır: monosit, kupfer
hücresi, sinüs histiyositi, alveoler
makrofaj, mikroglia, osteoklast
KRONİK İNFLAMASYONUN HÜCRELERİMAKROFAJLAR
 Kemik iliğinde stem cell-kanda monosit-dokuda
makrofaj-aktif makrofaj
 Kan monositlerinin yarı ömrü 1 gün
 Doku makrofajlarının yaşam süresi birkaç ay, yıl
 Kemik iliğinden dokuya gelişim süreci çeşitli
büyüme faktörleri, sitokinler, adezyon molekülleri,
hücre-hücre etkileşimleri ile olur
KRONİK İNFLAMASYONUN HÜCRELERİMAKROFAJLAR
 Akut inflamasyonun en erken döneminde monositler
ekstravasküler dokuya göç etmeye başlar
 İnflamasyonun 48. saatinde ise baskın hücre tipidir
 Monosit ekstravazasyonu:
-Adezyon molekülleri ve
-Kemotaktik kimyasal mediatörlere yanıt olarak gerçekleşir
 Ekstravasküler dokulara çıktığında daha büyük fagositer
hücrelere: makrofajlara dönüşürler
KRONİK İNFLAMASYONUN HÜCRELERİMAKROFAJ
 Makrofajlar aktivasyonu:
-Duyarlanmış T lenfositler,
-NK hücrelerden salınan sitokinler (IFN-γ),
-Bakteriyel endotoksinler
-Diğer kimyasal mediatörler
-Fibronektin gibi ekstrasellüler matriks proteinleri
 Aktive olan makrofajın boyutu büyür, lizozomal enzimleri artar
 Metabolizması daha aktif olur, fagositoz kabiliyeti ve
mikropları öldürme yeteneği artar
KRONİK İNFLAMASYONUN HÜCRELERİMAKROFAJLAR
 Biolojik olarak aktif çok çeşitli ürünler salgılar, eğer kontrol
edilmezse kronik inflamasyon için karekteristik doku yıkımı ve
fibrozise yol açar
 Makrofaj ürünleri:
-Reaktif oksijen ve nitrojen intermediates:hücrelere toksik
-Proteazlar:ekstrasellüler matrikse toksik
-Sitokinler, kemotaktik faktörler:diğer hücreleri çağırır
-Büyüme faktörleri:fibroblast proliferasyonu, kollagen
depolanması, anjiogenezis
 Eğer inflamasyon kısa sürerse, irritan elimine edilirse
makrofajlar giderek kaybolur
Makrofaj ürünleri
 Doku için toksik ürünler: Oksijen ve NO
türevleri
 Ekstreselüler matriks yıkım ürünleri:
proteinaz
 Fibroblast proliferasyonu, kollagen birikimi ve
anjiogenezisi kolaylaştıran faktörler: büyüme
faktörleri
Aktive makrofajlar
 Daha büyük boyuttadırlar, lizozomal enzimler,
büyüme faktörleri, sitokinler, reaktif oksijen
ürünleri içerirler.
 Daha çok fagosite etme kabiliyetindedirler.
 Aktivasyon sinyalleri: IFN-gama, bakteriyel
endotoksinler, diğer kimyasal mediatörler,
fibronektin
Kr. inf.da makrofajların
ortamda uzun kalma nedenleri
 Dolaşımdan adezyon molekülleri ve
kemotaktik faktörlerle sürekli monosit
ortama çekilir.
 Makrofajların lokal proliferasyonu artar
 Makrofaj hareketsizleştiren faktörler (ör:
MIF, oksidize lipidler)
Makrofajlar





Mikroglia
Kupfer hücreleri
Alveoler makrofajlar
Osteoklastlar
Sinüs histiyositler
KRONİK İNFLAMASYON ETKENLERİ
 İnatçı enfeksiyonlar
 Potansiyel olarak toksik endojen veya
egzojen ajanlara uzamış maruziyet
 Otoimmünite
KRONİK İNFLAMASYON ETKENLERİ
Persistan enfeksiyonlar:
 Mikobakterium tüberkülozis, Treponema
pallidum, bazı viruslar, fungus ve parazitler
 Bu ajanların toksisitesi düşüktür
 Geç tip hipersensitivite yanıtı oluştururlar
 İnflamatuar yanıt bazen özel bir doku yanıtı
olan granülomatöz reaksiyon şeklinde olur
KRONİK İNFLAMASYON ETKENLERİ
Potansiyel olarak toksik endojen veya ekzojen
ajanlara uzamış maruziyet
 Silikozis-Silikaya uzun süre maruz kalanlarda
gelişen inflamatuar akciğer hastalığı
 Ateroskleroz-Endojen toksik plazma lipid
bileşenleri arter duvarlarını etkileyerek kronik
inflamatuar yanıt oluşturur
KRONİK İNFLAMASYON ETKENLERİ
Otoimmünite
 Bazı durumlarda immün reaksiyon bireylerin kendi
dokularına karşı gelişebilir ve otoimmün hastalıkları
oluşturur
 Bu hastalıklarda otoantijenlere karşı oluşan immün
yanıt kronik doku hasarı ve inflamasyon
oluşturur
 Romatoid artrit ve lupus eritematozus immün
reaksiyonların rol oynadığı kronik inflamatuar
hastalıklardır
İnflamasyonun morfolojik
paternleri







Seröz inflamasyon
Fibrinöz inflamasyon
Süpüratif veya pürülan inflamasyon
Nekrotizan inflamasyon
Ülser
Abse
Granülomatöz inflamasyon
Granulomatöz yangı
 Kronik yangının bir türüdür.
 Epitelioid görünümlü aktive makrofaj
kümeleşmesi ile karakterlidir.
 Ör: Tüberkülozis, lepra, sifiliz, kedi tırmığı
hastalığı, sarkoidozis, silikozis, beriliyozis,
mikotik enfeksiyonlar; His. Kaps, kripto.
neofor., sütür, protez çevresi ybc cisim re.
Epitelioid hücreler
 Özelleşmiş şekilli aktive makrofajlardır.
 Soluk sitoplazmalı, nükleol belirginliği
gösteren, sitoplazmik hücre kenarları çok
net olmayan hücrelerdir.,
 E.M: Düz E.R sayısı artmıştır.
 Lizozomal enzim üretimi artmıştır
 Fagositik aktiviteleri azalmıştır
Tüberküloza bağlı kr. yangı
 Granülomatöz bir yangıdır.
 Langhans tipi dev hüc. İçeren granülom
yapıları vardır.
 Kazeifikasyon nekrozu tipiktir.
 Granülomlar farklı boylarda ve konfluent
kümeler halindedirler.