Transcript การจัดการปลูกและดูแลรักษา การทานาข้ าวในปัจจุบัน เกษตรกรโดยทัว่ ไปจะจัดการ ปลูกและดูแลรักษาข้ าวโดยมีเป้าประสงค์ ว่า ทาอย่ างไรจะได้ ผลผลิตข้ าวให้ มากทีส่ ุ ด โดยมีหลักการคือ ใส่ ปุ๋ยวิทยาศาสตร์ ให้ มากหน่ อยเพือ่ การเร่ งผลผลิต.

การจัดการปลูกและดูแลรักษา
การทานาข้ าวในปัจจุบัน เกษตรกรโดยทัว่ ไปจะจัดการ
ปลูกและดูแลรักษาข้ าวโดยมีเป้าประสงค์ ว่า ทาอย่ างไรจะได้
ผลผลิตข้ าวให้ มากทีส่ ุ ด โดยมีหลักการคือ ใส่ ปุ๋ยวิทยาศาสตร์ ให้
มากหน่ อยเพือ่ การเร่ งผลผลิต และเมื่อเกิดศัตรู ข้าวก็จะตั้งคาถาม
ว่ า จะใช้ สารเคมีอะไรจึงจะกาจัดได้ เฉียบพลัน เพือ่ จะได้ ทุน(ส่ วน
ใหญ่ เป็ นปุ๋ ยทีล่ งไป)คืน
ปุ๋ ยวิทยาศาสตร์ ทีม่ ากขึน้ เพิม่ ผลผลิตได้ จริงหรือ?
สารเคมีกาจัดศัตรู พชื ทีส่ ามารถกาจัดได้ เฉียบพลัน ก่ อประโยชน์
ให้ ชาวนาจริงหรือ?
การจัดการปลูกและดูแลรักษาข้ าวจึงเป็ นทั้งศาสตร์ และ
ศิลป์ ทีต่ ้ องเรียนรู้ เทคโนโลยีการเกษตรให้ มากทีส่ ุ ด เพือ่ ทีจ่ ะได้
นาเทคโนโลยีน้ันๆมาประยุกต์ ใช้ จดั การปลูกและดูแลรักษาข้ าว
ให้ เหมาะสมพอดี ความเหมาะสมพอดีน้ันจึงจะช่ วยให้ ข้าวมี
ผลผลิตทีด่ ี ต้ นทุนตา่ และรักษาคุณภาพสิ่ งแวดล้ อม
กลุ่มของเทคโนโลยีใดจึงจะเหมาะสมต่ อการจัดการ? ตอบ
ตรงตัวไม่ ได้ เพราะการจัดการผลิต ณ สถานที่หนึ่งกับอีกสถานที่
หนึ่งนั้น มีความแตกต่ างคือ
1. คุณภาพของดินไม่ เหมือนกัน
2. การใช้ พนั ธุ์ข้าวปลูกอาจไม่ เหมือนกัน
3. การตอบสนองความต้ องการของนา้ ไม่ เหมือนกัน
4. ระบบนิเวศเกษตรไม่ เหมือนกัน
... เหล่ านีม้ ีผลให้ การใช้ เทคโนโลยีในการจัดการไม่ เหมือนกัน
และจะมีผลให้ ต้ นทุน,ผลผลิต แตกต่ างกันไปด้ วย
หลักการจัดการปลูกและดูแลรักษาข้ าว
ถ้ าจะจัดกลุ่มของ เทคโนโลยีทใี่ ช้ ให้ ชัดเจนก็คอื
1. ต้ องปลูกข้ าวให้ สมบูรณ์ แข็งแรง ด้ วยหลักการทีว่ ่ า ข้ าวที่
สมบูรณ์ แข็งแรงย่ อมต้ านทานต่ อโรคและแมลงศัตรู พร้ อม
กับให้ ผลผลิตดีตามคุณลักษณะประจาพันธุ์
2. ต้ องรู้ จกั ตรวจสอบระบบนิเวศในนาข้ าว การตรวจสอบ
ระบบนิเวศก็เพือ่ ให้ ได้ ข้อมูลมาพิจารณาไตร่ ตรอง
3. ต้ องรู้ จกั อนุรักษ์ ศัตรู ธรรมชาติ ศัตรู ธรรมชาติกค็ อื
แมลง,โรค,สั ตว์ ต่างๆทีเ่ ป็ นปฏิปักษ์ ต่อศัตรู พชื เหล่ านีถ้ ้ า
สามารถอนุรักษ์ ไว้ จะช่ วยควบคุมศัตรู ข้าวได้
4. ชาวนาจะต้ องมีเทคโนโลยีและข้ อมูลทีพ่ ร้ อม จะสามารถ
นามาใช้ จดั การแปลงนาได้ ถูกต้ องและเหมาะสม
ทาอย่ างไรจะปลูกข้ าวได้ สมบูรณ์ แข็งแรง
เป็ นหลักการที่ตอ้ งใช้ความรู ้ประกอบคือ
ทาอย่ างไรให้ ดนิ ดี มีคุณภาพพอเหมาะสมกับการปลูกข้ าว
ดินร่ วนทรายควรทาอย่ างไร
ดินเหนียวควรทาอย่ างไร
ดินเปรี้ยวควรทาอย่ างไร
ดินเค็มควรทาอย่ างไร
เผาฟางช่ วยให้ ดนิ ดีหรือไม่
ใส่ ปุ๋ยวิทยาศาสตร์ มากๆช่ วยให้ ดนิ ดีหรือไม่
ปรับปรุงคุณภาพของดินเพือ่ การปลูกข้ าวเขาทากันอย่ างไร
การเตรียมดินควรอย่ างไร
และอืน่ ๆ ฯลฯ
ทาอย่ างไรจะปลูกข้ าวได้ สมบูรณ์ แข็งแรง
เป็ นหลักการที่ตอ้ งใช้ความรู ้ประกอบคือ
ทาอย่ างไรให้ นา้ ดี
นา้ ทีป่ ล่ อยจากคอกปศุสัตว์ ดหี รือไม่
นา้ ทีร่ ะบายออกจากโรงงานอุตสาหกรรมดีหรือไม่
จะจัดการนา้ อย่ างไรให้ พอดิบพอดีที่
พอต้ องการนา้ ก็มา พอไม่ ต้องการนา้ ก็ไป
ต้ องการแค่ ไหนก็คุมนา้ ได้
ทาอย่ างไรจะปลูกข้ าวได้ สมบูรณ์ แข็งแรง
เป็ นหลักการที่ตอ้ งใช้ความรู ้ประกอบคือ
ทาอย่ างไรให้ มีพนั ธุ์ข้าวปลูกทีด่ ี
พันธุ์ข้าวทีต่ ้ องการแต่ เก็บพันธุ์มาแล้ ว
การคัดเมล็ดพันธุ์ข้าวให้ ได้ 2 ช่ วงอายุหรือกว่ านั้นดีหรือไม่
เมล็ดทีค่ ุณภาพดี
เมล็ดพันธุ์ข้าวติดโรคแก้ ไขอย่ างไร
(อวบเต่ ง)ทาอย่ างไร
ปัญหาเมล็ดพันธุ์ข้าวราคาแพงแต่ อยากเปลีย่ นเมล็ดพันธุ์บ่อยๆ
แก้ ปัญหาอย่ างไร
อัตราเมล็ดพันธุ์ต่อไร่ เท่ าใดจึงจะเหมาะสม
ทาอย่ างไรจะปลูกข้ าวได้ สมบูรณ์ แข็งแรง
เป็ นหลักการที่ตอ้ งใช้ความรู ้ประกอบคือ
การควบคุมวัชพืช ควรควบคุมอย่ างไรจึงจะถูกต้ องเหมาะสม
จะฉีดยาคุมพร้ อมไปกับยากาจัดเพลีย้ ไฟเลยดีไหม
ทาอย่ างไรจะปลูกข้ าวได้ สมบูรณ์ แข็งแรง
เป็ นหลักการที่ตอ้ งใช้ความรู ้ประกอบคือ
การใส่ ปุ๋ยให้ ถูกต้ องเขาทากันอย่ างไร
ดินร่ วนทรายควรใส่ ปุ๋ยอย่ างไร
ดินเหนียวควรใส่ ปุ๋ยอย่ างไร
สู ตรอะไร
ใส่ เมื่อใด
ใส่ เท่ าใดต่ อไร่ จงึ จะพอเหมาะพอดี
แล้ วใส่ อย่ างไร
การตรวจสอบระบบนิเวศในนาข้ าว
จาเป็ นต้ องทาเพือ่ ให้ ได้ ข้อมูลมาวิเคราะห์
การเดินดูตามคันนา หรือลงไปดูนา้ ในนาบ้ าง
ท่ านเห็นเพลีย้ กระโดดสี นา้ ตาลหรือไม่
หน้ าตาเพลีย้ กระโดดสี นา้ ตาลเป็ นอย่ างไร
เพลีย้ กระโดดหลังขาวเหมือนกับเพลีย้ กระโดดสี นา้ ตาลหรือไม่
การทาลายของเพลีย้ ทั้ง 2 ชนิดเหมือนหรือต่ างกันอย่ างไร
ท่ านรู้จักหนอนห่ อใบข้ าว, หนอนปลอกข้ าวหรือไม่
อากาศร้ อน, หนาวมีผลต่ อศัตรูข้าวอย่ างไร
ข้ าวเกิดเพลีย้ ไฟตอนไหน ควบคุมอย่ างไร
เกิดหอยเชอรี่ระบาดในนาข้ าวทาอย่ างไร และฯ ลฯ
แล้ ววิธีส่ ุ มสารวจทีด่ ที าอย่ างไร
การได้ รู้ จกั หน้ าตาของศัตรู ธรรมชาติ
การไม่ ม่ ุงใช้ สารเคมีแต่ เพียงอย่ างเดียว..
..ก็สามารถอนุรักษ์ ศัตรู ธรรมชาติได้
บางส่ วนของโซ่ อาหารในระบบนิเวศนาข้ าว
วิธีอ่านตาราง อ่านจากล่างขึน้ บน
อายุ พัฒนานาการของแมลง
พัฒนาการของศัตรู
ข้าว
ศัตรู ขา้ ว
ธรรมชาติ
120
ใช้ สารเคมี
ทาลายโซ่ อาหาร
ฉีดสารเคมี
วัน
90
วัน
มีเพลีย้ กระโดดสีนา้ ตาลในระดับที่
ข้ าวทนได้ ไม่ เสียหาย
เพลีย้ กระโดดสีนา้ ตาลมา
60 วัน หนอนห่ อใบ,หนอนปลอก,เพลีย้
กระ-โดดหลังขาวเริ่มเข้ ามา
30 วัน
หอยเชอรีระบาด=ใช้ สาร 15 วัน
สมุนไพร
}
หมาเฝ้ าบ้ านพัฒนาขึน้ อีกและจะอาศัย
ขยายเผ่าพันธุ์อยู่จนฤดูหน้ า
แมงมุม,แมลงปอ,ด้ วงดิน,มวนเขียว,
ตัก๊ แตนหนวดยาว,แตนเบียนต่ างๆ
หมาเฝ้ าบ้ านพัฒนาขึน้ มาก
แมงมุม,แมลงปอ,ด้ วงดิน,ฯลฯ
ระยะพัฒนาแมลงศัตรูธรรมชาติ
กาจัดเพลีย้ ฯแต่ ศัตรูธรรมชาติ
ตายหมดเพลีย้ ฯไม่ ตาย
ฉีดสารเคมีกาจัดเพลีย้ ,หนอน
ศัตรูพชื ศัตรูธรรมชาติตายเพลีย้
-กระโดดสีนา้ ตาลอาจไม่ ตาย
ฉีดสารเคมีกาจัดหอยเชอรี่ศัตรู
-พืชศัตรูธรรมชาติตายหมด
- จะฉีดสารเคมีสักกีค่ รั้ง
- เป็ นเงินเท่ าใด
- ร่ างกายรับสารเคมีหรือไม่
- เกิดมลพิษในระบบนิเวศหรือไม่
- ท่ านคิดจะเสี ยต้ นทุนอะไรไปอีกเท่ าใดในการปลูกข้ าว 1 ฤดู
การใส่ ปุ๋ยวิทยาศาสตร์ ของเกษตรกรกับการพัฒนาของศัตรูข้าวในระบบนิเวศ
อ่านจากล่างขึน้ บน
อายุข้าว
20วัน
การปฏิบตั ิของเกษตรกร
บางท่ านยังใส่ ปุ๋ยซ้า
สิ่ งทีเ่ กิดขึน้
เพลีย้ กระโดดหลังขาว,เพลีย้ กระโดดสี นา้ ตาล อาจ
ระบาดถึงกับทาให้ ข้าวเหลืองไหม้ เป็ นหย่ อมๆ หรือ
ข้ าวสุ กแก่ ไม่ พร้ อมกัน เพราะอะไร
50-60วัน ใส่ ปุ๋ยวิทยาศาสตร์ (ยูเรีย)
หนอนห่ อใบ,เพลีย้ กระโดดหลังขาว,เพลีย้ กระโดดสี
นา้ ตาล ระบาด
25-30วัน ใส่ ปุ๋ยวิทยาศาสตร์ (ยูเรีย+ปุ๋ ยสู ตร)
หนอนห่ อใบ,หนอนปลอก ระบาด
15-20วัน ใส่ ปุ๋ยวิทยาศาสตร์ (ยูเรีย)
ข้ าวเขียวขึน้ แต่ ไม่ สมบูรณ์ แข็งแรง
7-10 วัน
ข้ าวทรุดเหลือง, เพลีย้ ไฟมา
ฉีดสารเคมีควบคุมวัชพืช
เตรียมดิน เผาฟาง,รีบเตรียมดิน,รีบหว่ าน
ข้ าวขึน้ มา 7 วันแล้ วเหลืองไปเรื่อยๆ
- ลงทุนซื้อปุ๋ ยปุ๋ ยไปเท่ าใด
- ใส่ ปุ๋ย
ถูกสู ตร ถูกเวลา ถูกอัตรา ถูกวิธี
หรือไม่
ถ้ าอย่ างนั้นแล้ วต้ องย้ อนกลับไปถามว่ า สิ่ งที่ดาเนินการจัดการ
ปลูกและดูแลรักษาข้ าวตั้งแต่ เริ่มเตรียมดินมานั้น..
เกษตรกรสามารถดาเนินการปลูกและดูแลรักษาข้ าว
ได้ ถูกต้ องเหมาะสมได้ โดยทีใ่ ช้ ท้งั ศาสตร์ และศิลป์ ในการดาเนินการ
ตั้งแต่ วางแผนจัดการเรื่องนา้ เตรียมดิน เตรียมพันธุ์เรื่อยไปจนถึงการ
เก็บเกีย่ วทีถ่ ูกต้ องเหมาะสม ทั้งหมดนั้นต้ องทาอย่ างใช้ คามรู้ และ
ประสบการณ์ ประกอบกัน ท่ านว่ าใช่ หรือไม่ จะทาตามความเคยชินไป
เรื่อยๆก็ได้ แต่ ท่านได้ กาไรเท่ าไรใน 1 ฤดู
หมายเหตุ
เอกสารประกอบการบรรยายส่ วนใหญ่ จะจัดลาดับความรู้และให้
ความรู้ไปเลย คล้ายสู ตรสาเร็จโดยหวังให้ ผู้รับนาความรู้ไปใช้ ผู้จัดทาเห็นว่ า
เป็ นไปโดยลักษณะทีผ่ ู้ฟังคล้ายไม่ มสี ่ วนร่ วมหรือมีกน็ ้ อยมาก ดังนั้นเอกสาร
ประกอบการบรรยายชุ ดนีจ้ ึงมีลกั ษณะเป็ นคาถาม ให้ ผู้ได้ อ่าน,ผู้ฟังหรือกลุ่ม
ผู้ฟังทีม่ ีประสบการณ์ มีส่วนร่ วมคิด และต้ องจดบันทึกประกอบจึงจะได้
ความรู้ อันเป็ นความรู้ทไี่ ด้ มาจากการมีส่วนร่ วมคิด ซึ่งเป็ นการนา
ประสบการณ์ ของตัวเองมาประกอบความรู้ ผู้จัดทาคิดว่ าลักษณะเช่ นนีผ้ ู้ฟัง
จะได้ รับประโยชน์ สูงสุ ด
ผู้เรียบเรียง : นายวิโรจน์ โกมลหิรัญ
เกษตรตาบลดอนตะโก-อ่างทอง
โทร. 0-6177-8892 เวลาราชการ