Transcript 2 - UTCC e
บทที่ 2 ความหลากหลายทางวัฒนธรรม กับโลกาภิวตั น์ วัฒนธรรม (Culture) จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม 1 นักศึกษาสามารถอธิบายความหมายวัฒนธรรม ในลักษณะทัง้ ความหมายทัวไปและความหมายอื ่ ่นๆ 2 นักศึกษาสามารถอธิบายและเข้าใจว่าวัฒนธรรม ในแต่ละสังคมย่อมมีรปู แบบแตกต่างกัน วัฒนธรรม (Culture) จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม 3 นักศึกษาสามารถอธิบายแนวคิดต่างๆรวมทัง้ ศัพท์ทางวัฒนธรรมได้ 4 นักศึกษาสามารถศึกษากระแสวัฒนธรรมต่างๆที่ เกิดขึน้ และเปลี่ยนแปลงในสังคมโลกปัจจุบนั วัฒนธรรม (Culture) สังคมกับวัฒนธรรมเป็ นสิ่งที่ค่กู นั วัฒนธรรมนัน้ คือผลผลิตของส่วนรวมที่คนใน สังคมนัน้ ๆ ได้สร้างขึน้ และเรียนรูจ้ ากรุน่ หนึ่ ง ไปยังอีกรุน่ หนึ่ ง และสืบทอดต่อ ๆ กันมาในแต่ ละยุคของสังคม วัฒนธรรม (Culture) ความหมาย ตามรูปศัพท์ หมายถึง สภาพอันเป็ นความเจริญงอกงามหรือ เรือ่ งอันเป็ นสิ่งดีงาม วัฒนธรรม หมายถึง (Culture) ลักษณะพฤติกรรมทัง้ หมดที่คล้ายกัน และปฏิบตั ิ รว่ มกันของ มนุษย์ในสังคมใดสังคมหนึ่ ง ซึ่งไม่ใช่เพียงแค่เรื่องที่เกี่ยวกับศิลปะ การแสดง การแต่งกาย หรือศาสนา เท่านัน้ แต่รวมไปถึง แนวคิด ภูมิ ปัญหา ความเชื่อ ความเคยชินในเรื่องต่างๆ ไม่ว่าจะเป็ นอาหาร เสื้อผ้า สถาปัตยกรรม รวมทัง้ การประเมินค่าสิ่งต่างๆ ค่านิยม รสนิยม รวมทัง้ ประเพณี ศีลธรรม จริยธรรม ในสังคมนัน้ ๆ อีกด้วย โดยปกติแล้ว วัฒนธรรม จะมีการเปลี่ยนแปลงตัวเองอยู่ตลอดเวลา การแบ่ งประเภท วัฒนธรรมตามพระราชบัญญัติวฒ ั นธรรมแห่งชาติ 1 2 คติธรรม - วัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับหลักการ ดาเนินชีวิต เนติธรรม -วัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับข้อที่ ควร ปฏิบตั ิ การแบ่ งประเภท วัฒนธรรมตามพระราชบัญญัติวฒ ั นธรรมแห่งชาติ 3 วัตถุธรรม -วัฒนธรรมที่แสดงออก ทางด้านวัตถุ 4 สหธรรม -วัฒนธรรมทางสังคม การเกิดขึน้ ของวัฒนธรรม ความต้ องกาารทาง ชีวภาพ • หาอาหารบริ โภค • เข้ าอยู่อาศัยตามถ ้า • นาหนังสัตว์มาคลุม ความต้ องกาารทางด้ านจิตใจและ สังคม • • • • บ้ าน --> ระบบครอบครัว เครื่ องมือ --> เทคนิควิธีกาาร เครื่ องใช้ --> สิ่งประดิษฐ์ เครื่ องนุ่งห่ม --> เครื่ องประดับ วัฒนธรรม แผนภูมิที่ 1 กาารเกาิดวัฒนธรรมที่เป็ นไปตามความต้ องกาารของ มนุษย์ ความต้ องกาารเสถียรภาพความ มัน่ คง สถาบันสังคมต่าง ๆ • สถาบันครอบครัว • สถาบันเศรษฐกาิจ • สถาบันกาารเมือง ฯลฯ ประเภทของวัฒนธรรม วัฒนธรรมแบ่งออกเป็ นประเภทใหญ่ ๆ ได้ 2 ประเภท คือ สิ่ ง ประดิ ษ ฐ์ซึ่ ง มนุ ษย์ไ ด้ คิ ด สร้ างขึ้น วัฒนธรรมที่เป็ นวัตถุ เ ป็ น ต้ น ว่ า สิ่ ง ข อ ง เ ค รื่ อ ง ใ ช้ ใ น ครัวเรือน อาคารบ้ านเรือน รถยนต์ (Material Culture) ปากกา นาฬิกา ฯลฯ วัฒนธรรมที่ไม่ใช่วตั ถุ (Nonmaterial Culture) แ บ บ แ ผ น ใ น ก า ร ด า เ นิ น ชี วิ ต ความคิด ความเชื่ อ ภาษา ศี ล ธรรม วิธีกระทา ฯลฯ วัฒนธรรม วัฒนธรรมทางวัตถุ วัตถุสิ่งของทีม่ นุษย์ สร้ างขึน้ เครื่องมือเครื่องใช้ ต่าง ๆ ฯลฯ วัฒนธรรมทีไ่ ม่ ใช่ วตั ถุ วิธีคดิ (Ideas) แบบแผนพฤติกรรม ความเชื่อ ค่ านิยม ฯลฯ วิถีชาวบ้ าน จารีต กฎหมาย ลักษณะของวัฒนธรรม *เป็ นสิ่งที่ต้องใช้กระบวนการเรียนรู้ *แบบแผนพฤติกรรม *สิ่งที่สมาชิกในสังคมมีอยู่รว่ มกัน *เป็ นมรดกแห่งสังคม *มีลกั ษณะแบบ Super Organic *วัฒนธรรมย่อมมีการเปลี่ยนแปลง(Change)และมี การปรับตัว(Adoptive) ได้ *วัฒนธรรมหล่อหลอมบุคลิกภาพของปัจเจกชน วัฒนธรรมสากล (Cultural Universal) หมายถึง วัฒนธรรมที่พบกันโดยทัวไปในทุ ่ กๆ สังคม เช่น วัฒนธรรมการมีภาษาใช้ วัฒนธรรม การมีประเพณี รนื่ เริง วัฒนธรรมที่เป็ นข้อห้ามใน การสมรสหรือที่เรียกว่าIncest-Taboo วัฒนธรรมหลัก (Main Culture) คือวัฒนธรรมอันประกอบไปด้วย หลัก ความคิดและการกระทาที่สมาชิกส่วนใหญ่ ในสังคมยึดถือเป็ นเป้ าหมายร่วมกัน วัฒนธรรมย่อย (Sub Culture) หมายถึง ความรูส้ ึกนึ กคิดและการกระทาซึ่งแตก ต่างไปจากสมาชิกส่วนใหญ่ของสังคม ทัง้ สาเนี ยง ภาษาค่านิยม ศาสนาและอื่นๆ แบ่งเป็ น 4 ประเภท ซึ่งวัฒนธรรมย่อยเหล่านี้ เป็ น แนววัฒนธรรมที่แตกต่างไป แต่ไม่ขดั ต่อวัฒนธรรม กระแสหลัก วัฒนธรรมย่อยแบ่งได้ 4 ประเภท 1 2 3 4 วัฒนธรรมย่อยตามช่วงอายุ วัฒนธรรมย่อยตามเชื้อชาติ เช่นคนไทย เชื้อสายต่างๆ วัฒนธรรมย่อยตามท้องถิ่นเช่นการที่ประเทศ ไทยประกอบไปด้วย 4 ภูมิภาคหลัก วัฒนธรรมย่อยตามอาชีพ การผสมผสานทางวัฒนธรรม (Acculturation) การกระทบกันของวัฒนธรรมของสังคมที่แตกต่าง กันโดยอาจเกิดจากการติดต่อค้าขาย การท่องเที่ยว และกิจกรรม เป็ นลักษณะที่มีทงั ้ การให้วฒ ั นธรรม และรับวัฒนธรรมในขณะเดียวกัน จึงเรียกว่าเป็ น กระบวนการ 2 ทาง (two-way process) การกลืนกลายทางวัฒนธรรม (Assimilation) หมายถึง การเปลี่ยนแปลงจากวัฒนธรรม เดิมแล้วหันไปรับวัฒนธรรมใหม่ทงั ้ หมด มีผลทาให้วฒ ั นธรรมเดิมเปลี่ยนไป การกลืนกลายทางวัฒนธรรม (Assimilation) 1 2 แบ่งเป็ น 2 ระดับ การกลืนกลายทางสังคม เช่นการทาตามประเพณี ของคนวัฒนธรรมอื่น การกลืนกลายทางชีวภาพ ได้แก่ การกลืนโดย แต่งงาน อัตตนิยมทางวัฒนธรรม (Ethnocentrism) เป็ นลักษณะของการไม่ยอมรับในแนววัฒนธรรม ของสังคมอื่นที่ต่างไปจากตน คิดว่าวัฒนธรรมของ ตนดีเลิศหรือมีค่ากว่าวัฒนธรรมของสังคมอื่น อัตตนิยมทางวัฒนธรรม (Ethnocentrism) ผลกระทบ ด้านลบ - สร้างความขัดแย้ง ด้านบวก - ทาให้สมาชิกมีการปฏิบตั ิ ต่อกลุ่มมากขึน้ ตรงข้ามกับ xenocentrism วัฒนธรรมกับกระแสโลกาภิวฒ ั น์ โลกาภิวตั น์ แปลมาจากภาษาอังกฤษ Globalization ซึ่งมีผรู้ ใู้ ห้ความหมายไว้เฉพาะว่า โลกไร้พรมแดน ยุค IT ( Information Technology) การเกิดเครือข่าย โทรคมนาคมที่โยงใยทัวโลกด้ ่ วยระบบคอมพิวเตอร์ที่ เรียกว่า Internet (International Network ) ความล้าทางวัฒนธรรม (Cultural Lag ) หมายถึง การที่ส่วนใดส่วนหนึ่ งของวัฒนธรรม ซึ่งมี ความเกี่ยวข้องกันมีอตั ราการเปลี่ยนแปลงที่ ไม่ เท่ากัน แบ่งเป็ น 1 วัฒนธรรมที่เป็ นวัตถุเปลี่ยนเร็วกว่าวัตถุ 2 วัฒนธรรมที่เป็ นวัตถุเปลี่ยนเร็วกว่าไม่ใช่วตั ถุ การชะงักงันทางวัฒนธรรม (Cultural Shock) หมายถึง สภาพการณ์อย่างหนึ่ งของวัฒนธรรม ที่เกิดขึน้ อย่างฉับพลัน เป็ นการเผชิญกับ วัฒนธรรมใหม่ที่ไม่ค้นุ เคยมาก่อน จึงมีผลทา ให้ไม่อาจจะปรับตัวหรือสร้าง ความสมดุลทาง วัฒนธรรมใหม่ได้ การแพร่กระจายทางวัฒนธรรม (Culture Diffusion) • ตราบใดที่มนุษย์ยงั มีการเคลื่อนย้ายจากถิ่นหนึ่ งไปยัง แหล่งอื่น ๆ • การท่องเที่ยว การค้าขาย การเผยแพร่ศาสนา การไป ศึกษาหาความรู้ • นาวัฒนธรรมติดตัวไปด้วย และรับเอาวัฒนธรรมจาก สังคมที่ไปติดต่อกลับมา ซึ่งถือได้ว่าเป็ นการแพร่ กระจายทางวัฒนธรรม (Culture Diffusion)นัน่ เอง วัฒนธรรมข้ามชาติ (Cross culture) • หมายถึงวัฒนธรรมที่แตกต่างกันของคนในแต่ละ สังคม เป็ นสิ่งที่มีความสาคัญอย่างยิ่ง • มีผลต่อการวางนโยบายการบริหารธุรกิจระหว่าง ประเทศ หรือการติดต่อสื่อสาร รวมทัง้ การบริหาร จัดการข้ามบริบททางวัฒนธรรม • ผลแห่งการขาดความเข้าใจ อาจทาให้หน่ วยงาน/ องค์กรไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร วัฒนธรรมร่วมสมัย (Popular Culture) • ร่วมสมัยถือเป็ นกลวิธีในการแบ่งยุค แบ่งสมัย แบ่งเวลาเพื่อใช้เป็ นเกณฑ์ในการพิจารณา ภาพรวมในแต่ละเรือ่ ง • วัฒนธรรมโดยทัวไปที ่ ่ ร่วมยุค ร่วมเหตุการณ์และ ร่วมความคิด • หรือ เป็ นการนาคุณค่ามาพิจารณาร่วมกับเวลา นัน่ เอง (POSTMODERNISM) เป็ นยุคของแนวคิดการตี กลับ และการขยายหลัก การของ modernism มณเฑียร บุญมา การเลียนแบบ (Pastiche)