Transcript Ordfører Helge Njåstad, Austevoll

Verdiskaping langs kysten
Helge Andre Njåstad
5. mars 2013
Austevoll er ein aktiv næringskommune
•
•
•
•
Fiskeri, havbruk og offshore er dei største næringane til Austevoll.
Austevoll har 25 havgåande ringnotfarty.
Austevoll er blant landets største havbrukskommunar. Mange anlegg i kommunen og eigarskap frå
Austevoll langs kysten.
Kommunen har fleire store offshorerederi som eig tilsaman ca 100 offshore fartøy. DOF er det største.
25% av flåten registrert i Bergen er frå Austevoll.
Korfor er me der me er i dag? Sildeeventyret – Bilete frå Bekkjarvik
Når silda forsvann i 1957
hadde ikkje Austevoll industri, skule
eller andre ”exit strategy”. Men ei tru
på fiskeri og derfor fortsatte
austevollingen med det dei kunne,
nemleg å fiske…
Korfor er me der me er i dag? Sildeeventyret – Bilete frå Bekkjarvik
”Manon” lasta på 70-tallet.
”Manon” lasta på 70-tallet.
Når kvotene kom på 70-tallet var
Austevoll nesten åleine igjen på havet.
Det er bakgrunnen for at Austevoll er
der dei er innanfor fiskeri i dag…
10 av 25 Austevollsbåtar i 2012
Ship of the year 2012
Investeringsvilje frå fiskeriinntekter til
havbruk / offshore dei siste 30 år
Hadde me vært eige land…
120000
100000
80000
60000
40000
20000
0
Verdiskaping pr innbygger i $
Kommuneøkonomi…
Oljeledninger og
vannkraft skaper
søkkrike kommunar.
Blod, svette og tårer
gjennom
generasjoner med
fiskeri og havbruk
gjev lite att i
kommunekassen.
(eigedomsskatt på eit
par hundre tusen for
dei med flest anlegg)
12
10
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
-12
1990
1992
1990
1992
1994
1996
1998
2000
2002
2004
Kommuneøkonomi
Hadde kommuneøkonomien vært inspirasjon til
kommunevåpenet
Dette har me problem å forklare våre innbyggere at skal vera rett
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Øygarden - 4134 innbyggere
Store inntekter frå anlegga
Kolsnes og Sture. Dette gjer
kommunen ca 116 millionar
årleg. Kommunen får behelde
alt pga at eigedomsskatt ikkje er
med i utgjevninga. Øygarden
sine innbyggjarar får ca 360 mill
til tenester.
Austevoll - 4800 innbyggere
Samfunnet bidrar med stor
verdiskaping. Men verdiar skapt
av fiskerinæringa, offshore og
havbruk gjer ingen direkte
inntekter til kommunen. All
selskapsskatt skal direkte til
Oslo frå 2009. Austevoll sine
4800 har om lag 250 mill til
tenester.
Får kommunar med enorme inntekter meir igjen?
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
2003 – Verst tenkelege utgangspunkt
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
-12 1963
1966
1969
1972
1975
1978
1981
1984
1987
1990
1989
1992
1995
1998
2001
2004
2007
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Slik var budsjetthaldninga i kommunestyret… (Is i magen)
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Austevoll kommune
2003
• På tide med ny start for Austevoll kommune. – Samling i botn.
• Me bestemte oss for å forsøke å endre Austevoll sitt «image» frå den
fattige kommunen til eit samfunn som lykkes og går bra.
• JA-kommune
• Fokus på økonomi
• Samarbeid med private
• «Overskriftskampanjer» framfor «underskriftskampanjer»
Austevoll kommune
Austevoll kommune
• Opprør og krig?
Prinsipp eller resultat?
Austevoll kommune
Austevoll-modellen
•
Austevoll modellen
Austevoll kommune
•
Austevoll satsar meir på
dialog framfor «krig» og
«opprør» for å skape resultat
for austevollingane.
Austevoll kommune
Austevoll kommune
Slik kan Storebø sjøfront sjå ut om få år…
Austevoll kommune
BA på torsdag
• JA kommunen
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
JA-kommune
• Betyr og å hjelpe vanlege folk
med mindre saker også.
• JA-haldning smitter
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Men ikkje alltid enig med Fylkesmannen…
Austevoll kommune
Austevoll lykkes med å få positiv folketalsutvikling
2,39%
2,38%
3,49%
4850
austevollingar
ved sist telling
Austevoll kommune
Austevoll kommune
Negativt fokus internt
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Kritisk til snuoperasjon
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Agendarapporten
• Hovudforklaringa på
snuoperasjonen frå
årlege underskott til
årlege overskott.
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Agenda viste innsparing på 43,6 mill ved å velje «best practice»:
Netto kost pr just.innb.
(1000 kr)
Hovedformål
Delformål
Austevoll 03
Barnehage
sektoren
Barnehageformål
6,52
Undervisning inkl spes undervisning
55,51
Skyss 1)
6,45
Undervisnings Gr skole for voksne
0,29
formål
SFO
2,66
Musikk- og kulturskole
1,35
Lokaler
10,68
Kirke og
Kultur
0,71
kultur
Kirke
0,55
Pleie og omsorg
9,60
Helse
1,32
Sosialkontor
1,09
Barnevern
0,91
Administrasjon
3,39
Vann, avløp og renovasjon
0,22
Brann- og ulykkesvern
0,34
Tekniske
Kulturminne, natur og milj
0,06
formål
Samferdsel
0,22
Bolig
0,20
Tilrettelegging/bistand, næringsliv0,07
Totalt
Bruker minst
5,11
40,59
4,64
-0,25
2,12
-0,28
7,75
0,47
0,29
7,37
0,74
0,81
0,63
2,47
-0,30
0,34
0,03
0,22
-0,28
-0,09
Innnsparing, bruker minst
Austevoll 03
Kommune,
bruker minst
Antall akt
innb.
Hurum 03
Sørum 03
Etne 03
Sund 03
Fusa 03
Sveio 03
Sveio 03
Hurum 03
Sørum 03
Gran 03
Sund 03
Sørum 03
Sveio 03
Gran 03
Gran 03
Austevoll 03
Sørum 03
Hurum 03
Etne 03
Fusa 03
2)
308
731
327
4439
273
731
731
4439
4439
4439
4439
4439
4439
4439
4439
4439
4439
4439
4439
4439
Behov per
innbygger
118 %
104 %
51 %
78 %
110 %
Totalt (mill kr)
Per akt innb
(1000 kr)
Delformål
Hovedformål
1,41
14,91
1,81
0,54
0,54
1,64
2,93
0,24
0,26
2,63
0,61
0,14
0,22
1,02
0,52
0,00
0,03
0,00
0,49
0,15
Austevoll kommune valde 14 mill og klarte det…
0,4
10,9
0,6
2,4
0,1
1,2
2,1
1,1
1,2
17,4
2,2
11,7
2,7
0,6
1,0
4,5
0,0
0,1
0,0
2,2
0,7
3,0
43,6
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Agenda - Snuoperasjon
• Ein organisasjon med etablert sannhet at «alle steiner er snudd» og
ting er alt skore til beinet treng først å få felles «kriseforståelse».
• Agenda bidrog til det. Sunt å få nokon utanfrå å fortelje at andre
har klart å drive meir effektivt.
• Agendarapport arbeidet vart breidt forankra i organsiasjonen,
tillittsvalde og politikkarar. Suksesskriterie for å kunne lykkes.
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Underskudd blei til slutt overskudd
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Underskudd vart til overskudd
Men tungt i ROBEK likevel. 45 mill skulle
betalast tilbake.
4,2
1,4
0,3
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
-2,5
-8,2
-9
-9,9
2005
2006
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Kreativitet i lag med private snur stemningen. Optimisme
Austevoll kommune
Austevoll kommune
Kommunen som TV2 omtalte som
«Superkommunen» 6. juni 2012
Austevoll kommune
Normen er ein hall pr 5000 innbyggere. Austevoll har 4835
innbyggere og kommunestyret vedtok i april samrøystes å
bygge hall nr 2 i samarbeid mellom kommune / næringsliv.
Alt for å skape ein god kommune å bu i…
Fekk lov å fyre av
fyrste salven på
dette
byggeprosjektet.
Og neste er symjehall
Skisseprosjekt presentert
kommunestyret 1. november 2012
Symjehall
Skisseprosjekt
Marstein Fyr sett i stand gjennom
samarbeid kommune / næringsliv
2013 – Samarbeid med
Festspillene i Bergen.
15,9
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
2011: Frå den fatiggste kommunen i landet
til ein kommune med kontroll
11,2
9
4,2
3
1,4
1
0,3
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
-2,5
-8,2
-9
-9,9
-11,2
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Ut av ROBEK etter rekneskap 2011
• Austevoll har vært på robek siden 2001.
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Konkurranseutsetting 2012
• I budsjett for 2012 bad kommunestyret om å vurdere
konkurranseutsetting av to område reinhald og pleie og omsorg.
• Bakgrunnen var ynskje om kostnadseffektiv drift, skilje mellom
forvaltning og drift og definering av kvalitet.
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Er det noko å spare på konkurranseutsetting?
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Er det noko å spare på konkurranseutsetting?
Konkurranse og
reduksjon i omfang gav
innsparing på 2,9 mill.
Oppstart 1. november.
Austevoll kommune – Ordførar Helge Andre Njåstad
Konkurranseutsetting
• Austevoll er fyrste
«småkommunen» i landet som
konkurranseutsetter pleie og
omsorg.
• Austevoll er og fyrste
kommunen som
konkurranseutsetter både
sjukeheim og heimebaserte
tenester i ein og same kontrakt.
Konkurranseutsetting
Tilbudsbefaring 19. oktober
Innleveringsfrist 24. november
Austevoll kommune
Fekk 4 tilbod
• = Det er eit marknad som vil konkurrere om oppdraget. Myten om at
ingen vil konkurrere i små kommunar er avliva.
• 3 tilbod innan fristen
• HOAS
• Attendo
• Aleris
• 1 tilbod levert for seint av bod
• Norlandia care
Austevoll kommune
Framdriftsplan
•
•
•
•
5. og 6. februar – Forhandlingar med aktørane
13. og 14. februar – Synfaring på aktørane sine sjukeheimar i Oslo
18. og 19. februar – Avsluttande forhandlingar
14. mars – Kommunestyret tildeler oppdraget.
• 2013 – Ny aktør overtar driften.
Inntrykket: Kvaliteten er svært god. Det er profesjonelle aktørar som kan
drifte eldreomsorg. Bransjen har godt omdøme og leverer gode resultat.
Beskriver kvaliteten. Prisene er i det området kommunen forventa.
Austevoll kommune
Konkurranseutsetting – erfaringar så langt
• Betre kvalitet (meir aktiviteter, betre system osv)
• Lavare pris (10 innsparing)
• Kulturrevolusjon i organisasjonen. Fokus på omdøme, brukarar i
fokus osv.
• Skille mellom forvaltning og drift. Kommunen kan reindyrke bestillar
og kontrollørrolla.
• Kommunal tenesteproduksjon har godt av å bli utfordra. Andre kan
og ha smarte løysingar og eit fokus som er bra.
Austevoll kommune
Budsjett 2013
• Kutt
Austevoll kommune
Budsjett 2013
• Kutt i skattene
Austevoll kommune
Budsjett 2013
• Fordi strukturgrepa våre begynner å virke og gje effekt.
• Optimismen smitter og folk flytter til kommunen.
• Næringslivet har kommunen på lag
• Konkurranseutsetting virker – frigjer over 10 mill på ein liten
kommune.
• Elles stram budsjettstyring og lojalitet til budsjett.
Austevoll kommune
Austevoll i 2013
• Effekt av konkurranseutsetting av
reinhald og pleie og omsorg
• 2,4 mill ekstra til skule frå
politikkarane på toppen av rådmannen
sine 1,77 årsverk ekstra.
• 350.000,- nye penger til idretten
• 400.000 til kultur
• 150.000,- til ridehall
• Eigedomsskatten på bustader,
fritidshus og næring blir tatt bort.
Førebels rekneskapsresultat 2012 viser
21,3 mill i overskott for Austevoll
kommune
Austevoll kommune
No er det kjekt å vera lokalpolitikkar
Oppsummering på ynskelege
verkemidlar:
• Gje kommunane andel av lokal verdiskaping
(selskapskatt, arealsvgift)
• Forenkle plan og bygningslovverket – prosessene og
andre myndigheter sin innsigelsesrett
• Bruk deler av oljeformuen til landet på å bygge
infrastruktur / veg. Kan ikkje vera slik at tog på
austlandet er staten sitt ansvar og vegar langs kysten
skal bompengefinansierast!
• Legg til rette for gode generasjonskifter i distriktene og
ein fornuftig skatte og arveavgiftspolitikk som sikrar
lokalt eigarskap og i framtida.
• La oss få lov å vera JA-kommunar.