Transcript Sprawność fizyczna i higiena układu ruchu

MIRELA BANY
studentka
WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA
UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO
SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA
I HIGIENA UKŁADU
RUCHU
Ruch a zdrowie
Jednym z elementów zdrowego stylu życia jest
odpowiednia aktywność ruchowa. Wiadomo od
dawna, że zmiany, jakie zachodzą w organizmie
pod wpływem systematycznie wykonywanych ćwiczeń są wszechstronne:
• aktywność ruchowa wpływa na poprawę podstawowych cech
motorycznych, takich jak: siła, szybkość i wytrzymałość
• u dzieci i młodzieży ruch odgrywa ważną rolę przy wzrastaniu
i dojrzewaniu organizmu
• zdrowotne walory ruchu, to także zmiany w układach wewnętrznych –
doskonali się funkcjonowanie wątroby, gruczołów dokrewnych, poprawia
się system obronny, wzrasta odporność organizmu
• szczególnie cenne są zmiany, powodujące usprawnienie procesów
oddychania, gdyż mają one decydujący wpływ na wydolność
i sprawność człowieka
,,Ruch jest życiem- życie jest
ruchem”
Podczas systematycznie uprawianych ćwiczeń
ruchowych również w tkance kostnej
zachodzą istotne zmiany strukturalne, które
czynią kość bardziej wytrzymałą i odporną
na urazy mechaniczne oraz zapobiegają
osteoporozie.
Systematyczna aktywność ruchowa sprawia, że
układ krążenia staje się bardziej sprawny
i wydolny.
Wysiłek fizyczny stymuluje również psychiczną
sferę człowieka. Wspomaga sprawność
intelektualną,
zmniejsza
stan
napięć
stresowych, daje odprężenie, ułatwia
procesy adaptacyjne, poprawia samopoczucie.
Odpoczynek bierny i czynny
Jest jedną z podstawowych form czasu
wolnego, wykorzystanego dla odnowienia
sił fizycznych i psychicznych. Ważną
funkcję w rytmie dobowym spełnia
odpoczynek bierny, głównie w postaci snu
nocnego, jego regularność i właściwie dla
każdego wieku rozmiary są podstawą
regeneracji
sił.
Drugą
postacią
odpoczynku jest odpoczynek czynny
polegające na wypełnienie czasu wolnego
aktywnością dowolną, którą lubimy, ale
która zarazem stanowi przeciwwagę dla
zajęć szkolnych czy pracy zawodowej.
Aktywność ruchowa może być przyczyną kontuzji
Przemęczenie i kontuzje zdarzają się nie
tylko w sporcie wyczynowym, dlatego
należy
pamiętać
o
profilaktyce
obejmującej między innymi odpowiednią
rozgrzewkę oraz właściwy ubiór.
Duże ryzyko kontuzji występuje w przypadku dyscyplin sportowych, w których
wykonuje się dynamiczne ruchy zmienne
(np. piłka nożna, koszykówka, hokej). Są
to często dyscypliny kontaktowe i (lub)
wykorzystujące
w
nich
twarde
przedmioty.
Do
częstych kontuzji należy zaliczyć:
naciągnięcia
i
stłuczenia
mięśni,
skręcenia i zwichnięcia stawów oraz
złamania kości.
Zwichnięcie stawu
Jeżeli pod wpływem urazu dojdzie do przemieszczenia powierzchni
stawowych kości względem siebie – zmienią one położenie w stawie –
wówczas mówimy o zwichnięciu stawu. Zwykle towarzyszy temu
rozerwanie torebki stawowej oraz silny ból. Okolica zwichniętego stawu
puchnie, jest zasiniona i bolesna. Każde zwichnięcie urazowe wymaga
nastawienia. Musi być ono wykonane w ośrodku chirurgii urazowej.
Pierwsza pomoc w tego typu urazach polega na unieruchomieniu kości
sąsiadujących z ze zwichniętym stawem oraz założeniu zimnego
okładu.
Skręcenie stawu
Skręcenie to uraz stawu będący skutkiem
przekroczenia naturalnego zakresu ruchomości
stawu. Dochodzi do różnego stopnia rozerwań
i rozciągnięć torebki stawowej i więzadeł, bez
trwałego przemieszczenia powierzchni stawowych
kości. Charakterystycznymi objawami skręcenia są
ból, obrzęk a czasami nawet krwiak w okolicy
stawu. Najczęściej takiemu urazowi ulegają stawy
skokowe. Skręcenie jest znacznie częstszym
urazem stawu niż zwichnięcie. Popularne
"skręcenie kostek" to najczęstszy uraz układu
kostno-stawowego, który spotyka ponad 70%
sportowców, głównie młodych, ale przytrafić może
się każdemu.
Złamania kości
•
•
•
•
•
Jest to całkowite lub częściowe przerwanie ciągłości kości
spowodowane zwykle przez uraz (np. upadek czy uderzenie).
Najczęstszymi dolegliwościami i objawami złamania kości są:
ból i obrzęk w okolicy złamania
tkliwość okolicy złamania
krwawienie lub zasinienie w okolicy złamania
osłabienie i niemożność wykonania ruchu kończyn
czasami zniekształcenie i bladość kończyny
Złamania kości zazwyczaj goją się dobrze pod warunkiem
udzielenia fachowej pierwszej pomocy i stałej kontroli lekarskiej
podczas leczenia.
Złamania
Pierwsza pomoc to przede wszystkim opanowanie
krwawienia za pomocą opatrunku uciskowego oraz
założenie opatrunku na towarzyszące rany. Chorego
należy jak najmniej poruszać i jak najszybciej
przetransportować do szpitala.
Prawie wszystkie złamania wymagają unieruchomienia w szynie lub
pełnym gipsie. Wiele złamań leczy się obecnie operacyjnie, łącząc
nastawione odłamy kostne przy pomocy śrub, płytek lub specjalnych
gwoździ.
Po usunięciu gipsu konieczne jest intensywne postępowanie
rehabilitacyjne, ponieważ długotrwałe unieruchomienie powoduje
zaniki mięśniowe, zesztywnienie stawów i obrzęki. Zalecana jest dieta
bogata w białko i wapń.
Podział złamań
• złamanie zupełne – kość została przerwana na całym obwodzie
• złamanie częściowe – złamana kość nie została przerwana całkowicie
• złamanie wieloodłamowe – kość została złamana na więcej niż 2
fragmenty
• złamanie otwarte (złożone) – złamaniu kości towarzyszy uszkodzenie
skóry ponad złamaniem
• złamanie zamknięte – złamanie kości bez uszkodzenia skóry
• złamanie patologiczne – złamanie kości osłabionej lub uszkodzonej
przez inną chorobę, zwykle spowodowane niewielkim urazem
• złamanie zmęczeniowe – uszkodzenie spowodowane powtarzającymi
się przeciążeniami kości, przeważnie podczas zbyt intensywnych
wysiłków
Kształt kręgosłupa
Kręgosłup ma kształt esowaty,
dzięki
istnieniu
naturalnych
wypukłości:
• do przodu, w odcinku szyjnym i
lędźwiowym
kręgosłupa
–
lordoza szyjna (1) i lędźwiowa
(3)
• do tyłu, w odcinku piersiowym i
krzyżowym kręgosłupa – kifoza
piersiowa (2) i krzyżowa (4)
Wady w budowie kręgosłupa
Dzięki fizjologicznym krzywiznom, kręgosłup może wytrzymywać duże
obciążenia. Umożliwiają one również utrzymywanie prawidłowej
postawy ciała. Na skutek niewłaściwego trybu życia, krzywizny
kręgosłupa mogą zanikać lub się powiększać. Powstają wówczas wady
postawy. Mają one znaczny wpływ zarówno na wygląd, jak i na
sprawność naszego organizmu. Na przykład, siedząc na krześle, ludzie
często się "garbią". Płuca są wówczas ściśnięte, a ruchy klatki
piersiowej ograniczone. Utrudnia to proces wymiany gazowej. Garbienie
się może prowadzić do powstawania skrzywień kręgosłupa. Sprawiają
one, że nawet podczas krótkiego spaceru człowiek czuje silne bóle
pleców.
Kifoza
Plecy okrągłe (kifoza) - to nadmierne
uwypuklenie fizjologicznej krzywizny
piersiowej. Charakterystyczne dla tej wady jest
garbienie się, wysuwanie głowy i barków ku
przodowi, co powoduje odstawanie łopatek i
ich oddalanie. Klatka piersiowa jest
spłaszczona, zapadnięta. Skutkiem tych zmian
jest między innymi ograniczona ruchomość
klatki piersiowej.
Lordoza
Plecy wklęsłe (lordoza) - to nadmierne
uwypuklenie fizjologicznej krzywizny
lędźwiowej. W niektórych schorzeniach
np. w porażeniach mięśni i
zniekształceniach kręgów,
zwichnięciach stawów biodrowych
dochodzi do nadmiernego wygięcia
kręgosłupa ku przodowi zwanego
właśnie lordozą patologiczną. Może
ona spowodować znaczne dolegliwości
bólowe. W leczeniu lordozy stosuje się
gorsety usztywniające, czasem też
konieczne jest leczenie operacyjne.
Skolioza
Potocznie skolioza rozumiana jest jako
boczne skrzywienie kręgosłupa. W
rzeczywistości jest to jednak
zniekształcenie przestrzenne. Ogólnie ze
względu na przyczynę skoliozy
podzielono na:
• skoliozy czynnościowe - nie mają
charakteru zmian utrwalonych - są
wynikiem np. różnicy długości kończyn,
przykurczów stawów biodrowych,
podrażnienia korzeni rdzeniowych.
Usunięcie przyczyny eliminuje
skrzywienie.
• skoliozy strukturalne - mają charakter
zmian utrwalonych.
Płaskostopie
Jest to zniekształcenie stopy polegające na obniżeniu się jej
fizjologicznych sklepień, w wyniku czego staje się ona płaska.
Stopa o prawidłowej budowie nie dotyka podłoża całą
powierzchnią. Przy płaskostopiu prawie cała stopa przylega do
podłoża. Przyczyną tego rodzaju wady może być np.
nadmierne,
długotrwałe
obciążenie
stóp,
noszenie
niewłaściwego obuwia lub nadwaga. Płaskostopie prowadzi do
powstawania przewlekłych stanów zapalnych torebek i więzadeł
stawowych stopy, jej obrzęku i bolesności utrudniających,
niekiedy nawet uniemożliwiających, stanie i chodzenie.
Choroby układu szkieletowego
Krzywica jest chorobą kości występującą
u dzieci, związaną z niedoborem witaminy
D i zaburzeniem wchłaniania wapnia.
Skutkiem niedoborów wapnia i fosforu
w kościach jest ich zniekształcanie.
Objawy:
Skrzywienie
kończyn
i
kręgosłupa,
zniekształcenie
czaszki,
opóźnione
wyrzynanie zębów, podatność na złamania.
Leczenie:
Krzywicę leczy się preparatami witaminy D
i dietą bogatą w wapń.
Choroby układu szkieletowego
Osteoporoza – zrzeszotnienie kości - jest chorobą kości
charakteryzującą się zmniejszoną masą tkanki kostnej
i destrukcją jej budowy przestrzennej (mikroarchitektury), co
w konsekwencji prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań
kości.
Przyczyną osteoporozy może być znaczny niedobór składników
mineralnych w diecie ( głównie wapnia), brak aktywności
fizycznej i zmiany hormonalne związane ze starzeniem się. Na
osteoporozę częściej chorują kobiety w starszym wieku,
najczęściej po klimakterium, gdy wyraźnie spada poziom
estrogenów w ich organizmie. Ruch, odpowiednia dieta,
a często także zastępcza terapia hormonalna mogą zahamować
rozwój tej choroby.
Choroby układu szkieletowego
Reumatyzm to potoczne określenie dolegliwości
objawiających się bólem mięśni i stawów.
Choroby reumatyczne podzielić możemy na
zapalne oraz niezapalne. Do pierwszej grupy
należą
m.in.
reumatoidalne
zapalenie
stawów, zesztywniające zapalenie stawów
kręgosłupa, toczeń rumieniowaty. Wśród
niezapalnych najczęściej spotykana jest
choroba zwyrodnieniową stawów.
Reumatyzm
zalicza
się
do
chorób
autoimmunologicznych, w których układ
odpornościowy zwraca się przeciwko sobie.
Nie jest jednak do końca potwierdzona teza,
naukowcy wciąż szukają bezpośrednich
przyczyny chorób reumatycznych. Nie bez
znaczenia wydają się być uwarunkowania
genetyczne oraz dieta.
Choroby układu szkieletowego
Reumatoidalne zapalenie stawów, dawniej
nazywane gośćcem, jest chorobą ogólnoustrojową,
chociaż przede wszystkim dotyczy narządów ruchu.
Charakterystycznymi objawami choroby są m.in.:
• długotrwałe obrzęki tych samych stawów po obu
stronach ciała, najczęściej stawów rąk i stóp,
nadgarstka, łokci, stawów skokowych;
• uczucie sztywności porannej, ustępujące po
rozruszaniu się;
• zaniki mięśniowe;
• zapalenie kaletek maziowych,ściegien;
• częste zerwania ścięgien (zarówno mięśni zginaczy,
jak i prostowników) osłabionych w procesie
chorobowym.
Choroba może prowadzić do znacznego kalectwa,
wyrażającego się ograniczeniem sprawności
fizycznej i różnego typu deformacjami ciała.
Dziękuję za uwagę!
•
•
•
•
Literatura:
Lewiński W. i inni, 2006. Biologia 1. Operon, Warszawa
Gołda W., Wardas J., 1996. Biologia. Nowa Era, Warszawa
Strony www:
- www.zdrowie.med.pl
- www.emedica.pl
- www.krzywica.medserwis.pl
- www.choroby.senior.pl