Transcript ˹èÇ·Õè3
หน่ วยการเรียนที่ 3 หลักนิ เวศวิทยา และ สมดุลธรรมชาติ หลักนิ เวศวิทยา นิ เวศวิทยา (Ecology) มาจากภาษากรีก 2 คา คือ Oikos=บ้าน (House) และ Logos = การศึกษา (Study) ห ม า ย ถึ ง กา ร ศึ ก ษ า เ กี่ ย ว กับ บ้ า น ข อ ง สิ่ ง มี ช ี ว ิ ต แ ล ะ ่ ่ สิงไม่ ม ีช ว ี ต ิ ต่ า งๆ ทีอาศ ย ั อยู ่ ใ นบ้า นหลัง เดีย วกัน นั้นเอง ่ ยกว่า ระบบนิ เวศ (Ecosystem) ซึงเรี ่ ชว ระบบนิ เ วศวิท ยา (Ecosystem) หมายถึง กลุ่ ม สิงมี ี ต ิ ต่ า งๆ (Community) กับ สิ่งแวดล้อ ม (Environment) ที่อาศ ย ั อยู ่ ร่วมกันในบริเวณเดียวกัน (Habitat) สามารถถ่ายทอดสารอาหาร ่ ่ ่ ่ องค ์ประกอบของระบบนิ เวศหรือโครงสร ้างของ ระบบนิ เวศ (Components of Ecosystem or ้ Structure of Ecosystem) ในชีวมณฑลทังระบบ ้ น และพืนน ้ ้ า สามารถจาแนกองค ์ประกอบ นิ เวศพืนดิ ได้ 2 ส่วน คือ ่ มช • สิงไม่ ี วี ต ิ (A biotic or Nonliving) ่ ชวี ต • สิงมี ิ (Biotic or Living) ประเภทระบบชีว มณฑล ้ นหรือทวีป สามารถ ระบบนิ เวศภาคพื นดิ จาแนกเป็ นระบบต่างๆ โดยใช้ลก ั ษณะทางกายภาพ ่ ชวี ต ้ นหรือ และชนิ ดของสิงมี ิ โดยแบ่งระบบภาคพืนดิ ทวีป ออกได้ 7เระบบ ดับ งนี ้ (Tropical Rain • ระบบนิ วศป่ าดิ ชื้ น Forest Ecosystem) อุณหภู มม ิ ค ี วามแปร ผันเล็กน้อยระหว่าง 65-95 ํ ่ F ปริมาณน้ าฝนเฉลีย ้ อปี ประมาณ 50-500 นิ วต่ มักพบในแถบแนวศู นย ์สู ตร ของโลก • ระบบนิ เวศป่ าผลัดใบ (Deciduous Forest Ecosystem) ระบบนิ เวศป่ าผลัดใบ หรือ ที่ เรียกว่าป่ าเบญจพรรณ หรือป่ าเต็ง ร งั มีป ริม าณน้ าฝนเฉลี่ย 30 นิ ้ ว ต่ อ ปี พ บ บ ริ เ ว ณ เ ข ต อ บ อุ่ น (Temperate Zone) • ระบบนิ เวศทุ่งหญ้าอบอุน ่ (Temperate Grassland Ecosystem) ทุ่ ง หญ้า อบอุ่น มัก พบบริเ วณ ถัดจากด้านเหนื อและใต้ของระบบ นิ เ ว ศ ป่ า ด ง ดิ บ บ ริ เ ว ณ เ ข ต Tropics แ ล ะ Subtropics มี ่ 10-30 นิ วต่ ้ อ ปริมาณน้ าฝนเฉลีย • ระบบนิ เวศทุ่งหญ้าเขตร ้อน (Tropical Grassland Ecosystem) พบในเขตภู มอ ิ ากาศรอ้ น บ ริ เ ว ณ ป ร ะ เ ท ศ จี น ป ร ะ เ ท ศ อินเดียบางส่วน และ ตอนกลาง แอ ฟ ริก า มี ฤ ดู แล้ง ยาวนาน ่ 40-60 นิ ว ้ ปริมาณน้ าฝนเฉลีย • ระบบนิ เวศทะเลทราย (Desert Ecosystem) พ บใ น บ ริ เ ว ณ ป ร ะ เ ท ศ เม็ ก ซิโ ก บริเ วณตีน เขา Andes ในแอฟริกา บริเ วณเขต Sahara ทะเลทราย Gobi ปริมาณน้ าฝน ่ ้ อปี เฉลียตลอดปี ไม่เกิน 10 นิ วต่ • ระบบนิ เวศทุนดรา (Tundra Ecosystem) พ บ บ ริ เ ว ณ เ ทื อ ก เ ข า ทิ เ บ ต ้ เทื อ กเขาร็อ กกี ้ บริเ วณทางขัว โลกเหนื อ อุ ณ หภู มิ เ ย็ น จัด ฤดู รอ ้ นได้ร บ ั แสงอาทิต ย ต ์ ลอด 24 ่ั ช วโมง ป ริม าณน้ าฝนประมาณ ้ อปี 4-20 นิ วต่ • ระบบนิ เวศไทกาหรือป่ าสน (Taiga or Coniferous Forest Ecosystem) พ บ บ ริ เ ว ณ ซี กโ ล ก เ ห นื อ ด้านเหนื อของแคนาดา และด้าน เหนื อ กลุ่มประเทศสแกนดิเ นเวีย ่ 25 นิ วต่ ้ อปี ปริมาณน้ าฝนเฉลีย ้ ระบบนิ เวศภาคพืน น้ าสามารถจาแนกออกได้ 3 ประเภท คือ ระบบนิ เวศ น้ าเค็ม ระบบนิ เวศน้ ากร่อย และระบบนิ เวศน้ าจืด • ระบบนิ เวศน้ าเค็ม (Oceanic Ecosystem) น้ าเค็มในโลกมีป ริมาณ 360 ล้านตารางกิโลเมตร ความเค็มของน้ ามีคา ่ สู งมากกว่า 35 ppt ระบบนิ เวศ น้ าเค็มสามารถจาแนกตามความลึกของน้ าทะเล ได้ 2 กไม่เกิน 600 ฟุ ต แสงส่และ องถึง Benthic อุณหภู มอ ิ ยู ่ Division Division ความลึ คือ Pelagic Division ระหว่าง 26-30 องศาเซลเซียส ความลึกมากกว่า 600 ฟุ ต แสงไม่สามารถส่องถึง ่ 10-11 องศา อุณหภู มต ิ า เซลเซียส มีความกดดันสู ง • ระบบนิ เวศน้ ากร่อย (Brackish Water) เป็ นช่วงผสมกันระหว่าง น้ าจืดและน้ าเค็ม ความ เค็มอยู ่ระหว่าง 1-35 ppt ระบบนิ เวศน้ า กร่อยมักพบบริเวณป่ า ชายเลนปากแม่น้ าอ่าว กระจายอยู ่ในเขตร ้อน แถบเส้นศู นย ์สู ตร • ระบบนิ เวศน้ าจืด (Freswater Ecosystem ) ่ ความเค็มไม่เกิน 0.5 ppt. แบ่งได้ 2 เป็ นแหล่งน้ าทีมี ลักษณะคือ แหล่งน้ านิ่ ง (Lentic Habitat) และแหล่ง น้ าไหล (Lothic Habitat) แหล่งน้ านิ่ ง แหล่งน้ าไหล การถ่ายทอดพลังงาน กระบวนการ ถ่ายทอดพลังงาน ระบบนิ เวศมีพลังงาน ถ่ายทอดตามห่วงโซ่ อาหาร (Food Chain) หรือสายใยอาหาร (Food Web) ตามกฎ สิบเปอร ์เซ็นต ์ จะมีการ ถ่ายทอดพลังงานไม่เกิน ้ 4 – 5 ลาดับขัน พลังงานเหลือน้อยอยู ่ท ี่ 0.001% 1 % ( 100 g) 10 % ( 10 g) 10 % ( 1 g ) 10 % ( 0 g ) ผู ย ้ ่อยสลาย • ห่วงโซ่อาหารจับกินหรือแบบผู ล ้ ่า (Grazing Foodเป็Chain นการถ่) ายทอดพลังงานจากผู ผ ้ ลิตไป ยังผู บ ้ ริโภค • ห่วงโซ่อาหารแบบกินซาก (Detritus Food Chain ) ซากพืชหรือ ซากสัตว ์ (อินทรีย ์ สาร) จะถูกย่อย สลายให้กลายเป็ น อนิ นทรีย ์สาร (ปุ๋ ย) ่ ชสามารถดู ด เพือพื ่ าไปใช้ในการ เพือน เจริญเติบโตได้อก ี ้ั ่ง ครงหนึ • ห่วงโซ่อาหารแบบพาราสิต (Parasitic Food Chain ) ่ มจากผู ่ เป็ นห่วงโซ่อาหารทีเริ ถ ้ ู กอาศ ัย(Host) ้ แต่การอาศ ัยร่วมก ันแบบนี จะท าให้ผูถ ้ ู กอาศ ัยเกิด เป็ นโรค วัฏจักรและการหมุนเวียน ของสารประกอบ ประเภทวัฎจั กร สามารถจาแนกโดยยึด ่ ตัวกลางทีสารประกอบหมุ นเวียนผ่านในระบบนิ เวศ เป็ นหลัก สามารถจาแนกได้ 3 พวก คือ การ หมุนเวียนโดยผ่าน 1. บรรยากาศ (Atmosphere ้ น (Lithospheric Cycle) Cycle) 2. พืนดิ 3. ้ ้ า (Hydrologic Cycle) พืนน ความสัมพันธ ์ของโครงสร ้าง ในระบบนิ เวศ ่ พึงพา ( Mutualism ) ( +,+ ) เห็ดโคนกับจอมปลวก แบคทีเรีย Rhizobium การได้ประโยชน์ ร่วมกัน Protocooperation ความสัมพันธ ์ของโครงสร ้างใน ระบบนิ เวศ ( ต่อ ) ้ ล เกือกู Commensalism ( +,0 ) ความสัมพันธ ์ของโครงสร ้างใน ระบบนิ เวศ ( ต่อ ) ผู ล ้ ่า ( Predation ) ( +,- ) ปรสิต ( Parasitism ) ( +,- ) ความสัมพันธ ์ของโครงสร ้างใน ระบบนิ เวศ ( ต่อ ) แบบไม่ได้ประโยชน์ และไม่เสียประโยชน์ (Neutralism) (0,0) การแข่งขัน ( Competition ) ( -,- ) ผักบุง้ กับผักตบชวาในคลอง