Transcript Zmierzch gospodarki rynkowej ? Teraz „polecę” ! …. Chyba trzeba zacząć od początku Ekonomia: jest nauką badającą jak ludzie radzą sobie z rzadkością.

Zmierzch gospodarki
rynkowej ?
Teraz „polecę” ! …. Chyba trzeba zacząć od początku
Ekonomia: jest nauką badającą jak
ludzie radzą sobie z rzadkością –
brakiem nieograniczonej dostępności
dóbr, jak rozwiązują dotkliwy problem
alokacji zasobów w celu zaspokojenia
konkurencyjnych chęci, aby zaspokoić
ich tyle, ile jest w danej sytuacji
możliwe.
Nieco filozofii …
Żyjemy, jak wiadomo w niedoskonałym –– świecie
chaosu i desperacji. W świecie, w którym
racjonalność jest irracjonalna, a wieloznaczność –
jednoznaczna. Współczesne otoczenie
przedsiębiorstw, jest wysoce niestabilne i
sprawia, od organizacji wymaga się, aby była
zarówno globalna jak i lokalna. Powinna być także
scentralizowana, jak i zdecentralizowana, duża i
mała, dobrze (precyzyjnie – sztywnie) zaplanowana
a jednocześnie elastyczna. Przedsiębiorstwa muszą
służyć masowemu rynkowi a jednocześnie nie
zapominać o niszach rynkowych, muszą spełniać
standardy i oczekiwania klienta, konkurencyjne
ceny muszą „przynosić” dochody.
Niestety ktoś o tym zapomniał ……
Zarządzając, mimo wszystko operujemy w
obszarze o znakomicie ograniczonej wiedzy na
temat zachodzących procesów. Skuteczność w
działaniu jest w tej sytuacji funkcją nie tyle
czystej wiedzy, co intuicji popartej wiedzą.
Najgorszy z możliwych poziomów
ignorancji: brak wiedzy o własnej
niewiedzy.
Jak „TO” się stało ?
(wg dr Wojciecha Duczmala –
nieco skrócona wersja)
•
•
•
•
•
W roku 2001 pęka bańka na giełdzie - miliony
przeciętnych amerykańskich inwestorów tracą swój majątek gorączka zakupów papierów, zwłaszcza firm z branży
informatycznej, która nie odzwierciedlała realnych ich
wartości ale spowodowana jest wiarą w wizję i możliwości
rozwoju Internetu.
Czyli (w efekcie): radykalny zwrot zainteresowań inwestorów rynek nieruchomości.
Rząd Federalny („Guru” Allan Greenspan !) obniża stopy
procentowe, które z poziomu 6,5% w 2001 roku spadły do 1%
w roku 2005.
Banki ograniczyły (poluzowały) kryteria związane z
udzielaniem kredytów.
O ile kredyty przyznawane osobom o niskiej wiarygodności
kredytowej na początku boomu w 2002 r. wynosiły ok. 3–4%,
to już w 2006 r. osiągnęły poziom 40% ogółu udzielanych
kredytów.
Dwie główne przyczyny krachu
• Kredyty bez odpowiednich
zabezpieczeń
• „Sekuratyzacja wierzytelności”
(pozyskiwanie środków
finansowych w ryzykowny
sposób)
„Radosna – lub kreatywna” twórczość …
Założenie fundamentalne:
stopy kredytowe pozostaną niskie, a ceny
nieruchomości będą stale rosły.
• W najgorszym wypadku: jeśli pożyczkobiorca nie jest w
stanie spłacić kredytu - bank przejmuje nieruchomość,
która wraz z upływem czasu będzie nabierała wartości
(patrz założenie wyżęj !) - przejęta nieruchomość będzie
miała większą wartość niż wartość udzielonego i
niespłaconego kredytu.
• W praktyce często dochodziło do sytuacji, w której
banki udzielały kredytów zawyżając wartość
nieruchomości lub przeszacowując możliwości finansowe
dłużników.
Ot, taki tam wykres – rysunek, tym razem w centrum uwagi
350
300
250
200
150
100
50
0
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
Ceny nowych domów w tys. dol.
2000
2005
2008
Jak już spadać, to szybko …….
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2008
Sprzedaż nowych domów w tys.
Z góry spada się dość szybko ….
• Dłużnicy wywiązywali się z płatności do czasu, gdy
odsetki były rekompensowane wzrostem wartości
nieruchomości.
• W momencie, gdy rozpoczął się spadek cen, dłużnicy
nie byli juz skłonni do spłat pożyczek zdecydowanie
wyższych niż jest wart ich dom, w większości
przypadków jedynym logicznym rozwiązaniem było i
jest oddawanie kluczy do banku.
• Obecnie na ogólną sumę około 72 milionów kredytów
hipotecznych w USA, około 4 miliony ma problemy z
płatnością (problem ! - Łącznie ich wartość szacuje się
na: 4 000 000 * 250 000 USD = 1 000 000 000 000 dol USD.
(1 bln USD)
Sekurytyzacja – druga przyczyna kryzysu
• Banki amerykańskie w udzielaniu pożyczek hipotecznych
poszły tak daleko, że finansowały je nie tylko ze środków
własnych i lokat od ludności, ale za pomocą wyrafinowanej i
ryzykownej inżynierii finansowej.
• Kiedy zaczęło brakować środków finansowych na udzielanie
kolejnych pożyczek hipotecznych, po prostu sprzedały
portfele dotychczas udzielonych pożyczek bankom
inwestycyjnym.
• Banki inwestycyjne następnie wyemitowały kilka typów
obligacji, opartych na pożyczkach - sekurytyzacja
• Klasycznie np. w przypadku przedsiębiorstw polega to na
emisji papierów wartościowych na rynku finansowym w
oparciu o aktywa firmy - mogą być to należności od
klientów, udzielone kredyty kupieckie, pożyczki oraz
strumienie pieniężne z tytułu np. wynajmowania
powierzchni handlowej.
Sekurytyzacja – druga przyczyna kryzysu
• Banki mają dużo szersze możliwości - mogą sekurytyzować
niemal wszystkie posiadane aktywa, od wierzytelności z
tytułu kart kredytowych, poprzez kredyty samochodowe, aż
po kredyty hipoteczne.
• Transakcja przebiega w kilku fazach. Jej początek to
utworzenie przez posiadacza aktywów (zwanego inicjatorem)
- bank lub przedsiębiorstwo - tak zwanej spółki specjalnego
przeznaczenia (ang. special purpose vehicle, SPV).
• Jej jedynym celem będzie emisja papierów pod zastaw
wierzytelności otrzymanych od inicjatora. Dlaczego taka
spółka musi powstać? Bo poprzez sprzedaż aktywów ryzyko
programu sekurytyzacji zostaje całkowicie
oddzielone od kondycji finansowej inicjatora.
„Prawie” same korzyści ……..
• Klasyczne przedsiębiorstwa: główną korzyścią jest
możliwość szybkiego przekształcenia w gotówkę aktywów o
dużo niższym stopniu płynności.
• Instytucje finansowe: poprzez upłynnienie wierzytelności
mogą w łatwy sposób pozyskać środki na akcję kredytową,
korzyścią dla banków jest możliwość obniżenia ilości
kapitału regulacyjnego alokowanego do posiadanych
aktywów, co poprawia wskaźniki kapitałowe - instytucje te
są zobligowane do utrzymania ustalonej ustawowo struktury
bilansu i wskaźników. Tak więc, sekurytyzacja pozwala
bankom uniknąć tworzenia dodatkowych rezerw,
wynikających z ryzyka części aktywów bilansu.
• Inwestorzy: otrzymują wyższe odsetki niż np.
za obligacje państwowe.
Ciekawostka …
Specyficznym typem wierzytelności są te,
które jeszcze nie powstały, lecz istnieją przesłanki ich
prawnego i ekonomicznego powstania w przyszłości.
W praktyce międzynarodowej wierzytelności przyszłe
są z powodzeniem wykorzystywane w procesie
sekurytyzacji.
Przykładem: cesja roszczenia z tytułu czynszu za
najem lokali w niewybudowanym jeszcze budynku.
Cesja taka może być dokonana na zabezpieczenie
kredytu bankowego udzielonego deweloperowi,
NAWET gdy nie są znane osoby lub firmy najemców
ani wartość inwestycji.
Powrót do źródeł ……….. kryzysu
• W 2007 roku okazało się, że część osób nie spłaca pożyczek
hipotecznych, a tym samym przychody banków z tytułu
udzielonych pożyczek hipotecznych są niższe, a płatności
za obligacje nie są tak duże jak wcześniej deklarowały banki
inwestycyjne.
• Dodatkowo nieruchomości zaczęły tracić na wartości. W tej
sytuacji okazało się, że obligacje są praktycznie
bezwartościowe, zabezpieczenia kredytów hipotecznych
mają niższą wartość niż wcześniej zakładano (i z każdym
dniem tracą na wartości wraz ze spadkiem cen
nieruchomości w USA)
• W efekcie problemy zaczęły przeżywać zarówno banki i
pośrednicy udzielający pożyczek, banki inwestycyjne
emitujące obligacje, instytucje ubezpieczeniowe oraz banki
i instytucje finansowe kupujące obligacje, oraz inni końcowi
inwestorzy
Efekty (bynajmniej nie wszystkie….)
• Wraz ze światowym kryzysem finansowym zmniejszyła się
wartość środków finansowych dostępnych w obrocie
międzybankowym.
• W rezultacie banki w większym stopniu będą musiały
koncentrować się na gromadzonych depozytach, co oznacza
konieczność pewnego ograniczenia liczby i wartości
udzielanych kredytów.
• Powyższe rozważania potwierdzają ostatnie tendencje
rynkowe obejmujące zaostrzenie kryteriów udzielania
kredytów bankowych przedsiębiorstwom oraz finansowania
dużych projektów inwestycyjnych.
• I na pocieszenie: wartość udzielonych w Polsce kredytów
stanowi 37 procent wartości PKB, podczas gdy w USA
wartość kredytów odpowiada 172 procent wartości
amerykańskiego PKB.
I cóż w tej sytuacji robić ….
Może powrót do …. ?
Chyba jednak nie, raczej:
• Zmierzch gospodarki finansowanej długiem (choć to nie
takie pewne …);
• Rewolucja w teorii bankowości;
• Powrót do tradycyjnych funkcji i roli banków;
• Klasyczne instrumenty finansowe;
• Nacjonalizacja banków – to chyba niezbyt sensowny pomysł;
• Koniec wirtualnych operacji finansowych?
• Może kilka spektakularnych bankructw w sektorze
bankowym ?
Chyba warto pamiętać, że …
1. Krytycznym elementem w rozwoju przedsiębiorczości jest umiejętność
przetransponowania wiedzy w praktykę zarządzania
2. Wiele osób wie co, ale nie wie jak ?
3. Trzeba tak zarządzać, żeby w pierwszej kolejności nie
zabrakło czasu, a dopiero później koncentrować się na
wszystkim innym
4. Należy zdać sobie sprawę, że nie ma żadnych recept czy
podstawowych rodzajów strategii, automatycznie zapewniających
powodzenie przedsiębiorstwu.
5. Nie może ich być, bo gdyby były, to powszechne ich stosowanie
wyeliminowałoby wszelkie ewentualnie wynikające z nich
przewagi konkurencyjne. Podstawy powodzenia danej firmy są
właściwe tylko dla niej
I tylko w małym świecie jesteśmy wielcy …..
Biznes i banki (o)polskie,
a kryzys finansowy – może wcale nie będzie
tak źle … ?
zrozumienie osoby podejmującej
decyzję
Powierzchnia terenów inwestycyjnych w bazie PAIiIZ
Powierzchnia terenów inwestycyjnych
w bazie Centrum Obsługi Inwestora
• Środki przeznaczone na realizację celów
strategii Lizbońskiej (w % ogólnej alokacji):
1. Pomorskie – 43,9 %
2. Opolskie – 43,1 %
3. Podlaskie – 43,0 %
• Środki przeznaczone na wspieranie przedsiębiorczości
(w % ogólnej alokacji):
1. Opolskie – 33,0 %
2. Kujawsko-pomorskie – 28,0 %
3. Zachodniopomorskie – 27,8%
Źródło: Opracowano na podstawie RPO na lata 2007-2013
poszczególnych województw
Ocena działalności przedsiębiorstw w województwie i
przewidywana ocena sytuacji w najbliższych
miesiącach wg. badań GUS (stan na czerwiec 2008)
Wyszczególnienie
Rodzaj prowadzonej działalności
Ocena
przemysł
budownictwo
handel
usługi
dobra
33,9
26,4
20,0
27,4
zadowalająca
54,6
78,9
60,5
63,9
zła
11,5
10,9
19,5
8,7
PRZEWIDYWANA OCENA SYTUACJI W NAJBLIŻSZYCH MIESIĄCACH
Poprawi się
23,8
38,1
19,1
15,1
Bez zmian
65,0
54,0
61,8
68,9
Pogorszy się
11,3
8,0
19,1
16,0
Warunki życia gospodarstw domowych w porządku od
najlepszych do najgorszych
„Diagnoza społeczna 2007”
1. Opolskie
2. Pomorskie
3. Dolnośląskie
4. Mazowieckie
5. Śląskie
6. Podlaskie
7. Wielkopolskie
8. Lubelskie
9. Lubuskie
10. Podkarpackie
11. Zachodniopomorskie
12. Kujawsko-pomorskie
13. Małopolskie
14. Łódzkie
15. Świętokrzyskie
16. Warmińsko-mazurskie
W chyba najlepszej z książek dotyczących
problematyki zarządzania, jaką jest Alicja w
krainie czarów, znaleźć można taki oto mniej
więcej fragment: Alicja zwraca się do Królowej
mówiąc: gdybyśmy w moim kraju biegły tak szybko
przez tak długi czas, to już byśmy gdzieś dobiegły.
Na co Królowa odpowiada: no to musisz
mieszkać w bardzo powolnym kraju. U nas
szybkość, z którą biegniemy, wystarcza, żeby
stać w miejscu. Gdybyśmy chciały
gdziekolwiek dobiec, to musimy biec
przynajmniej dwa razy szybciej.
I już na koniec :
„Dekalog przedsiębiorcy”
Nigdy nie pozwól, by zabrakło Ci płynności
finansowej.
Jedyną rzeczą wartą płynności, jest wypłacalność
firmy.
Nie trać czasu na próby zebrania pieniędzy, spędź go
na poszukiwaniu nowych możliwości ich zarobienia.
Nie bierz kredytów, jeśli nie są konieczne.
Znajdź instytucje finansowe, które obok cyfr wierzą
również w ludzi – rzadko kiedy instytucje finansowe
są Twoim partnerem.
Dekalog przedsiębiorcy
Naucz się mówić nie – również niektórym Twoim
klientom.
Bądź w ofensywie – realizuj swoje plany i
marzenia, ale mów o nich gdy je zrealizujesz.
Zakładaj, że rzeczywistość jest gorsza niż na to
wygląda – bo jest.
Jeśli wszystko idzie dobrze, to znaczy, że coś nie
jest w porządku, tylko ty o tym jeszcze nie wiesz.
Uwierz w siebie. Nigdy. Nigdy nie poddawaj się.
Dekalog przedsiębiorcy
Pamiętaj, że bankrutują przedsiębiorstwa,
a nie przedsiębiorcy
V. Askanas
Dziękuję !