Transcript Yaşlanma-Böbrek - Nefroloji Bilim Dalı

Yaşlanma ve Böbrek
Dr. Kenan Keven
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji B.D.
Global Aging
• 2003 yılında 65 yaş üzeri populasyon 450
milyon (Toplam nüfusun %7’si)
• 2025’de bu sayı 835 milyon olacak (%10)
• Avrupa’da bu oran en yüksek %20 olacak
• Yaşam süresi en uzun Japonya
– Erkeklerde 78, kadınlarda 85 yıl
– Sağlıklı yaşam süresi erkeklerde 72, kadınlarda 78
– Japonya’da 65 yaş üzeri çalışan oranı erkeklerde
%30 ve kadınlarda %13. Fransa’da bu oranlar %1-2
Geriatri Bilim Dalı
• 1945 yılında ilk defa İngiltere’de bilim dalı olarak tanımlanmıştır
• İspanya’da 1978’de bilim dalı olmuş
• Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesinde Prof.Dr. Gürbüz Erdoğan’ın önerisi
ile 1993 yılında kurulmuş ve ilk Bölüm Başkanlığını Prof.Dr. Ergun Ertuğ
yapmıştır. Bu bölüm Türkiye’de ilk Geriatri yan dal ihtisasını vermiştir.
Geriatrik Giants (B. Isaacs)
•
•
•
•
İnkontinans
İmmobilite
İnstabilite
İntellektüel bozukluk
Geriatrik Giants
Hastalık
Giant
Fonksiyon
Örnek
Parkinson
Femoral kırık
İnstabilite
İmmobilite
Eve bağımlılık
Tekerlekli sandalye
Yaklaşım
Hastalık
Tedavi
Giant
Önle
Rehab.
Fonksiyon
Önle
Rehab.
Yaşlılık ve Sistemler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Cilt (atrofi, incelme, pigmentasyon...)
Kas iskelet sistemi (kas kitlesinde azalma..)
Göz (makular dejeneresans, glokom, katarakt....)
Kulak (işitme kaybı, presbiakuzi)
SSS (atrofi, intelektüel fonksiyonlarda, kognitif
fonksiyonlarda kayıp...)
Otonom Sinir Sistemi (Ortostatik değişiklikler,
düşme...)
KVS (aritmi, ateroskleroz, hipertansiyon...)
Endokrin sistem (Diabetes mellitus, Ca-D vit,
osteoporoz, tiroid hast...)
Hematolojik sistem (Anemi....)
Geriatrik Değerlendirme
Azalmış fizyolojik rezerv
Multipl patoloji
Sosyal izolasyon
Risk faktörleri
Frailty: Kolay kırılganlık
Yorgunluk
Güçsüzlük
Kilo kaybı
Kas kaybı
Düşme
Disabilite
Bağımlılık
Ölüm
Non-spesifik semptomlar
•
•
•
•
•
•
•
Güçsüzlük
Letarji
Apati
Konfüzyon
Dikkat azalması
Anoreksi
Dispne
Akut Geriatri Ünitesinde Görülen
Böbrek Hastalıkları
Yaşlılarda Görülen Renal
Hastalıklar
• Hipertansiyon
• Diabetes mellitus
• Obstrüktif Üropati (BPH, nörojenik mesane..)
•
•
•
•
•
•
Polikistik böbrek hastalığı
Üriner infeksiyon
Üriner sistem maligniteleri
Multipl myeloma
Dehidratasyon
Kronik NSAI ilaç kullanımı
Renal Anatomik Değişiklikler
Zorluklar
• Nefroskleroz
• Glomerüloskleroz
• Arteriel skleroz
• Arterioloskleroz
• Tübüler atrofi
• İnterstisyel fibrozis
Tanımlama
Co-morbid durumların etkisi
Yaş Gruplarında
Hipertansiyon Prevalansı
100
90
80
70
76
79,7
Yüzde %
70
56,4
60
50
39
40
31,8
30
20
21
11,8
10
0
18-29
30-39
40-49
50-59
60-69
70-79
>=80 Türkiye
Türk Hipertansiyon Böbrek Hastalıkları Derneği
Hipertansiyon Prevalans Çalışması
• Doğumdan sonra 40-50 yaşa
kadar böbrek ağırlığı artarken
sonrasında azalma olur ve bu
azalma en fazla 70-80’li yaşlarda
olur (%10-20)
•
Kortekste incelme meduller
bölgeden daha fazla olur.
Glomerüler Değişiklikler
• Normal glomerül sayısında progresif azalma
• Global sklerotik glomerül sayısında artış
(özellikle dış kortikal bölgede)
• Aferent arteriol ve eferent arteriol arasında
glomerülü by-pass yapan şant gelişimi ile
karakterize anormal glomerül sayısında artış
• Glomerüler bazal membranda fokal veya diffüz
kalınlaşma
• Artmış mezangial volüm veya matrix
•
•
•
•
Nyengaard: Glomerül sayısı 620.000+250.000/böbrek
Hughson: Glomerül sayısı 227.000+1.800.000/böbrek
Kadınlarda glomerül sayısı %15 daha az
Doğumda her 1 kg ağırlık ile 257.000 glomerül sayısı
farklılığı oluştuğu gösterilmiştir
• Keller 39-54 yaşlarında kaza sonucu ölenlerde yaptığı
araştırmada hipertansiflerde %50 daha az glomerül
bulunduğunu ve mevcut glomerüllerin daha yüksek
volüme sahip olduklarını göstermişlerdir
• Kasiske atherosklerosis ile global sklerotik glomerül
sayısı arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur
Glomerülosklerozis
The Aging Kidney in Health and Disease, 2008
Glomerülosklerozis
• % olarak sklerotik glomerül oranı > Yaş/2-10 ise
patolojik olarak yorumlanmalı (Smith ve
ark.)
• Sklerotik glomerül sayısı neden artıyor
– Multifaktöriyel
•
•
•
•
Aferent ve eferent arteriol disotoregülasyonu
Glomerüler hiperfiltrasyon
Mezangial matriks artışı
İskemik vasküler değişiklikler
Yaşlı tübülüsler ve İnterstisyum
• Azalmış tubüler volüm, boy ve sayı
• Artmış tubüler divertikül (özellikle distalde)
• Tubüler atrofi, tubüler bazal membran
kalınlaşması
• İnterstisyel volüm ve fibroziste artış
Renal fonksiyon en iyi tubülointerstisyumdaki değişiklikler ile koreledir
Renal Vasküler Değişiklikler
• Arkuat ve subarkuat arterlerde fibroelastik
hiperplazi
• İnterlobüler arterlerin intimal fibroplazisi
• Aferent arteriolde hyalen değişiklikler
• Arterial skleroz: Arter duvarının
kalınlaşması ve lümenin daralması
Arteriosklerozis
Arterioler hyalinizasyon
Aglomerüler Arterioller
Fonksiyonel Değişiklikler
• Glomerüler filtrasyon oranında 30’lu
yaşlarda 122 ml/dk’dan 90’lı yaşlarda 65
ml/dk’a iniş görülür
• 40’lı yaşlardan sonra renal kan akımında
her dekadda %10 azalma görülür
• Baltimore çalışmasında 40 yaş sonrasında
yılda 0.75 ml/dk azalma görülürken
yaklaşık 1/3 hastada bu azalmanın
gözlenmediği dikkati çekmiştir
Glomerüler Filtrasyon oranı
GFR
Cystatin C: Kreatininden daha iyi renal fonksiyon göstergesi?
Tubüler fonksiyon
• Proksimal tubülüs fonksiyonlarında
yaşlanma ile ortaya çıkan belirgin bir
değişiklik yoktur (lityum klirensi, su,
bikarbonat tutulumunda farklılık yok)
• İdrarın maksimal konsantrasyon
kabiliyetinde azalma
• İdrar dilüsyon kabiliyetinde azalma
Fonksiyonel değişiklikler
• Na reabsorbsiyonunda azalma (Henle
çıkan kolunun fonksiyonel kapasitesinde
azalma)
Tuz kısıtlaması
Diüretik
Hiponatremi
Na kısıtlamasına idrar Na cevabı
Sonuç
• Yaşlanma ile renal anatomik ve fonksiyonel
önemli değişiklikler gelişir
• Ancak bu değişiklikleri böbrek yetersizliği olarak
yorumlamak doğru değildir
• Değişiklikler daha çok böbreğin rezerv
kapasitesinde ve adaptif değişiklik kapasitesinde
azalma olarak yorumlanabilir
• Bu durum co-morbid hastalıkların eşlik etmesi,
çoklu ilaç kullanımı, diyet uygulamaları ile
spesifik sorunlara yol açabilir