การอธิบาย หมายถึง การทาให้ บุคคลอื่นเข้ าใจในความจริง ความสัมพันธ์ หรือปรากฏการณ์ ต่างๆ ทัง้ ที่เป็ น ปรากฏการณ์ ทางธรรมชาติและปรากฏการณ์ ทางสังคม.
Download ReportTranscript การอธิบาย หมายถึง การทาให้ บุคคลอื่นเข้ าใจในความจริง ความสัมพันธ์ หรือปรากฏการณ์ ต่างๆ ทัง้ ที่เป็ น ปรากฏการณ์ ทางธรรมชาติและปรากฏการณ์ ทางสังคม.
การอธิบาย หมายถึง การทาให้ บุคคลอื่นเข้ าใจในความจริง ความสัมพันธ์ หรือปรากฏการณ์ ต่างๆ ทัง้ ที่เป็ น ปรากฏการณ์ ทางธรรมชาติและปรากฏการณ์ ทางสังคม วิธีการอธิบาย ชีแ้ จงตามลาดับขัน้ ใช้ ตัวอย่ าง เปรี ยบเทียบความเหมือนและแตกต่ างกัน ชีส้ าเหตุและผลลัพธ์ ท่ สี ัมพันธ์ กัน ให้ นิยาม การอธิบายโดยวิธี...ชีแ้ จงตามลาดับขัน้ เป็ นการอธิบายกิจกรรม การปฏิบตั ิ การเปลี่ยนแปลงต่างๆ ที่เป็ นกระบวนการหรื อกรรมวิธี ตัวอย่ าง การอธิบายด้ วยวิธีชีแ้ จงลาดับขัน้ การกราบ ใช้ ในโอกาสที่แสดงความเคารพอย่ างสูงต่ อผู้มี อาวุโส ส่ วนมากขณะนั่งกับพืน้ การปฏิบัติ มีดังนี ้ ๑. คุกเข่ าลงทัง้ สองข้ าง ๒. นั่งพับเพียบเก็บปลายเท้ า ๓. ก้ มตัวลงหมอบให้ แขนทัง้ สองข้ างอยู่ข้างเข่ าที่ย่ นื ออกมา ๔. พนมมือให้ อยู่ในระดับพืน้ ๕. ก้ มศีรษะลงจรดนิว้ หัวแม่ มือ (มรรยาทไทย ของ ผอบ โปษกฤษณะ) การอธิบายโดยวิธี...ใช้ ตัวอย่ าง เป็ นการอธิบายหลักการ วิธีการ ข้ อความรู้ที่เข้ าใจยาก โดยใช้ ตวั อย่างช่วยในการอธิบาย ตัวอย่ าง การอธิบายด้ วยวิธีใช้ ตัวอย่ าง การค้ นพบบางอย่ างในทางวิทยาศาสตร์ การแพทย์ และจิตวิทยา ของตะวันตก ได้ ให้ หลักฐานสอดคล้ องกับความเชื่อทางพุทธศาสนา ว่ าด้ วยชีวิตในชาติปางก่ อน ตัวอย่ าง ผู้หญิงถูกสะกดจิตรายหนึ่งได้ เล่ าย้ อนความทรงจาของเธอไปหลายร้ อยปี ว่ า เธอเคยเป็ นแม่ บ้าน อยู่ในฝรั่งเศสมาก่ อน นักประวัตศิ าสตร์ ต่างยอมรับความถูกต้ องของ สถานที่ ภาษา และวิถีชีวิตของคนสมัยนัน้ ที่เธอได้ เล่ าให้ ฟังตอนนัน้ และอีกหลายรายที่มีประวัตขิ องการย้ อนระลึกถึงชาติปางก่ อน ซึ่งได้ ตพ ี มิ พ์ ในนิตยสารจากนักวิทยาศาสตร์ ผ้ ูท่ มี ีช่ ือเสียง” หนังสือธรรมะ ฉบับ “แก้ ทุกข์ ใจ” ชุดที่ ๑ ของ เชวง เดชะไกศยะ การอธิบายโดยวิธี ... เปรียบเทียบความเหมือนกัน และแตกต่ างกัน เป็ นการอธิบายสิง่ แปลกใหม่ที่ผ้ ฟู ั ง ยังไม่ค้ นุ เคยมาก่อน แล้ วหาสิง่ ที่ผ้ ฟู ั งคุ้นเคยมาเปรี ยบ ตัวอย่ าง การอธิบายโดยวิธีเปรี ยบเทียบความเหมือน และความแตกต่ างกัน “ รามเกียรติ์” รัชกาลที่ 1 มีความมุ่งหมายเพื่อ รวบรวมเรื่ องรามเกียรติ์ ซึ่งกระจัดพลัดพรายอยู่นัน้ ให้ คุม กันเข้ าเป็ นเรื่องละเอียดลออทุกแง่ ทุกมุม แม้ จะแต่ งเป็ น กลอนบทละคร แต่ ก็มิได้ คานึงถึงการนาไปแสดงละครเป็ น ประการสาคัญ “รามเกียรติ์” รัชกาลที่ 2 มีความมุ่งหมาย เพื่อใช้ เป็ นบทละครในโดยตรง รามเกียรติป์ ริทัศน์ ของ ชานาญ รอดเหตุภัย การอธิบายโดยวิธี... ชีส้ าเหตุและผลลัพธ์ ท่ สี ัมพันธ์ กัน บางเรื่ องที่อธิบายอาจเป็ นเรื่ องที่ มีความสัมพันธ์กนั ระหว่างสาเหตุและผลลัพธ์ ก็ต้องอธิบายกันว่า อะไรเป็ นสาเหตุ อะไรเป็ นผลลัพธ์ ตัวอย่ าง การอธิบายด้ วยวิธีชีส้ าเหตุและผลลัพธ์ ท่ สี ัมพันธ์ กัน “ ต้ นคริสต์ มาส มีช่วงเวลาที่จะผสมเกสร น้ อยมาก เพราะเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียบานไม่ พร้ อม กัน เกสรตัวเมียจะบานช่ วง 2 เดือนเศษๆแล้ วก็หมด ส่ วนเกสรตัวผู้ จะบานตัง้ แต่ สามโมงถึงเที่ยง เราจึงต้ อง เก็บเกสรตัวผู้ไว้ รอเกสรตัวเมียในวันใหม่ ” สรุ ปภาษาไทย ม.6 สุนทรี ญา สิริสุนทรเจริญ หน้ า 83 การอธิบายโดยวิธี...ให้ นิยาม เป็ นการอธิบายความหมายของ คา คาศัพท์ ที่มกั ใช้ ถ้อยคาสันๆ ้ ทาให้ ผ้ ฟู ั งหรื อผู้อา่ นไม่เข้ าใจ จาเป็ นต้ องอธิบายเพิ่มให้ เข้ าใจยิ่งข ้น ตัวอย่ าง การอธิบายด้ วยวิธีให้ นิยาม “ ความจงรั กภักดีแปลว่ าอย่ างไร? แปลว่ า ความ ยอมสละตนเพื่อประโยชน์ แห่ งท่ าน คือ ถึงแม้ ว่าตน จะต้ องได้ รับความเดือดร้ อน ราคาญ ตกระกาลาบาก หรื อ จนต้ องสิน้ ชีวิตเป็ นที่สุด ก็ยอมได้ ทงั ้ สิน้ เพื่อมุ่ง ประโยชน์ อันแท้ จริงให้ มีแก่ ชาติ ศาสนาและ พระมหากษัตริย์ ” (เมืองไทยจงตืน่ เถิด ของ อัศวพาหุ) การบรรยาย หมายถึง การเล่าเรื่ องหรื อประสบการณ์ของผู้เขียน ให้ ผ้ อู า่ นได้ รับรู้และเข้ าใจ เหมือนกับผู้อา่ นได้ ประสบกับเหตุการณ์นนด้ ั ้ วยตนเอง วิธีการบรรยาย บรรยายให้ ครบว่ าใครทาอะไรที่ไหนอย่ างไร บรรยายโดยเน้ นเหตุการณ์ ตามลาดับ บรรยายโดยสลับเหตุการณ์ เลือกเฉพาะเหตุการณ์ ท่ สี าคัญ เลือกใช้ วิธีอ่ นื ๆแทรกไว้ ในการบรรยาย บรรยายให้ ครบว่ าใครทาอะไรที่ไหนอย่ างไร เป็ นการกล่าวถงเหตุการณ์ที่ตอ่ เนื่องกัน โดยชี ้ให้ เห็นถง ฉาก สถานที่ เวลาที่เกิดเหตุการณ์ สาเหตุที่ก่อให้ เกิดเหตุการณ์ สภาพแวดล้ อม บุคคลที่เกี่ยวข้ อง ตลอดจนผลของเหตุการณ์ที่ เกิดข ้น เนื ้อหาที่จะบรรยายอาจเป็ นเรื่ องจริ ง หรื อเรื่ องสมมุติ เรื่องจริง เช่ น ประวัตคิ วามเป็ นมาของบุคคลสาคัญ สถานที่ กิจกรรม ธรรมชาติ และเรื่องจากประสบการณ์ เรื่องสมมุติ เช่ น นิทาน นิยายและเรื่องสัน้ ที่มีการเล่ าเรื่อง ตัวอย่ าง การบรรยายให้ ครบว่ า ใคร ทาอะไร ที่ไหน อย่ างไร “ จบข้ างเรามิสเฟาล์ ก็อ่านไข ที่แปลไทยเป็ นอังกฤษไม่ บดิ ผัน สิน้ สาเร็จเสร็จก้ มศิโรครัน ข้ างพวกทูตอภินันทนาการ อันเจ้ าคุณมนตรีเป็ นที่หนึ่ง คลานไปถึงแทบอาสน์ พระราชสาส์ น แล้ วยื่นหัตถ์ ไปสัมผัสประคองพาน ดูอาจหาญเชิดเชิญดาเนินกาย ” (นิราศลอนดอน ของ หม่ อมราโชทัย) ตัวอย่ าง การบรรยายโดยเน้ นเหตุการณ์ ตามลาดับ “ ผมเกิดที่บ้านสวน ธนบุรี หน้ าบ้ านติดคลองวัดดอกไม้ ไม่ ไกลจากสถานีตารวจบุปผารามปั จจุบันมากนัก สถานีตารวจ แห่ งนี ้ สร้ างมาก่ อนผมเกิด แต่ ไม่ ได้ มีรูปร่ างหน้ าตาอย่ างที่เป็ น อยู่ทุกวันนี ้ เดิมเป็ นเรื อนไม้ สูง พืน้ ชัน้ ล่ างลาดซีเมนต์ มีเรือน พักตารวจเป็ นเรือนแถวเก่ าๆไม่ ก่ หี ้ อง หน้ าโรงพักมีถนนผ่ าน กลาง ฝั่ งตรงข้ ามคือวัดดอกไม้ ซึ่งเป็ นศัพท์ ชาวบ้ าน ภาษา ราชการเรียกว่ าวัดบุปผาราม ” (เด็กบ้ านสวน ของ พ.เนตรรังสี) การบรรยายโดยเลือกเฉพาะเหตุการณ์ ท่ สี าคัญ วิธีนี ้ จะเลือกเฉพาะเหตุการณ์ ท่ ีสาคัญที่ส่ งผลเกี่ยวเนื่อง ถึ ง เหตุ ก ารณ์ อื่ น ๆเท่ า นั ้น มาบรรยาย ผู้ บ รรยายจะใช้ วิ ธี นี ้ สาหรั บเรื่ องที่คิดว่ าผู้ฟังอาจเบื่อหากบรรยายเหตุการณ์ ทุกๆ ตอน จึงจาเป็ นต้ องเว้ นเหตุการณ์ บางตอนเสีย เลือกเฉพาะที่ ส าคั ญ จริ ง ๆอย่ า งมี สั ด ส่ ว น เรื่ องที่ส าคั ญ มากก็ ก ล่ า วถึง มาก เรื่องที่สาคัญน้ อยก็จะกล่ าวถึงน้ อย ตัวอย่ าง การบรรยายโดยเลือกเฉพาะเหตุการณ์ ท่ สี าคัญ “ โบราณสถานและโบราณวัตถุต่างๆในจังหวัด อ่ างทองได้ รับการบูรณะ ต่ อเติม หรื อสร้ างขึน้ ใหม่ ใน สมัยรั ตนโกสินทร์ อีกมาก เช่ น ที่วัดวิเศษชั ยชาญ พระอุโบสถหลังใหม่ ท่ ีสร้ างขึน้ แทนหลังเก่ า ก็ สร้ างใน สมัยรั ตนโกสินทร์ ที่วัดสี่ร้อยในเขตอาเภอวิเศษชัยชาญก็เช่ นเดียวกัน......... ” ตัวอย่ าง การบรรยายโดยการแทรกบทพรรณนา “ เรือของเราจอดลอยอยู่ในอ่ าวเล็กๆ ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ ของเกาะเก้ าในอุทยาน แห่ งชาติหมู่เกาะสิมลิ ัน ท้ องทะเลในยามนัน้ ดู เงียบสงบราวกับสายลมลืมหายใจรดลงมาบน แผ่ นนา้ สีดาสนิท ” การพรรณนา หมายถึง การเรียบเรียงข้ อความ เพื่อให้ ผ้ ูอ่านเกิด ความรู้สึกซาบซึง้ ประทับใจ เกิดจินตนาการ คือทาให้ เห็นภาพและมีความรู้สึกร่ วมกับผู้เขียน วิธีการพรรณนา แยกส่ วนประกอบที่จะพรรณนา ชีล้ ักษณะเด่ น การใช้ ถ้อยคา ตัวอย่ าง แยกส่ วนประกอบที่จะพรรณนา วิธีนี ้ สิ่งที่จะพรรณนา ไม่ ว่าจะเป็ นวัตถุ บุคคล สถานที่ หรื อเหตุการณ์ ให้ แยกพรรณนาส่ วนประกอบ แต่ ละส่ วนให้ แจ่ มแจ้ ง และชีใ้ ห้ เห็นว่ าแต่ ละส่ วนที่ ประกอบกันส่ งเสริมซึ่งกันและกันอย่ างไร แนวทางการพรรณนา โดยวิธี...แยกส่ วนประกอบ เช่ น เมื่อเราจะพรรณนาสวนสาธารณะแห่ งหนึ่ง เราก็แยก ส่ วนประกอบของสวนสาธารณะ เป็ น ต้ นไม้ ใหญ่ แปลงไม้ ประดับ ทางเดิน สนามหญ้ า สวนหย่ อม กรงสัตว์ ชนิดต่ างๆ ฯลฯ เมื่อแยก แล้ ว เราก็พเิ คราะห์ ดวู ่ า ควรจะพรรณนาอะไรก่ อนหลังให้ เกี่ยวเนื่อง กันหรือส่ งเสริมซึ่งกันและกัน อันจะทาให้ เห็นภาพรวม ของ สวนสาธารณะแห่ งนัน้ การแยกเพื่อพรรณนา จะไม่ แยกเป็ นข้ อๆ แต่ จะแยกเป็ นย่ อ หน้ า ซึ่งแต่ ละย่ อหน้ าจะเชื่อมโยงถึงกันเป็ นอันหนึ่งอันเดียวกัน การพรรณนาชี้ลกั ษณะเด่ น สิ่ งที่เราจะพรรณนา จะต้ องมีลกั ษณะเด่ นประจาตัวเสมอ เช่ น ลักษณะเด่ นของวัดไทย ก็คอื โบสถ์ และพระเจดีย์ ลักษณะเด่ นของตลาด ก็คอื พ่อค้ า แม่ ค้าและสิ นค้ า ลักษณะเด่ นของทะเล ก็คอื คลืน่ ลม ความเวิง้ ว้ าง ลักษณะเด่ นของผู้หญิง ก็คอื ดวงหน้ า รู ปร่ าง อาภรณ์ ลักษณะเด่ นของสนามหญ้ า ก็คอื ความเขียวขจีและความเรียบของหญ้ า ตัวอย่ าง การพรรณนาชีล้ ักษณะเด่ น “อ้ อมผ่ านไม้ ใหญ่ ขนาดสองโอบ กองธงทัง้ สี่พบเห็น พญาลอหมอบซุกอยู่กลางกอหญ้ าเหลืองเกรียมหน้ าแดงสดใส ดังสีนา้ คร่ า ขนปี กเลื่อมระยับจับแดดเป็ นสีเขียวก่าแกมคราม แล้ วทาทับด้ วยทองแจ่ มจนสว่ างไสว ขนหางอ่ อนโค้ งราวแกล้ ง ดัด เหลือบแรรุ้ งร่ วง กลมกลืนอ่ อนแก่ ดเู รียวระหง ขนอกอ่ อน นุ่มดูนวลเนียนราวไม่ เคยคลุกฝุ่ นเผ้ าละอองดิน” (หุบเขากินคน ของ มาลา คาจันทร์ ) การใช้ ถ้อยคา ผู้พรรณนาจะต้ องรู้ จักคามากพอ เพราะเป็ นสิ่ง ที่สาคัญมาก และต้ องรู้ จักเลือกใช้ ถ้อยคาที่เหมาะสม ทัง้ เสียงและความหมาย เพื่อทาให้ เกิดมโนภาพ และ เกิ ด ความรู้ สึ ก สะเทื อ นอารมณ์ อาจใช้ อุ ป มาหรื อ สัญลักษณ์ ได้ บ้าง ตัวอย่ าง การพรรณนา โดยการใช้ ถ้อยคา “รัศมีมีเพียงเสียงดนตรี ระเมียรไม้ ใบโบกสุโนคเกาะ โผต้ นนัน้ ผันตนไปต้ นโน้ น ประทีปทีฆรัสสะจังหวะโยน สุดเสนาะเสียงนกซึ่งผกโผน จังหวะโจนส่ งจับรับกันไป” โดยการใช้ ถ้อยคา/อุปมา “สูงระหงทรงเรี ยวเพรียวรู ด งามละม้ ายคล้ ายอูฐกะหลาป๋า พิศแต่ หวั ตลอดเท้ าขาวแต่ ตา ทัง้ สองแก้ มกัลยาดังลูกยอ คิว้ ก่ งเหมือนกงเขาดีดฝ้าย จมูกละม้ ายคล้ ายพร้ าขอ หูกลวงดวงพักตรี หกั งอ ลาคอโตตันสัน้ กลม สองเต้ าห้ อยตุงดังคุงตะเคียว โคนเหีย่ วแห้ งรวบเหมือนบวบต้ ม เสวยสลายาจุกพระโอษฐ์ อม มันน่ าเชยน่ าชมนางเทวี” [บทละคร เรื่ องละเด่ นลันได ของพระมหามนตรี (ทรั พย์ )] โดยใช้ อุปมาช่ วย เล่ าปี่ นัน้ เป็ นคนมีสติปัญญา ถ้ าละไว้ ช้าก็จะมีกาลังมากขึน้ อุปมาเหมือนลูกนกอันขนปี กยังไม่ ขนึ ้ พร้ อม แม้ เราจะนิ่งไว้ ให้ อยู่ในรังฉะนี ้ ถ้ าขนขึน้ พร้ อมแล้ วก็จะบินไปทางไกลได้ โดยใช้ สัญลักษณ์ ช่วย เมื่อแรกเชื่อว่ าเนือ้ ทับทิมแท้ มาแปรเป็ นพลอยหุงไปเสียได้ กาลวงว่ าหงส์ ให้ ปลงใจ ด้ วยมิได้ ดหู งอนแต่ ก่อนมา ข้ อสังเกต การอธิบาย บรรยายและพรรณนา การอธิบาย -มุ่งให้ เกิดความเข้ าใจ -ถือหลักวิชาความรู้เป็ น แกน -ใช้ ภาษานัยตรง -ผู้รับสารตีความตรงกัน -จาเป็ นเกี่ยวกับวิชาการ ธุรกิจ กิจธุระ การบรรยาย -มุ่งให้ เห็นภาพต่ อเนื่อง -ให้ ร้ ู เรื่ องราว ให้ ความรู้ จรรโลงใจ -มีเหตุการณ์ เป็ นแกนของเรื่อง (ใครทาอะไรที่ไหนอย่ างไร) -เลือกเฉพาะเหตุการณ์ ท่ สี าคัญมา บรรยาย เหตุการณ์ ต่ นื เต้ นอยู่ท้ายเรื่ อง -ผู้รับสารอาจตีความต่ างกัน -ใช้ ภาษานัยตรง/นัยประหวัด การพรรณนา -มุ่งให้ เห็นภาพเฉพาะจุด -มีจนิ ตนาการในการสร้ าง ภาพ -ใช้ ภาษานัยตรง/ นัยประหวัด -ให้ ความเพลิดเพลิน จรรโลงใจ กิจกรรมท้ ายบทเรียน 1. ทากิจกรรมกลุ่มพิจารณาชิ้นงานเพือ่ วิเคราะห์ 2. ทบทวนเรื่องการอธิบาย บรรยายและพรรณนา จากเอกสารประกอบการเรียนวิชาภาษาไทย ชั้น ม.6 3. ทาแบบฝึ กหัด (ด้ วยตนเอง) เพือ่ เฉลยในคาบต่ อไป 4. ทาแบบทดสอบ (ครู จะนัดหมายอีกครั้ง) สวัสดีค่ะ