Transcript Müəllif hüquqları anlayışı ilk dəfə Almaniyada aktuallaşmışdır. Əvvəllər yalnız ədəbiyyat sahəsinə aid edilən bu ifadə 1870-ci il iyun ayının 11-dən imperatorun verdiyi qanunla.

Müəllif hüquqları anlayışı ilk dəfə Almaniyada
aktuallaşmışdır. Əvvəllər yalnız ədəbiyyat sahəsinə aid
edilən bu ifadə 1870-ci il iyun ayının 11-dən imperatorun
verdiyi qanunla mülkiyyətin bütün formalarını özündə
birləşdirmişdir. Yaxın xaric hesab edilən Rusiyada isə bu
anlayış indinin özündə də daha çox ədəbiyyat sahəsinə
ehtiva edilir. UNESCO-nun 1996-cı il tarixli qərarı ilə hər
il bütün dünyada 23 aprel Beynəlxalq Kitab və Müəllif
Hüquqları Günü kimi qeyd edilir.
Maraqlı və zəngin tarixi yol keçən kitabın yaranması və
təşəkkülündə bir sıra amillər mühüm rol oynamışdır. Bu təbii
amillər sırasında ilk olaraq əlifbanın meydana gəlməsini qeyd
etmək olar. Bəşər sivilizasiyasında əlifbanın yaranması eramızdan
əvvəl XI-X əsrlərə təsadüf edir. Aralıq dənizinin şərq sahillərində
yaşayan finikiyalıların yaratdığı 22 hərfdən ibarət əlifba əsasında
sonradan yunan, latın əlifbası tərtib edilmişdir. Kitabın yaranması
və inkişafında rol oynayan ikinci əsas amil yazı materiallarıdır.
Yazı və əlifbadan fikirlərini ifadə üçün müxtəlif vasitələr üzərinə
həkk etməklə istifadəyə başlayan insanların ilk kitabları daş, gil
lövhələr, metal, ağac, sümük, bitki və heyvan dərisi olub.
Bunlardan ən uzunmüddətlisi və geniş yayılanı isə gil lövhələrdir
ki, onların ən qədiminin 5 min ilədək yaşı olduğu bildirilir.
Müəlliflik hüququ nədir?
Müəlliflik hüququ – elm, ədəbiyyat və incəsənət əsəri müəlliflərinin
hüquqlarını ifadə edən hüquqi termindir. Obyektiv mənada
müəlliflik hüququ əsərlərin yaradılması və istifadəsi üzrə
münasibətləri tənzimləyən hüquqi normaların məcmusudur və
qorunma aləti kimi çıxış edir, subyektiv mənada isə öz-özlüyündə
əsərlərin yaradıcılarına məxsus olan şəxsi və əmlak hüquqlarıdır və
bu hüquqlar müstəsna xarakter daşıyır.
Müəlliflik hüququ ilə qorunan obyektlər-əbədi əsərlər, məsələn,
elmi nəşrlər, romanlar, poemalar, pyeslər, məlumat nəşrləri, qəzetlər
və jurnallar, kompüter proqramları, məlumat topluları və
multimedia məhsulları, filmlər və digər audiovizual əsərlər, musiqili
xareoqrafiya əsərləri, təsviri sənət əsərləri, məsələn rəsmlər,
cizgilər, fotoşəkillər və heykəllər, memarlıq əsərləri, həmçinin
reklam rəsmləri, coğrafi xəritələr və çertyojlar və s. ola bilər.
Milli mədəniyyətimizin qoşa qanadı olan kitab və kitabxana birbirindən ayrılmazdır. Kitabxananı kitabsız təsəvvür etmək mümkün
olmadığı kimi, bilik və informasiya mənbəyi olan kitabın yığılmasını,
toplanıb
saxlanmasını,
yeni-yeni
nəsillərə
çatdırılmasında
kitabxanasız mümkün deyildir. Kitab və kitabxananın meydana gəlib
formalaşması və inkişafı tarixi də dediklərimizi bir daha təstiq edir.
Kitabın tarixi onu yaradan, inkişaf etdirən cəmiyyətin tarixi ilə
əlaqədar öyrənilməli, kitabın inkişaf tarixinin qanunauyğunluqları
cəmiyyətin tarixinin qanunauyğunluqlarına əsaslanmalıdır. İlk kitabın
nə vaxt hansı ölkədə yaranmasını müəyyənləşdirmək mümkün
olmasada dünya kitabşünas alimləri kitabın yaranması və onun
keçdiyi keşmə-keşli inkişaf yolu haqqında, dünyanın ümumi kitab
tarixi haqqında qiymətli əsərlər yaratmağa, dünya kitabının keçdiyi
yola işıq salmağa müvəffəq olmuşdur.
Elmi beşikdən məzara qədər öyrənmək.
Məhəmməd Peyğəmbər (S.Ə.)
Kitabxana xalq, millət üçün, cəmiyyət üçün müqəddəs
bir yer, mənəviyyat, bilik, zəka mənbəyidir.
Heydər Əliyev
Elm ilə, ədəblə tapılır şərəf,
Mirvari olmasa nə lazım sədəf?
Məhəmməd Fizuli
Yaxşı kitab çox qiymətli xəzinədir.
H.Zərdabi
Biliyinə qürrələnmə, bilmədiklərin bildiklərindən qatqat çoxdur.
Hümam Təbrizi
Axmaqlarla oturub-durmaqdansa,
oturmaq yaxşıdır.
kitabla
tənha
Qasım bəy Zakir
Bilik - həyatda faydalı olmaq naminə qazanılmalıdır.
F.Bekon
İnsan güc ilə yox, mütaliə etməklə ağıllanır.
C.Bruno
Başqalarından öz qüdrətinlə üstün olmaqdansa,
biliyinlə üstün olmaq məsləhətdir.
Makedonyali İskəndər