Transcript Współpraca nauczycieli z rodzicami. Zanim ocenisz spróbuj
Slide 1
O współpracy nauczycieli z rodzicami
czyli, zanim ocenisz, spróbuj zrozumieć...
Slide 2
O rodzicielskich oczekiwaniach...
Zostanie rodzicem zmienia całe życie. Pojawia się „mały człowiek”
mający swoje potrzeby i prawa, całkowicie zależny od swoich
rodziców.
Rodzice oczekując na narodziny dziecka zastanawiają się jak będzie
wyglądało, jaki będzie miało charakter, zdolności...
Mają wobec niego rozmaite plany i oczekiwania:
- pragną aby było „idealne”
- czasem oczekują tylko by było zdrowe i normalnie się rozwijało
Slide 3
Gdy rodzi się dziecko niepełnosprawne
Dziecię na świat przyszło nieoczekiwanie,
Zakwiliło smutnie, choć tak było chciane!
Spojrzała nań matka, łzę dłonią otarła...
Potem spojrzał ojciec i dech mu zaparło!
Zrozumiało dziecię i to w jednej chwili.
Że jego widokiem tak się przerazili
„Matka się mnie boi!
Ojciec mnie odpycha...
Więc cóż ja mam począć istotka tak licha!
O Boże kochany, daj Rodzicom siły,
By się mnie -ich dziecka- nigdy nie wstydzili...”
E. M. Minczakiewicz
Slide 4
Skala zjawiska
(Dane statystyczne dotyczące potrzeby opieki psychologicznopedagogicznej małych dzieci 2010)
*Dzieci przychodzące na świat z chorobami genetycznymi, metabolicznymi
i sprzężonymi niepełnosprawnościami
to 1,8 % populacji
narodzin
*Dzieci z ryzyka prenatalnego - 3,7% populacji narodzin
*Dzieci z zaburzeniami rozwojowymi ujawniającymi się
do ok. 3 r.ż. -2,5% populacji narodzin
Łącznie 8% populacji narodzonych dzieci w 2010r
(6% populacji w 2000r; 7,5% w 2009r) to dzieci wymagające wczesnej
interwencji lub/i wspomagania rozwoju
Slide 5
Rodzice mogą dowiedzieć się
o niepełnosprawności swojego dziecka:
w momencie jego narodzin, w pierwszy latach życia lub w każdym
innym momencie życia
●
to jedna z najbardziej traumatycznych wiadomości, jakich można
doświadczyć
●
(J. Carr: „Dla kogoś, kto po raz pierwszy słyszy, że jego dziecko jest upośledzone,
wiadomość ta może stanowić najcięższy wstrząs jakiego doznał w ciągu całego, pełnego
doświadczeń życia”)
●
informacja wyzwala zawsze bardzo silne, negatywne emocje
●
zakłóceniu ulegają relacje między członkami rodziny
Proces zmagania się z nową „jakością” rodzicielstwa dotyczy
wszystkich rodzin niezależnie od rodzaju niepełnosprawności i
czasu jej ujawnienia.
Slide 6
Przeżycia rodziców niepełnosprawnych dzieci
ewoluują, są procesem, który można zawrzeć
pomiędzy wielokrotnie stawianymi sobie pytaniami:
od: dlaczego właśnie nas spotkało takie nieszczęście?
do: co i jak możemy zrobić, aby pomóc?
Pomiędzy tymi pytaniami/postawami są jeszcze etapy
pośrednie.
Proces akceptowania niepełnosprawności swojego
dziecka jest etapowy, kieruje się zbadanymi
i opisanymi prawidłowościami psychologicznymi
Slide 7
Okres szoku, wstrząsu emocjonalnego
To bardzo trudny
i bolesny czas dla rodziców.
Początek żałoby, rodzice muszą bezpowrotnie pożegnać
wcześniejszy obraz swojego dziecka. Dowiadują się, że ich
rodzicielstwo będzie inne:
- dominuje rozpacz, żal, strach, poczucie beznadziejności
- pojawiają się niekontrolowane stany emocjonalne, stany
nerwicowe (trudności ze snem, brak łaknienia, depresja...)
- zaburzone zostają relacje z otoczeniem
Rodzice bardzo potrzebują w tym okresie wsparcia.
Dziecko może doświadczać negatywnych reakcji ze strony
rodziców.
Slide 8
Okres kryzysu emocjonalnego
(rozpaczy, depresji)
Emocje rodziców nadal są negatywne
i bardzo trudne, choć mniej intensywne w przeżywaniu:
- nadal dominuje poczucie skrzywdzenia przez los, klęski
życiowej, beznadziejności, lęku...
- istniejące konflikty i napięcia powodują często ograniczenie
relacji z dzieckiem do niezbędnych czynności pielęgnacyjnych
Na tym etapie często występuje brak zaspokojenia
emocjonalnych potrzeb dziecka. Rodzina jest w trudnym
emocjonalnie położeniu, negatywne przeżycia są udziałem
wszystkich jej członków, także rodzeństwa.
Slide 9
Okres pozornego przystosowania się
do sytuacji
Rodzice podejmują nieracjonalne próby
dostosowania się do sytuacji:
-nie przyjmują do wiadomości niepełnosprawności dziecka
-szukają nowych „cudownych” metod i lekarstw
-szukają winnych niepełnosprawności dziecka
-często nieadekwatnie wysokie oczekiwania przenoszą na zdrowe dzieci
-nie pracują z niepełnosprawnym dzieckiem „bo i tak to nic nie da”
To nadal bardzo trudny czas dla rodziny.
Czasem na tym etapie rodzice pozostają przez długi czas, nierzadko to ostatni
etap przystosowawczy.
Niepełnosprawne dziecko często doświadcza sprzecznych komunikatów, bywa
też „nękane” nieracjonalnymi formami terapii/leczenia.
Slide 10
Lew Tołstoj:
„wszystkie szczęśliwe rodziny są do siebie podobne, natomiast
każda rodzina dotknięta nieszczęściem jest nieszczęśliwa na
swój sposób; oddaje istotę indywidualnego, niepowtarzalnego
aktu przeżywania i sposobu psychicznego radzenia sobie z
katastrofą, którą jest urodzenie się upośledzonego dziecka”
Za: T. Gałkowski „Dzieci specjalnej troski. Psychologiczne aspekty rehabilitacji dzieci
opóźnionych umysłowo” PWN, Warszawa 1972, s. 120
Slide 11
O akceptacji dziecka
Akceptacja (z łac. acceptatio: dosł. przyjmowanie)- uznanie czegoś, aprobata, potwierdzenie
czegoś, pogodzenie się z czymś czego nie można zmienić, uznanie czyichś cech
postępowania za zgodne z oczekiwaniami .
Akceptacja może być rzeczywista lub fałszywa:
„Żaden rodzic nie odczuwa akceptacji wobec każdego
zachowania dziecka (...)
Niektórzy rodzice udają, że akceptują wiele zachowań
dziecka, chcą na zewnątrz postępować w sposób
akceptujący, wewnętrznie odczuwają brak akceptacji”
(T. Gordon: Wychowanie bez porażek; W-wa 1991 s.27)
Slide 12
Okres konstruktywnego
przystosowania się do sytuacji:
Rodzice „godzą się” z faktem
niepełnosprawności swojego dziecka:
- zadają sobie pytania: co można zrobić? jak pomóc? jaka przyszłość czeka moje
dziecko? (…)
- współpracują ze sobą, z nauczycielami i specjalistami
- podejmują proces wychowania, nauczania, rehabilitacji...
- więzi emocjonalne umacniają się
- dziecko nagradza rodziców przywiązaniem, sukcesami, zadowoleniem
-zaczynają dominować pozytywne uczucia, nastawienie, oczekiwania...
Jedynie rodzice, którzy osiągają ten etap -potrafią wyjść z kręgu
negatywnych przeżyć, paraliżujących ich funkcjonowanie i
naprawdę pomóc dziecku. Ta rodzina ma szanse na pełne,
satysfakcjonujące życie.
Slide 13
Czynniki wpływające na poziom akceptacji:
-stopień niepełnosprawności dziecka
-poziom oczekiwań, wcześniej ukształtowany „obraz” dziecka
-wiek, dojrzałość emocjonalna, cechy osobowościowe,
tolerancja, rodziców
-wsparcie społeczne i rodzinne
-umiejętność zmiany planów/priorytetów życiowych
-akcje społeczne, trendy, „moda”...
Slide 14
Najważniejszym czynnikiem
warunkującym/umożliwiającym rozwój dziecka
jest mądra miłość i akceptacja
doświadczana w rodzinie.
Dla dziecka miłość oznacza podarowany
mu czas.
Slide 15
Największym nieprzyjacielem rodziny
nie jest konflikt.
Jest nim obojętność.
Slide 16
Rodzicielstwo zmienia całe życie.
Może i powinno być źródłem satysfakcji
i poczucia sensu.
Jak to osiągnąć?
Slide 17
Teksty źródłowe:
*T. Gordon „Wychowanie bez porażek. Rozwiązywanie konfliktów
między rodzicami a dziećmi” IW PAX, Warszawa 1991
*T. Gałkowski „Dzieci specjalnej troski. Psychologiczne podstawy
rehabilitacji dzieci opóźnionych umysłowo” PWN, Warszawa 1972
*J. Carr „Pomoc dziecku upośledzonemu” PZWL, Warszawa 1984
*M. Kościelska „Oblicza upośledzenia” PWN, Warszawa 1998
* E. M. Minczakiewicz : Jak pomóc w rozwoju dziecka
z
zespołem Downa : poradnik dla rodziców i wychowawców. Kraków :
Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2001
Slide 18
Małgorzata Błotnicka
Doradca metodyczny ds. kształcenia dzieci i młodzieży ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi
w Gliwickim Ośrodku Metodycznym, Gliwice, ul. Okrzei 20
Kontakt e-mail: [email protected]
Dyżury metodyczne:
Poniedziałki godz. 16-17:30
ZSZS w Gliwicach, ul. Dolnej Wsi74
Sala 13, parter
O współpracy nauczycieli z rodzicami
czyli, zanim ocenisz, spróbuj zrozumieć...
Slide 2
O rodzicielskich oczekiwaniach...
Zostanie rodzicem zmienia całe życie. Pojawia się „mały człowiek”
mający swoje potrzeby i prawa, całkowicie zależny od swoich
rodziców.
Rodzice oczekując na narodziny dziecka zastanawiają się jak będzie
wyglądało, jaki będzie miało charakter, zdolności...
Mają wobec niego rozmaite plany i oczekiwania:
- pragną aby było „idealne”
- czasem oczekują tylko by było zdrowe i normalnie się rozwijało
Slide 3
Gdy rodzi się dziecko niepełnosprawne
Dziecię na świat przyszło nieoczekiwanie,
Zakwiliło smutnie, choć tak było chciane!
Spojrzała nań matka, łzę dłonią otarła...
Potem spojrzał ojciec i dech mu zaparło!
Zrozumiało dziecię i to w jednej chwili.
Że jego widokiem tak się przerazili
„Matka się mnie boi!
Ojciec mnie odpycha...
Więc cóż ja mam począć istotka tak licha!
O Boże kochany, daj Rodzicom siły,
By się mnie -ich dziecka- nigdy nie wstydzili...”
E. M. Minczakiewicz
Slide 4
Skala zjawiska
(Dane statystyczne dotyczące potrzeby opieki psychologicznopedagogicznej małych dzieci 2010)
*Dzieci przychodzące na świat z chorobami genetycznymi, metabolicznymi
i sprzężonymi niepełnosprawnościami
to 1,8 % populacji
narodzin
*Dzieci z ryzyka prenatalnego - 3,7% populacji narodzin
*Dzieci z zaburzeniami rozwojowymi ujawniającymi się
do ok. 3 r.ż. -2,5% populacji narodzin
Łącznie 8% populacji narodzonych dzieci w 2010r
(6% populacji w 2000r; 7,5% w 2009r) to dzieci wymagające wczesnej
interwencji lub/i wspomagania rozwoju
Slide 5
Rodzice mogą dowiedzieć się
o niepełnosprawności swojego dziecka:
w momencie jego narodzin, w pierwszy latach życia lub w każdym
innym momencie życia
●
to jedna z najbardziej traumatycznych wiadomości, jakich można
doświadczyć
●
(J. Carr: „Dla kogoś, kto po raz pierwszy słyszy, że jego dziecko jest upośledzone,
wiadomość ta może stanowić najcięższy wstrząs jakiego doznał w ciągu całego, pełnego
doświadczeń życia”)
●
informacja wyzwala zawsze bardzo silne, negatywne emocje
●
zakłóceniu ulegają relacje między członkami rodziny
Proces zmagania się z nową „jakością” rodzicielstwa dotyczy
wszystkich rodzin niezależnie od rodzaju niepełnosprawności i
czasu jej ujawnienia.
Slide 6
Przeżycia rodziców niepełnosprawnych dzieci
ewoluują, są procesem, który można zawrzeć
pomiędzy wielokrotnie stawianymi sobie pytaniami:
od: dlaczego właśnie nas spotkało takie nieszczęście?
do: co i jak możemy zrobić, aby pomóc?
Pomiędzy tymi pytaniami/postawami są jeszcze etapy
pośrednie.
Proces akceptowania niepełnosprawności swojego
dziecka jest etapowy, kieruje się zbadanymi
i opisanymi prawidłowościami psychologicznymi
Slide 7
Okres szoku, wstrząsu emocjonalnego
To bardzo trudny
i bolesny czas dla rodziców.
Początek żałoby, rodzice muszą bezpowrotnie pożegnać
wcześniejszy obraz swojego dziecka. Dowiadują się, że ich
rodzicielstwo będzie inne:
- dominuje rozpacz, żal, strach, poczucie beznadziejności
- pojawiają się niekontrolowane stany emocjonalne, stany
nerwicowe (trudności ze snem, brak łaknienia, depresja...)
- zaburzone zostają relacje z otoczeniem
Rodzice bardzo potrzebują w tym okresie wsparcia.
Dziecko może doświadczać negatywnych reakcji ze strony
rodziców.
Slide 8
Okres kryzysu emocjonalnego
(rozpaczy, depresji)
Emocje rodziców nadal są negatywne
i bardzo trudne, choć mniej intensywne w przeżywaniu:
- nadal dominuje poczucie skrzywdzenia przez los, klęski
życiowej, beznadziejności, lęku...
- istniejące konflikty i napięcia powodują często ograniczenie
relacji z dzieckiem do niezbędnych czynności pielęgnacyjnych
Na tym etapie często występuje brak zaspokojenia
emocjonalnych potrzeb dziecka. Rodzina jest w trudnym
emocjonalnie położeniu, negatywne przeżycia są udziałem
wszystkich jej członków, także rodzeństwa.
Slide 9
Okres pozornego przystosowania się
do sytuacji
Rodzice podejmują nieracjonalne próby
dostosowania się do sytuacji:
-nie przyjmują do wiadomości niepełnosprawności dziecka
-szukają nowych „cudownych” metod i lekarstw
-szukają winnych niepełnosprawności dziecka
-często nieadekwatnie wysokie oczekiwania przenoszą na zdrowe dzieci
-nie pracują z niepełnosprawnym dzieckiem „bo i tak to nic nie da”
To nadal bardzo trudny czas dla rodziny.
Czasem na tym etapie rodzice pozostają przez długi czas, nierzadko to ostatni
etap przystosowawczy.
Niepełnosprawne dziecko często doświadcza sprzecznych komunikatów, bywa
też „nękane” nieracjonalnymi formami terapii/leczenia.
Slide 10
Lew Tołstoj:
„wszystkie szczęśliwe rodziny są do siebie podobne, natomiast
każda rodzina dotknięta nieszczęściem jest nieszczęśliwa na
swój sposób; oddaje istotę indywidualnego, niepowtarzalnego
aktu przeżywania i sposobu psychicznego radzenia sobie z
katastrofą, którą jest urodzenie się upośledzonego dziecka”
Za: T. Gałkowski „Dzieci specjalnej troski. Psychologiczne aspekty rehabilitacji dzieci
opóźnionych umysłowo” PWN, Warszawa 1972, s. 120
Slide 11
O akceptacji dziecka
Akceptacja (z łac. acceptatio: dosł. przyjmowanie)- uznanie czegoś, aprobata, potwierdzenie
czegoś, pogodzenie się z czymś czego nie można zmienić, uznanie czyichś cech
postępowania za zgodne z oczekiwaniami .
Akceptacja może być rzeczywista lub fałszywa:
„Żaden rodzic nie odczuwa akceptacji wobec każdego
zachowania dziecka (...)
Niektórzy rodzice udają, że akceptują wiele zachowań
dziecka, chcą na zewnątrz postępować w sposób
akceptujący, wewnętrznie odczuwają brak akceptacji”
(T. Gordon: Wychowanie bez porażek; W-wa 1991 s.27)
Slide 12
Okres konstruktywnego
przystosowania się do sytuacji:
Rodzice „godzą się” z faktem
niepełnosprawności swojego dziecka:
- zadają sobie pytania: co można zrobić? jak pomóc? jaka przyszłość czeka moje
dziecko? (…)
- współpracują ze sobą, z nauczycielami i specjalistami
- podejmują proces wychowania, nauczania, rehabilitacji...
- więzi emocjonalne umacniają się
- dziecko nagradza rodziców przywiązaniem, sukcesami, zadowoleniem
-zaczynają dominować pozytywne uczucia, nastawienie, oczekiwania...
Jedynie rodzice, którzy osiągają ten etap -potrafią wyjść z kręgu
negatywnych przeżyć, paraliżujących ich funkcjonowanie i
naprawdę pomóc dziecku. Ta rodzina ma szanse na pełne,
satysfakcjonujące życie.
Slide 13
Czynniki wpływające na poziom akceptacji:
-stopień niepełnosprawności dziecka
-poziom oczekiwań, wcześniej ukształtowany „obraz” dziecka
-wiek, dojrzałość emocjonalna, cechy osobowościowe,
tolerancja, rodziców
-wsparcie społeczne i rodzinne
-umiejętność zmiany planów/priorytetów życiowych
-akcje społeczne, trendy, „moda”...
Slide 14
Najważniejszym czynnikiem
warunkującym/umożliwiającym rozwój dziecka
jest mądra miłość i akceptacja
doświadczana w rodzinie.
Dla dziecka miłość oznacza podarowany
mu czas.
Slide 15
Największym nieprzyjacielem rodziny
nie jest konflikt.
Jest nim obojętność.
Slide 16
Rodzicielstwo zmienia całe życie.
Może i powinno być źródłem satysfakcji
i poczucia sensu.
Jak to osiągnąć?
Slide 17
Teksty źródłowe:
*T. Gordon „Wychowanie bez porażek. Rozwiązywanie konfliktów
między rodzicami a dziećmi” IW PAX, Warszawa 1991
*T. Gałkowski „Dzieci specjalnej troski. Psychologiczne podstawy
rehabilitacji dzieci opóźnionych umysłowo” PWN, Warszawa 1972
*J. Carr „Pomoc dziecku upośledzonemu” PZWL, Warszawa 1984
*M. Kościelska „Oblicza upośledzenia” PWN, Warszawa 1998
* E. M. Minczakiewicz : Jak pomóc w rozwoju dziecka
z
zespołem Downa : poradnik dla rodziców i wychowawców. Kraków :
Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2001
Slide 18
Małgorzata Błotnicka
Doradca metodyczny ds. kształcenia dzieci i młodzieży ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi
w Gliwickim Ośrodku Metodycznym, Gliwice, ul. Okrzei 20
Kontakt e-mail: [email protected]
Dyżury metodyczne:
Poniedziałki godz. 16-17:30
ZSZS w Gliwicach, ul. Dolnej Wsi74
Sala 13, parter