Diagnostyka i fizjoterapia stawu kolanowego w uszkodzeniach więzadła krzyżowego przedniego ANATOMIA I BIOMECHANIKA STAWU KOLANOWEGO

Staw kolanowy to staw złożony, zawiasowo – obrotowy, dwuosiowy. Możliwy jest w nim ruch zginania i prostowania, a przy zgiętym podudziu jego skręcanie. Największą stabilność wykazuje przy wyprostowanym podudziu, natomiast wiotkość przy jego zgięciu. Stabilność stawu zapewniają: silna i obszerna torebka stawowa, więzadła poboczne, krzyżowe, oraz otaczające staw mięśnie i ścięgna.

1 *(„Badanie czynnościowe narządu ruchu w fizjoterapii” pod red. Tadeusza Skolimowskiego)

METODA ZACHOWAWCZA Anna Pierzchała

Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku

RODZAJE URAZÓW WKP

kierunku : Fizjoterapia

MECHANIZM POWSTANIA URAZU

Promotor: Dr n. med. Jolanta Zajt – Kwiatkowska Recenzent: Dr Małgorzata Kawa

I stopień uszkodzenia Więzadła Krzyżowego Przedniego

Przerwanie minimalnej liczby włókien z bolesnością miejscową i bez objawów niestabilności

II stopień uszkodzenia Więzadła Krzyżowego Przedniego

Rozerwanie większej ilości włókien z miejscową bolesnością samoistną, zaburzeniem czynności i nieznacznie zaznaczonymi objawami niestabilności Uszkodzenia WKP stawu kolanowego mogą powstać w wyniku zadziałania kilku mechanizmów: • Siły skręcającej staw kolanowy przy ustalonej stopie • Siły powodującej przeprost w stawie kolanowym

III stopień uszkodzenia Więzadła Krzyżowego Przedniego

Całkowite przerwanie ciągłości więzadła ze znacznie zaznaczona niestabilnością *(http://fimedica.pl/index.php/wiezadla-krzyzowe-przednie/)

SPOSOBY LECZENIA USZKODZEŃ WKP

Do uszkodzeń więzadeł krzyżowych stawu kolanowego dochodzi przeważnie łącznie z rozerwaniem jednego z więzadeł pobocznych oraz jednej z łąkotek stawu.

*(Ortopedia , traumatologia i rehabilitacja narządów ruchu” pod red. Prof..dr. hab. med..Stanisława Piątkowskiego)

METODA OPERACYJNA

Wskazana w przypadku : częściowego uszkodzenia ( rozciągnięcia, częściowego przerwania ciągłości), bez znacznych objawów niestabilności; wiek powyżej 40 lat; mało aktywny tryb życia; zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego; brak zgody chorego na leczenie operacyjne.. W przypadku urazu ostrego równowagi.

celem leczenia zachowawczego jest:

wyeliminowanie obrzęku i wysięku śródstawowego, dolegliwości bólowych, uzyskanie prawidłowej, bezbolesnej ruchomości w stawie, oraz dobrego napięcia mięśniowego. Fizjoterapia ma za zadanie zapobiegać zanikom mięśniowym i niepożądanym przykurczom, a w kolejnych etapach ma odtworzyć siłę i wytrzymałość mięśni , oraz przywrócić poczucie

SCHEMAT POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU URAZÓW WKP

USZKODZENIE OSTRE WKP

Wskazana w przypadku: osób poniżej 40 r.ż. z dużą AF ;niezadowalającego wyniku leczenia zachowawczego; chęci zwiększenia aktywności sportowej bez użycia stabilizatora; uszkodzenia obu stawów kolanowych; współistnienia uszkodzenia struktur torebkowo-stawowych, uszkodzeń awulsyjnych ACL.

Zabieg rekonstrukcji (przeszczepu) więzadła krzyżowego przedniego (ACL) stawu kolanowego jest drugim etapem leczenia po artroskopii, której celem jest dokładne zdiagnozowanie uszkodzenia, usunięcie blokujących fragmentów zerwanego więzadła oraz leczenie współistniejących urazów. W wybranych przypadkach rekonstrukcja może być przeprowadzana jednoetapowo (bez wykonania wcześniejszej artroskopii).

Najlepszym rozwiązaniem są „przeszczepy biologiczne”, które mają zdolność modelowania się i wbudowywania do stawu. Przeszczepy te osiągalne są w postaci przeszczepów własnych lub przeszczepów allogenicznych. • • • Najczęściej wykorzystywanymi przeszczepami własnymi są: Ścięgno mięśnia półścięgnistego Ścięgno mięśnia smukłego i półścięgnistego Pasmo centralne więzadła rzepki z bloczkami • kostnymi , lub Pasmo centralne ścięgna mięśnia prostego uda z bloczkiem kostnym rzepki • • • Jako przeszczepy obce stosuje się: Ścięgno Achillesa z bloczkiem kostnym kości piętowej Więzadło rzepki Ścięgno mięśnia piszczelowego przedniego Idealny przeszczep ma przypominać parametrami fizycznymi rekonstruowane więzadło, a jego mocowanie ma umożliwić podjęcie własnego ruchu.

LECZENIE ZACHOWAWCZE -Wdrożenie zasady: RICE (R – Rice – odpoczynek i odciążenie kończyny, I – Ice – zimne okłady, Compression – opatrunek uciskowy, E – Elevation – uniesienie kończyny) -Unieruchomienie kończyny w ortezie wyprostnej W późniejszym etapie celem będzie: -Odzyskanie pełnego zakresu ruchu i prawidłowego wzorca ruchu -Uzyskanie jak najlepszej kontroli i siły mięśniowej, oraz propriocepcji Dodatkowo można w leczeniu zastosować Kinesiotaping FIZYKOTERAPIA: -Pole magnetyczne -Biostymulacja laserowa DIAGNOSTYKA • Testy funkconalne: -Test Lachmanna -Test przedniej szufladki -Test pivot-shift -Test Slocuma -Test cross over Arnolda • Badania dodatkowe -Punkcja stawu -Badanie rtg (klasyczne i tzw. Stresowe) -MRI -TK -USG -Artroskopia Tworzenie tunelu -Elektrostymulacja mięśnia czworogłowego uda LECZENIE OPERACYJNE OKRES PRZEDOPERACYJNY Wprowadzen ie materiału Zakończenie -Jak w przypadku leczenia zachowawczego „+”: -Instruktaż dotyczący rehabilitacji pooperacyjnej, oraz sposobu zachowania w celu ochrony przeszczepu.

REKONSTRUKCJA WKP OKRES POOPERACYJNY - WCZESNY -Zmniejszenie wysięku, obrzęku, stanu zapalnego i bólu -Ćw. zakresu ruchu (0 – 0 – 45), zapobieganie zrostom pooperacyjnym, profilaktyka konfliktu w stawie rzepkowo udowym -Odzyskanie i utrzymanie kontroli mięśniowej, poprawa propriocepcji i czynnej stabilizacji stawu OKRES POWROTU FUNKCJI -j.w.

-Powiększanie zakresu ruchu (do 120 zgięcia) -Uzyskanie prawidłowego stereotypu chodu -Powrót do pracy i aktywności dnia codziennego PRZYGOTOWANIE DO AKTYWNOŚCI REKREACYJNEJ I UPRAWIANIA SPORTU -Osiągnięcie pełnego zakresu ruchu w stawie -Zwiększenie intensywności ćwiczeń -Wprowadzenie elementów charakterystycznych danej dyscypliny sportowej MASAŻ; Celem masażu będzie: -Rozluźnienie nadmierni napiętych mięśni (m. czworogłowy uda) -Rozluźnienie punktów spustowych STOPNIOWY POWRÓT DO AKTYWNOŚCI REKREACYJNEJ I SPORTOWEJ POWRÓT DO PEŁNEJ AKTYWNOŚCI SPORTOWEJ ETAPY REHABILITACJI: -Przygotowanie do operacji -Wczesna faza pooperacyjna, trwająca ok. 2 tygodnie (do zdjęcia szwów) -Faza powrotu funkcji stawu trwająca do ok. 9 tygodnia po operacji -Okres przygotowania i stopniowego powrotu do aktywności rekreacyjnej i sportowej -Pełny powrót do uprawiania sportu po ok. 6 – 9 miesiącach (w zależności od rodzaju dyscypliny sportowej) (Acta Clinica, :Rehabilitacja po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego” Tom 2, Numer 1)

PODSUMOWANIE

Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego rzadko wymaga leczenia operacyjnego w trybie pilnym. Nieprzemyślana, pochopnie wykonana naprawa, czy rekonstrukcja może być raczej źródłem kłopotów, niż korzyści. Wczesny okres po urazie należy wykorzystać na wygojenie uszkodzeń towarzyszących, utrzymanie zakresu ruchów, zmniejszenie objawów stanu zapalnego.

Rekonstrukcji WKP można się podjąć, gdy chory ma pełny, lub prawie pełny zakres ruchów, minimalne objawy stanu zapalnego i dobrą kontrolę mięśniową. W innym przypadku leczenie operacyjne obarczone jest ryzykiem zesztywnienia stawu. Z kolei odroczona rekonstrukcja i jak najszybsze podjęcie ruchów kończyny pozwala z reguły na osiągnięcie dobrego wyniku leczenia.

(Acta Clinica, „Strategia postępowania w uszkodzeniach więzadeł krzyżowych” Tom 2, Numer 1)