Transcript Bilansowe uwarunkowania rozwoju akcji kredytowej w Polsce

Bilansowe uwarunkowania rozwoju akcji
kredytowej w Polsce
Jerzy Pruski
Prezes Zarządu BFG
Związek Banków Polskich
Warszawa, 18.04.2012 r.
1
Kredyty w polskim sektorze bankowym
2
Rozwój rynku kredytów w Polsce
Etapy rozwoju rynku kredytów
600
mld PLN
350
Kredyty w relacji do PKB w Polsce
mld PLN
19,4%
20%
Etap III
Etap III
300
15,4%
500
Etap II
Etap II
15%
250
Etap I
400
12,3%
Etap I
Przewyższenie
wolumenu kredytów
dla przedsiębiorstw
przez kredyty gosp.
domowych
300
200
Dynamiczny
rozwój kredytów
mieszkaniowychl
150
Ekspansja kredytów
mieszkaniowych w
latach 2006-2008
10%
7,7%
Podwojenie
200
wolumenu
7,9%
100
5%
2,5%
100
50
Rozwinięty rynek kredytów konsumpcyjnych oraz wzrost zainteresowania
banków kredytowaniem potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych
Etap III Ekspansja kredytów mieszkaniowych
Gospodarstwa domowe
Przedsiębiorstwa
Konsumpcyjne
Mieszkaniowe
Mieszkaniowe - PLN
3
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
Finansowanie przedsiębiorstw oraz początki kredytowania klientów indywidualnych
Etap II
Źródło: NBP.
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
Etap I
0%
0,2%
1996
0,3%
0
0
Zmiana struktury portfela kredytów
Struktura portfela kredytów w Polsce
Konwergencja do strefy euro
1996
100%
13,0%
12,5%
11,9%
10,4%
100%
17,3%
80%
80%
31,2%
Konsumpcyjne
60%
46,5%
44,1%
71,3%
Mieszkaniowe
60%
61,7%
40%
71,3%
Przedsiębiorstwa
20%
40%
40,9%
19,7%
20%
13,0%
Pozostałe
0%
1,5%
14,2%
7,8%
strefa euro
5,2%
20,5%
30,8%
21,9%
2005
Polska
100%
18,2%
2000
14,2%
2011
17,5%
0%
1996
1,5%
2011
10,4%
80%
31,2%
60%
Struktura portfela kredytów w polskim sektorze bankowym zbliżyła
się do struktury w strefie euro. Obecnie charakteryzuje ją niski
udział kredytów dla przedsiębiorstw i wysoki udział kredytów
konsumpcyjnych.
42,3%
40,9%
40%
20%
33,9%
0%
5,6%
17,5%
Źródło: NBP, EBC.
strefa euro
Polska
4
20%
10%
0%
19%
Polska
Polska
Dania
Cypr
UK
Portugalia
Holandia
Hiszpania
Szwecja
Irlandia
52%
48%
46%
60%
Luksem…
Malta
115%
71%
70%
67%
62%
61%
61%
Cypr
Luksem…
Malta
Hiszpania
Portugalia
Irlandia
Holandia
Dania
Włochy
Słowenia
Austria
68%
65%
60%
58%
57%
57%
55%
53%
53%
Grecja
Austria
Włochy
Francja
Niemcy
Finlandia
Słowenia
Estonia
146%
128%
85%
80%
Luksemb…
Cypr
Dania
Hiszpania
Holandia
Irlandia
UK
Portugalia
Malta
Szwecja
euro
Strefa
euro
Strefa
Kredyty dla przedsiębiorstw
43%
Grecja
Szwecja
50%
45%
44%
100%
Finlandia
41%
40%
Bułgaria
Francja
41%
38%
35%
Łotwa
Belgia
Bułgaria
339%
310%
204%
170%
170%
168%
167%
158%
157%
133%
118%
116%
114%
110%
107%
100%
93%
89%
84%
81%
77%
71%
56%
52%
51%
50%
Kredyty razem (z wył. rządu)
Francja
Strefa
Strefa…
euro
50%
euro
Strefa
euro
Strefa
Kredyty mieszkaniowe
38%
37%
80%
Niemcy
Estonia
36%
Łotwa
Estonia
Niemcy
34%
31%
31%
Węgry
Litwa
Czechy
50%
118%
Grecja
30%
40%
Łotwa
28%
23%
Finlandia
UK
Belgia
25%
24%
50%
Austria
Włochy
22%
19%
Czechy
Litwa
Węgry
23%
Polska
Polska
38%
100%
Belgia
19%
Litwa
30%
18%
Słowacja
40%
Słowacja
15%
40%
Słowenia
70%
20%
0%
Czechy
60%
13%
80%
Słowacja
Rumunia
80%
20%
120%
Węgry
0%
15%
140%
Rumunia
20%
Polska
Polska
160%
12%
60%
6%
180%
Bułgaria
Rumunia
Rozwój akcji kredytowej – analiza porównawcza
Kredyty w relacji do PKB (na koniec 2011 r.)
Zmiana relacji kredytów do PKB w okresie 2000-2011
35
40%
15
20%
20
p.p.
30
Polska
25
strefa euro
20
26,8
29,9
10
19,7
5
12,9
0
0,5
Kredyty dla s.
niefinansowego
5
PLN
Polska
FX
11,2
- kredyty mieszkaniowe
p.p.
15
10
Kredyty mieszkaniowe
Kredyty dla
przedsiębiorstw
7,0
12,7
12,9
0
strefa euro
razem
W okresie ostatniej dekady nie zmniejszył się
dystans Polski do krajów strefy euro.
Jedynie w przypadku kredytów
mieszkaniowych - pozytywna zmiana, głównie
za sprawą kredytów walutowych.
Źródło: EBC, Eurostat.
5
Polska na tle UE – kredyty per capita (2011)
Mieszkaniowe
EUR
EUR
0
Dania
Luksemburg
Szwecja
Holandia
UK
Irlandia
Cypr
Finlandia
Hiszpania
Francja
Niemcy
Strefa euro
Portugalia
Austria
Belgia
Malta
Grecja
Włochy
Estonia
Czechy
Łotwa
Słowenia
Słowacja
Polska
Litwa
Węgry
Bułgaria
Rumunia
10 000 20 000 30 000 40 000 50 000
49 836
39 573
25 191
22 504
19 479
17 960
15 735
15 215
14 271
12 656
11 987
11 402
10 711
9 979
7 580
6 978
6 857
6 067
4 379
2 897
2 700
2 523
2 267
1 879
1 829
1 351
600
361
Przedsiębiorstwa
Konsumpcyjne
Polska
wobec
strefy euro:
16,5%
0
Cypr
Irlandia
Luksemburg
Grecja
Austria
Dania
Francja
Finlandia
UK
Niemcy
Szwecja
Strefa euro
Holandia
Hiszpania
Portugalia
Słowenia
Węgry
Włochy
Malta
Belgia
Polska
Czechy
Rumunia
Bułgaria
Słowacja
Estonia
Łotwa
Litwa
2 000
4 000
EUR
6 000
4 192 Luksemburg
Cypr
3 712
Dania
3 597
Irlandia
2 916
Holandia
2 836
Szwecja
2 731
Austria
2 417
Hiszpania
2 388
Włochy
2 297
Strefa euro
2 280
Francja
2 047
Malta
1 893
Finlandia
1 673
Niemcy
1 529
Portugalia
1 412
Polska
Belgia
1 329
wobec
Grecja
1 260
strefy euro:
Słowenia
1 053
UK
920
Estonia
831
Łotwa
746
Czechy
735
Słowacja
670
Węgry
613
Litwa
592
Bułgaria
440
Polska
392
Rumunia
213
39,4%
EUR
0
10 000
20 000
30 000
40 000
10445
32 151
25 093
22 525
21 904
21 687
19 682
18 664
14 932
14 221
13 502
13 002
11 957
11 092
11 000
10 502
10 110
9 883
Polska
8 712
wobec
4 479
strefy
euro:
3 698
3 060
2 980
2 462
2 408
2 283
1 487
1 247
10,5%
PKB per
capita
(2011)
strefa
euro:
28 300
Polska
wobec
strefy euro:
34,2%
Polska:
9 670
Źródło: EBC, Eurostat.
Skala dysproporcji między Polską a strefą euro w zakresie relacji kredytów na mieszkańca do PKB per capita najmniejsza w przypadku kredytów konsumpcyjnych. Znacznie większe różnice w poziomie rozwoju dotyczą rynku
kredytów mieszkaniowych oraz kredytów dla przedsiębiorstw.
6
Rozwój kredytowania a wzrost PKB
Silny wzajemny związek rozwoju sektora
bankowego ze wzrostem gospodarczym
Zmiany r/r kredytów i PKB
Kredyty
PKB
40%
Istotne tempo
wzrostu kredytów
powyżej 20% to
okres 3 lat
Kredyty - kl. niefinans.
35%
Kredyty przedsiębiorstw
30%
CAGR* w okresie 2000-2011
8%
7%
PKB
6,7%
6%
PKB (prawa oś)
25%
5%
20%
4%
15%
3%
10%
2%
5%
1%
0%
0%
-5%
-1%
Aktywa
10,6%
13,8%
Kredyty
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
Depozyty
9,7%
0%
2%
4%
6%
8%
10% 12% 14%
* Obliczenia na podstawie nominalnych wartości pozycji
bilansowych i PKB.
Udział kredytów kl. niefinans. w sumie bilansowej
65%
Osiągnięcie wyższej dynamiki kredytów od aktywów
ogółem w okresie 2000-2011 było możliwe dzięki
zmianie struktury sumy bilansowej.
60%
55%
50%
Obecnie obniżenie tempa wzrostu sumy bilansowej
jest naturalnym ograniczeniem rozwoju akcji
kredytowej.
45%
40%
35%
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
30%
Źródło: NBP, GUS.
7
Struktura kredytów w Polsce
Kredyty w podziale na kategorie – zmiany kwartalne (mld zł)
Mieszkaniowe
złotowe
100%
45
Mieszkaniowe - realnie
40
Ekspansja
kredytów
mieszkaniowych
Przedsiębiorstwa - realnie
35
80%
Konsumpcyjne - nominalnie
Kredyty na cele
mieszkaniowe główny czynnik
wzrostu kredytów
25
20
20%
0
80%
-5
60%
-10
40%
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
100%
2002
41%
37%
31%
2002
2005
2008
62%
38%
2011
Przedsiębiorstwa
5
2001
69%
0%
10
2000
63%
40%
Słaba akcja
kredytowa
1999
59%
60%
30
15
walutowe
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
29%
23%
24%
26%
71%
77%
76%
74%
2002
2005
2008
2011
20%
0%
Źródło: NBP.
Dostępność taniego finansowania umożliwiła bankom stworzenie atrakcyjnej oferty kredytów mieszkaniowych,
która w połączeniu z dużym zapotrzebowaniem gospodarstw domowych na mieszkania pozwoliła na dynamiczny
rozwój akcji kredytowej.
8
Ekspansja kredytów mieszkaniowych walutowych
100%
walutowe
złotowe
Zmiana r/r
mld PLN
20
Ekspansja
kredytów
mieszkaniowych
Kredyty mieszkaniowe (realnie)
350
mld PLN
80%
300
15
60%
Mała skala
Ograniczona
kredytowania
skala
na
cele
kredytowania
gosp.
mieszkaniowe
10
domowych
5
0
40%
250
20%
200
0%
-5
54,1% przyrostu
przypadło na okres
zaledwie 3 lat
150
307,5
mld zł
166,5
mld zł
-20%
100
-40%
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
-10
2006
2007
2008
2009
2010
50
2011
25
2011
2010
2009
2008
1999
20
2007
0
Zmiany kwartalne (realnie)
mld PLN
2006
2005
2005
2004
2004
2003
2003
2002
2002
2001
2001
2000
2000
1999
kredyty mieszkaniowe walutowe
15
środki zagraniczne
10
Dynamiczny rozwój kredytów
mieszkaniowych - generowany głównie przez
wzrost kredytów walutowych, znacznie
tańszych od kredytów złotowych dzięki
pozyskanym z zagranicy środkom
finansującym.
5
0
-5
-10
-15
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
Tysiące
Zmiany kwartalne i r/r kredytów mieszkaniowych (realnie)
25
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Źródło: NBP.
9
Rynek kredytów dla przedsiębiorstw
25
50%
walutowe
mld PLN
złotowe
20
Wstrzymanie
kredytowania w
okresie kryzysu fin.
15
Ograniczona
skala
kredytowania
gosp.
domowych
10
5
Kredyty dla przedsiębiorstw
Wolumeny (mld zł)
Struktura
40%
Zmiana r/r
Spadek wolumenu w
okresie dekoniuktury
gospodarczej
30%
350
walutowe
300
złotowe
100%
80%
20%
29%
23%
24%
26%
77%
76%
74%
250
60%
200
10%
150
0
0%
40%
71%
100
20%
-5
-10%
-10
-20%
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
II
III
IV
Tysiące
Zmiany kwartalne i r/r kredytów dla przedsiębiorstw (realnie)
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
50
0
2002
0%
2005
2008
2011
2002 2005 2008 2011
2011
Źródło: NBP.
W okresie ostatnich lat utrzymuje się stabilny udział kredytów walutowych w portfelu kredytów dla przedsiębiorstw
(udział w przedziale 25%-30%).
10
Finansowanie akcji kredytowej
11
Źródła finansowania działalności kredytowej
Kredyty a depozyty i środki zagraniczne (realnie)
Wolumeny (mld zł)
900
Zmiany wolumenów (mld zł)
400
10 399
800
350
Nadpłynność w sektorze bankowym,
mały udział środków zagranicznych
w finansowaniu banków
700
Emisja dłużnych pap. wart.
Środki zagraniczne
300
Depozyty kl. niefinans.
600
250
143
Kredyty dla kl. niefinans.
500
12
200
400
Wzrost środków
zagranicznych
300
14
1
150
196
21
124
200
220
100
100
5
150
16
187
63
50
Depozyty kl. niefinans.
Kredyty dla kl. niefinans.
Największe zróżnicowanie struktury źródeł
finansowania to lata 2005-2008 – okres
zwiększonego napływu środków zagranicznych.
Poza tym okresem – finansowanie działalności
bankowej w Polsce głównie w oparciu o
depozyty.
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
0
64
0
Środki zagraniczne
Udziały w
przyroście
środków
finansujących
1996-2000
2001-2004
2005-2008
2009-2011
Depozyty
87%
75%
59%
88%
Środki
zagraniczne
12%
19%
38%
7%
Emisja pap.
wart.
0%
6%
3%
6%
12
Depozyty jako źródło finansowania
Zmiany depozytów w relacji do PKB
Depozyty kl. niefin./PKB
50%
47,0%
9%
Dynamika PKB
Wyższe tempo zmian
depozytów
8%
Zmiany depozytów w relacji do PKB
7%
45%
Poniżej dynamiki PKB
6%
40%
5%
4%
35%
3%
2%
30%
1%
27,9%
0%
Wzrost
Podwyższona
dynamika
depozytów
Stagnacja
Wzrost
Osłabienie przyrostów
w okresie dekoniunktury
oraz odpływ środków na
rynek kapitałowy
Wzrost
depozytów m.in.
w wyniku
wycofania
środków z giełdy
Rynek depozytów cechuje wysoka wrażliwość na sytuację w
gospodarce i na rynku finansowym:
 w efekcie dekoniunktury utrzymuje się długotrwałe
osłabienie przyrostu depozytów,
 w okresie koniunktury na giełdzie możliwy jest również
odpływ środków z banków.
Źródło: NBP.
13
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
-1%
1996
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
25%
Procykliczne zmiany depozytów
Depozyty kl. niefinansowych (realnie)
Depozyty gosp. domowych (realnie)
mld PLN
mld PLN
800
800
Średnioroczne tempo
Średnioroczny przyrost
Średnioroczne tempo
Średnioroczny przyrost
700
700
600
600
12,5%
62,4 mld zł
500
500
400
400
4,4%
14,4 mld zł
300
2011
2010
2009
2008
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
21,7%
29,0 mld zł
1996
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
0
1997
0
1996
100
100
0,0%
0,02 mld zł
2007
200
2006
21,1%
37,8 mld zł
200
2005
300
13,0%
41,9 mld zł
Źródło: NBP.
Przy dekoniunkturze należy oczekiwać, że przyrosty depozytów będą słabły.
14
Finansowanie wzrostu akcji kredytowej
Udział w sumie bilansowej
Finansowanie akcji kredytowej
mld PLN
1 000
65%
Depozyty kl. niefinans.
Kredyty kl. niefin.
Zagranica
Środki fin.
60%
195
mld zł
Kredyty dla kl. niefinans.
800
Aktywa finansowe
55%
50%
600
400
Depozyty
Kredyty
45%
621
mld zł
782
mld zł
40%
35%
30%
200
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
0
1997
1996
25%
Źródło: NBP.
Źródłem finansowania wzrostu akcji kredytowej oprócz przyrostu depozytów było wykorzystanie nadwyżki depozytów nad
kredytami, a od 2005 r. dodatkowo środki zagraniczne. W efekcie średnioroczna dynamika kredytów (13,8%) przewyższyła
tempo wzrostu sumy bilansowej (10,6%) i depozytów (9,7%).
W sytuacji odpływu środków zagranicznych przy braku alternatywnych źródeł finansowania dynamika kredytów będzie niższa
od depozytów.
15
Zjawisko ograniczenia finansowania z zagranicy
Środki
Środki zagraniczne
zagraniczne (z wył. BGK)
Wolumen (mld zł)
Nominalnie
Realnie
180
Nominalnie
Realnie
165
159,5
160
160
140,9
Wolumen (mld zł)
Najwyższy
wolumen
155
145,2
140
150
120
145
2008
2009
2010
2011
2011
2012
2012
Zmiana środków w okresie VI 2011-II 2012
Zmiany wolumenu (mld zł) - realnie
20
Środki zagraniczne
15
10
-14,2
-19,5
5
0
-5
5,2
-10
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4
2008
2009
2010
I
II
III
IV
V
VI VII VIII IX
2011
II
I
XII
XI
Średni m-ny
spadek:
1,8 mld zł
X
IX
VI
Q4
Q1
Q2
Q3
Q4
Q1
Q2
Q3
Q4
Q1
Q2
Q3
Q4
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
I
II
2007
V
130
IV
60
III
135
I
80
II
80,6
VIII
Spadek
wolumenu:
14,2 mld zł
140
VII
100
X
XI XII
I
II
2012
Odpływ
środków
Napływ
środków
Zmiana netto
środków
Źródło: SIS NBP.
16
Szacowana zmiana kredytów – hipotetyczny scenariusz (1)
ZAŁOŻENIA
∆ środki finansujące
=
Przyrost depozytów
(średnioroczna zmiana z okresu najwyższych przyrostów - lata 2005-2011)
Odpływ środków zagranicznych
(zannualizowana zmiana z okresu czerwiec 2011 – luty 2012)
+ 62,4 mld zł
- 29,2 mld zł
Wynik finansowy za 2012 r.
(przyjęto na poziomie 2011 r. pomniejszony o wypłatę dywidendy
za 2011 r. – 30%)
+ 10,6 mld zł
17
Szacowana zmiana kredytów – hipotetyczny scenariusz (2)
∆ instrumenty dłużne (mld zł)
∆ środki finansujące (mld zł)
∆ Depozyty
∆ Środki
zagraniczne
+
-
8,8
62,4
29,2
20%
= 43,8
∆ Kredyty (mld zł)
80%
∆ Zysk
+
10,6
35,0
Wzrost o 4,6%,
tj. 3x mniej niż CARG z okresu 2000-2011
Wzrost kredytów o 4,6% r/r przy dynamice PKB na poziomie 2-3% i inflacji na poziomie celu inflacyjnego będzie
oznaczać spadek kredytów w relacji do PKB. Przełamanie tego negatywnego hipotetycznego scenariusza jest
możliwe w przypadku:
 szybkiego rozwoju alternatywnych do depozytów krajowych źródeł finansowania banków,
 napływu/zahamowania odpływu oszczędności zagranicznych.
18
www.bfg.pl
19