Transcript indirmek için tıklayınız





Konjuge linoleik asitler (CLA), başta süt ürünleri olmak üzere besinlerde
doğal olarak bulunan konjuge oktadekadionik asit isomerlerinin bir
grubudur.
İnsanlarda önemli miktarda sentezlenmediği için esas kaynakları diyetteki
geviş getiren hayvanların eti ile süt ve sit ürünleridir.
Yapılan çalışmalarda çoklu doymamış yağ asitlerinin (ÇDYA) bir grubu
olan CLA’nın metabolik ve antiobezite aktivitesine dikkat çekilmiştir.
Vücut yağını azaltıcı, immüniteyi arttrıcı ve antikanser, antidiyabetik ve
antiaterojenik özellikleri gibi insan sağlığı üzerine faydalı etkileri olduğu
bildirilmiştir.


Konjuge linoleik asit 18 karbon atomuna sahip, iki çift bağ içeren linoleik
asidin konjuge olmuş, pozisyonel ve geometrik izomerlerinin bir
karışımıdır(c-18:2, cis-9, trans-12)
CLA’da bulunan iki çift bağ, karbon zincirindeki 9 ve 10, 11 ve 12 veya 11
ve 13. pozisyonlarda değişik cis-trans konfigürasyonlarından farklı
izomerler halinde sıralanmıştır

CLA izomerleri içinde biyolojik aktivite yönünden önemli bulunan cis-9,
trans-11 oktadekadionikasittir

Laboratuvar hayvanlarında saf linoleik asitten ya da ayçiçeği, aspur ve
mısırözü yağlarından basit koşullarda ısı uygulamasıyla elde edilmektedir

CLA mandıra ve sığır işkembelerinde endojen olarak bulunan ‘Butyrivibro
fibrosolvens’ bakterisinin linoleik asit isomeraz enzim aktivasyonu ile
linoleik asidin biohidrojenasyonu aşamasında oluşmaktadır

CLA miktarı;mera ve otlaklarda beslenenlerde yüksek, çimle beslenenlerde
düşüktür

Gereksinmenin %60’ı süt ürünlerinden, %37’si et ürünlerinden çoğunlukla
cis-9, trans-11 CLA izomeri olarak sağlanmaktadır

Ticari preparatları ise linoleik asidin isomerizasyonu ile ve cis-9, trans-11
ve trans-10, cis-12 oktadeenoik asitten 1:1 oranında üretilmektedir

Tablo I’de Bazı besinlerin konjuge linoleik asit içerikleri gösterilmiştir.
Et/Balık
Mg/g yağ
Bitkisel
Yağlar
Mg/g yağ
Homojenize 5.5
Süt
Sığır
Kıyması
4.3
Aspur
0.7
%2 Yağlı Süt 4.1
Dana Eti
2.7
Ayçiçek
Yağı
0.4
Konsatntre
Süt
7.0
Kuzu Eti
5.8
Ayran
5.4
Domuz Eti 0.6
Tereyağı
4.7
Tavuk Eti
0.9
Dondurma
36.6
Hindi
Kıyması
2.6
Az Yağlı Süt 4.4
Alabalık
0.3
Krema
Yoğurt
4.8
Yumurta
Sarısı
0.6
Donmuş
Yoğurt
2.8
Çedar
Peyniri
4.1
Mandra
Ürünleri
mg/g
yağ










Konjuge linoleik asidin sağlıkta faydalı etkileri ise şu şekilde
sınıflandırılabilir:
Anti-Kanser
Hayvanlarda tümor büyüme/metastaz inhibisyonu
Hücrelerde kanser hücre proliferasyonunun inhibisyonu
Hayvanlarda anjiogenezis inhibisyonu
Anti-Aterosklerozis
Hücrelerde molekül adezyon ekspresyonunda azalma
Hayvanlarda sitokin formasyonunun inhibisyonu
Hayvanlarda anjiogenezis inhibisyonu
Hayvanlarda plak formasyonunda azalma






Anti-Obezite
Hayvan/insan yağ depolarında azalma
Hayvanlarda diabette azalma
İmmünitenin Modulasyonu
Hayvan/insan inflamatuvar sitokin üretiminin inhibisyonu
Hayvan/insan antikor formasyonunu artırma





Yapılan çalışmalarda;
CLA verilmesiyle iskelet kas hücreleri ve adipositlerde yağ asidi
oksidasyonunu ve lipoliziste artış olmuştur
CLA’nın 3T3-L1 adipositlerde intrasellüler triaçilgliserol ile gliserol
konsantrasyonunda ve heparin salınımlı lipoprotein lipaz aktivitesinde
azalmaya neden olduğu tespit edilmiştir
İnsan ve sıçanlarda kas dokusundaki lipit içeriğini ortaya koyan çalışma
olmamasına karşın, CLA ile beslenen domuzlarda intramuskuler yağda ve
insülin konsantrasyonunda artışa bir eğilim olduğu vurgulanmıştır
CLA ‘nın tavşanlarda HDL kolesterolde anlamlı artışa neden olduğu
saptanmıştır


CLA egzersiz direnci yatıştırıcıdır. Yapılan bir çapraz çalışmada 5 g/gün
CLA alımı için rasgele bireyler seçildi ve toplamda 7 hafta haftalık haftada
3 günlük antrenmandayken egzersiz direncine yatıştırıcı olduğu
gözlendi.Sonuç olarak CLA takviyesi süresince, egzersiz dönemi sırasında;
standartize ederek ve denetleyerek, yağsız vücut kitle artışı ve vücut yağı
azalması ile ilişkilidir
Atletlerde fazla eğitimden ve çok düşük yağlı diyetten, balık yağı ve CLA
takviyelerinden dolayı testosteron konsantrasyonunda bir düşüş
tecrübelenmiştir ki uzun ve yoğun antrenman süreleri ile uyarılmış serum
testosteronu değişikliğini karşılamak için takviye önerilebilir. Ayrıca bu
takviyeler fazla antrenmanın yapım ortamını destekleyebilir




Gelişmekte olan rat, sıçan ve domuz gibi hayvanlarda CLA’nın 0.5-2
gr/100 gr diyet ile alımının vücudun yağ içeriğini azalttığı belirtilmiştir.
CLA’dan zengin diyetin ratlarda yağ hücresi sayısından ziyade boyutunda
azalma yaptığı kaydedilmiştir
Yine,CLA’nın in vitro adiposit proliferasyonu ve farklılaşmasını inhibe
ettiği gösterilmiştir
Sıçanlarda %0.5 CLA içeren diyetin vücut ağırlığını değiştirmeksizin yağ
dokusunda erkekde %57, dişide %60 azalmaya sebep olduğu
gösterilmiştir.Bu bulgu %1 CLA içeren diyetin sıçanlarda yağ dokusunda
azalmaya sebep olduğu benzer bir çalışma ile de doğrulanmıştır
Sıçan ve hamsterlerde vücut yağını azaltmada 10-trans,12-cis izomerinin 9cis, 11-trans izomerinden çok daha etkili olduğu bildirilmiştir

Tüm vücuttaki etkilerine bakarak CLA’nın lipid metabolizmasındaki
anahtar enzimlerin aktivitesini değiştirdiği tahmin edilebilir

CLA verilen deney hayvanlarında adipositlere lipid girişini sağlayan
lipoprotein lipaz aktivitesinin azaldığı, değişik dokularda ise palmitoil
karnitin açil transferaz aktivitesinin arttığı gösterilmiştir

Böylece, lipolizin hızlandığı, yağ mobilizasyonun arttığı ve CLA’nın etki
mekanizmasının da buna dayandığı sonucuna varılmıştır

Bunu enerji kaybındaki artma da destekleyebilir

CLA asıl etkisini direk veya peroksizom proliferatör aktive eden
reseptörleri (PPARs) gibi hücre içi regülasyon yollarını değiştirerek
gösterir

PPARs genlerin ekspresyonunu düzenleyen yağ asidi reseptörleridir

CLA, PPAR-α için bir ligand ve aktivatördür ve bu transkripsiyon
faktörünün lipoprotein lipaz, yağ asidi bağlayıcı protein ve açil Koenzim A
oksidaz gibi pek çok enzimin gen ekspresyonunu düzenliyor olması
CLA’nın lipid ve glukoz metabolizması, enerji dengesi ve termogenezdeki
etkilerini açıklayan bir diğer mekanizmadır

Yağ asidi seviyesindeki değişikliklerin hem fizyolojik hem de patolojik
durumlarda immün fonksiyonlar üzerinde etkili olduğu bilinmektedir

CLA’nın makrofajlardan TNF-α ve IL-1 gibi inflamatuar sitokinlerin
üretimini azalttığı gösterilmiştir

In vivo ve hücre kültürlerinde CLA’nın eikozanoidlerin özellikle de ağrı,
ödem ve ateş gibi inflamtuar semptomların oluşmasında önemli rolü olan
prostoglandin E2 (PGE 2) sentezini azalttığı belirtilmiştir

Sugano ve ark. CLA ile beslenen ratların IgA, IgG ve IgM
konsantrasyonları yükselirken IgE seviyelerinin azaldığını gözlemişlerdir

Song ve ark.’nın yaptığı çalışmada da benzer şekilde CLA’nın IgA ve IgM
konsantrasyonlarını yükseltirken IgE seviyelerini azalltığı gösterilmiştir

TNF-α inflamatuar cevapta önemli bir role sahiptir ve kaşeksi,
aterosklerozis, kanser, obezite ve romatizma gibi birçok kronik
immünopatolojide anahtar düzenleyicidir

IL-1 ve TNF-α fosfolipaz A2’yi aktifleştirerek membran fosfolipidlerinden
araşidonik asit (AA)’i serbestleştirir ve bu yolla inflamatuar cevapta önemli
olan prostoglandin ve lökotrien gibi eikozanoidlerin sentezlenmesine sebep
olur




Dünyada gittikçe yaygınlaşan ve genç nüfusu da etkilemeye başlayan
bozulmuş glukoz toleransı ile DM ve komplikasyonlarının tedavi maliyeti
çok yüksektir
CLA’nın hayvanlarda ve bireysel farklılıklar olmakla birlikte insanlarda da
insülin seviyesini artırdığı gösterilmiştir
Genç sedenter bireylerde 4 gr/gün CLA karışımının 8 hafta sonunda açlık
insülin konsantrasyonunu azalttığı ve insülin duyarlılığını artırdığı
gösterilmiştir
Smedman ve Vessby CLA verilen insanların plazma glukoz
konsantrasyonunun kontrol grubundan daha yüksek olduğunu
belirtmişlerdir

CLA’nın tip-2 diyabetik ratlarda serum insülinini, plazma glukozunu ve
serbest yağ asidi seviyesini düşürdüğü gözlenmiştir

Aynı araştırmacılar, CLA’nın insülin üzerine olan etkisinin en azından bir
kısmının PPARg arcılığıyla olduğunu ve bundan dolayı CLA’nın DM’un
önlenmesi ve tedavisinde önemli bir gelişme sağlayacağını kaydetmişlerdir

CLA’nın antikanserojen etkisi ilk defa Pariza ve ark. tarafından ızgara sığır
etinin karsinojenik bileşenleri araştırılırken keşfedildi

İn vitro CLA’nın akciğer adenokarsinom ve glioblastom, östrojen reseptörü
pozitif MCF-7 ve insan prostat kanser hücrelerinin proliferasyonunu inhibe
ettiği belirtilmiştir

Hayvanlarda yapılan çalışmalarda diyetle alınan CLA’nın prostat ve kolon
kanserlerinde antikanserojen ve akciğer metastazında antimetastatik etkisi
bulunduğu fakat aksine 10-trans,12- cis izomerinin kolon kanserlerini
indükleyici etki gösterdiği kaydedilmiştir

CLA’nın antikanserojen etkisi eikozanoid üretimini değiştirmeleri yolu ile
olabilir. CLA’nın AA üretimini, lökotrien B4 salınımını ve serum PGE2
seviyesini azalttığı hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda gösterilmiştir 7

CLA’nın meme kanserinde anjiogenezisi inhibe ettiğinin gösterilmesi
yalnızca meme kanseri değil bütün tümörlerde kullanılabileceğini
düşüdürmekle beraber bu konunun araştırmalarla açıklığa kavuşturulması
gerekmektedir

CLA ile PPAPs arasındaki ilşkinin de antikanser etkisinde rolü olduğu
kaydedilmiştir

CLA içeren diyetin hamsterlerde plazma total kolesterolü, çok düşük
dansiteli lipoprotein (VLDL) ve düşük dansiteli lipoprotein (LDL)
kolesterolü ve trigliseridi azalttığı ama yüksek dansiteli lipoprotein (HDL)
kolesterolü etkilemediği gösterilmiştir

Giudetti ve ark. ise CLA içeren diyetin ratlarda plazma total kolesterolünü
ve HDL ve LDL’nin kolesterol içeriğini azalttığını göstermişlerdir

Blankson ve ark. fazla kilolu ve obez insanlarda değişik dozlarda CLA’nın
kan lipidlerine etkisini incelemişler ve LDL, HDL ve total kolesterolü
bütün dozlarda azalttığını gözlemişlerdir





Kritchevsky ve ark. tavşanlarda %0.1-0.2 kolesterol içeren diyetle
indüklenen aterosklerozun diyete %0.1 CLA ilave edilmesi ile inhibe
olduğunu göstermişlerdir
Bu etkileri doza bağlıdır ve verilen CLA dozu %0.5 gibi daha yüksek bir
değere çıkarıldığında inhibe olan aterosklerozun oranı artmıştır
CLA membran fosfolipidlerine dahil olarak membran akışkanlığını ve
eikozanoid sentezini etkiler ve böylece intrasellüler olayları değiştirir
Memelide eikozanoid sentezindeki azalma majör faydalı antiaterosklerotik
etkidir
Endotelde eikozanoidlerin sentezi CLA karışımı ve 9-cis, 11-trans izomeri
ile inhibe olurken, 10-trans, 12-cis izomeri eikozanoidlerin oluşumunu
artırır

CLA’nın vücut yağını azaltmaktan ziyade vücutta yağ birikimini, oluşmuş
aterosklerozu ve DM’da insülin direnci ile glukoz konsantrasyonunu
azaltma, immüniteyi arttırma ve özellikle meme kanserinde olduğu gibi
antikanserojen etkileri insan sağlığı için çok önemlidir

Bu etkileri, yukarıda bahsedilen araştırmaların sonuçlarından da görüldüğü
gibi, doza, izomer çeşidine, türe ve kullanıldığı metabolik duruma göre
değişmektedir
Sağlığımız için oldukça önemli etkileri olan bu yağ asidinin etkileri
hakkında bilgilerimizin kesinleşmesi ve ayrıca, olası zararlarını belirlemek
üzere spesifik izomer çeşitleri hakkında bilgi sağlamak için insanlar
üzerinde daha fazla çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır
