Transcript ppt - Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych

Usługi społeczne a jakość życia osób
niepełnosprawnych
Prof. nadzw. Mirosław GREWIŃSKI
Wyższa Szkoła Pedagogiczna
im. Janusza Korczaka w Warszawie
Agenda wystąpienia
1. Dlaczego podejście usługowe w polityce
społecznej na rzecz osób niepełnosprawnych ?
2. Dwa Raporty dotyczące dostępności do usług
publicznych i komercyjnych w Projekcie
3. Wybrane przykłady z państw członkowskich UE
4. Wnioski i rekomendacje
Dlaczego podejście usługowe ?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Aktywna PS (motywowanie i mobilizowanie employability)
Wielosektorowa PS (pluralizm dostawców)
Inwestycyjna PS oparta o zintegrowane usługi społeczne
Ekonomia społeczna i aktywna integracja
Obywatelska PS (NGOs)
PS wspierająca kapitały (ludzki, społeczny, kulturowy, kreatywny)
Ekonomizująca się PS (efektywność, skuteczność, racjonalność)
NPM i Governance i partnerstwa / sieci
Obywatelstwo, partycypacja, empowerment, klient – konsument
Rozwój społeczności lokalnej przez comunnity organizing,
community work i animacje lokalne
Dlaczego podejście usługowe ?
• J. Alber, […] polityka społeczna
zmierza w kierunku świadczenia
usług ; usługi społeczne
nieuchronnie muszą przejąć
wiodącą rolę w polityce
społecznej. Usługi społeczne stają
się coraz ważniejszym
składnikiem struktury państwa
opiekuńczego i istnieje pilna
konieczność przeorientowania
badań w tym kierunku.
• Europeizacja rozwiązań
* J. Alber, A Framework for the Comparative
Study of Social Service, “Journal of European
Social Policy” 5/2, s. 132.
• Podmiotowość rodziny
• Nowe ustawodawstwo socjalne
• Decentralizacja
• Uspołecznienie
• Urynkowienie i prywatyzacja
• Media jako nowy podmiot PS
Dwa raporty w projekcie
(Grewiński, Geletta 2013)
1. Wpływ na położenie społeczno-ekonomiczne
zbiorowości osób niepełnosprawnych w wybranych
krajach UE i EOG dostępności i użyteczności usług
publicznych w obszarach edukacji, pośrednictwa
pracy i doradztwa zawodowego, różnych form
opieki zdrowotnej i rehabilitacji
2. Dostępność i użyteczność usług komercyjnych dla
osób niepełnosprawnych w Polsce oraz w krajach
UE i EFTA
Pierwszy Raport
Obszar usług
1.Usługi publiczne w
zakresie edukacji
Kraj
Charakterystyka usługi
Francja
Usługi wsparcia osób niepełnosprawnych przez asystentów
edukacyjnych
Modelowy przykład wprowadzenia integracji i inkluzji społecznej w
zakresie usług edukacyjnych
Między inkluzją społeczną, a edukacją segregacyjną
Reforma zapóźnionego systemu dostarczania usług edukacyjnych
Podejście niekategoryzujące do niepełnosprawności w procesie
edukacyjnym
Negatywny przykład polityki edukacyjnej państwa wobec osób
niepełnosprawnych
Włochy
Holandia
Rumunia
Szwecja
Grecja
2.Usługi publiczne w
zakresie rynku pracy
Francja
Hiszpania
Norwegia
Wielka Brytania
3. Usługi publiczne w
zakresie opieki
zdrowotnej i rehabilitacji
Irlandia
Holandia
Wielka Brytania
Usługi publiczne w zakresie rynku pracy
Reforma w kierunku inkluzji społecznej osób niepełnosprawnych na
mainstreamowym rynku pracy
Prezentacja programu w zakresie racjonalnych usprawnień
Odejście od pomocy społecznej w stronę zatrudnienia
Dofinansowanie systemu usług opieki zdrowotnej i rehabilitacji
wymagający reform
Personalny Budżet Osoby Niepełnosprawnej jako modelowy przykład
innowacji w zakresie alokacji budżetu na usługi dla osób
niepełnosprawnych
W stronę modelu zintegrowanych usług społecznych
Drugi Raport
Obszar usług
Kraj
Charakterystyka usługi
1. Niezależne Życie Osób
Niepełnosprawnych (ang.
Independent Living) –
wybrane usługi komercyjne
oferowane w krajach UE
Holandia
Komercyjne Rozwiązania Mieszkalnictwa Klusterowego
oraz Centra Opieki Zastępczej
Wielka Brytania
Wspieranie Niezależnego Zamieszkania w
Społecznościach Lokalnych na zasadach komercyjnych
2. Komercjalizacja Usług
Opiekuńczych i
Rehabilitacyjnych w
wybranych krajach Europy
Zachodniej
Wielka Brytania
Metoda Płatności Bezpośrednich (ang. Direct Payments)
Holandia
Budżet Personalny
Niemcy
Komercjalizacja Opieki nad osobami niepełnosprawnymi
w ramach Budżetu Personalnego (niem. Persönliche
Budget)
3. Usługi komercyjne w
zakresie mobilności oraz
transportu dla osób
niepełnosprawnych
Irlandia
Transport komercyjny dla osób niepełnosprawnych
Wielka Brytania
Efektywny model dostarczania komercyjnych usług
transportowych w UE
Francja Edukacja
Asystent edukacyjny
Tutoring studentów niepełnosprawnych
• Indywidulany asystent dla
każdego ucznia
niepełnosprawnego
• W 2009 r. we Francji
zatrudnionych było blisko 19
tysięcy Asystentów Edukacyjnych
Osób Niepełnosprawnych, którzy
obsługiwali 43.531 uczniów ze
174.673 uczniów
niepełnosprawnych w szkołach
francuskich
•
Stosowany na wielu Uczelniach student niepełnosprawny ma 1-2
studentów - tutorów, których
zadaniem jest wspieranie jego
procesu nauczania
•
Zasada dyskrecji polega na tym, że
otoczenie nie wie, że dane osoby są
tutorami osoby niepełnosprawnej
•
Tutoring oparty jest najczęściej na
wolontariacie lub za wynagrodzeniem
które płaci uczelnia
Włochy  modelowy przykład
inkluzyjnej edukacji
• Ustawa z roku 1977 zobowiązała
wszystkie szkoły w kraju do
zatrudniania nauczycieli
wspomagających, którzy mają za
zadanie wsparcie uczniów
niepełnosprawnych
•
W przeciwieństwie do np.:
asystentów ds. edukacji osób
niepełnosprawnych we Francji,
państwo włoskie dało
nauczycielom wspomagającym
takie same uprawnienia jak innym
nauczycielom co sprawiło, że
zawód ten jest atrakcyjny
• Jeden nauczyciel wspomagający
przypada na od 2 do 4 uczniów
niepełnosprawnych, w tym
momencie jest ich zatrudnionych
ponad 80 tys. we Włoszech i ich
praca jest powszechnie
uznawana.
• Z instytucji nauczyciela
wspomagającego korzysta 32,7 %
uczniów niepełnosprawnych
• Mieszany system finansowania –
państwo i JST
Holandia  Klastry
szkół specjalnych i inkluzyjnych
•
Długie tradycje szkół specjalnych w
Holandii jednak edukacja inkluzyjna
staje się coraz bardziej popularna
•
Rząd Holandii, niechętny likwidacji szkół
specjalnych, wprowadził w roku dwie
dekady temu program „Together to
School Again” mający na celu wsparcie
edukacji inkluzyjnej osób
niepełnosprawnych.
•
Zadaniem klastrów jest wsparcie,
transfer wiedzy, rozwiązań i integracja
uczniów ze szkół specjalnych
Powstały 4 rodzaje klastrów dla uczniów
niepełnosprawnych według rodzaju
niepełnosprawności:
• dla uczniów z wadami wzroku
• dla uczniów z wadami słuchu oraz
komunikacji
• dla uczniów z trudnościami w nauce i
lekkim upośledzeniem psychicznym
• dla uczniów z poważnym
upośledzeniem rozwoju
W Holandii w wieku szkolnym było tylko 90
tys. uczniów niepełnosprawnych, z czego
blisko 67 % uczyło się w szkołach
specjalnych, natomiast 1/3 w szkołach
integracyjnych
Szwecja  Podejście niekategoryzujące do
niepełnosprawności w procesie edukacyjnym
•
Szwecja jako jedyny kraj w EU
odszedł od kategoryzowania
uczniów pod względem kryterium
niepełnosprawności
•
Z tego powodu trudno tu o
statystyki dotyczące poszczególnych
uczniów niepełnosprawnych w
systemie szwedzkim
•
W Szwecji stosuje się pośredni –
mieszany system edukacji osób
niepełnosprawnych, które
otrzymują edukację najczęściej w
placówkach powszechnych,
jednakże w oddzielnych klasach
•
Blisko 10 000 uczniów
niepełnosprawnych uczy się w
„oddzielnych klasach dla osób
niepełnosprawnych” w placówkach
powszechnych, co stanowi około
1,2 % wszystkich uczniów.
•
Natomiast w szkołach specjalnych
uczy się jedynie 500
niepełnosprawnych dzieci,
najczęściej z zaburzeniami słuchu
oraz wzroku.
Konkluzja
• Obserwowana jest ewolucja w kierunku
edukacji włączającej.
• Odchodzi się od idei odrębnych instytucji
segregujących na rzecz integracji osób
niepełnosprawnych w powszechnym
szkolnictwie, rozumianej jako
najskuteczniejsza droga przygotowania do
pełnej integracji ON w przyszłym życiu.
Typ szkolnictwa dla uczniów niepełnosprawnych
2008 (EARES, Bruksela)
Norwegia  Racjonalne usprawnienia
• Według statystyk poziom
aktywności zawodowej osób
niepełnosprawnych na rynku
pracy wynosi 45 procent (75%
ogółem)
• Programy oceny (ang. assessment
programmes)
• Pakiet państwowy - transport do i
z miejsca pracy, bodźce finansowe
dla pracodawców za
dostosowanie miejsca pracy,
wsparcie techniczne dla osoby
niepełnosprawnej oraz osobiści
asystenci
• Job coaching i mentoring dla ON
• Programy edukacyjne i
szkoleniowe
• Program „Work Experience”
• Subsydia dla pracodawców
Wielka Brytania  Odejście od pomocy
społecznej w stronę zatrudnienia
• Job Centre oraz Job
Centre Plus
• „Pathways to Work”
• One-stop shops”
• Mini-kioski dotykowe
• Access to Work
• Kwoty pracownicze
Wskaźnik zatrudnienia młodzieży z i bez
niepełnosprawności w wybranych krajach UE
Konkluzje
1.
odejście od zakładów pracy chronionej w stronę integracji na
otwartym rynku pracy;
2.
odejście od pomocy społecznej w kierunku realizacji zatrudnienia
dla osób niepełnosprawnych;
3.
personalizacja indywidualnych planów i spersonalizowane
podejście coachingowe;
4.
wsparcie poprzez świadczenia osób niepełnosprawnych
zatrudnionych i zarabiających minimalną pensję (tzw. biednych
pracujących) jako promocji i premii za poszukiwanie zatrudnienia;
Holandia Personalny Budżet Osoby
Niepełnosprawnej i klastry
• Jest to opcja, którą mogą wybrać
osoby niepełnosprawne, jeśli
chcą same zarządzać swoim
budżetem na opiekę medyczną
oraz zakupem usług
• Instytucja budżetu personalnego
spotkała się z dużym
zainteresowaniem osób
niepełnosprawnych; coraz więcej
osób decyduje się na ten rodzaj
usługi, ze względu na lepsze
dopasowanie do potrzeb osoby
niepełnosprawnej
• Cluster Mieszkalny Fokus
•
Domy Thomas Houses
• Opieka zastępcza (ang.
Respite care)
Wielka Brytania  Indywidualizacja
usług i świadczeń
• Płatności bezpośrednie
(ang. direct payments)
• Budżet Personalny (ang.
personal budget)
• Indywidualny Budżet (ang.
Individual Budget)
• Key Ring Model
• Integracja usług w jednym
miejscu
Konkluzje
•
•
•
•
•
Indywidualizacja usług i świadczeń
Odbiorca decyduje o wyborze i zakupie usług
Integracja usług
Nowe inicjatywy mieszkaniowe
Rola NGO’s i rynku bardzo duża
Rekomendacje ogólne
1.
W ramach usług edukacyjnych szczególnie istotne są tu
doświadczenia związane z edukacją włączającą oraz zapewnienie
wsparcia profesjonalnie wyszkolonych nauczycieli do edukacji
specjalnej.
2.
W zakresie usług rynku pracy i doradztwa zawodowego
charakterystyczne jest odejście od zakładów chronionych w
kierunku integracji na otwartym rynku pracy, rozwój doradztwa
kariery i coachingu społecznego
3.
Natomiast w przypadku usług zdrowotnych oraz usług
rehabilitacyjnych widoczny jest trend w kierunku tworzenia
indywidualnych budżetów, podążających wraz za beneficjentem.
Rekomendacje ogólne
1. Sposób organizacji usług to płacenie za
wyniki/rezultaty, a także dopuszczenie większej ilości
podmiotów, co zwiększa konkurencyjność oraz
możliwość wyboru usługodawcy przez
beneficjentów wielosektorowa polityka społeczna
2. We wszystkich trzech segmentach sektor usług
społecznych podąża w kierunku zintegrowanego
modelu usług społecznych dla osób
niepełnosprawnych.
Rekomendacje w kontekście
usług społecznych
• w Polsce od 25 lat nie stworzono systemowo
kompleksowej oferty usług społecznych dla ON
• Dominuje system instytucjonalny w Polsce a nie
usługodawczy, oparty na problemach bazujący na
logice: Profilaktyka- prewencja, interwencja,
monitorowanie
• Problemem Polski jest brak integracji usług, które
są poszatkowane na wiele systemów i instytucji
Literatura do polecenia
www.mirek.grewinski.pl
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ