Birgðastýring og JIT 15 og 12. kafli Chase, Jacobs og Aquilano Kafli 15 Birgðastýring Skilgreining birgðakerfa Kostnaður af birgðum Háð og óháð eftirspurn Einföld kerfi með föstum.
Download ReportTranscript Birgðastýring og JIT 15 og 12. kafli Chase, Jacobs og Aquilano Kafli 15 Birgðastýring Skilgreining birgðakerfa Kostnaður af birgðum Háð og óháð eftirspurn Einföld kerfi með föstum.
Birgðastýring og JIT
15 og 12. kafli Chase, Jacobs og Aquilano
Kafli 15
Birgðastýring
Skilgreining birgðakerfa Kostnaður af birgðum Háð og óháð eftirspurn Einföld kerfi með föstum pantanastærðum Einföld kerfi með fastri tíðni pantana Flóknari kerfi og þankar
Birgðakerfi - Skilgreining
Birgðir er safn af hlutum eða auðlindum sem notaðir eru í stjórnunarheild. Þetta getur innifalið: hráefni, fullunna vöru, íhluti, aðföng (stoðvöru) og vöru í vinnslu. Birgðakerfi vera. er safn aðferða og ferla sem stjórnar og hefur eftirlit með stöðu birgða og ákvarðar hvernig birgðastöðu skuli haldið, hvenær skuli fyllt á (pantað) og hversu stórar pantanir skulu
Tilgangur birgða
1. Til að gera aðgerðir óháðar hver annarri.
2. Til að mæta breytilegri eftirspurn.
3. Til að hafa sveigju í framleiðsluáætlanagerð.
4. Til að tryggja sig gagnvart breytileika í öflun hráefna.
5. Til að ná hagkvæmum innkaupastærðum.
Birgðahaldskostnaður
Geymslukostnaður.
Bundið fjármagn, vöruhús, höndlun, tryggingar, rýrnun, úrelding... Uppsetningarkostnaður.
Kostnaður við að stilla vélar og setja upp fyrir aðra framleiðslu.
Pöntunarkostnaður.
Kostnaður við að gera pöntun.
Kostnaður af skorti.
Kostnaður ef vörur vantar
Háð og óháð eftirspurn
Óháð eftirspurn (eftirspurn ekki teng eftirspurn eftir öðrum vörum) Háð eftirspurn (Eftirspurn má leiða út frá eftirspurn eftir öðrum vörum s.s. fyrir íhluti.) E(1)
Ein lota/tímabil
Birgðalíkan: ein lota
Ákvörðun tekin fyrir eitt skipti.
Dæmi:
Götusali sem selur stuttermaboli fyrir fótboltaleik.
Kaupmaður sem pantar tískuvörur.
Leitast eftir að jafna kostnað við of miklar/of litlar birgðir.
Birgðalíkan: Ein lota
P
C u C o
C u
Líkanið gerir ráð fyrir að áframhaldandi aukingu á stærð birgða þar til líkurnar á síðasta eining sé ekki seld sé jafnt eða minna en hlutfallið: Cu/Co+Cu
Þar sem : Co = Kostnaður á einingu á ofáæltaðri eftirpurn (sitjum uppi með birgðir) Cu = Kostaður á einingu af vanáætlaðri eftirspurn (vöntunarkostnaður) P = Líkur á að síðasta eining sé seld
Dæmi (ein lota)
Næstu helgi er körfuboltamót. Samkvæmt fyrri reynslu seljum við um 2,400 boli með staðalfrávik 350. Hagnaður fyrir hvern bol sem seldur er á leiknum, en við töpum $5 fyrir hvern bol sem er ekki seldur. Hvað eigum við að búa til marga boli fyrir leikinn?
C u = $10 and C o = $5; P ≤ $10 / ($10 + $5) = .667
Z .667
= .432 (nota NORMSINV(.667) eða Appendix E) Því þurfum við 2,400 + .432(350) = 2,551 boli
Flokkun birgðakerfa: Margar lotur
Q – líkön: Kerfi með föstum pöntunarstærðum Atburðatengt (Dæmi: verða uppiskroppa með hráefni) P – líkön: Kerfi með fastri innkaupatíðni Tímatengt (Dæmi: mánaðarleg sala á kassa í búð)
Fastpantanalíkön: Forsendur (Hluti 1)
Eftirspurn eftir vörunni er föst og jöfn yfir tímabilið. Afgreiðslutími pöntunar (tíminn frá pöntun að móttöku) er fastur.
Einingarverðið er fast.
Fastpantanalíkön: Forsendur (Hluti 2)
Birgðahaldskostnaður er byggður á meðalbirgðum.
Pöntunar- eða uppsetningarkostnaður er fasti.
Allri eftirspurn er fullnægt (engar biðpantanir eru leyfðar.)
Fastpantanalíkön og endurpöntunartími
Fjöldi eininga á lager
R Q Q L
R = Pöntunarmark (Reorder Point) Q = Hagkvæmasta pöntunarmagn L = Afgreiðslutími
Tími L Q
r K o s t n a ð u
Takmarkið að lágmarka kostnað
Með því að leggja saman innkaupa, lager og pöntunarkostnað fáum við kostnaðarfall sem er notað til að finna það pöntunarmagn sem lágmarkar heildarkostnað. Heildar kostnaður Q OPT Pöntunarstærð (Q) Lager kostnaður Innkaupa kostnaður r Pöntunar kostnaðu
Einfalt fastpantanalíkan, hagkvæmasta innkaupastærð (EOQ)
Árlegur kostn.
+ Árlegur pöntunar kostn.
+ Árlegur lager kostnaður D TC = DC + Q S + Q 2 H TC = Árlegur heildar kostnaður D = Eftirspurn C = Kostnaður pr. einingu Q = Pöntunarstærð S = Pöntunarkostnaður eða kostnaður við uppsetningu R = Pöntunarmark L = Afgreiðslutími pöntunar H = Árlegur birgðakostnaður við hverja einingu
Útreikningur EOQ
Diffrum jöfnuna m.t.t. Q og setjum hallatöluna =0 og leysum út það magn Q sem gefur minnstan kostnað Q opt . Q O P T = 2 D S = H 2 (A n n u al D em an d )(O rd er o r S etu p C o st) A n n u al H o ld in g C o st Pöntunarmark EF engin óvissa væri fyrir hendi: _ _ R eo rd er p o in t, R = d L d = average daily demand (constant) L = Lead time (constant)
EOQ Dæmi (1)
Að gefnum upplýsingunum að neðan, finnið pöntunarmagn og –mark !
Árleg eftirspurn = 1,000 einingar Dagar í árinu = 365 Pöntunarkostnaður = $10 Lagerkostnaður pr. stk á ári = $2.50
Afgreiðslutími = 7 days Innkaupakostnaður á einingu = $15
EOQ Dæmi (1) Lausn
Q O P T = 2D S = H 2(1,000 )(10) = 89.443 un its or
90 u n its
2.50
d = 1,000 units / year 365 days / year = 2.74 units / day _ R eo rd er p o in t, R = d L = 2 .7 4 u n its / d ay (7 d ays ) = 1 9 .1 8 o r
2 0 u n its
Semsagt, hagkvæmasta pöntun er 90 stk. og að þegar það eru 20 stk. eftir þá er komin tími til að panta inn önnur 90 stk. ATH vel að hér er ekki enn gert ráð fyrir óvissu!
EOQ Dæmi (2), tillit tekið til óvissu:
Árleg eftirspurn = 10,000 einingar Dagar á ári = 365 Pöntunarkostnaður = $10 Lagerkostnaður = 10% af verði hverrar einingar Afgreiðslutími = 9 dagar Innkaupakostnaður = $15 Staðalfrávik eftirspurnar á dag = 10 Þjónustustig 98%
Ákvarðið hagkvæmustu innkaupastærð og pöntunarmark.
EOQ Dæmi (2) Lausn
Q O P T = 2 D S H = 2 (1 0 ,0 0 0 )(1 0 ) 1 .5 0 = 3 6 5 .1 4 8 u n its, o r
3 6 6 u n its
d = 10,000 units / year 365 days / year = 27.397 units / day _ R = d L = 2 7 .3 9 7 u n its / d ay (1 0 d ays) = 2 7 3 .9 7 o r
2 7 4 u n its
En nú bætum við öryggisbirgðum við = z * sqrt(L) =2* √(9*10 2 ) = 60 þannig að Pöntunarmark R = 274 + 60=334 Niðurstaðan: Þegar R = 334 stk. eru eftir á lager er kominn tími til að panta Q = 366 stk.
Föst innkaupatíðni með öryggisbirgðum (P-líkön)
Q = Meðaltals eftirspurn + öryggisbirgðir - núverandi birgðir q = d(T+L)+Z T+L -I Þar sem: q = pöntunarstærð T = er tími milli athugana á birgðastöðu d = áætluð meðaltals eftirspurn z = fjöldi staðalfrávika fyrir ákvarðað þjónustustig T+L = staðalfrávik eftirspurnar yfir afgreiðslutíma pöntunar I = núverandi birgðastaða
Ákvarða gildi
T+L
T+ L = T+ L i 2 Since each day is independent and d is constant, T+ L = (T + L) d 2 Staðalfrávik raðar af tilviljunarkenndum atburðum er jöfn rótinni af summu frávikanna.
Dæmi um fasta innkaupatíðni
Að gefnum upplýsingunum fyrir neðan, hversu mörg stykki á að panta?
Meðaltals dagleg eftirspurn er 20 stk. Birgðir eru endurskoðaðar mánaðarlega, afgreiðslutími er 10 dagar.
Yfirstjórn hefur sett stefnuna á uppfylla 96% af pöntunum strax. Birgðastaða í byrjun er 200 stk. og staðalfrávik í eftirspurn er 4 stk.
Dæmi um fasta innkaupatíðni: lausn (hluti1)
T+ L = (T + L) d 2 = 2 = 25.298
Gildi fyrir “z” er fundið með Excel fallinu NORMSINV, eða með því að fletta upp viðauka D. Með því að bæta 0,5 við öll gildin í töflunni og finna gildið sem kemst næst þjónustustiginu þá er hægt að finna z Með því að bæta 0,5 við gildið úr viðauka D, 0,4599, þá höfum við líkindin 0,9599 sem gefur z = 1,75 (einnig er hægt að nota viðauka E)
Dæmi um fasta innkaupatíðni: lausn (hluti2)
q = d (T + L) + Z T + L I q = 20(30 + 10) + (1.75)(25.
298) 200 q = 800 44.272
200 = 644.272, or
645 units
Þannig til að uppfylla 96% af eftirspurn þarf að panta 645 stk. við endurskoðun birgða.
Magnafslættir
Miðað við sömu forsendur og fyrir EOQ líkanið, þá gildir fyrir Q opt : Q OPT = 2DS = iC 2(Annual Demand)(Or der or Setup Cost) Annual Holding Cost i = birgðahaldskostnaður sem hlutfall af innkaupsverði C = innkaupsverð Þar sem “C” breytist efti innkaupamagni þá fæst hagkvæmasta innkaupastærð fyrir hvert kostnaðarfall.
Dæmi um magnafslætti (hluti 1)
Fyrirtæki á kost á að minnka pöntunarkostnaðinn með því gera stærri pantanir. Hvert er hagkvæmasta pöntunarmagnið ef að beinn pöntunarkostnaður er $4/pöntun og að lagerkostnaður er 2% af innkaupsverði vöru? Árleg eftirspurn er 10.000 stk. Pöntunarstærð(stk.) Verð pr. stk.($) 0 to 2,499 $1.20
2,500 to 3,999 1.00
4,000 or more .98
Dæmi um magnafslætti (hluti 2)
Fyrst er að finna hagkvæmasta pöntunarmagn fyrir hvern verðflokk fyrir sig.
Árleg eftirspurn (D)= 10,000 stk.
Pöntunarkostnaður (S)= $4 Birgðakostnaður % innkaupsverði= 2% Innkaupsverð (C) = $1.20, $1.00, $0.98
Síðan er að ákvarða hvort reiknað Q opt . sé rökrétt Á bilinu 0 til 2499, er Q opt gildið rökrétt.
Á bilinu 2500-3999,er Q opt ekki rökrétt.
Fyrir ofan 4000 stk. þá er Q opt gildið ekki rökrétt. Q OP T = 2DS = iC 2(10,000)( 4) = 1,826 units 0.02(1.20) Q OP T = 2DS = iC 2(10,000)( 4) = 2,000 units 0.02(1.00) Q OP T = 2DS = iC 2(10,000)( 4) = 2,020 units 0.02(0.98)
Dæmi um magnsafslætti (hluti 3)
Þar sem hagkvæmasta pöntunarstærð kom í fyrsta verðfallinu Q opt þá eru hinir möguleikarnir í minnsta mögulega magni fyrir hvert innkaupamagn. Af hverju?
Heildar Af því að heildar árlegur kostnaður er ,,U” laga fall. árlegur kostnaður Þannig að innkaupastærðirnar 1826, 2500, og 4000 einingar koma til greina.
0 1826 2500 4000 Pöntunarstærð
Dæmi um magnsafslætti (hluti 4)
Síðan reiknum við út heildarkostnaðinn fyrir hvert Q opt gildi. TC = DC + D Q S + Q iC 2 TC(0-2499)=(10000*1.20)+(10000/1826)*4+(1826/2)(0.02*1.20) = $12,043.82
TC(2500-3999)= $10,041 TC(4000&meira)= $9,949.20
Síðan veljum við það Q opt , sem gefur lægstan heildarkostnað sem er í þess tilfelli 4000 stk..
Ýmis lagerkerfi: Áfyllingarkerfi
Hámark birgða, M q = M - I Raunstaða birgða, I M I Q = Minnsta mögulega pöntun
ef q > Q, panta q, annars ekki panta neitt.
ABC Flokkun birgða
Vörur á lager eru ekki jafn mikilvægar mælt með: innkaupsverði hagnaðarmöguleika veltu refsingar vegna skorts % af verðmæti 60 30 0 % af notkun 30 60 A B C Við flokkum vörurnar þar sem A flokkurinn er um 20% af fjölda og verðmætustu vörurnar, B eru næstu 30% og C er restin eða um 50% (í fjölda)
Nákvæmni birgðaupplýsinga og sífelldar birgðatalningar
Nákvæmni birgðaupplýsinga
gott samræmi er á milli birgðaupplýsinga og raunverulegrar stöðu.
vísar til hversu
Sífelldar birgðatalningar
sem birgðatalning er gerð með reglubundum hætti en ekki 1-2svar á ári.
er talningarkerfi þar
Hvernig mælum við birgðir Talning 1. janúar 2000 Meðalverðmæti birgða yfir tímabil V=sum((v i (n i2 +n i1 )/2)) Ending birgða, ,,Vikna birgðir” (birgðir/sala pr. viku) Veltuhraði birgða, (árleg sala/meðalverðmæti birgða)
Kafli 12
Just-in-Time og birgðastýringa kerfi (“Lean Systems”)
Skilgreining JIT Japanska nálgunin að framleiðni Hvað þarf til að koma JIT á JIT í þjónustu
Just-In-Time (JIT)
Skilgreining
JIT
er hægt að skilgreina sem safn innbyrðis tengdra verkferla sem útfærðir eru til að ná miklum framleiðsluafköstum með lágmarks birgðum (hráefnum, vörum í vinnslu (WIP) og fullunnum vörum).
undir JIT fellur einnig að útiloka sóun, m.a. framleiðslu á gallaðri vöru. JIT er jafnframt að stýra komu aðfanga og hráefna þannig að þau komi “í tæka tíð”.
Japanska nálgunin að framleiðni
Innflutt tækni Athyglinni beint að verksmiðjugólfinu Áhersla á gæðaumbætur Útrýma sóun Virðing fyrir fólki
JIT, Eftirspurn dregur til sín
Viðskiptav.
Sam setning
Íhlutur Framl.
Birgi Framl.
Birgi Íhlutur Framl.
Birgi Framl.
Birgi
Lágmörkun sóunar: JIT framleiðsla
HVAÐ ÞAÐ ER • Stjórnunarfræði (heimspeki) • “Draga” kerfi í gegnum verksmiðjuna HVAÐ ÞAÐ GERIR • Ræðst gegn sóun • Sýnir flöskuhálsa og veikleika • Straumlínulagar framleiðslu.
HVERS ÞAÐ KREFST • Þátttöku starfsmanna • Iðnaðarverkfræði • Sífelldar endurbætur • Altæka gæðastjórnun • Litlar framleiðslulotur HVAÐA FORSENDA • Stöðugt umhverfi
Framleiðslukerfi Toyota Byggir á tvennu Lágmörkun á sóun Virðingu fyrir fólki
Sóun í starfsemi/framleiðslu
(1) Sóun með umframframleiðslu (2) Sóun með biðtíma (3) Sóun með flutningum (4) Sóun með birgðahaldi (5) Sóun í ferlum (6) Sóun á hreyfingum (7) Sóun frá gallaðri framleiðslu
Lágmörkun sóunar: Net framleiðslueininga Coordination System Integration Final Assembly
Lágmörkun sóunar: Hópaskipulag, GT (Hluti 1)
Deildarskipting sem grunnur verksmiðjuskipulags getur leitt til mikils af ónauðsynlegum flutningi á vöru. Sög Sög Sög Slípun Slípun Bekkur Bekkur Bekkur Hitameðferð Pressa Pressa Pressa
Lágmörkun sóunar: Hópaskipulag, GT (Hluti 2)
Endurskoðað m.t.t hópskipulags minnkar flutning og bætir efnisflæði. Sög Sög Slípun Bekkur 1 2 Bekkur Slípun Bekkur A Hitameðferðt B Bekkur Pressa Pressa
Lágmörkun sóunar: Jafnt álag á verksmiðju
Gerum ráð fyrir að við framleiðum eina vöru í verksmiðju. Við getum framleitt upp í eftirspurn með tvennum hætti.
Ójafnt einingar jan. 1,200 feb. 3,500 or mar. 4,300 Jafnt jan. feb. mar. einingar 3,000 3,000 3,000 Hvernig sparar jafnt vinnuálag launakostnað?
alls 9,000 alls 9,000
Lágmörkun sóunar: Dulin vandamál birgðahalds
Milli -lagerar WIP Úrkast Bilanir véla Gallar í aðföngum Of hönnun, vannýting Breytingar á pönntunum
Dæmi: með því að uppgötva tímanlega galla í vöru frá birgja má fyrirbyggja kostnað síðar
Hönnunar bið Papírsvinna bið Eftirlits lager Ákvarðana bið
Dæmi: með því að finna galla á fyrri stigum má koma í veg fyrir kostnað síðar í framleiðsluferlinu
Lágmörkun sóunar: Kanban framleiðslu kerfi
Innköllunar kanban Véla salur Geymsla Hlutur A Framleiðslu kanban Geymsla Hlutur A Sam setning Efnisflæði Kort (upplýsinga) flæði
Ákvörðun nauðsynlegs fjölda Kanbans korta
Uppsetning kanban kerfis krefst ákvörðunar á nauðsynlegum fjölda kanban (eða íláta).
Hvert ílát samsvarar minnstu framleiðslulotu.
Nákvæmt mat á svartíma fyrir hvert ílát ákvarðar hversu mörg kanban þarf.
Fjöldi Kanban korta
k=( eftirspurn á svartíma+öryggisbirgðir ) Stærð íláts
k
Expected demand during lead time Safety stock Size of the container
dL
(1
S
)
C k =
Fjöldi kanban korta
d L
= Meðaltalseftirspurn yfir tímabil = Svartími sem tekur að uppfylla pöntun
S C
= Öryggisbirgðir sem hlutfall af eftirspurn yfir svartíma = Stærð íláts
Dæmi um ákvörðun fjölda kanbankorta: Gögn
Í samsetningu á rofum eru 4 framleiddir í einu úr íhlutum sem berast frá fyrri stigum framleiðslu og er síðan látið ganga áfram til frekari samsetningar.
Stjórnborða samsetningin þarfnast 5 rofa á klukkustund.
Rofasamsetningin þarf 2 klst fyrirvara (svartími) Öryggisbirgðir eru ákveðnar sem 10% af nauðsynlegum birgðum.
Dæmi um ákvörðun fjölda kanbankorta: Útreikningur
k
Expected demand during lead time Safety stock Size of the container
dL
(1
S
)
C
5(2)(1.1) 4 2 .
75 , or 3
Alltaf að rúnna upp!
Virðing fyrir fólki
Jafnvægi í launum Stéttarfélög í samstarfi við fyrirtæki Net undirverktaka “Gólfið með” - stjórnunarstíll Gæðahringir
Fjórar reglur Toyota
1.
2.
3.
4.
Öll vinna á að vera vel skilgreind hvað lýtur að innihaldi, röðun, útkomu og tímasetningu. Öll viðskiptavinar – birgja samabönd þurfa að vera hrein og bein. Allar beiðnir og spurningar þurfa að vera já eða nei. Ferli fyrir hverja einustu vöru þarf að vera einföld og markviss. Allar umbætur verða að vera gerðar á vísindalegan hátt, með leiðbeinanda, á lægsta þrepi innan fyrirtækisins/stofnunarinnar.
JIT Kröfur: hönnun ferla
tengja ferli saman jafna afkastagetu endurskipuleggja fyrir betra flæði leggja áherslu á fyrirbyggjandi viðhald minnka lotustærðir minnka uppsetningartíma
JIT kröfur: Gera framleiðsluáætlanir stöðugar
Jafna framleiðsluplön (breytilegur fjöldi véla) Ekki fullnýta framleiðslugetu Koma á frysti-gluggum þ.e. tímabilum þar sem ekki verður breytt.
Kanban til að toga (Pull System)
JIT kröfur: vinna með birgjum
Minnka svartíma Tíðar afgreiðslur Upplýsingar um notkun út frá áætlunum Gæðakröfur
JIT kröfur: minnka birgðir enn frekar
Leita annarra leiða Vöruhótel Á leiðinni Hringekjur Færibönd
JIT kröfur: bætt hönnun
Stöðlun útfærslna Staðla og fækka íhlutum Ferilhönnun með vöruhönnun, hanna m.t.t. framleiðslu Gæðakröfur
JIT í þjónustu (Dæmi)
Skipuleggja úrlausnarhópa Bæta þrif á húsnæði Lyfta gæðum Endurskoða ferli og tækjabúnað
JIT í þjónustu (Dæmi)
Jafna álag á starfsemi Eyða ónauðsynlegum verkþáttum Endurskipuleggja vinnu-umhverfi Innleiða “eftirspurn togar” kerfi Kom á neti birgja