Transcript Phân tích
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ LUẬT DÂN SỰ Ths. Lương Văn Lắm Khoa Luật Dân Sự, Trường ĐH Luật Tp.HCM Nội dung chính và Tài liệu của môn học • Khái quát nội dung chính: Các phần, chế định • Tài liệu tham khảo: Giới Văn bản quy phạm PL thiệu Giáo trình, tập bài giảng Khác Giới thiệu Phần 1: QĐC BLDS 2005 Phần 2: TSSH và TK Phần 3: NVDS và HDDS Phần 4: Thừa kế Phần 5: QSDĐ Phần 6: SHTT và CGCN Phần 7: QHDS có YTNN BÀI 1: ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHỈNH CỦA LDS ĐT ĐC QHTS QHNT Trong các giao lưu DÂN SỰ (theo nghĩa rộng) Quan hệ tài sản Phân tích Định nghĩa Ví dụ minh hoạ Mô hình Tài sản • Theo nghĩa thông thường? • Dưới góc độ pháp lý: Điều 163 BLDS Vật Quyền tài sản Tài sản Giấy tờ có giá Tiền Đặc điểm của QHTS Phân Tính ý chí tích Tính hàng hoá – tiền tệ Đền bù tương đương (ngang giá) (Trường hợp ngoại lệ?) Mang nội dung kinh tế Các QHTS do LDS điều chỉnh QHTS QHSH (TS hữu hình và vô hình) QHNV DS VÀ Hợp đồng DS QH Thừa kế QH Sử dụng đất QUAN HỆ BỒI THƯỜNG THIỆT HẠI QH NHÂN THÂN DO LDS ĐIỀU CHỈNH Phân tích Khái niệm Phân biệt lợi ích nhân thân và quyền nhân thân Ví dụ thực tiễn Mô hình Các Quyền NT mới được BS BLDS 2005 Ghi nhận thêm các QNT mới Điều 33: Quyền hiến bộ phận cơ thể người Điều 34: Quyền hiến xác, bộ phận cơ thể người sau khi chết Điều 35: Quyền nhận bộ phận cơ thể người Điều 36: Quyền xác định lại giới tính Bình luận Vấn đề Ý nghĩa việc bổ sung Mang thai hộ? Thay đổi giới tính? Việc được chết? Các lợi ích nhân thân khác? CÁC NHÓM QHNT DO LDS ĐIỀU CHỈNH Căn cứ phân loại: thuộc tính tài sản QHNT KHÔNG LIÊN QUAN YẾU TỐ TÀI SẢN (ĐIỀU 26 – ĐIỀU 51 BLDS) QHNT CÓ LIÊN QUAN YẾU TỐ TÀI SẢN (Chủ yếu trong phần 6 của BLDS: SHTT) QHNT Phân tích Các đặc điểm (so sánh với các đặc điểm của QHTS) Ngoại lệ: được phép chuyển giao (Điều 738, Điều 742 BLDS) Biện pháp bảo vệ Quyền NT (Điều 25, so sánh với Điều 9 và Điều 255) PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHỈNH BP CT ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH QUAN HỆ TÀI SẢN QUAN HỆ NHÂN THÂN Trong các giao lưu dân sự PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHỈNH Phân Khái niệm tích Mối liên hệ với ĐTĐC Có mang tính chủ quan, ý chí của nhà nước? PPĐC (TT) Đặc điểm Bình đẳng, độc lập về tổ chức và tài sản Tự nguyện, tự định đoạt Giải quyết tranh chấp ưu tiên thông qua trung gian, hoà giải (trọng tài hoặc toà án trong các trường hợp cần thiết) Chế tài chủ yếu mang tính tài sản (tham khảo Điều 9, 25 và 255 BLDS) Bình luận So sánh PPĐC ngành luật hành chính và hình sự? Ngoài các phương pháp thoả thuận, tự định đoạt, ngành luật dân sự có sử dụng phương pháp hành chính mệnh lệnh? Chứng minh ngành LDS là một ngành luật độc lập trong hệ thống pháp luật Việt Nam. BÀI 2: NHIỆM VỤ, CÁC NGUYÊN TẮC CƠ BẢN VÀ NGUỒN CỦA LUẬT DÂN SỰ NHIỆM VỤ BLDS và Ngành LDS? Điều 1 BLDS Các chế định luật, Cơ quan tổ chức CTQ phải thực hiện nhiệm vụ? CÁC NGUYÊN TẮC CƠ BẢN CỦA LDS Khái niệm Các nhóm Bản chất QHDS Pháp chế XHCN Đạo đức, truyền thống (Đ 4, 5, 6 & 7) (Đ 9, 10 & 11) (Đ8 & 12) ĐIỀU 4: TỰ DO, TỰ NGUYỆN CAM KẾT, THOẢ THUẬN PHÂN TÍCH Khái niệm: Tự do, Tự nguyện? Cam kết, Thoả thuận? Liên hệ Điều cấm, Đạo đức XH (Đ128)? Vị trí của nguyên tắc? Nội dung? Biểu hiện: Quyền KD, NCST, giao kết HĐ DS, lập di chúc… ĐIỀU 5: BÌNH ĐẲNG Phân tích Khái niệm Nội dung Dấu hiệu sự bất bình đẳng? Ví dụ minh hoạ/biểu hiện trong các chế định? ĐIỀU 6: THIỆN CHÍ, TRUNG THỰC Phân tích Khái niệm Nội dung Dấu hiệu của sự lừa dối? Ví dụ minh hoạ/biểu hiện trong các chế định? ĐIỀU 7: CHỊU TNDS Phân tích Khái niệm Nội dung: TNDS trong HĐ và ngoài HĐ Ví dụ về vụ “Prince VN"? NGUỒN CỦA LDS Phân tích Khái niệm Điều kiện Phân loại NGUỒN CỦA LDS (tt) Khái niệm Theo nghĩa rộng? Theo nghĩa hẹp? Điều chỉnh các QHXH thuộc ĐTĐC NGUỒN CỦA LDS (tt) Điều Cơ quan NN CTQ ban hành kiện Chứa đựng QPPL Dân sự Tuân thủ trình tự luật định (Luật ban hành VB QPPL 2008) NGUỒN CỦA LDS (tt) Phân loại (Dựa vào HLPLý) Hiến pháp (chủ yếu Chương 2 & 5) BLDS Các bộ luật và luật khác VB dưới luật Tập quán pháp (Đ3) Bình luận: về các án lệ, công văn…? (Không là nguồn LDS) HIỆU LỰC PHÁP LUẬT CỦA BLDS 2005 Phân tích CSPL: Đ2 BLDS Theo thời gian Không gian Chủ thể Hiệu lực hồi tố theo NQ 45/2005 của Quốc hội (GDDS có nội dung và hình thức phù hợp BLDS) QUY PHẠM PHÁP LUẬT DÂN SỰ Phân tích Khái niệm Cấu tạo: Gồm 3 phần, Bản chất QHDS nên phần chế tài thường bị khuyết Phân loại QPPL: QP Định nghĩa, Mệnh lệnh, Tuỳ nghi lựa chọn, Tuỳ nghi (Bản chất QHDS) ÁP DỤNG LUẬT DS Phân tích Khái niệm: Cơ quan NN-Sự thật khách quan-QPPL định/Bản án Quá trình: Xác đinh Sự thật khách quan Áp dụng LDS CQNN CTQ Quyết QPPL Quyến Định/Bản án Cơ quan, Tổ chức CTQ: Toà án, Trọng tài… Nội dung: Công nhận hoặc bác bỏ QDS; Buộc phải thực hiện NVDS; áp dụng biện pháp cưỡng chế cần thiết ÁP DỤNG TẬP QUÁN CSPL Đ.3 BLDS Khái niệm TQ Điều kiện Ý nghĩa quy định? ÁP DỤNG TƯƠNG TỰ CSPL Đ.3 BLDS Khái niệm Điều kiện Các mức độ: QĐTT/PL ÁP DỤNG QUY ĐỊNH TƯƠNG TỰ MÔ HÌNH QPPL A (CĐịnh trong HĐ DV) Không tồn tại QPPL B tương ứng QHXH A Trực tiếp điều chỉnh Điều chỉnh gián tiếp (Áp dụng TT QPPL) QHDV QHXH B (VD: QHXH trong việc đổi công cho nhau) BÀI 3: QUAN HỆ PHÁP LUẬT DÂN SỰ VẤN ĐỀ CHÍNH KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM CÁC THÀNH PHẦN CĂN CỨ LÀM PHÁT SINH, THAY ĐỔI, CHẤM DỨT PHÂN LOẠI QUAN HỆ PHÁP LUẬT NGHIÊN CỨU VỤ VIỆC (“CASE STUDY”) CTY SAM PANH MATXCOVA (1) CTY CP SONADEZI LONG BÌNH (4) CỤC THA TỈNH ĐỒNG NAI (2) VIETIN BANK (CN KCN BIÊN HOÀ) (3) TAND TỈNH ĐỒNG NAI (5) TTDV BÁN ĐẤU GIÁ TÀI SẢN (ĐN) (6) TÓM TẮT VỤ VIỆC (tt) CTY SAM PANH MATXCOVA MATXCOVA(1) CỤC THA TỈNH ĐỒNG ĐỒNGNAI NAI(2) VIETIN BANK VIETIN BANK (CN KCN BIÊN (CN KCN BIÊN HOÀ) (3) HOÀ) CTY CP SONADEZI CTY CP SONADEZI LONG BÌNH (4) LONG BÌNH TỔNG CTY VLXD TCT VLXD N.1 No.1 (FICO) (FICO) (7) (7) TTDV BÁN ĐẤU GIÁ TTDV TÀIBÁN SẢNĐẤU (ĐN) GIÁ TÀI(6) SẢN (ĐN) TÓM TẮT VỤ VIỆC (tt) PHÂN TÍCH Đối tượng trong các GDDS: Tiền, Quyền SDĐ và/hoặc tài sản gắn liền với đất Các GDDS chủ yếu: vay, thế chấp, thuê, mua bán… VẤN ĐỀ PHÁP LÝ QUAN TÂM Phân tích Hỏi Trong vụ việc nêu trên Khái niệm QHPLDS QHPL nào là quan hệ DS? QHPL nào không phải là QH PLDS? ĐẶC ĐIỂM CỦA QHPL DS Phân tích Tồn tại ngay cả khi chưa có QPPL DS trực tiếp điều chỉnh (theo Đ 3 BLDS) Độc lập về TS, tổ chức và bình đẳng về địa vị pháp lý Đa dạng về chủ thể, khách thể và PP bảo vệ (Đ9, 25 và Đ255) THÀNH PHẦN CỦA QHPL DÂN SỰ Phân tích Trong từng QHPL nêu trên, chỉ ra: Chủ thể Khách thể Nội dung Đặc điểm QHPL DÂN SỰ (tt) Phân tích Chủ thể tương ứng trong từng loại QHPLDS CT có quyền luôn luôn được xác định Các quyền và NV tương ứng nhau Trong một số TH các chủ thể chỉ có quyền hoặc nghĩa vụ KHÁCH THỂ CỦA QHPLDS Loại KT Tài sản theo Đ 163 (Trong QHSH, QHTK, QHQSDĐ) Hành vi (Trong các QHNV, QHHĐ) Các GTNT (Trong các QHQNT) Kết quả hoạt động tinh thần sáng tạo (Trong QH Quyền SHTT) NỘI DUNG CỦA QHPL DÂN SỰ GỒM NVDS (Đ 280): Biểu hiện Phải thực hiện, Phải kiềm chế không thực hiện, Phải chịu TNDS QUYỀN DÂN SỰ (Do pháp luật quy định hoặc/và do thoả thuận) CĂN CỨ LÀM PHÁT SINH, THAY ĐỔI CHẤM DỨT Tương ứng trong vụ việc trên Hợp đồng thuê? HĐ mua bán? Hợp đồng vay? Bản án của Toà án? Quyết định của Cơ quan THA?... CSPL: Đ13 BLDS BÀI 4: CHỦ THỂ QUAN HỆ PHÁP LUẬT DÂN SỰ Chủ thể Cá nhân Pháp nhân Tổ hợp tác Hộ gia đình Nhà nước CÁ NHÂN Vấn Năng lực pháp luật dân sự đề pháp Tuyên bố cá nhân mất tích và tuyên bố cá nhân chết lý Năng lực hành vi dân sự của cá nhân Giám hộ Nơi cư trú NĂNG LỰC PHÁP LUẬT DÂN SỰ Khái niệm Khả năng CSPL: Đ14 Quyền Có Nghĩa vụ ĐẶC ĐIỂM CỦA NLPL DS • Được Nhà nước qui định trong văn bản pháp qui (tính lịch sử, tính giai cấp…) • Tính bình đẳng (liên hệ Luật Hiến pháp, Luật Bình đẳng giới…) • Không thể bị hạn chế (tại sao?), trừ trường hợp do pháp luật qui định (trường hợp nào?) • Tính bảo đảm thực hiện bởi nhà nước • Thời điểm bắt đầu và thời điểm chấm dứt (so với các chủ thể khác) Thời điểm bắt đầu và thời điểm chấm dứt • CSPL: K3, Điều 14 • NLPL của cá nhân có trước NLHV (so với các chủ thể khác?) • Sinh ra? (liên hệ Giấy chứng sinh, giấy khai sinh) • Chết? (Y học – Chết não và Chết pháp lý – Tuyên bố cá nhân chết): Giấy chứng tử NỘI DUNG CỦA NĂNG LỰC PHÁP LUẬT DÂN SỰ ĐIỀU 15 BLDS Nêu K/N? ND QNT (Các nhóm) QSH, QTK & Quyền khác Quyền tham gia vào QH và có NV từ QH TUYÊN BỐ CÁ NHÂN MẤT TÍCH (Đ78) Cơ quan có thẩm quyền tuyên bố cá nhân mất tích Điều kiện để tuyên bố cá nhân mất tích - - Thời hạn (02 năm liên tục) Có yêu cầu của thân nhân hoặc những người có quyền và lợi ích hợp pháp liên quan Để giải quyết những QHPLDS khác Hậu quả: Hủy bỏ quyết định tuyên bố cá nhân mất tích (Đ80) - Tài sản Nhân thân Điều kiện Hậu quả (T/S và NT) TUYÊN BỐ CÁ NHÂN CHẾT (Đ81) Cơ quan có thẩm quyền tuyên bố cá nhân chết Điều kiện để tuyên bố cá nhân chết - Thời hạn Có yêu cầu của thân nhân hoặc những người có quyền và lợi ích hợp pháp liên quan Để giải quyết những QHPLDS khác Hậu quả: (Đ82) Tài sản Nhân thân Hủy bỏ quyết định tuyên bố cá nhân chết (Đ83) - Điều kiện Hậu quả (T/S và NT) CÂU HỎI: 1. 2. 3. 4. 5. Ý nghĩa pháp lý của chế định? Tại sao thủ tục này không tiến hành theo thủ tục hành chính mà theo thủ tục hành chính - tư pháp? So sánh việc tuyên bố cá nhân mất tích với việc tuyên bố cá nhân chết? Giá trị tài sản hiện còn được hiểu như thế nào? Tham khảo các quy định tại Bộ luật Tố tụng Dân sự (Chương XXII: Thủ tục giải quyết yêu cầu thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú) NĂNG LỰC HVDS CỦA CÁ NHÂN Phân tích CSPL: Đ.17 Nội dung Quyền Bằng HV xác lâp, thực hiện Nghĩa vụ Các mức độ năng lực hành vi dân sự của cá nhân (tt) • Tiêu chí để phân loại? Các quốc gia khác? • Các mức độ - NLHVDS đầy đủ (Đ18 & Đ19) - NLHVDS chưa đầy đủ (Đ20) - Không có NLHVDS (Đ21) • Các trường hợp đặc biệt về NLHVDS - Mất NLHVDS (Đ22) - Hạn chế NLHVDS (Đ23) Mất năng lực hành vi dân sự (Đ22) + Cơ quan có thẩm quyền tuyên bố cá nhân mất NLHVDS. + Điều kiện. + Hậu quả. + Hủy bỏ quyết định tuyên bố cá nhân mất NLHVDS Hạn chế năng lực hành vi dân sự (Đ23) + Cơ quan có thẩm quyền tuyên bố cá nhân hạn chế NLHVDS. + Điều kiện. + Hậu quả. + Hủy bỏ quyết định tuyên bố cá nhân hạn chế NLHVDS Danh mục các chất ma tuý (Xem Website) Câu hỏi: 1. 2. 3. 4. So sánh việc tuyên bố cá nhân bị mất NLHV với việc tuyên bố cá nhân bị hạn chế NLHV? Nêu ý nghĩa pháp lý của việc tuyên bố cá nhân mất NLHV và việc tuyên bố cá nhân hạn chế NLHV? Cơ quan, tổ chức hữu quan có quyền yêu cầu Toà án tuyên bố một người bị hạn chế NLHV là “cơ quan, tổ chức nào”? Tại sao họ không được quyền yêu cầu Toà án tuyên bố một người bị mất NLHV? Tham khảo quy định pháp luật tố tụng về việc tuyên bố cá nhân bị mất NLHV và cá nhân bị hạn chế NLHV – Chương XXI Bộ luật TTDS? Giám hộ Khái niệm Ý nghĩa của chế định giám hộ Các hình thức giám hộ Quyền và nghĩa vụ của người GH Thay đổi và chấm dứt giám hộ Khái niệm: (K1, Đ58) • Người được giám hộ (K2,Đ58), liên hệ luật HNGĐ năm 1986 về chế định đỡ đầu và 2000 quy định về đối tượng được GH; • Những trường hợp phải có NGH (K3,Đ58), Tại sao? • Điều kiện của cá nhân làm NGH (Đ60) – Phân tích? • Thủ tục cử người giám hộ (Đ64) Ý NGHĨA CỦA CHẾ ĐỊNH GIÁM HỘ • Sự cần thiết chăm sóc, bảo vệ người CTN; • Khắc phục tình trạng không tương đồng giữa bình đẳng về NLPL với sự không bình đẳng về NLHV của những người có NLHV dân sự một phần, những người không có NLHV, những người bị mất NLHV; Các hình thức giám hộ • Giám hộ đương nhiên (Đ61 và Đ62) • Giám hộ cử (Đ63) Tại sao lại quy định các hình thức GH? Liên hệ các quy định của Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em năm 2004? Nghĩa vụ của người giám hộ • Nghĩa vụ của người giám hộ đối với người dưới 15 tuổi (Đ65) • Nghĩa vụ của người giám hộ đối với người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi (Đ66) • Nghĩa vụ của người giám hộ đối với người được giám hộ mất NLHVDS (Đ67) QUYỀN CỦA NGƯỜI GIÁM HỘ • • Quyền của người giám hộ (Đ68) Quản lý tài sản của người được giám hộ (Đ69) (Tham khảo BLDS) Thay đổi và chấm dứt giám hộ • Thay đổi giám hộ - Các trường hợp (Đ70) - Hậu quả (Đ70 và Đ71) • Chấm dứt giám hộ - Các trường hợp (Đ72) - Hậu quả (Đ73) NƠI CƯ TRÚ CỦA CÁ NHÂN Xác định nơi cư trú của CN (Đ51 – Đ57) Ý nghĩa của việc xác định nơi cư trú của cá nhân? (Tống đạt hồ sơ, Toà án CTQ giải quyết vụ việc, nơi thực hiện NVDS đối với động sản…) (Xem Luật Cư trú năm 2006) PHÁP NHÂN Khái niệm pháp nhân Các loại pháp nhân Năng lực chủ thể, các yếu tố về lý lịch và hoạt động của PN Thành lập, cải tổ và chấm dứt PN Khái niệm pháp nhân (1) Cơ quan, Tổ chức được thành lập hợp pháp Được cơ quan nhà nước có thẩm quyền: Thành lập Cho phép thành lập Đăng ký hoặc công nhận. Tại sao phải có sự quản lý của nhà nước vào việc thành lập pháp nhân? Khái niệm pháp nhân (tt) (2) Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ: Pháp nhân phải là một tổ chức Tổ chức đó có cơ cấu tổ chức chặt chẽ: Hoàn chỉnh Thống nhất Độc lập Khái niệm pháp nhân (tt) (3) Có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản đó: Tài sản độc lập: phân biệt với tài sản riêng của pháp nhân? Tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của pháp nhân: cơ quan cấp trên, cơ quan chủ quản có chịu trách nhiệm thay? Trách nhiệm dân sự của pháp nhân: hữu hạn; Phân biệt TNDS của PN với TNDS của các chủ thể khác? Khái niệm pháp nhân (tt) (4) Nhân danh mình tham gia các QHPL một cách độc lập: Nhân danh mình: không cho các chủ thể khác mượn danh nghĩa cũng như không mượn danh nghĩa của các chủ thể khác tham gia các QHDS; Có thể trở thành nguyên đơn hoặc bị đơn trước tòa án Các loại pháp nhân Cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội Tổ chức kinh tế Tổ chức chính trị xã hội-nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội- nghề nghiệp 5) Quỹ xã hội, quỹ từ thiện 6) Các tổ chức khác có đủ điều kiện do pháp luật qui định (Tham khảo thêm Websize của Cục thống kê TP.HCM) 1) 2) 3) 4) PHÁP NHÂN LÀ TỔ CHỨC KINH TẾ PHÂN TÍCH THEO Luật DN 2005 Luật Đầu tư 2005 Luật HTX 2003 Luật Luật sư 2006 Năng lực chủ thể, các yếu tố về lý lịch và hoạt động của PN Năng lực chủ thể: Năng lực pháp luật dân sự Tồn tại song song Năng lực hành vi dân sự Khái niệm (NLCT) Đặc điểm: Tính chuyên biệt Thời điểm bắt đầu năng lực chủ thể Thời điểm chấm dứt năng lực chủ thể So sánh với NLCT của cá nhân? CÁC YẾU TỐ LÝ LỊCH CỦA PHÁP NHÂN Khái niệm: Quốc tịch Tên gọi (Đ87) Trụ sở (Đ90) Điều lệ (Đ88) Ý nghĩa của các yếu tố lý lịch nêu trên? HOẠT ĐỘNG CỦA PHÁP NHÂN Đại diện của pháp luật: người đứng đầu PN theo qui định của điều lệ PN hoặc quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền Đại diện theo ủy quyền: người đại diện theo pháp luật của PN ủy quyền Hành vi của thành viên pháp nhân thực hiện nhiệm vụ được giao hoặc theo nghĩa vụ lao động • Ý nghĩa của các hình thức đại diện? • Lưu ý: Người ký tên trong các HĐDS trong nhiều trường hợp không phải là chủ thể của Hợp đồng đó. • Trách nhiệm DS của PHÁP NHÂN? Thành lập, cải tổ, chấm dứt PN Thành lập PN theo các trình tự: Trình tự mệnh lệnh Trình tự cho phép Trình tự công nhận Cho ví dụ các trường hợp tương ứng đối với mỗi loại pháp nhân ? Lý giải tại sao? Chỉ ra cách thức thành lập PN: • • • • • • • Trường Đại học Luật Tp.HCM Trường Đại học Dân lập Văn Lang Công ty TNHH TM – DV Trường Sinh Công ty cổ phần XNK Đại Thắng Hợp tác xã MB – TM – DV Quyết Tiến Đoàn luật sư Tp Hồ Chí Minh Quỹ đầu tư chứng khoán Việt Nam (VF1); Quỹ đầu tư cân bằng Prudential (PRUBF1);… Cải tổ pháp nhân Hợp nhất: A + B = C (Đ94) Sáp nhập: A + B = B hoặc A + B = A (Đ95) Chia: A = B + C (Đ96) Tách: A = A + B (Đ97) Phân tích: Case Toshiba (TVHA & TVCP) Chấm dứt pháp nhân Điều 98 (Giải thể) và Điều 99 (Chấm dứt) Các trường hợp Hậu quả chấm dứt pháp nhân Tham khảo luật phá sản năm 2004 (đối với doanh nghiệp, hợp tác xã) Hộ gia đình – chủ thể QHPLDS 1) Khái niệm (Đ106) 2) Năng lực chủ thể của HGĐ 3) Hoạt động của HGĐ (Đ107) 4) Trách nhiệm dân sự của HGĐ (Đ110) Ý kiến về tư cách chủ thể của Hộ gia đình? (1) (2) (3)… Khái niệm HGĐ (Đ106) • • • • Nhiều thành viên Có tài sản chung hoặc đóng góp công sức Hoạt động kinh tế chung Tham gia vào một số lĩnh vực do pháp luật qui định Có phải tất cả hộ gia đình truyền thống (theo Hộ khẩu) của Việt Nam đều là chủ thể của LDS? Năng lực chủ thể của hộ gia đình • Năng lực pháp luật dân sự • Năng lực hành vi dân sự Khái niệm: Đặc điểm: • Mang tính hạn chế • Thời điểm bắt đầu • Thời điểm chấm dứt So sánh với năng lực chủ thể của các chủ thể khác? Hoạt động của hộ gia đình (Đ107) • Đại diện theo pháp luật • Đại diện theo uỷ quyền Anh chị có nhận xét gì về cơ chế đại diện của HGĐ? Trách nhiệm dân sự của hộ gia đình (Đ110) • Liên đới (không xác định được phần vốn góp) • Vô hạn Thế nào là liên đới chịu trách nhiệm? Điểm khác với trách nhiệm dân sự của chủ thể khác? Có ý kiến cho rằng: việc các đại biểu Quốc hội tiếp tục ghi nhận HGĐ với tư cách là chủ thể QHPL dân sự chẳng qua là hệ quả của nền kinh tế nông nghiệp Việt Nam? Bình luận quan điểm trên? Có nên không công nhận tư cách chủ thể của HGĐ? Điều 109 • Chiếm hữu, sử dụng định đoạt tài sản của Hộ gia đình (quy định mới so với BLDS 1995) • Thế nào là tư liệu sản xuất? • Tại sao pháp luật lại quy định có sự đồng ý của người từ đủ 15 tuổi khi định đoạt các tài sản quả HGĐ? • Đề cập tình huống thảo luận liên quan Tổ hợp tác – Chủ thể QHPLDS 1) 2) 3) 4) 5) Khái niệm tổ hợp tác Năng lực chủ thể của tổ hợp tác Hoạt động của tổ hợp tác Trách nhiệm dân sự của tổ hợp tác Chấm dứt tổ hợp tác Ý kiến về tư cách chủ thể của Tổ Hợp Tác? (1) Con số và suy nghĩ? (2) CỦA CHÍNH PHỦ SỐ 151/2007/NĐ-CP NGÀY 10 THÁNG 10 NĂM 2007 VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ HỢP TÁC Khái niệm tổ hợp tác (Đ111) • 3 cá nhân trở lên (điều kiện Tổ viên - Đ112?) • Cùng đóng góp tài sản, công sức • Thực hiện những công việc nhất định • Có hợp đồng hợp tác được chứng thực của UBND xã, phường, thị trấn Ý nghĩa của Hợp đồng hợp tác? Năng lực chủ thể của tổ hợp tác – Năng lực pháp luật dân sự – Năng lực hành vi dân sự Khái niệm Đặc điểm: • Mang tính chuyên biệt • Thời điểm bắt đầu • Thời điểm chấm dứt So sánh với NLCT của các chủ thể khác? Hoạt động của tổ hợp tác (Đ113) • Đại diện theo pháp luật • Đại diện theo ủy quyền Trách nhiệm dân sự của tổ hợp tác (Đ117) • Vô hạn (Không có tư cách pháp nhân) • Liên đới theo phần tương ứng với phần vốn góp (phân biệt với trách nhiệm liên đới của Hộ gia đình) Chấm dứt tổ hợp tác (Đ120) • Các trường hợp chấm dứt tổ hợp tác • Thủ tục • Giải quyết tài sản của tổ hợp tác Ý nghĩa pháp lý việc Bộ luật Dân sự 2005 tiếp tục ghi nhận THT với tư cách là chủ thể của QHPL dân sự? BÀI 5: ĐẠI DIỆN PHÂN TÍCH Khái niệm, đặc điểm Các loại đại diện Phạm vi, thẩm quyền đại diện Chấm dứt đại diện Khái niệm, đặc điểm Khái niệm K1, Đ 139 Mô hình: Vụ BSTVN Mô hình Quan hệ Đại diện HĐ Thi Công CT Cty PER8 (1) Q & NGHĨA VỤ TGĐ Cty (1) Cty BTSVN (2) TGĐ Cty (2) KHÁI NIỆM (tt) • Người đại diện: có thể là cá nhân, pháp nhân hoặc chủ thể khác Nếu là cá nhân phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, trừ trường hợp Khoản 5 điều 139 BLDS 2005 • Người được đại diện: + Cá nhân: - Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ (theo ủy quyền) - Có năng lực hành vi dân sự chưa đầy đủ - Không có năng lực hành vi dân sự - Mất năng lực hành vi dân sự - Hạn chế năng lực hành vi dân sự + Pháp nhân + Hộ gia đình + Tổ hợp tác ĐẶC ĐIỂM Phân tích Nhiều mối QHPL Nhân danh người được đại diện Vì lợi ích của người được đại diện Phát sinh quyền và nghĩa vụ cho người được đại diện Các loại đại diện Phân loại Đại diện theo pháp luật (Đ140) Đại diện theo uỷ quyền (Đ141) Phạm vi thẩm quyền đại diện • Theo pháp luật (K1, Đ144) • Theo uỷ quyền (K2, Đ144) • Người đại diện không được xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự với chính mình hoặc với người thứ ba mà mình cũng là người đại diện của người đó, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác (K5, Đ144) • Trường hợp ngoại lệ: K3, Đ69 Phạm vi thẩm quyền đại diện (tt) Trường hợp Không có thẩm quyền Vượt quá thẩm quyền Các “Cases” CHẤM DỨT ĐẠI DIỆN Đối Cá nhân (Đ147) với Pháp nhân (Đ148) Ví dụ cụ thể BÀI 6: THỜI HẠN VÀ THỜI HIỆU 1) Thời hạn 2) Khái niệm thời hạn và các loại thời hạn 3) Cách tính thời hạn 4) Thời hiệu 5) Khái niệm, ý nghĩa 6) Các loại thời hiệu 7) Cách tính thời hiệu Khái niệm thời hạn và các loại thời hạn Khái niệm (Đ149) Các loại thời hạn (Căn cứ thời hạn do ai quy định) + Thời hạn do luật định + Thời hạn do các bên thoả thuận + Thời hạn do cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định. Ví dụ cụ thể? Các loại thời hạn (tt) Căn cứ vào tính xác định của thời hạn: + Thời hạn xác định + Thời hạn không xác định Ví dụ? Cách tính thời hạn • Thời hạn có thể xác định được bằng phút, giờ, ngày, tuần, tháng, năm hoặc bằng một sự kiện có thể xảy ra. • Thời hạn được tính theo quy định của BLDS, trừ trường hợp có thoả thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác. • Thời hạn được tính theo dương lịch • Ý nghĩa quy định của php luật về thời hạn? CÁCH TÍNH THỜI HIỆU (tt) • Thời điểm bắt đầu thời hạn (Đ152) • Thời điểm kết thúc thời hạn (Đ153) PHÂN TÍCH VÍ DỤ • Ông A cho ông B thuê 1 xe ôtô để đi từ Tp. HCM đến Nha Trang trong thời hạn 5 ngày với giá 7.000.000đ. Vào lúc 7 giờ ngày 1/7/2007 A lái xe đến để đón B như thoả thuận. Đến 9 giờ ngày 6/7/2007 trên đường về khi còn cách Tp. HCM 60 km, A tuyên bố thời hạn thuê xe đã chấm dứt vào lúc 7giờ ngày 6/7/2007. Vì vậy nếu muốn đi tiếp thì B phải trả 60 km còn lại theo giá cước taxi là 480.000 đ. Yêu cầu của A có đúng với quy định của pháp luật không? Vì sao? A cho B vay vào lúc 9 giờ ngày 30/12/2006. hỏi thời hạn cuối cùng mà B phải trả nợ cho A (theo đúng thoả thuận) là lúc nào (giờ, ngày, tháng, năm?) nếu 2 bên thoả thuận cho vay trong: • • • • • 3 ngày 1 tuần 2 tháng 72 giờ 1 năm (Hai bên do sơ suất nên không xác định thời điểm bắt đầu thời hạn) THỜI HIỆU Khái niệm, ý nghĩa Các loại thời hiệu Cách tính thời hiệu Tham khảo các quy định của Bộ Luật TTDS 2004 và Nghị quyết 01/2005 của HĐTP TANDTC quy định về thời hiệu KHÁI NIỆM, Ý NGHĨA Khái niệm (Điều 154) Ý nghĩa: • Nâng cao tính kỷ luật trong quan hệ dân sự • Bảo đảm sự ổn định trong quan hệ dân sự • Khuyến khích các bên tích cực chủ động thực hiện các quyền hợp pháp của mình • Tạo điều kiện bảo toàn chứng cứ trong tố tụng. CÁC LOẠI THỜI HIỆU • BLDS 1995 (Đ 164) • Thời hiệu hưởng quyền dân sự: + Khái niệm + Những trường hợp không áp dụng thời hiệu hưởng quyền dân sự • Thời hiệu miễn trừ nghĩa vụ dân sự + Khái niệm + Những trường hợp không áp dụng thời hiệu miễn trừ nghĩa vụ dân sự • Thời hiệu khởi kiện + Khái niệm + Những trường hợp không áp dụng thời hiệu khởi kiện • BLDS 2005 (Đ 155) • Thời hiệu hưởng quyền dân sự: + Khái niệm + Những trường hợp không áp dụng thời hiệu hưởng quyền dân sự (K2 Đ157) • Thời hiệu miễn trừ nghĩa vụ dân sự + Khái niệm + Những trường hợp không áp dụng thời hiệu miễn trừ nghĩa vụ dân sự (K3 Đ157) • Thời hiệu khởi kiện + Khái niệm + Những trường hợp không áp dụng thời hiệu khởi kiện (Đ160) • Thời hiệu yêu cầu giải quyết việc dân sự CÁCH TÍNH THỜI HIỆU Cách tính thời hiệu hưởng quyền dân sự, miễn trừ nghĩa vụ dân sự 1) Hiệu lực của thời hiệu hưởng quyền dân sự, miễn trừ nghĩa vụ dân sự (Đ157) 2) Tính liên tục của thời hiệu - các trường hợp làm gián đoạn (Đ158) • Ví dụ: + Gia súc bị thất lạc (Đ242) + Xác lập quyền sở hữu đối với vật không xác định được ai là chủ sở hữu (Đ239)… CÁCH TÍNH THỜI HIỆU (tt) Cách tính thời hiệu khởi kiện 1) Thời gian không tính vào thời hiệu khởi kiện, thời hiệu yêu cầu giải quyết việc dân sự (Đ161) 2) Bắt đầu lại thời hiệu khởi kiện (Đ162). PHÂN TÍCH VÍ DỤ: • Ngày 20/9/2006 ông A buộc phải tặng cho ông B một đồng hồ đeo tay trị giá 15 triệu đồng vì bị ông B đe dọa. Ngày 20/10/2006 ông A sau nhiều lần đòi lại tài sản không được, quyết định gởi đơn yêu cầu tòa án quận X tuyên bố hợp đồng tặng cho giữa ông với ông B là vô hiệu. Trên đường đến tòa án, ông A bị tai nạn giao thông rất nặng phải điều trị ở bệnh viện hết 2 tháng. Ngày 25/10/2008 ông A đến tòa án nộp đơn khởi kiện nhưng tòa án quận X không thụ lý với lý do thời hiệu khởi kiện đã hết. • Hỏi: sự từ chối của tòa án quận X là đúng hay sai? Vì sao? PHÂN TÍCH VÍ DỤ: Ngày 01/01/2007 A (13 tuổi) đã mua 1 Laptop trị giá 18 triệu đồng của B mà không có sự đồng ý của bà C là mẹ của A (cha A đã qua đời). Sau nhiều lần bà C yêu cầu B nhận lại laptop và trả lại tiền đều bị từ chối nên bà C quyết định khởi kiện. Ngày 1/3/2007 bà C chết đột ngột. Mãi đến ngày 1/6/2008 họ hàng mới cử được ông H làm người giám hộ cho A. Ngày 10/1/2009 ông H gởi đơn khởi kiện yêu cầu tòa án tuyên bố hợp đồng mua bán giữa A và B là vô hiệu và tòa án đã từ chối thụ lý đơn vì cho rằng thời hiệu khởi kiện đã hết (biết rằng thời hiệu khởi kiện l 01 năm theo quy định Đ145 BLDS 1995). Sự từ chối của tòa án là đúng hay sai?Vì sao? Cũng với những tình tiết nêu trên nhưng: • Ngày 1/6/2008 cử được người giám hộ và người giám hộ khởi kiện vào ngày 30/12/2008. • Ngày 1/6/2007 cử được người giám hộ và người giám hộ khởi kiện vào ngày 30/12/2008. GIẢI QUYẾT CÁC BÀI TẬP THẢO LUẬN, GIẢI ĐÁP THẮC MẮC (2T) Contact: Ths. Lương Văn Lắm E-mail: [email protected] Cell Phone: 0909.550.803